Vào thế kỷ 16 thương nhân của các nước phương Tây nào đã đến Việt Nam đầu tiên 2022

Kinh Nghiệm về Vào thế kỷ 16 thương nhân của những nước phương Tây nào đã tới Việt Nam thứ nhất Chi Tiết

You đang tìm kiếm từ khóa Vào thế kỷ 16 thương nhân của những nước phương Tây nào đã tới Việt Nam thứ nhất được Update vào lúc : 2022-05-01 23:54:09 . Với phương châm chia sẻ Kinh Nghiệm Hướng dẫn trong nội dung bài viết một cách Chi Tiết 2022. Nếu sau khi tìm hiểu thêm tài liệu vẫn ko hiểu thì hoàn toàn có thể lại Comments ở cuối bài để Ad lý giải và hướng dẫn lại nha.

[1]Lịch sử châu Âu mô tả những sự kiện của con người đã trình làng trên lục địa châu Âu. Từ thời tiền sử tới thời tân tiến. Châu Âu có một lịch sử dài, nhiều dịch chuyển và đậm nét văn hóa truyền thống.

Nội dung chính

• Hy Lạp cổ đại
• Sự trỗi dậy của La Mã
• Hậu kỳ cổ đại và Thời kỳ Di cư
• Sự suy tàn của Đế chế La Mã
• Giai đoạn đầu Trung Cổ
• Giai đoạn giữa Trung Cổ
• Giai đoạn cuối Trung Cổ
• Phục hưng
• Cải cách
• Thám hiểm và chinh phục
• Cuộc trận chiến tranh Ba mươi năm và trào lưu Khai sáng
• Cách mạng công nghiệp
• Biến động chính trị và sự hình thành những vương quốc
• Khải huyền
• Chiến tranh Lạnh

Lịch sử châu Âu thời tiền sử khởi đầu với công cuộc định cư của người vượn đứng thẳng, giống Neanderthal, và loài người tân tiến. Vào thời kỳ cổ đại, nền văn minh Hy Lạp cổ đại nở rộ ở châu Âu, mở đầu với hai nền văn minh Minos và Mycenae, và tăng trưởng hoàng kim từ thế kỷ thứ 8 trước Công Nguyên, với thắng lợi của nhân dân Hy Lạp trước những cuộc xâm lược của Đế quốc Ba Tư, trong thời này thị quốc Athena giàu mạnh đã có nền dân chủ[2], cho tới lúc một nước Hy hóa lân cận là Macedonia làm bá chủ Hy Lạp. Với vua Alexandros Đại Đế, người Macedonia đã mở mang nền văn minh Hy Lạp đến tận Á châu, mở ra thời kỳ Hy Lạp hóa.[3] Sau đó, vào năm 31 trước Công Nguyên, Hoàng đế Augustus sau khi thắng lợi Vương triều Hy hóa của Ai Cập, đã lập nên Đế quốc La Mã.[4] với cương thổ to lớn trải dọc từ Thổ Nhĩ Kỳ tới Tây Ban Nha, từ Bắc Phi tới Scotland. Sự bành trướng của đế chế La Mã đặt nền tảng cho việc Ra đời của hàng loạt đế chế mà chưa bao giờ được thấy trước đó ở châu Âu. Sau sự thoái trào của Đế quốc Tây La Mã vào năm 476, lịch sử châu Âu bước vào thời kỳ đen tối, ghi lại bằng sự tàn tạ trong giáo dục, trong tổ chức triển khai xã hội và bởi những sự xâu xé của thật nhiều quân xâm lược man di, nhất là người Viking, Avar, Magyar và người Ả Rập.

Châu Âu năm 814.

Giai đoạn Trung Cổ được ghi lại bằng sự tái thiết xã hội có tổ chức triển khai, hầu hết là theo chính sách phong kiến, và sự thống trị ở phương Bắc của Giáo hội Công giáo Rôma. Ở phía đông, Đế quốc Đông La Mã hưng thịnh, với những Hoàng đế tài ba như Heraclius, là một chiến tướng kiệt xuất vượt mặt quân Ba Tư vào thập niên 620. Song, chính ngay từ thời gian này người Ả Rập Hồi giáo càn quét châu Âu và quá nhiều khi đánh thắng Heraclius, dù rằng người Đông La Mã vẫn mạnh lên dưới triều Hoàng đế Basil II, và trong trận Tours (732), Vương quốc Frank (người German) đã đánh tan tác quân Ả Rập.[5] Vào năm 800, sau khi đã bành trướng nước Frank cường thịnh, chinh phạt những tộc German khác, vua Karl Đại đế được Giáo hoàng Lêô III phong làm Hoàng đế Công giáo ở phương Tây đối trọng với Đông La Mã. Tuy Đế quốc tan rã sau khi Karl Đại Đế mất, Vương quốc Đông Frank - nước Đức - dưới những triều vua Heinrich der Finkler và Otto Đại đế đã vững mạnh, đánh tan tành quân Magyar điều này dẫn đến việc Otto Đại Đế lên làm Hoàng đế của Đế quốc La Mã Thần thánh.[6] Trước sức mạnh mẽ và tự tin của đạo Hồi, những cuộc Thập tự chinh bùng nổ, và ở đầu cuối Đế quốc Ottoman của người Thổ Nhĩ Kỳ hưng thịnh lên và chinh phạt kinh thành Constantinopolis vào năm 1453, làm cho Đế quốc Đông La Mã diệt vong.[7] Trong khi đó, Anh Quốc Tính từ lúc đời vua Edward III đánh nhau với Pháp trong suốt cuộc Chiến tranh Trăm Năm tàn khốc.[8] Thời Trung Cổ được tiếp nối bởi công cuộc Phục hưng, một sự tái mày mò giá trị và tri thức cổ xưa, với việc hồi sinh của hai nền văn hóa truyền thống cổ truyền Hy Lạp cổ,[9] và làm bàn đạp cho trào lưu Cải cách Kháng nghị, một trào lưu tôn giáo và chính trị đã tận mắt tận mắt chứng kiến phần lớn Bắc Âu từ bỏ Giáo hội Công giáo Rôma đồng thời tái xác lập văn hóa truyền thống cũng như những khối liên minh ở khắp lục địa, trào lưu tôn giáo này mở đầu với nhà thần học Martin Luther người Đức khi ông lên án khối mạng lưới hệ thống Giáo hội Công giáo Rôma vào năm 1517. Ông nhất quyết bảo vệ yếu tố của tớ,[10] Thời kỳ này cũng đó đó là nền tảng cho việc tăng trưởng của bành trướng thuộc địa, củng cố sức mạnh ở những vương quốc thuộc Đại Tây Dương của Anh Quốc, Pháp, Bồ Đào Nha và Tây Ban Nha đồng thời mở rộng tầm ảnh hưởng của châu Âu tới châu Mỹ, châu Phi, Ấn Độ và phương Đông. Thời kỳ này là bước ngoặt cho cuộc cách mạng công nghiệp và thuở nào kỳ tri thức được gọi là trào lưu Khai sáng.

Nửa thời gian cuối thế kỷ 17 tận mắt tận mắt chứng kiến Vương quốc Pháp của vua Louis XIV vươn lên thành liệt cường quân sự chiến lược hùng mạnh, với dã tâm xâm phạm những nước láng giềng, tuy nhiên ông ta bị vua William III nước Anh chặn lại.[11] Song vào thế kỷ 18, ảnh hưởng của toàn bộ Anh Quốc và Pháp tại châu Âu suy sụp dần đi, và những Vương triều Đông Âu vươn lên thành những liệt cường.[12] Với vị Hoàng đế hùng mạnh Pyotr Đại Đế, Đế quốc Nga - nước to lớn số 1 của Âu châu - đánh thắng Vương quốc Thụy Điển, và lên làm bá chủ của miền Bắc Âu. Bên cạnh đó, Vương quốc Phổ - một vương quốc nhỏ bé khi đó - cũng tăng trưởng cường thịnh, với vị Quốc vương lỗi lạc Friedrich II Đại Đế, nhiều trận thắng của ông trước liên quân hùng hậu Áo - Nga - Pháp - Thụy Điển đang trở thành tầm cỡ, làm nước Phổ trở nên phi thường trong mắt người Âu.[13][14] Ngay từ thế kỷ 17, thật nhiều những vương quốc ở châu Âu thực thi hàng loạt những cuộc cách mạng, trong số đó nổi trội nhất là cách mạng Pháp, cuộc cách mạng mở đầu cho hàng loạt cuộc chinh phạt của Napoléon Bonaparte. Việc phá hủy những vương quốc đang tồn tại của Napoléon Bonaparte và tiếp theo đó tái tổ chức triển khai châu Âu với hội nghị Viên đã tiếp sức cho chủ nghĩa dân tộc bản địa đang tăng trưởng, dẫn đến việc Ra đời của đế quốc Áo-Hung tiếp theo đó, sự thống nhất của nước Đức, sự thống nhất của Ý và những căng thẳng mệt mỏi tại vùng Balkan, cũng như những cải cách mạnh mẽ và tự tin trong đế quốc Nga. Rồi Anh và Pháp, phần nào đó là Đế quốc Ottoman, những vương quốc được nghe biết là cường quốc. Các căng thẳng mệt mỏi không xử lý và xử lý được tại Balkan, và một khối mạng lưới hệ thống những khối liên minh được gọi là Đồng minh ba nước (1882) và khối liên minh ba nước đó đó là nguyên nhân hầu hết dẫn đến cuộc Chiến tranh toàn thế giới lần thứ nhất, bản thân nó cũng mở đường cho cách mạng Nga và chỉ kết thúc với việc tham gia của Hoa Kỳ. Hiệp ước đình chiến đã để lại cho Đức gánh nặng bồi thường thiệt hại, gánh nặng này, kết phù thích hợp với Đại suy thoái và khủng hoảng (Great Depression), đã tạo Đk để đảng Phát xít của Adolf Hitler cầm quyền, mở đầu cho việc Ra đời của Đệ tam Quốc xã cũng như sự xuất hiện của những đảng Phát Xít tại Tây Ban Nha (xem Nội chiến Tây Ban Nha) và Ý. Cuộc xâm chiếm Ba Lan, Bỉ và Pháp của Hitler là tín hiệu cho việc khởi đầu của Chiến tranh toàn thế giới lần thứ hai.

Chiến thắng của Phe Đồng Minh tại châu Âu và sự đầu hàng của Nhật Bản đã tận mắt tận mắt chứng kiến việc quyền lực tối cao tại Trung Âu được chia sẻ giữa Liên bang Xô Viết, Anh Quốc, Hoa Kỳ và Pháp. Tuy nhiên, điều này nhanh gọn dẫn đến việc hình thành những khối Đông-Tây trong Chiến tranh Lạnh khi mà khối Warszawa do Liên Xô đứng đầu đương đầu với khối NATO do Mỹ đứng đầu và được ngăn cách qua cái gọi là Bức màn sắt, hình tượng tiêu biểu vượt trội là Bức tường Berlin. Tây Âu tiếp theo đó trải qua quy trình tăng trưởng kinh tế tài chính ổn định và mạnh mẽ và tự tin, xây dựng ra Cộng đồng Kinh tế châu Âu và tiếp theo đó là Liên minh châu Âu. Trong khi đó, khối Warszawa tụt hậu, sau cùng dẫn đến cuộc cải tổ Nga, khối Warszawa tan vỡ và bức tường Berlin sụp đổ. Sau trận chiến tranh lạnh ở châu Âu thì sự kiện chính nổi lên là trận chiến sắc tộc tại Balkan, nổi trội tại Serbia, Bosnia và Kosovo, cùng với việc can thiệp của NATO tiếp theo đó. Từ sự kiện 11 tháng 9, chủ trương đối ngoại của NATO bị ngày càng tăng sự chi phối do phản ứng của nó với toàn thế giới Hồi giáo, và nổi trội hơn hết là những quan điểm mâu thuận về trận chiến ở Iraq, trong lúc đó thì liên minh châu Âu cũng kết nạp thêm phần lớn những thành viên của khối Warszawa cũ cũng như những vương quốc vùng Baltic.

Bài rõ ràng: Châu Âu thời Tiền sử

Xem thêm thông tin: Châu Âu thời kỳ đồ đá, Châu Âu thời kỳ đồ đá giữa, Châu Âu thời kỳ đồ đá mới, Thời kỳ đồ đá, Châu Âu thời kỳ đồ đồng, và Châu Âu thời đồ sắt

 

Hình thế châu Âu

Người Homo erectus và Neanderthals đã di cư từ châu Phi tới châu Âu sau sự xuất hiện của con người tân tiến, người thông minh. Các xương cốt của những người dân châu Âu thứ nhất được tìm thấy tại Dmanisi, Gruzia, có niên đại 1.8 triệu năm trước đó. Hình thái giải phẫu học tân tiến sớm nhất về con người tại châu Âu có từ 35,000 năm trước đó Công Nguyên. Bằng chứng về khu định cư cố định và thắt chặt có từ 7,000 năm trước đó Công Nguyên tại Balkans. Thời kỳ đồ đá mới khởi đầu tại Trung Âu từ 6,000 năm trước đó Công Nguyên và tại nhiều vùng khác ở Bắc Âu từ 5,000 tới 4,000 năm trước đó Công Nguyên. Văn hóa Cucuteni-Trypillian 5508-2750 trước Công Nguyên là nền văn minh lớn thứ nhất tại châu Âu và cũng là một trong những nền văn minh sớm nhất toàn thế giới.

Bắt đầu từ Thời kỳ đồ đá mới đã có nền văn minh Camunni tại Valle Camonica, Ý, với di tích lịch sử hơn 350,000 hình khắc trên đá, khu vực lớn số 1 tại Châu Âu.

Cũng được gọi là Thời kỳ đồ đồng, Chalcolithic châu Âu là khoảng chừng thời hạn của những sự thay đổi và hỗn loạn. Nguyên nhân trực tiếp nhất là yếu tố xâm nhập và xâm lấn phần lớn những vùng lãnh thổ bởi người từ Trung Á, được hầu hết những học giả cho là có nguồn gốc Ấn-Âu, tuy vẫn vẫn đang còn nhiều lý thuyết tranh cãi khác. Một hiện tượng kỳ lạ khác là yếu tố mở rộng của Megalithism và sự xuất hiện của yếu tố phân tầng kinh tế tài chính đáng để ý quan tâm và, liên quan đến nó, những chính sách quân chủ thứ nhất tại vùng Balkan. Nền văn minh chữ viết nổi tiếng thứ nhất ở châu Âu là nền văn minh của người Minos trên hòn đảo Crete và sau này là của người Mycenae trên những vùng liền kề Hy Lạp, bắt nguồn từ trên đầu thiên niên kỷ thứ hai trước Công Nguyên.

Dù việc sử dụng sắt đã được người Aegea biết tới từ khoảng chừng năm 1100 trước Công Nguyên, mãi tới năm 800 trước Công Nguyên nó mới được nghe biết ở Trung Âu, mở đường cho văn hóa truyền thống Hallstatt, một sự tăng trưởng văn hóa truyền thống Thời kỳ đồ sắt của Urn Fields. Có lẽ như một tác dụng phụ của yếu tố khác lạ kỹ thuật này của người Ấn-Âu, ngay tiếp theo đó, họ rõ đã củng cố vững vị trí tại Ý và Iberia, xâm nhập sâu vào những bán hòn đảo đó (kinh thành Rô-ma Ra đời vào năm 753 trước Công Nguyên).

Bài rõ ràng: Thời cổ đại

 

Sự mở rộng của La Mã trong những quy trình từ 264 trước Công Nguyên tới 180 Công Nguyên

Người Hy Lạp và người La Mã đã để lại một di sản tại châu Âu trong ngôn từ, tư tưởng, luật pháp và tâm trí hiện tại. Hy Lạp cổ đại là một tập hợp những thành bang, từ đó hình thái dân chủ thứ nhất tăng trưởng. Athena là thành phố mạnh và tăng trưởng nhất, và một chiếc nôi của học thuật từ thời Pericles. Các forum công dân bàn luận và luật hóa chủ trương của nhà nước, và từ đó một số trong những nhà triết học cổ đại nổi tiếng nhất đã xuất hiện, như Socrates, Plato, và Aristotle, Aristotle là thầy học của vua Alexandros Đại Đế. Là vua của Vương quốc Macedonia tộc Hy Lạp, những chiến dịch quân sự chiến lược của Alexandros Đại Đế đã đưa văn hóa truyền thống và trí thức Hy Lạp tới những vùng ven Sông Ấn. Nhưng Đế chế La Mã, trở nên hùng mạnh nhờ thắng lợi trước quân Carthage trong Các cuộc trận chiến tranh Punic đã nổi lên trong vùng. Sự thông thái Hy Lạp đã được chuyển vào những định chế La Mã, khi chính Athena bị hấp thu vào trong Thượng viện và Nhân dân La Mã (Senatus Populusque Romanus). Người La Mã mở rộng từ Ả Rập tới xứ Britannia. Năm 44 trước Công nguyên họ đạt tới cực điểm, lãnh đạo của tớ là Julius Caesar bị ám sát khi bị nghi ngờ muốn lật đổ nền Cộng hoà, để trở thành nhà độc tài. Trong cuộc hỗn loạn tiếp theo đó, Octavian chiếm quyền cai trị và mua chuộc Thượng viện La Mã. Tuy công bố tái lập nền Cộng hoà, trên thực tiễn ông đã biến Cộng hòa La Mã thành Đế chế La Mã.

Hy Lạp cổ đại

Bài rõ ràng: Hy Lạp cổ đại và Thời kỳ Hy Lạp Hóa

 

Một bức tranh khảm thể hiện Alexandros Đại đế đánh nhau với Darius III

Nền văn minh Hy Lạp có hình thực một tập hợp những thành bang, hay poleis (những thành bang quan trọng nhất là Athena, Sparta, Thebes, Corinth, và Syracuse), với nhiều kiểu chính phủ nước nhà và văn hóa truyền thống khác lạ, gồm những khác lạ trước đó chưa từng có trước đó trong nhiều hình thái chính phủ nước nhà, triết học, khoa học, toán học, chính trị, thể thao, sân khấu và âm nhạc. Athena, thành bang mạnh nhất, tự trị bằng một hình thức dân chủ trực tiếp thứ nhất do giới quý tộc Cleisthenes Athena lập ra. Ở nền dân chủ Athena, chính những công dân tự bỏ phiếu đưa ra pháp lý và thực thi chúng. Socrates là người của thành bang này, ông sẽ là một trong những người dân sáng lập triết học phương Tây.[15] Socrates cũng tạo ra Phương pháp Socrates, hay elenchus, một kiểu khoa giáo dục được sử dụng ngày này trong việc giảng dạy triết học, Từ đó một loạt vướng mắc được nêu lên không riêng gì có để tích lũy những câu vấn đáp của thành viên, mà để khuyến khích cái nhìn sâu nền tảng vào trong yếu tố cần xử lý và xử lý. Vì triết học này, Socrates bị đem ra xét xử và kết tội tử hình vì "ăn cướp tuổi trẻ" của thành Athena, bởi những bài tranh luận của ông xung đột với những đức tin tôn giáo đã được thiết lập ở thời gian lúc đó. Plato, một học viên của Socrates và là người xây dựng Học viện Plato, đã ghi lại thời kỳ này trong những tác phẩm của tớ, và khởi đầu tăng trưởng triết học duy nhất của riêng ông, Chủ nghĩa Plato.

 

Điện Parthenon, một Đền thờ nữ thần Athena cổ đại tại Acropolis (đỉnh đồi thành phố) rơi vào tay La Mã năm 176 trước Công nguyên

Các thành bang Hy Lạp đã xây dựng một lượng lớn thuộc địa trên những bờ Biển Đen và Địa Trung Hải, Tiểu Á, Sicilia và phía Nam Ý tại Đại Hy Lạp (Magna Graecia). Ở Tiểu Á có Vương quốc Lydia không thực sự là của người Hy Lạp, nhưng thuộc về toàn thế giới Hy Lạp. Vua Kroisos đã chinh phạt những phần lớn những thành phố Hy Lạp vùng ven bờ biển, và người Lydia cũng vận dụng nhiều truyền thống cuội nguồn văn hóa truyền thống Hy Lạp.[16] Từ năm 550 TCN cho tới năm 530 TCN, có Hoàng đế Cyrus Đại Đế dấy lên, kiến lập Đế quốc Ba Tư ở phương Đông. Là một vị danh tướng trong lịch sử[17], ông ta xua quân đi vua Kroisos phồn thịnh. Xứ Sparta cũng liên minh với vua Kroisos, và quân Ba Tư rất ít hơn phải chống nhau với quân Lydia trong trận Thymbra vào năm 546 TCN.[18] Với giải pháp "đánh dọc sườn" (oblique order),[19] quân Ba Tư thắng trận, hai tuần sau chiếm hữu được kinh đô Sardis của xứ Lydia.[18] Theo Napoléon Bonaparte, đấy là lần thứ nhất giải pháp "đánh dọc sườn" được sử dụng.[20] Hoàng đế Cyrus Đại Đế cũng phải ấn tượng với nền quân sự chiến lược Sparta và noi theo.[18]

Vào thế kỷ thứ 5 TCN, trong Những cuộc trận chiến tranh Hy Lạp-Ba Tư, những thành bang Hy Lạp đã lập một liên minh và vượt mặt Đế chế Ba Tư tại Trận Plataea, đẩy lùi những cuộc xâm lược của Ba Tư. Người Hy Lạp lập ra Liên minh Delian để tiếp tục chiến đấu với những người Ba Tư, nhưng vị thế lãnh đạo của Athena trong liên minh đã khiến Sparta xây dựng Liên minh Peloponnesus đối trọng. Hai liên minh khởi đầu cuộc Chiến tranh Peloponnesus giành quyền lãnh đạo Hy Lạp, ở đầu cuối Liên minh Peloponnesus giành thắng lợi. Không bằng lòng với việc bá chủ của Sparta tiếp theo đó cuộc Chiến tranh Corinth đã nổ ra và quân Liên minh do Thebes đứng đầu chống nhau với quân Sparta tại Trận Leuctra (371 TCN). Danh tướng Epamonidas thực thi giải pháp "đánh dọc sườn", nhờ đó ông đánh tan tác quân Sparta.[21] Những cuộc đánh nhau trong nội bộ khiến những thành bang Hy Lạp trở thành con mồi thuận tiện và đơn thuần và giản dị cho vua xứ Macedonia là Philippos II ra tay thống nhất toàn bộ những thành bang Hy Lạp. Các cuộc chinh chiến con trai ông là vua Alexandros Đại đế đã đưa văn hóa truyền thống Hy Lạp tới Ba Tư, Ai Cập và Ấn Độ, nhưng cũng đưa lại sự tiếp xúc với tri thức cổ của những vương quốc đó, mở ra thuở nào kỳ tăng trưởng mới, được gọi là Hy Lạp Hóa. Vua Alexandros Đại Đế mất vào năm 323 trước Công Nguyên, phân loại đế chế của ông thành nhiều nền văn minh Hy Lạp Hóa.

Sự trỗi dậy của La Mã

Bài rõ ràng: La Mã cổ đại, Cộng hòa La Mã, và Đế chế La Mã

 

Cicero phát biểu trước Nghị viện La Mã tố cáo thủ đoạn của Catiline lật đổ nền Cộng hoà, của Cesare Maccari

Đa số tri thức Hy Lạp đã được nhà nước La Mã mới xuất hiện hấp thu khi nó mở rộng thoát khỏi Ý, tận dụng ưu thế khi quân địch không thể thống nhất: rủi ro không mong muốn tiềm ẩn tiềm ẩn duy nhất cho việc trỗi dậy của La Mã là từ thuộc địa Phoenicia của Carthage, và sự thất bại của nó ở thế kỷ thứ 3 trước Công Nguyên ghi lại sự khởi đầu của quyền bá chủ La Mã. Ban đầu La Mã thuộc sự quản trị và vận hành của những vị vua, tiếp theo đó là một nền cộng hòa nghị viện (Cộng hòa La Mã), ở đầu cuối vào thời gian cuối thế kỷ thứ nhất trước Công Nguyên La Mã trở thành một đế chế, dưới sự cai trị của Augustus và những người dân kế tục độc tài của ông ta. Đế chế La Mã có TT tại Biển Địa Trung Hải, trấn áp toàn bộ những nước trên bờ biển này; biên giới phía bắc là những dòng sông Rhine và Danube. Dưới thời nhà vua Trajan (thế kỷ thứ hai Công Nguyên) đế chế ở thời gian to lớn số 1, trấn áp khoảng chừng 5,900,000 km² (2,300,000 dặm vuông) đất đai, gồm Anh, România và nhiều vùng của Mesopotamia. Đế chế mang lại hòa bình, nền văn minh và một chính phủ nước nhà TW hiệu suất cao cho những vùng đất phụ thuộc, nhưng vào thế kỷ thứ 3 một loạt những cuộc nội chiến đã làm suy mòn sức mạnh kinh tế tài chính và xã hội của nó. Trong thế kỷ thứ 4, những nhà vua Diocletian và Constantine đã làm giảm quy trình suy tàn bằng phương pháp phân loại đế chế thành một vùng phía Tây và một vùng phía Đông. Trong khi Diocletian ngược đãi Kitô giáo, Constantine tuyên bố sự chính thức chấm hết của yếu tố bách hại Kitô giáo do nhà nước bảo trợ vào năm 313 với Sắc lệnh Milan, vì thế lập ra cơ sở để đế chế sau này trở thành nhà nước Kitô giáo chính thức vào lúc chừng năm 380 (sẽ làm Giáo hội trở thành một định chế quan trọng).

Hậu kỳ cổ đại và Thời kỳ Di cư

Bài rõ ràng: Hậu kỳ cổ đại và Giai đoạn Di cư

 

Năm 526 châu Âu nằm dưới sự quản trị và vận hành của người Goths, và năm 600 của Byzantium ở thời cực thịnh

Khi Hoàng đế Constantine I đã chinh phục La Mã dưới ngọn cờ thập giá năm 312, ngay tiếp theo đó ông ra Sắc lệnh Milan năm 313, tuyên bố hợp pháp hóa hóa Kitô giáo tại Đế chế La Mã. Ngoài ra, Constantine I còn dời đô từ Rô-ma tới thị xã Byzantium Hy Lạp, được ông thay tên thành Constantinopolis ("Thành phố của Constantine"). Năm 395 Theodosius I, người đã biến Kitô giáo thành tôn giáo chính thức của Đế chế La Mã, sẽ trở thành vị nhà vua ở đầu cuối chỉ huy một Đế chế La Mã thống nhất, và từ đó, đế chế sẽ bị phân thành hai vùng: Đế chế Tây La Mã với TT ở Ravenna, và Đế chế Đông La Mã (sau này sẽ tiến hành gọi là Đế chế Byzantine) với TT tại Constantinopolis. Đế chế Tây La Mã bị những bộ lạc Giéc-manh cướp bóc tiến công liên tục (xem: Thời kỳ Di cư), và ở đầu cuối vào năm 476 rơi vào tay Heruli thủ lĩnh Odoacer. Quyền lực của La Mã ở phía tây hoàn toàn sụp đổ và những tỉnh phía tây nhanh gọn trở thành một miếng chắp vá của những vương quốc Giéc-manh. Tuy nhiên, thành phố Rô-ma, dưới sự lãnh đạo của Giáo hội Công giáo Rôma, vẫn là một TT của học thuật, và đã làm thật nhiều để gìn giữ tư tưởng La Mã cổ đại ở Tây Âu. Cùng thời hạn ấy, nhà vua La Mã tại thành Constantinopolis, Justinian I, đã thành công xuất sắc trong việc khối mạng lưới hệ thống hóa toàn bộ luật La Mã vào trong Corpus Juris Civilis (529-534). Trong thế kỷ thứ 6, Đế chế Đông La Mã đã biết thành lôi kéo vào một trong những loạt cuộc xung đột nguy hiểm, thứ nhất với Đế chế Sassanid của người Ba Tư (xem Các cuộc trận chiến tranh La Mã-Ba Tư), tiếp theo đó là yếu tố tiến công của đế quốc Hồi giáo (dưới những triều đại Rashidun và Umayyad) đang tăng trưởng. Tới năm 650, những tỉnh của Ai Cập, Palestine và Syria đã biết thành chiếm bởi những lực lượng Hồi giáo, tiếp đó bởi Hispania và phía nam Ý ở thế kỷ thứ 7 và thứ 8 (xem Các cuộc chinh phục Hồi giáo).

Ở Tây Âu, một cơ cấu tổ chức triển khai chính trị xuất hiện: trong mức chừng trống quyền lực tối cao sau khi La Mã sụp đổ, những tổ chức triển khai tôn giáo địa phương nhờ vào sự link của người dân với đất đai của tớ. Thuế thập phân được trả cho chúa đất, và chúa đất có trách nhiệm trước vị hoàng thân của vùng. Thuế thập phân được sử dụng để trả cho nhà nước và những cuộc trận chiến tranh. Đó đó đó là khối mạng lưới hệ thống phong kiến, trong số đó những hoàng thân và nhà vua mới xuất hiện, người mạnh nhất trong số họ là Charlemagne của người Frank. Năm 800, vua Charlemagne, trở nên hùng mạnh bởi những cuộc chinh phục lãnh thổ to lớn của tớ, được phong làm Hoàng đế La Mã (Imperator Romanorum) bởi Giáo hoàng Leo III, củng cố vững chãi quyền lực tối cao của ông tại Tây Âu. Sự cai trị của Charlemagne ghi lại sự khởi đầu của một Đế chế La Mã mới của dân tộc bản địa Đức ở phía Tây, Đế quốc La Mã Thần thánh. Bên ngoài những biên giới của ông, những lực lượng khác đang tập hợp. Kievan Rus' đang vạch rõ lãnh thổ của tớ, một Đại Moravia đang tăng trưởng, trong lúc người Angles và Sachsen đang phòng giữ những biên giới của tớ.

Sự suy tàn của Đế chế La Mã

Bài rõ ràng: Sự suy tàn của Đế chế La Mã

Xem thêm thông tin: Khủng hoảng thế kỷ thứ ba

 

Romulus Augustus đầu hàng người Giéc-manh năm 476

Đế chế La Mã đã nhiều lần bị những lực lượng xâm lược từ Bắc Âu tiến công và ở đầu cuối vào năm 476, thành Rô-ma sụp đổ. Romulus Augustus, vị Hoàng đế ở đầu cuối của Đế chế Tây La Mã đầu hàng vua người Giéc-manh Odoacer. Nhà sử học Anh Edward Gibbon viết trong cuốn Sự suy tàn và Sụp đổ của Đế chế La Mã (1776) của ông rằng người La Mã đã trở nên suy đồi, họ đã đánh mất đạo đức dân sự. Gibbon nói rằng sự đồng ý Kitô giáo, nghĩa là đức tin vào một trong những môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường tốt đẹp hơn sau khi chết, và vì đó khiến con người trở nên lười biếng và tránh xa hiện thực. Glen W. Bowersock đã viết "Từ thế kỷ mười tám trở về sau",[22] "toàn bộ chúng ta đã ám ảnh với việc sụp đổ: nó đã được nhìn nhận như một nguyên mẫu cho mọi sự suy tàn có nhận thức, và, vì thế, như một hình tượng cho những nỗi sợ hãi của riêng toàn bộ chúng ta." Nó vẫn còn đấy là một một trong những yếu tố lịch sử lớn số 1, và rất đáng để để ý quan tâm với giới học giả.

Một số thời gian đáng để ý quan tâm khác là Trận Adrianople năm 378, cái chết của Theodosius I năm 395 (lần ở đầu cuối Đế chế La Mã còn thống nhất về chính trị), cuộc vượt sông Rhine năm 406 của những bộ lạc Giéc-manh sau sự rút lui của những quân đoàn La Mã để bảo vệ đất Ý chống lại Alaric I, cái chết của Stilicho năm 408, tiếp theo là yếu tố tan rã của những quân đoàn phía tây, cái chết của Justinian I, Hoàng đế La Mã ở đầu cuối tìm cách tái chinh phục phương Tây, năm 565, và sự xuất hiện của Hồi giáo sau năm 632. Nhiều học giả nhận định rằng còn hơn hết một sự "sụp đổ", những thay đổi hoàn toàn có thể được miêu tả đúng chuẩn hơn như một sự chuyển tiếp phức tạp.[23] Cùng với thời hạn nhiều lý thuyết đã được đưa ra về nguyên nhân Đế chế sụp đổ.

Bài rõ ràng: Trung Cổ

Xem thêm thông tin: Nhân khẩu Trung Cổ

Thời Trung Cổ thường được cho là bắt nguồn từ sự sụp đổ của Đế chế Tây La Mã (hay bởi một số trong những học giả, trước đó) ở thế kỷ thứ 5 tới sự khởi đầu của Thời kỳ tiền tân tiến ở thế kỷ 16, ghi lại sự trỗi dậy của những vương quốc, sự phân loại của Kitô giáo Tây phương trong cải cách tôn giáo, sự nổi lên của chủ nghĩa nhân văn trong thời kỳ Phục hưng Ý, và những sự khởi đầu mở rộng vượt biển dẫn tới Columbian Exchange.[24]

Thời Trung Cổ tận mắt tận mắt chứng kiến cuộc đô thị hoá bền vững thứ nhất ở bắc và tây Âu. Nhiều nhà nước châu Âu tân tiến có nguồn gốc từ những sự kiện xẩy ra trong thời Trung Cổ; những biên giới chính trị châu Âu tân tiến, ở nhiều khía cạnh, là kết quả của những thành tựu quân sự chiến lược và triều đại trong quy trình hỗn loạn này.

Giai đoạn đầu Trung Cổ

Bài rõ ràng: Giai đoạn đầu Trung Cổ

Giai đoạn đầu Trung Cổ trải dài khoảng chừng năm thế kỷ từ thời điểm năm 500 tới năm 1000.[25] Trong quy trình này, hầu hết châu Âu đã theo Kitô giáo, và "Những thời kỳ Đen tối" tiếp theo sự sụp đổ của thành Rô-ma trình làng. Sự xây dựng Đế chế Frank ở thế kỷ thứ 9 dẫn tới sự nổi lên của Phục hưng Carolingian trên lục địa. châu Âu vẫn là một vùng lỗi thời so với việc trỗi dậy của Thế giới Hồi giáo, với mạng lưới thương mại vượt sa mạc to lớn của nó, hay Ấn Độ với Thời kỳ Vàng son thời Đế chế Gupta và người Pratiharas hay Trung Quốc, ở thời ấy là đế chế đông dân nhất toàn thế giới thời kỳ Nhà Tống. Tới năm 1000 Công Nguyên, Constantinopolis có dân số khoảng chừng 300,000 người, nhưng Rô-ma chỉ có 35,000 và Paris 20,000. Đạo Hồi đã có hơn mười thành phố lớn trải dài từ Córdoba, Tây Ban Nha, ở thời ấy là thành phố lớn số 1 toàn thế giới với 450,000 dân, cho tới Trung Á.

Một đốm sáng Đông La Mã

Bài rõ ràng: Đế quốc Đông La Mã

 

Constantine I và Justinian I bày tỏ lòng trung thành với chủ với Đức mẹ đồng trinh Mary bên trong Hagia Sophia

Nhiều người coi Hoàng đế Constantine I (trị vì 306–337) là "Hoàng đế Byzantine" thứ nhất. Vào năm 324, chính ông đã tiến hành dời đô từ Nicomedia tới Byzantium, được xây dựng lại với tên thường gọi là Constantinopolis, hay Nova Roma ("Tân La Mã").[26] Chính thành phố Rô-ma không phải là kinh đô từ thời cai trị của Hoàng đế Diocletian. Một số người xác lập sự khởi đầu của Đế chế là yếu tố cai trị của Hoàng đế Theodosius I (379–395) và sự thay thế chính thức của Kitô giáo cho tôn giáo ngoại giáo La Mã, hay sau khi ông chết năm 395, khi sự phân loại chính trị giữa Đông và Tây trở nên rõ ràng. Những người khác cho nó xẩy ra muộn hơn năm 476, khi Romulus Augustulus, trong truyền thống cuội nguồn sẽ là vị Hoàng đế phương tây ở đầu cuối, bị hạ bệ, vì thế để lại cơ quan ban ngành thường trực đế quốc duy nhất với nhà vua ở Đông Ai Cập. Những người khác chỉ ra sự tái lập đế chế thời Heraclius (khoảng chừng năm 620) khi những tên hiệu La tinh và việc sử dụng nó được chính thức thay thế bằng tiếng Hy Lạp. Trong bất kỳ trường hợp nào, sự Hy Lạp hóa và sự Kitô giáo hoá đã trên đường tăng trưởng. Đế chế nói chung được xem đã chấm hết sau sự sụp đổ của Constantinopolis trước Ottoman Thổ Nhĩ Kỳ năm 1453. Plague Justinian là một bệnh dịch ảnh hưởng tới Đế quốc Đông La Mã, gồm cả kinh đô Constantinopolis, trong trong năm 541–542. Ước tính Plague of Justinian đã giết khoảng chừng 100 triệu người trên khắp toàn thế giới.[27][28] Nó khiến dân số châu Âu giảm khoảng chừng 50% trong quy trình 541 và 700.[29] Có thể nó cũng góp thêm phần vào thắng lợi của những cuộc chinh phục Ả Rập.[30][31]

Phong kiến Kitô giáo

Bài rõ ràng: Đế quốc La Mã Thần thánh, Charlemagne, Quốc gia Hồi giáo Córdoba, Đế chế Bulgaria, Đại Moravia, và Kievan Rus'

 

Năm 814, Đế quốc Frank đạt tới đỉnh điểm, như Đế quốc Đông La Mã từng có trước cuộc chinh phục của người Hồi giáo

 

Giáo hoàng Hadrianus I yêu cầu Charlemagne, Vua của người Frank giúp sức chống cuộc xâm lược năm 772

Đế quốc La Mã Thần thánh xuất hiện khoảng chừng năm 800, khi Charlemagne, vua của người Frank, được Giáo hoàng phong làm Hoàng đế. Đế chế của ông nhờ vào Pháp, Các vương quốc vùng thấp và Đức tân tiến trải dài tới Hungary, Ý, Bohemia, Hạ Sachsen và Tây Ban Nha. Ông và cha mình nhận được sự giúp sức liên tục từ một liên minh với Giáo hoàng, người muốn giúp ông chống lại người Lombard. Giáo hoàng phụ thuộc chính thức vào Đế chế Đông La Mã, nhưng Hoàng đế Đông La Mã không làm gì (khi hoàn toàn có thể) để chống lại người Lombard.

Ở phía đông Bulgaria được xây dựng năm 681 và trở thành vương quốc Slavơ thứ nhất. Đế chế Bulgaria hùng mạnh là đối thủ cạnh tranh cạnh tranh chính của Đế quốc Đông La Mã trong việc trấn áp vùng Balkan trong nhiều thế kỷ và từ thế kỷ thứ 9 trở thành TT của châu Âu Slavơ. Hai nhà nước, Đại Moravia và Kievan Rus', xuất hiện ở phía Tây và Đông Slav ở thế kỷ thứ 9. Trong thế kỷ thứ 9 và thứ 10, bắc và tây Âu nằm dưới quyền của giới quý tộc và ảnh hưởng của người Viking, tiến hành cướp phá, marketing thương mại, chinh phục và định cư nhanh gọn và hiệu suất cao với những con tàu biển của tớ. Cuộc Hungary tàn phá lục địa châu Âu, người Pecheneg cướp bóc phía tây và người Ả Rập ở phía nam châu Âu. Trong thế kỷ thứ 10 những vương quốc độc lập được xây dựng ở Trung Âu, ví dụ, Ba Lan và Vương quốc Hungary. Người Hungary đã dừng những chiến dịch tàn phá của tớ; những vương quốc đáng để ý quan tâm còn tồn tại Croatia và Serbia ở Balkan. Giai đoạn tiếp theo đó, chấm hết khoảng chừng năm 1000, tận mắt tận mắt chứng kiến sự tăng trưởng thêm nữa của chính sách phong kiến, làm suy yếu Đế quốc La Mã Thần thánh.

Giai đoạn giữa Trung Cổ

Bài rõ ràng: Giai đoạn giữa Trung Cổ

 

Năm 1097, khi cuộc Thập tự chinh thứ nhất tới đất thánh khởi đầu

Giấc ngủ sâu của Thời kỳ đen tối bị tác động bởi cuộc khủng hoảng rủi ro không mong muốn cục bộ mới trong Giáo hội. Vào năm 1054, một cuộc Đại Ly giáo không thể hòa giải giữa hai Tòa còn sót lại của Kitô giáo tại thành Rô-ma và thành Constantinopolis.

Thời kỳ trung Trung cổ ở thế kỷ 11, 12 và 13 đã cho toàn bộ chúng ta biết thể hiện một sự ngày càng tăng dân số nhanh gọn tại châu Âu, đưa lại sự thay đổi chính trị và xã hội to lớn so với thời kỳ trước. Tới năm 1250, dân số tăng mạnh đã thúc đẩy nền kinh tế thị trường tài chính, đạt đến những mức độ không thể đạt được mãi tới thế kỷ 19. Từ khoảng chừng năm 1000 trở về sau, Tây Âu tận mắt tận mắt chứng kiến cuộc xâm lược ở đầu cuối của những rợ và trở nên được tổ chức triển khai tốt hơn về chính trị. Người Viking đã định cư trên Đảo Anh, Pháp và những nơi khác, trong lúc những vương quốc Kitô giáo Na Uy đang tăng trưởng trên vùng đất Scandinavia của tớ. Người Magyars đã dừng mở rộng ở thế kỷ thứ 10, và tới năm 1000, một Vương quốc Hungary Kitô giáo đã được công nhận ở Trung Âu. Với một ngoại lệ ngắn với những cuộc xâm lược của quân Mông Cổ, những cuộc cướp phá lớn của những rợ chấm hết.

Trong thế kỷ 11, dân số bắc dãy An-pơ khởi đầu chiếm những vùng đất mới, một số trong những họ đã quay trở lại tình trạng man tộc sau sự kết thúc của Đế chế La Mã. Trong cái ngày này gọi là "cuộc phát quang vĩ đại," những cánh rừng và đầm lầy lớn ở châu Âu bị triệt hạ để trồng cấy. Cùng lúc ấy những khu định cư đã di tán từ những biên giới truyền thống cuội nguồn của Đế quốc Frank tới những biên giới mới ở đông Âu, vượt qua Sông Elbe, mở rộng gấp ba lần diện tích s quy hoạnh nước Đức trong quy trình đó. Các chiến binh thập tự chinh đã xây dựng những thuộc địa châu Âu tại Miền cận đông, hầu hết Bán hòn đảo Iberian đã biết thành chinh phục từ khi người Moor, và người Norman định cư ở niền nam Ý, toàn bộ những thành phần dân số chính ngày càng tăng và quy mô tái định cư.

Thời kỳ trung Trung Cổ tạo ra nhiều hình thức trí tuệ, tinh thần và tác phẩm nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp rất khác nhau. Thời kỳ này tận mắt tận mắt chứng kiến sự trỗi dậy của những thành bang vương quốc tân tiến ở Tây Âu và sự phát triển của những đại thành bang Ý. Giáo hội La Mã vẫn còn đấy hùng mạnh lôi kéo những quân đội trên khắp châu Âu tham gia vào một trong những loạt cuộc Thập tự chinh chống lại người Thổ Nhĩ Kỳ Seljuk, những người dân đã xâm chiếm vùng Đất thánh. Sự tái phát hiện những tác phẩm của Aristotle khiến Thomas Aquinas và những nhà tư tưởng khác tăng trưởng Triết học kinh viện. Trong kiến trúc, hầu hết những thánh đường Gothic được xây dựng hay hoàn thành xong trong quy trình này.

Một Giáo hội chia rẽ

Bài rõ ràng: Ly giáo Đông-Tây và Chinh phục Norman

 

Thảm Bayeux thể hiện Trận Hastings và những sự kiện dẫn tới nó.

Cuộc "đại ly giáo" Một trong những Giáo hội: (Công giáo) Tây phương và (Chính thống giáo) Đông phương xẩy ra năm 1054 bởi Giáo hoàng Leo IX đòi thẩm quyền trên ba Tòa khác của Pentarchy (ngũ đại tòa), là Antiochia, Jerusalem và Alexandria. Từ thời gian giữa thế kỷ thứ 8, những biên giới của Đế chế Đông La Mã đã biết thành đẩy lùi sau những cuộc mở rộng của Hồi giáo. Antioch trở lại thuộc sự quản trị và vận hành của Đông La Mã năm 1045, nhưng sự hồi sinh quyền lực tối cao của những vị vua thừ kế La Mã ở phía Tây cũng lên tiếng đòi quyền lợi và trách nhiệm cho những ghế đã mất ở châu Á và châu Phi. Giáo hoàng Leo còn gây ra một cuộc tranh cãi thêm nữa khi bảo vệ mênh đề filioque trong bản Tín điều Nicea mà phương Tây đã thông qua theo lẽ thường. Giáo hội Chính thống giáo ngày này nói rằng Điều thứ 28 của Công đồng Chalcedon đã tuyên bố dứt khoát về sự việc bình đẳng giữa Giám mục thành Rô-ma và thành Constantinopolis. Chính thống giáo cũng nói rằng giám mục Rô-ma chỉ có quyền với giáo phận của tớ và không còn quyền ở bên phía ngoài. Tuy nhiên cũng luôn có thể có những xúc tác khác kém quan trọng hơn dẫn tới sự phân ly, gồm sự xích míc về nghi thức phụng vụ. Sự phân ly của Công giáo Rôma và Chính Thống giáo Đông phương dẫn tới nhiều thế kỷ bất hòa giữa toàn thế giới La tinh và toàn thế giới Hy Lạp.

Những thay đổi nữa cũng trình làng với một sự tái phân loại quyền lực tối cao ở châu Âu. William Nhà chinh phục, một Quận công xứ Normandie xâm lược Anh năm 1066. Cuộc Chinh phục của người Norman là một sự kiện chủ chốt trong Lịch sử Anh vì nhiều nguyên do. Sự kiện này làm nước Anh link ngặt nghèo hơn với lục địa châu Âu qua sự vận dụng kiểu chính sách quý tộc Norman, vì thế làm giảm ảnh hưởng từ Scandinavia. Nó tạo ra một trong những vương triều mạnh nhất ở châu Âu và mang lại một khối mạng lưới hệ thống chính phủ nước nhà tinh vi nhất. Hơn nữa, là một quần hòn đảo, nước Anh có Đk tăng trưởng một lực lượng thủy quân và những quan hệ thương mại mạnh sẽ là cơ sở để thiết lập một vùng ảnh hưởng lớn trên toàn thế giới gồm Ấn Độ, Úc, New Zealand, Canada và nhiều điểm hàng hải kế hoạch khác ví như Bermuda, Suez, Hồng Kông và đặc biệt quan trọng Gibraltar. Các lợi thế kế hoạch này vững mạnh và mang tính chất chất quyết định hành động tới tận sau Chiến tranh toàn thế giới lần thứ hai.

Các cuộc trận chiến tranh tôn giáo

Bài rõ ràng: Thập tự chinh, Tái chinh phục, và Magna Carta

 

A mitred Adhémar de Monteil mang theo Cây thương thần thánh trong một trong những trận đánh của Cuộc thập tự chinh thứ nhất

Sau cuộc ly giáo Đông-Tây, Kitô giáo Tây phương được những vương quốc mới xây dựng ở Trung Âu: Ba Lan, Hungary và Bohemia đồng ý. Giáo hội Công giáo Rôma đã tiếp tục tăng trưởng như một quyền lực tối cao lớn, dẫn tới những cuộc xung đột giữa Giáo hoàng và Hoàng đế. Năm 1129, Giáo hội Công giáo Rôma xây dựng một Toà án dị giáo để trấn áp Công giáo châu Âu phía tây bằng vũ lực. Toà án dị giáo kết tội những người dân thực thi nghi thức dị giáo để giúp họ ăn năn. Nếu không thể làm như vậy, hình phạt sẽ là tử hình. Trong thời hạn này nhiều Lãnh chúa và Quý tộc điều khiển và tinh chỉnh giáo hội. Các tu sỹ của tu viện Cluny đã rất nỗ lực để bảo vệ một giáo hội nơi những Lãnh chúa hay Quý tộc không còn quyền can thiệp. Họ đã thành công xuất sắc. Giáo hoàng Gregory VII tiếp tục việc làm của những tu sỹ với hai mục tiêu chính, đưa giáo hội khỏi tầm trấn áp của những vị vua và quý tộc và tăng cường quyền lực tối cao của giáo hoàng. Vùng ảnh hưởng của Giáo hội Công giáo Rôma đã mở rộng thật nhiều khi những vị vua ngoại giáo cải đạo (Scandinavia, Litva, Ba Lan, Hungary), cuộc tái chinh phục (Reconquista) xứ Al-Andalus của người Kitô giáo, và những cuộc Thập tự chinh. Ở thế kỷ 15 hầu hết châu Âu đều theo Giáo hội Công giáo Rôma.

Những tín hiệu thứ nhất về sự việc tái xuất hiện của văn minh tại Tây Âu khởi đầu xuất hiện ở thế kỷ 11 khi thương mại hoạt động và sinh hoạt giải trí trở lại ở Ý, dẫn tới tăng trưởng kinh tế tài chính và văn hóa truyền thống của những thành bang độc lập như Venezia và Firenze; cùng thời gian ấy, những thành bang khởi đầu hình thành ở những nơi như Pháp, Anh, Tây Ban Nha, và Bồ Đào Nha, dù quy trình hình thành của chúng (thường bị ghi lại bởi sự đối đầu Một trong những chính sách quân chủ, những lãnh chúa quý tộc phong kiến và giáo hội) thực tiễn mất nhiều thế kỷ. Các thành bang mới khởi đầu sử dụng ngôn từ viết riêng của tớ, thay vì tiếng La tinh truyền thống cuội nguồn. Các nhân vật đáng để ý quan tâm của trào lưu này gồm Dante Alighieri và Christine de Pisan (tên khi sinh Christina da Pizzano), Dante sáng tác bằng tiếng Ý, còn Christine de Pisan dù là một người Ý (Venezia) ông định cư ở Pháp và viết bằng tiếng Pháp.(Xem Tái chinh phạt về hai vương quốc này.) Mặt khác, Đế chế La Mã Thần thánh, hầu hết tại Đức và Ý, tiếp tục bị tan rã thành vô số nhà nước phong kiến hay thành bang nhỏ, và sự thần phục của tớ với nhà vua chỉ mang tính chất chất danh nghĩa.

Thế kỷ 13 và 14, khi Đế chế Mông Cổ nổi lên, thường được gọi là Thời đại của người Mông Cổ. Quân đội Mông Cổ tiến về phía tây dưới sự chỉ huy của Hãn Bạt Đô. Các cuộc chinh phục phía tây của tớ đã vượt qua hầu như toàn bộ Nga (ngoại trừ Novgorod, đang trở thành một chư hầu),[32] những vùng đất Kipchak, Hungary, và Ba Lan (vẫn còn đấy là một một vương quốc có độc lập lãnh thổ). Lịch sử Mông Cổ ghi rằng Hãn Bạt Đô đã dự tính chinh phục nốt những nước lớn ở châu Âu, khởi đầu bằng cuộc tiến công ngày đông vào Áo, Ý và Đức, khi ông bị gọi quay trở về Mông Cổ sau khi Đại Hãn Oa Khát Đài qua đời. Đa số những nhà sử học tin rằng cái chết của ông đã ngăn ngừa được cuộc chinh phục toàn bộ châu Âu[cần dẫn nguồn]. Ở Nga, người Mông Cổ của Kim Trướng Hãn quốc cai trị trong 250 năm.

Giai đoạn cuối Trung Cổ

Bài rõ ràng: Giai đoạn cuối Trung Cổ

Xem thêm thông tin: Lex Mercatoria, Chiến tranh Một trăm năm, và Sự sụp đổ của Constantinopolis

 

Châu Âu năm 1400

 

Châu Âu năm 1477

Thời kỳ cuối Thời kỳ Trung Cổ kéo dãn trong thế kỷ 14 và 15. Khoảng năm 1300, những thế kỷ thịnh vượng và tăng trưởng của châu Âu tạm ngừng. Một loạt nạn đói và bệnh dịch, như Nạn đói Lớn 1315–1317 và Tử thần Đen, theo một số trong những ước tính đã làm giảm một nửa dân số. Cùng với nạn giảm dân số là yếu tố tạm bợ xã hội và trận chiến tranh địa phương. Pháp và Anh đều phải đối đầu với những cuộc nổi dậy nông dân nghiêm trọng: Jacquerie, Nổi lên Nông dân, và cuộc Chiến tranh một trăm năm. Càng làm ngày càng tăng những yếu tố của quy trình này, sự thống nhất của Giáo hội Công giáo bị ảnh hưởng bởi cuộc Ly giáo Tây phương. Những sự kiện này thỉnh thoảng được gọi là Khủng hoảng cuối Thời Trung Cổ.[33]

Dù có những khủng hoảng rủi ro không mong muốn cục bộ đó, thế kỷ 14 cũng là thời hạn tiến bộ nhảy vọt trong khoa học và nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp. Một sự quan tâm mới tới những văn bản Hy Lạp và La Mã dẫn tới cái sau này sẽ tiến hành gọi là thuật ngữ Phục hưng Ý. Tới cuối thời kỳ, thuở nào đại mày mò khởi đầu. Sự tăng trưởng của Đế chế Ottoman, lên tới đỉnh điểm ở sự sụp đổ của Constantinopolis năm 1453, cắt đứt những đường thương mại với phương đông. Người châu Âu buộc phải tìm kiếm những con phố thương mại mới, như trường hợp chuyến du ngoạn của Columbus tới Châu Mỹ năm 1492, và chuyên đi vòng quanh Ấn Độ và Châu Phi của Vasco da Gama năm 1498.

 

Dịch hạch. "The Chronicles of Gilles Li Muisis" (1272-1352). Bibliothèque royale de Belgique, MS 13076-77, f. 24v.

Một trong những thảm họa lớn số 1 tác động đến châu Âu là Tử thần Đen. Có nhiều vụ bùng phát, nhưng vụ nghiêm trọng nhất xẩy ra Một trong trong năm 1300 và ước tính đã giết hại một phần ba dân số châu Âu.

Bắt đầu từ thế kỷ 14, Biển Baltic trở thành một trong những con phố thương mại quan trọng nhất. Liên minh Hanseatic, một liên minh của những thành phố thương mại, được khuyến khích với việc sáp nhập của những vùng to lớn của Ba Lan, Litva và những vương quốc vùng Baltic khác vào nền kinh tế thị trường tài chính châu Âu. Điều này giúp làm tăng trưởng những vương quốc hùng mạnh ở Đông Âu gồm Litva, Ba Lan, Hungary, Bohemia, và Mát-xcơ-va. Sự chấm hết quy ước của Thời kỳ Trung Cổ thường được gắn sát với việc sụp đổ của thành phố Constantinopolis và của Đế quốc Đông La Mã trước quân Thổ Nhĩ Kỳ Ottoman năm 1453. Người Thổ trở thành phố này thành kinh đô của xứ Đế chế Ottoman của tớ. Đế chế Ottoman tồn tại đến tận năm 1922 và cũng gồm có Ai Cập, Syria và hầu hết vùng Balkan. Theo quan điểm của những nước Kitô giáo, mối rình rập đe dọa đã tới từ quân Thổ Nhĩ Kỳ ngay từ khi họ mạnh lên và tiến quân về phía Tây.[34] Các cuộc trận chiến tranh Ottoman ở châu Âu, thỉnh thoảng cũng khá được gọi là những cuộc trận chiến tranh Thổ Nhĩ Kỳ, ghi lại một phần quan trọng trong lịch sử đông nam châu Âu. Những cuộc chinh phạt này cũng làm cho những người dân Tây Âu, ví như người Pháp, phải để tâm hơn đến Đông Âu.[34]

• Liên đoàn Hanseatic, Marco Polo, Lex Mercatoria, Lịch sử thương mại
• Sự phân ly phía Tây (1378-1417)
• Chiến tranh một trăm năm, Jeanne d'Arc

Bài rõ ràng: Buổi đầu châu Âu tân tiến

Xem thêm thông tin: Phục hưng, Cải cách Tin lành, Baroque, Thời kỳ Khai sáng, Cách mạng Khoa học, Đại Mâu thuẫn, và Sự thần kỳ châu Âu

 

Châu Âu năm 1519

 

Châu Âu như một nữ hoàng, in năm 1570 bởi Sebastian Munster của Basel.

 

Vitruvian Man của Leonardo da Vinci thể hiện tầm nhìn của ông về con người tỷ suất hoàn hảo nhất.

Thời kỳ tiền tân tiến trải dài nhiều thế kỷ giữa Thời kỳ Trung Cổ và cuộc Cách mạng công nghiệp, khoảng chừng từ thời điểm năm 1500 đến năm 1800, hay từ sự phát hiện Thế giới mới năm 1492 tới cuộc Cách mạng Pháp năm 1789. Thời kỳ này còn có điểm lưu ý ở sự nổi lên quan trọng của khoa học và sự tăng trưởng ngày càng nhanh của kỹ thuật, chính trị dân sự thế tục và vương quốc. Các nền kinh tế thị trường tài chính tư bản khởi đầu tăng trưởng, bắt nguồn từ những nước cộng hòa miền bắc việt nam Ý như Genoa. Thời kỳ tiền tân tiến cũng tận mắt tận mắt chứng kiến sự nổi lên thống trị của lý thuyết kinh tế tài chính trọng thương. Như vậy, thời kỳ tiền tân tiến thể hiện sự suy tàn và biến mất, ở hầu hết châu Âu, của chủ nghĩa phong kiến, chính sách nông nô và quyền lực tối cao của Giáo hội Công giáo. Giai đoạn này còn gồm có cuộc Cải cách Tin lành, cuộc Chiến tranh Ba mươi năm tàn khốc, cuộc thực dân hóa châu Mỹ của châu Âu và những cuộc săn lùng phù thủy châu Âu.

Phục hưng

Bài rõ ràng: Phục hưng

Phục hưng là một trào lưu văn hóa truyền thống ảnh hưởng sâu rộng tới đời sống trí thức châu Âu ở đầu thời kỳ tân tiến. Bắt đầu ở Ý, và lan ra phía bắc và phía tây trong một cuộc mở rộng văn hóa truyền thống chậm rãi khoảng chừng hai thế kỷ rưỡi, nó gây ảnh hưởng trên văn học, triết học, nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp, chính trị, khoa học, lịch sử, tôn giáo, và những mặt khác của đời sống trí tuệ.

Petrarch người Ý (Francesco di Petracco), dường như thể nhà quả đât học hoàn toàn thứ nhất, đã viết hồi trong năm 1330: "Tôi hiện giờ đang sống, tuy thế tốt hơn là tôi được sinh ra ở thuở nào điểm khác." Ông rất say mê Hy Lạp và La Mã cổ đại. Ở thế kỷ 15 và 16 niềm mê say với những điểu cổ đại được tăng thêm bởi cảm hứng nền văn hóa truyền thống cổ truyền được thừa kế đang tan vỡ và thời gian ấy chỉ là một kho chứa những ý tưởng và cách hành xử để tái xây dựng lại. Matteo Palmieri đã viết trong năm 1430: "Hiện nay quả thực mọi ý tưởng tinh thần phải tạ ơn chúa rằng chúng đã được được cho phép được sinh ra trong thuở nào đại mới." Sự phục hưng Ra đời: thuở nào đại mới khi tham gia học tập trở thành rất quan trọng.

Phục hưng bắt nguồn từ sự tăng trưởng trong nghiên cứu và phân tích những văn bản Latinh và Hy Lạp cổ và sự ngưỡng thuở nào kỳ Hy Lạp-La Mã coi đó là thời kỳ vàng son. Điều này khiến nhiều nghệ sĩ và tác gia khởi đầu đưa những khuôn mẫu thời La Mã và Hy Lạp vào trong tác phẩm của tớ, nhưng cũng luôn có thể có nhiều sáng tạo trong quy trình này, nhất là những nghệ sĩ đa tài như Leonardo da Vinci. Nhiều văn bản La Mã và Hy Lạp đã tồn tại từ Thời Trung Cổ châu Âu. Các thầy tu đã sao chép và tái sao chép những văn bản cũ và giữ chúng trong hàng nghìn năm, nhưng họ đối xử với chúng một cách khác. Nhiều văn bản khác nữa đi tới với làn sóng di cư của những học giả Hy Lạp tới Ý sau Sự sụp đổ của Constantinopolis trong lúc những văn bản Hy Lạp và La Mã khác tới từ những nguồn Hồi giáo, họ đã có được những văn bản và trí thức này thông qua những cuộc chinh phục, thậm chí còn đã tìm cách tăng cấp cải tiến một số trong những chúng.[cần dẫn nguồn] Với lòng tự trọng thường thấy của những nhà tư tưởng tân tiến, những nhà quả đât học coi sự tái sở hữu một quá khứ lẫy lừng là một sự Phục hưng - một sự tái sinh của chính nền văn minh.

Những sự kiện chính trị quan trọng cũng xuất hiện trong thời kỳ này. Văn bản chính trị của Niccolò Machiavelli trong Quân Vương (The Prince) đã ảnh hưởng tới chủ nghĩa chuyên chế và đời sống chính trị sau này. Các ông vua cai trị những vương quốc và sử dụng giới nghệ sĩ Phục hưng như một tín hiệu quyền lực tối cao cũng đóng một vai trò quan trọng trong thời kỳ này.

Tổng thể, Phục hưng hoàn toàn có thể được xem một nỗ lực của giới trí thức nhằm mục đích nghiên cứu và phân tích và cải tổ thế tục và trần gian, thông qua sự tái sinh những ý tưởng thời cổ, và thông qua những tiếp cận tư tưởng - quá khứ ngay trước quá "Gothic" trong ngôn từ, tư tưởng và tình cảm.

Cải cách

Bài rõ ràng: Cải cách Tin Lành

 

Luận cương chín nhăm điểm của thầy tu Martin Luther người Đức phá vỡ quyền lực tối cao chuyên chế Giáo hoàng

Trong quy trình này sự mục nát trong Giáo hội Công giáo đã dẫn tới một sự phản ứng trong Cải cách Tin Lành. Phong trào này được nhiều người ủng hộ đặc biệt quan trọng với những hoàng thân và những vị vua đang tìm kiếm một nhà nước mạnh hơn bằng phương pháp chấm hết ảnh hưởng của Giáo hội Công giáo. Những thành viên khác cùng Martin Luther khởi đầu xuất hiện như John Calvin với thuyết Calvin gây ảnh hưởng ở nhiều vương quốc và Vua Henry VIII của Anh đã rời bỏ Giáo hội Công giáo Anh và thiết lập Giáo hội Anh (Trái với niềm tin của mọi người điều này chỉ đúng một nửa, con gái ông là Nữ hoàng Elizabeth hoàn thành xong việc tổ chức triển khai Giáo hội). Những sự phân ly tôn giáo này đã mang lại một làn sóng trận chiến tranh có nguyên nhân tôn giáo nhưng cũng bởi những tham vọng của những triều đình Tây Âu đang trở nên triệu tập và hùng mạnh hơn.

Cuộc Cải cách Tin Lành cũng dẫn đến một trào lưu cải cách mạnh bên trong Giáo hội Công giáo được gọi là Phản Cải cách, với tiềm năng giảm sự mục nát bên trong cũng như tăng cường sức mạnh mẽ và tự tin của quyền lực tối cao giáo hội Công giáo. Một nhóm quan trọng bên trong Giáo hội Công giáo xuất hiện từ trào lưu này là Dòng Tên giúp giữ Đông Âu ở trong vòng ảnh hưởng của Công giáo. Tuy thế, Giáo hội Công giáo vẫn bị suy yếu bởi cuộc Cải cách, nhiều phần ở châu Âu không hề nằm trong vùng ảnh hưởng của nó và những vị vua ở những nước vẫn theo Công giáo khởi đầu nắm quyền trấn áp những định chế giáo hội trong vương quốc của tớ.

Không như Tây Âu, những nước Trung Âu, Vương quốc Ba Lan và Đại Công quốc Litva và Hungary, khoan dung hơn. Tuy vẫn thúc đẩy sự thống trị của Công giáo họ tiếp tục được cho phép những nhóm tôn giáo thiểu số duy trì đức tin của tớ. Trung Âu khởi đầu bị phân loại giữa Công giáo, Tin Lành, Chính Thống giáo và Do Thái giáo. Một sự tăng trưởng quan trọng khác trong quy trình này là yếu tố vững mạnh mẽ và tự tin của những tình cảm liên châu Âu. Eméric Crucé (1623) xuất hiện với ý tưởng Hội đồng châu Âu, mong ước chấm hết những cuộc trận chiến tranh ở châu Âu; những nỗ lực tạo lập một nền hòa bình vĩnh cửu không thành công xuất sắc, dù toàn bộ vương quốc châu Âu (ngoại trừ Nga và Đế chế Ottoman, sẽ là ngoại lệ) đồng ý tạo lập hòa bình vào năm 1518 trong Hiệp ước Luân Đôn. Nhiều cuộc trận chiến tranh lại bùng nổ chỉ trong vài năm. Cuộc cải cách cũng khiến nền hòa bình ở châu Âu là yếu tố không thể trong nhiều thế kỷ.

Một sự tăng trưởng khác là ý tưởng thượng đẳng của châu Âu. Ý tưởng về văn minh được lấy từ người Hy Lạp và La Mã cổ đại: kỷ luật, giáo dục và môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường trong thành phố là những yếu tố khiến con người trở nên văn minh; người châu Âu và phi châu Âu được phán xét theo tính cách lịch sự của tớ, và châu Âu tự coi mình là thượng đẳng so với những lục địa khác. Đã có một trào lưu của một số trong những người dân như Montaigne coi người phi châu Âu là tốt hơn, tự nhiên và nguyên thủy hơn. Các dịch vụ thư tín đã được thiết lập khắp châu Âu, được cho phép chủ nghĩa nhân văn link mạng lưới trí thức trên khắp châu Âu, dù có những khác lạ tôn giáo. Tuy nhiên, Giáo hội Công giáo đã cấm những tác phẩm khoa học mang tính chất chất đột phá; điều này dẫn đến việc tăng trưởng mạnh hơn của trí thức tại những vương quốc Tin Lành, nơi việc không cho không triệt để. Francis Bacon và những người dân khác ủng hộ khoa học tìm cách tạo lập một sự thống nhất ở châu Âu bằng phương pháp nhấn mạnh yếu tố vào sự thống nhất trong vạn vật thiên nhiên.1 Ở thế kỷ 15, cuối Thời Trung Cổ, những vương quốc có độc lập lãnh thổ hùng mạnh xuất hiện, xây dựng những Vương triều Mới với quyền lực tối cao triệu tập tại Pháp, Anh, và Tây Ban Nha. Mặt khác Nghị viện của Vương quốc Ba Lan và Đại Công quốc Litva tăng cường quyền lực tối cao, nắm những quyền lập pháp của vua Ba Lan. Quyền lực nhà nước mới đã được tranh giành bởi những nghị viện ở những vương quốc khác nhất là Anh. Các hình thái nhà nước mới xuất hiện là yếu tố hợp tác Một trong những vị lãnh chúa đất đai, những thành phố, những nước cộng hòa nông dân và những hiệp sĩ.

Thám hiểm và chinh phục

Bài rõ ràng: Chủ nghĩa trọng thương và Thời đại mày mò

 

Một cảng biển của Villa Medici năm 1638 của Claude Lorrain

Nhiều cuộc trận chiến tranh không ngăn cản những vương quốc mới thám hiểm và chinh phục những vùng to lớn của toàn thế giới, nhất là châu Á (Xibia) và Châu Mỹ mới được mày mò. Ở thế kỷ 15, Bồ Đào Nha lãnh đạo cuộc thám hiểm địa lý, tiếp đó là Tây Ban Nha hồi thời điểm đầu thế kỷ 16. Đây là những nước thứ nhất thiết lập thuộc địa tại châu Mỹ và những khu vực thương mại trên bờ biển châu Phi và châu Á, nhưng Pháp, Anh và Hà Lan nhanh gọn theo bước. Năm 1552, Nga hoàng Ivan Hung bạo chinh phục hai khả hãn quốc Tatar lớn, Kazan và Astrakhan, và chuyến du ngoạn của Yermak năm 1580 dẫn tới sự sáp nhập vung Xibia vào nước Nga.

Sự mở rộng thuộc địa tiếp tục trình làng trong những thế kỷ tiếp theo đó (với một số trong những lần thoái trào, ví như những trận chiến giành độc lập thắng lợi ở 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mỹ và tiếp theo đó là Mexico, Brazil, và những vương quốc khác ngoại vi Các cuộc trận chiến tranh Napoleon). Tây Ban Nha đã trấn áp một phần Bắc Mỹ và một vùng lớn ở Trung Mỹ và Nam Mỹ, Caribbean và Philippines; Anh Quốc chiếm toàn bộ Úc và New Zealand, hầu hết Ấn Độ, và nhiều vùng lớn ở châu Phi và Bắc Mỹ; Pháp giữ nhiều vùng của Canada và Ấn Độ (hầu như toàn bộ đã mất vào tay Anh năm 1763), Đông Dương, nhiều vùng lớn ở châu Phi và những hòn đảo Caribbean; Hà Lan giành được Đông Ấn (hiện là Indonesia) và những quần hòn đảo Caribbean; Bồ Đào Nha chiếm Brasil và nhiều lãnh thổ ở châu Phi và châu Á; và những cường quốc sau này như Đức, Bỉ, Ý và Nga cũng đi chiếm thuộc địa.

Sự mở rộng này đã hỗ trợ những nền kinh tế thị trường tài chính của những nước mẫu quốc tăng trưởng. Thương mại tăng vọt, nhờ việc ổn định trong thời điểm tạm thời của những đế chế. Tới thời gian cuối thế kỷ 16 số bạc của châu Mỹ chiếm một phần năm tổng ngân sách Tây Ban Nha.[35] Các nước châu Âu tiến hành những cuộc trận chiến tranh với phần lớn ngân sách từ những thuộc địa. Tuy vậy, những lợi nhuận từ marketing thương mại nô lệ và nhiều chủng loại thực vật Tây Ấn, là những khoản thu lớn số 1 từ những thuộc địa Anh thời kỳ đó, chiếm chưa tới 5% nền kinh tế thị trường tài chính Đế quốc Anh (nhưng nói chung có lợi nhuận to nhiều hơn) ở thời kỳ Cách mạng Công nghiệp hồi thời gian cuối thế kỷ 18.

Vào năm 1514, quân Ottoman do Sultan Selim I (trị vì: 1512 - 1520) thân chinh thống lĩnh đánh Ba Tư, phát huy những cuộc chinh phạt của Đế quốc Ottoman sau khi thành Constantinopolis sụp đổ. Con trai của ông ta là Suleiman I Đại Đế (trị vì: 1520 - 1566) lần lượt lấn chiếm những Nhà nước Khalip trước kia là Damascus, Cairo và Bagdad (1534). Sau khi Sultan Suleiman I thêm ngôi mộ của nhà tiên tri Muhammad tại thành Mecca vào Đế quốc của ông ta, giờ đây ông ta có nguyên do chính đáng để xưng Đế hiệu "Padishah-i-Islam" (Hoàng đế của Hồi giáo). Ông ta cho xây dựng nhiều khu công trình xây dựng, ví như Thánh đường Hồi giáo Süleymaniye tại kinh đô Constantinopolis, thể hiện sự hùng mạnh mẽ và tự tin của giang sơn.[34]

Quân Thổ Nhĩ Kỳ Ottoman không những qua thung lũng sông Danube đánh xứ Hungary, mà còn lâm chiến với những nhà nước hải tặc ở bờ biển Bắc Phi. Vào năm 1512, họ mở đầu những cuộc chinh chiến sông Danube, thôn tính được xứ Moldavia. Thành Beograd thất thủ vào năm 1521, mở đường cho quân Thổ Nhĩ Kỳ đánh xứ Hungary. Vào năm 1526, trong trận Mohács, vị vua độc lạp ở đầu cuối của xứ Bohemia và Hungary là Louis II Jagiellon quyết tử. Đến lượt nước Áo lâm vào cảnh hiểm nguy, vào năm 1529 quân Thổ Nhĩ Kỳ vây hãm thành Viên nhưng bị đẩy lui. Sau đó, họ vẫn tiến công kinh hoàng vào thung lũng sông Danube. Theo thỏa thuận hợp tác vào năm 1558, xứ Hungary bị chia cắt: Áo sở hữu miền Tây; miền Trung Hungary, có cả cố đô Budapest rơi vào tay Thổ Nhĩ Kỳ, xứ Transylvannia thì trở thành một Công quốc do Thổ Nhĩ Kỳ bảo lãnh. Sau đó, quân Áo và quân Thổ vẫn tiếp tục đụng độ nhau cho tới năm 1568, với Hòa ước Adrianople, Triều đình Áo phải triều cống cho Thổ Nhĩ Kỳ.[34]

Tại vùng Địa Trung Hải, quân Thổ Nhĩ Kỳ tiến công hòn đảo Ródos, những Hiệp sĩ Cứu tế phải đầu hàng (1522). Quân Thổ lần lượt chiếm đóng xứ Algérie (1529), xứ Tripoli (1551), xứ Síp (1571) và xứ Tunis (1574). Quân Thổ cũng tiến công ác liệt vào xứ Malta nhưng bị đẩy lui (1565). Vào năm 1571, một cuộc Thập Tự Chinh ở đầu cuối bùng nổ: Hải quân Tây Ban Nha - Venezia - Genoa đại phá Hải quân Thổ Nhĩ Kỳ trong trận Lepanto. Với những cuộc chinh phạt của quân Thổ Nhĩ Kỳ, nền văn minh châu Âu đã phải hứng chịu ràng buộc từ Thổ, là lần thứ nhất người châu Âu nếm mùi phong thái phương Đông. Và, khi cuộc cải cách Kháng Cách đang lên tới đỉnh điểm thì quân Thổ Nhĩ Kỳ giao chiến ác liệt với quân Công giáo, do đó Sultan trở thành liên minh thân cận nhất của Luther.[34]

Cuộc trận chiến tranh Ba mươi năm và trào lưu Khai sáng

Bài rõ ràng: Thời kỳ Lý trí và Thời kỳ Khai sáng

 

Trận Nördlingen trong cuộc Chiến tranh ba mươi năm.

Trong suốt thời kỳ đầu quy trình này, chủ nghĩa tư bản (thông qua Chủ nghĩa trọng thương) đã thay thế chính sách phong kiến trở thành hình thức tổ chức triển khai kinh tế tài chính chủ chốt, tối thiểu ở nửa phía tây châu Âu. Sự mở rộng những biên giới thuộc địa dẫn tới một cuộc Cách mạng thương mại. Giai đoạn này đáng để ý quan tâm ở sự nổi lên của khoa học tân tiến và sự vận dụng những thành tựu khoa học vào tăng cấp cải tiến kỹ thuật, dẫn tới cuộc Cách mạng công nghiệp. Sự khai thác Thế giới mới của Bán hòn đảo Iberia (Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha, khởi góp vốn đầu tư chuyến du ngoạn về phía tây của Christopher Columbus nhằm mục đích tìm kiếm một con phố thương mại ngắn lại tới Đông Ấn năm 1492, nhanh gọn gặp sự đối đầu đối đầu của người Anh và người Pháp[36]. Các hình thức thương mại và mở rộng thương mại hình thành nên những hình thức chính phủ nước nhà, luật pháp và kinh tế tài chính mới thiết yếu.

Cuộc cải cách đã làm tổn hại lớn tới sự thống nhất của châu Âu. Không chỉ những vương quốc bị chia rẽ khỏi nhau mà cả giữa phương hướng tôn giáo của tớ, nhưng một số trong những nước còn bị chia rẽ từ bên trong bởi những cuộc tranh giành tôn giáo, được ủng hộ mạnh từ những quân địch bên phía ngoài. Trong thế kỷ 16 Pháp đã trải qua tình trạng này với một loạt những cuộc xung đột được gọi là Các cuộc trận chiến tranh tôn giáo Pháp, chấm hết với việc thắng lợi của Triều đại Bourbon. Anh Quốc tránh khỏi trong một quy trình và xử lý được dưới thời Nữ hoàng Elizabeth để xoa dịu Giáo phái Anh. Đa phần nước Đức tân tiến ngày này được hình thành nên từ nhiều vương quốc có độc lập lãnh thổ nhỏ dưới hình thức Đế chế La Mã thần thánh lý thuyết. Vương quốc Ba Lan và Đại Công quốc Litva đáng để ý quan tâm ở thời gian này về sự việc không quan tâm đến tôn giáo và nói chung miễn nhiễm với những cuộc tranh giành tôn giáo ở châu Âu.

Cuộc trận chiến tranh ba mươi năm từ 1618 tới 1648, hầu hết trình làng trên lãnh thổ Đức ngày này, và liên quan tới hầu hết cường quốc châu Âu. Khởi đầu như một cuộc xung đột tôn giáo Một trong những người dân Tin Lành và Công giáo trong Đế chế La Mã thần thánh, nó dần tăng trưởng thành một trận chiến của hầu hết châu Âu, vì những nguyên do không nhất thiết liên quan tới tôn giáo.[37] Từ năm 1630 cho tới năm 1635, quân Thụy Điển can thiệp vào trận chiến, vua Gustav II Adolf kéo quân lên đánh vào năm 1631. Ông đánh tan tác quân Công giáo trong những trận Breitenfeld và Lützen - nơi ông quyết tử.[38][39] Tác động chính của cuộc trận chiến tranh, trong số đó những lực lượng vụ lợi được sử dụng rộng tự do, là yếu tố tàn phá với toàn bộ vùng. Các quy trình bùng phát của nạn đói và bệnh dịch làm sút giảm dân số những lãnh thổ Đức, ở một mức độ thấp hơn gồm cả Các vương quốc vùng thấp và Ý, và làm kiệt quệ những cường quốc tham gia. Khoảng một phần tư tới một phần ba dân số Đức thiệt mạng vì những nguyên nhân trận chiến tranh hay bởi nạn đói liên quan tới trận chiến tranh.[40] Cuộc chiến kéo dãn ba mươi năm, nhưng những cuộc xung đột dẫn đến nó tiếp tục không được xử lý và xử lý trong mức chừng thời hạn lâu hơn thế.

 

Sau Hòa bình Westphalia, những biên giới châu Âu vẫn ổn định năm 1708

Sau Hòa bình Westphalia chấm hết trận chiến tranh có lợi cho những vương quốc quyết định hành động liên minh tôn giáo của riêng mình, chính sách quân chủ chuyên chế trở thành tiêu chuẩn của lục địa, tuy nhiều phần của châu Âu đã thử nghiệm hình thức lập hiến với ảnh hưởng từ cuộc Nội chiến Anh và nhất là cuộc Cách mạng Vinh Quang - sẽ là một cuộc Cách mạng không ngã xuống.[41] Xung đột quân sự chiến lược ở châu Âu không tạm ngưng, nhưng ít tính phá hủy hơn với đời sống châu Âu. Trong cuộc mở rộng về phía tây-bắc, Thời đại Khai sáng đã mang lại một cơ bản triết học cho tầm nhìn mới, và sự mở rộng tiếp tục của tri thức, được tăng cường bởi báo in, tạo ra những lực đẩy phi tôn giáo mới trong ý tưởng. Một lần nữa, Vương quốc Ba Lan và Đại Công quốc Litva lại đứng ngoài trào lưu này, với cái gọi là Tự do vàng kiểu dân chủ của riêng nó.

Đông Âu là một khu vực tranh giành ảnh hưởng giữa Thụy Điển, Vương quốc Ba Lan và Đại Công quốc Litva và Đế chế Ottoman. Quân Thổ Nhĩ Kỳ Ottoman kéo đến sông Dniester, và phải nếm mùi sức mạnh mẽ và tự tin của Kỵ binh nhẹ Ba Lan trong trận Chocim.[34] Quân Thổ lại vây hãm thành Viên vào năm 1683, nhưng bị đánh tan tác trong trận Viên. Đế quốc Ottoman suy yếu.[42] Một kiệt tướng của Quân đội Áo là Eugène de Savoie-Carignan vào năm 1717,[43] nhưng quân Áo thua trận, lại mất thành về tay quân Thổ vào năm 1739.[44] Quân Áo giải phóng xứ Hungary khỏi ách đô hộ của Thổ, nhưng nhanh gọn lộ ra bộ mặt giả nhân giả nghĩa của tớ. Vào năm 1687, Áo xóa khỏi nền quân chủ bầu cử lâu lăm của nhân dân Hungary. Quốc hội Quý tộc Hungary thì trở thành những người dân chép sổ Thánh chỉ của Hoàng gia Áo. Áo cũng tiêu diệt "quyền kháng cự" của tầng lớp quý tộc Magyar xưa.[45] Với việc vua Jan III Sobieski giúp quân Áo đuổi quân Thổ thoát khỏi thành Viên thì Ba Lan trở thành một cường quốc quân sự chiến lược lớn, nhưng quy trình tăng trưởng của Ba Lan đã sắp chấm hết. Vua Jan III Sobieski chỉ lo tìm kiếm vinh quang, mà ông ta không hề để tâm đến những yếu tố nội bộ. Song, ông ta vẫn tiếp tục giành sức lực mà đánh quân Thổ Nhĩ Kỳ. Sau khi vua Jan III Sobieski qua đời vào năm 1696, Vương quốc Ba Lan và Đại Công quốc Litva suy yếu, chịu ràng buộc từ Nga.[46] Còn Đế quốc Thụy Điển thì suy vong nghiêm trọng sau những trận chiến của vua Karl XII (trị vì: 1697 - 1718).[47] Vị vua - chiến binh này trở thành "Hùng sư của phương Bắc" nhưng theo nhà triết học Voltaire, thất bại của ông đã để lại bài học kinh nghiệm tay nghề cho đời sau.[48]

Với những cuộc đấu tranh can đảm và mạnh mẽ và tự tin, nước Nga - vương quốc lớn số 1 của châu Âu, vươn lên hàng liệt cường[49]. Nga hoàng Pyotr Đại Đế (trị vì: 1682 - 1725) là một vị vua lớn của Vương triều Romanov, có nhân cách khác thường. Trong trong năm 1697 - 1697, ông viếng thăm những nước Tây Âu, và về nước với quyết định hành động thay đổi giang sơn, dựng nghiệp lớn xóa khỏi một nước Nga lỗi thời xưa cũ.[50] Ông học theo công nghệ tiên tiến và phát triển Tây Âu và xây dựng Quân đội Nga và Hải quân Nga. Ông ao ước nước Nga có một cảng dễ thông thương với Tây Âu. Nhưng thời bấy giờ, một liệt cường châu Âu là Thụy Điển đã nắm quyền thống trị vùng Baltic. Trong một trận chiến lâu dài và quyết liệt với quân Thụy Điển, ông bị quân Thụy Điển rất ít hơn của vua Karl XII vượt mặt trong trận Narva (1700). Nhưng trong lúc vua Karl XII xâm lược Ba Lan thì ông xuất binh đánh Thụy Điển, chiếm hữu được nhiều vùng đất và tăng trưởng quân đội.[51] Cuối cùng, với thắng lợi oanh liệt trong trận Poltava vào năm 1709, ông đưa nước Nga vươn lên và xóa khỏi vai trò liệt cường của Thụy Điển.[52] Vinh quang của vua Karl XII đã vĩnh viễn bị phá vỡ tại đây.[53] Khi vua Karl XII chết vào năm 1718, quân Nga vẫn đánh phá kinh hoàng vào Vương quốc Thụy Điển.[54] Với Hiệp định Nga - Thụy Điển vào năm 1721,[55] ông giành thắng lợi và chiếm hữu được những vùng đất mà ông mong ước. Ông xây dựng kinh thành Sankt-Peterburg vào năm 1703, khiến cho nước Nga dễ bề nhìn về phương Tây. Ông qua đời vào năm 1725, với Đế quốc Nga trở nên hùng mạnh.[56] Các vị Nữ hoàng Nga Anna, Elizaveta Petrovna và Ekaterina II đều lên ngôi với việc tương hỗ của quân đội.[57] Cũng in như vua Friedrich II Đại Đế của Phổ, danh tướng Nga Pyotr Aleksandrovich Rumyantsev là một bậc thầy truyền cảm binh sĩ, do đó ông rất lấy được lòng toàn quân.[58]

 

Vua Friedrich II Đại Đế viết tác phẩm "Chống chủ nghĩa Quyền thuật" (Anti-Machiavel) vào năm 1739, Từ đó ông tố cáo những tư tưởng chuyên chế của Machiavelli.[59] Song, ông còn là một một trong những vị "Đại Danh tướng" (Great Captains) hiếm có trong lịch sử.[60] Những chiến công hiển hách của ông giúp ông trở thành "nhân vật số một của thế kỷ".[61]

Tuy là một vương quốc nhỏ bé, nước Vương quốc Phổ - Brandenburg vươn lên tăng trưởng cường thịnh, lên tới cực điểm vinh quang vào thế kỷ 18.[49] Các đời vua Phổ lập nên một cỗ máy hành chính vô cùng hữu hiệu, với một lực lượng quân đội thường trực.[45] Các vua Friedrich I (trị vì: 1688 - 1713) và Friedrich Wilhelm I (trị vì: 1713 - 1740) xây dựng giang sơn. Nước Phổ tham gia liên minh trong cuộc Chiến tranh Kế vị Tây Ban Nha và Đại chiến Bắc Âu, mang lại những thành quả quan trọng là chiếm hữu được những xứ Tây Pomerania và Stettin. Thời bấy giờ, những Sĩ quan Quân đội Phổ học được những tuyệt kỹ đểJohn Churchill, Công tước thứ nhất của Marlborough đánh tan tác quân Pháp của vua Louis XIV, góp thêm phần xây dựng truyền thống cuội nguồn quân sự chiến lược Phổ.[62] Kỷ luật khe khắt của Quân đội Phổ, lòng trung thành với chủ của thần dân riêng với Vương triều, và những tăng trưởng của văn hóa truyền thống - giáo dục đã làm ra một "hào khí Phổ" có một không hai.[63]

Vua Friedrich II Đại Đế (trị vì: 1740 - 1786), để "gặt hái huy hoàng", đã tiến hành chinh phạt tỉnh Silesia của Áo vào năm 1740,[64] và giữ vững tỉnh này sau hai cuộc trận chiến tranh Silesia thứ nhất (1740 - 1745).[65] Với những thắng lợi lừng lẫy của ông trong những trận đánh tại Hohenfriedberg, Soor và Hennesdorf, người châu Âu tin ông bất khả chiến bại.[66][67] Nước Phổ vươn lên thành một liệt cường trên đất Đức và cả châu Âu, và giờ đây người chiến binh tham vọng ngồi trên ngai vàng Phổ lại trở thành một vị Quốc vương sáng suốt, hiếu hòa, tiếp cận với chủ nghĩa nhân đạo và triết học trong trong năm tháng vàng son của ông tại Cung điện Sans Souci, Potsdam.[68][69] "Nhà triết học khu Sans Souci" naỳ trở thành bạn thần của nhà triết học Pháp nổi tiếng của trào lưu Khai sáng khi đó là Voltaire. Là một người độc lập tư tưởng và là người con của trào lưu Khai sáng,[70] ông luôn luôn thán phục thiên tài của đại văn hào Voltaire.[71] Ông cũng viết văn, theo thuyết khuyển nho hóm hỉnh, và cải cách Luật pháp.[61]

Là một vị vua vĩ đại và thắng lợi, Ông rất lấy được lòng toàn quân và toàn dân, do đó chủ nghĩa yêu nước khởi đầu có mầm mống ở Vương quốc Phổ.[72][73] Với một cường quốc mới mẻ thì vua Friedrich II Đại Đế cũng phải đương đầu với những thử thách trên chính trường Âu châu.[74] Trong cuộc Chiến tranh Bảy năm (1756 - 1763), ông phải liên minh với Anh để chống nhau với đại liên quân Áo - Nga - Pháp - Thụy Điển - Sachsen để bảo vệ uy thế của giang sơn.[74][75] Những thắng lợi oanh liệt của Quân đội Phổ trong những trận đánh tại Rossbach, Leuthen hay Liegnitz đem lại niềm vinh quang cho họ,[72] và thậm chí còn cho toàn bộ dân tộc bản địa Đức.[76] Với giải pháp "đánh dọc sườn",[77] thắng lợi tại Leuthen của ông trở thành trận thắng hiển hách nhất thời đại.[78] Trong trong năm 1762 - 1763, liên quân Anh - Phổ tan rã, trong lúc nước Nga và Thụy Điển đều rút khỏi trận chiến tranh.[79] Trong khi Anh Quốc chiếm hữu được nhiều thuộc địa,[80] quân Phổ đánh tan tác quân Áo, những nước chư hầu Đức của Áo sẵn sàng đàm phán với vua Phổ. Ba nước Áo, Phổ và Sachsen ký kết Hiệp định Hubertusburg (1763), lòng quyết chí của vua Friedrich II Đại Đế đã đem lại toàn thắng cho ông.[81] Thế bá chủ của Pháp khi xưa, nay bị phá vỡ, nổi tiếng của nước Phổ vang xa.[82] Nhà vua đã có được nổi tiếng chính trị.[83]

Do nước Phổ bị cô lập nên nhà vua liên minh với Nga vào năm 1764.[84] Vào năm 1772, ba nền quân chủ lớn của châu Âu khi đó là Phổ, Áo và Nga tiến hành cuộc chia cắt Ba Lan lần thứ nhất, với lợi thế lớn lao của nước Phổ.[85] Nhiều người Do Thái Ba Lan đã di cư tới Tây Âu, lập nên những hiệp hội Do Thái tại những khu vực trước kia họ đã biết thành trục xuất khẩu trong Thời Trung Cổ. Trong những thập niên 1770 và 1780, dưới triều vị Hoàng đế hiếu chiến Joseph II,[86] nước Áo theo đuổi một chủ trương tham vọng, bị vua Friedrich II Đại Đế đẩy lùi trong cuộc Chiến tranh Kế vị Bayern (1778 - 1779).[87] Sau khi liên minh Áo - Nga được thiết lập để cô lập ông vào năm 1781, ông thiết lập "Liên minh những Vương hầu" (1785), một lần nữa đẩy lui Áo và đã cho toàn bộ chúng ta biết trong những ngày cuối đời mình, ông đã chìm đắm dưới ánh hoàng hôn chói lọi của một vị anh hùng dân tộc bản địa Đại Đức.[88] Ông qua đời vào năm 1786, và cháu ông là vua Friedrich Wilhelm II lên nối ngôi. Khác với những người bác là vua Friedrich II Đại Đế, vua Friedrich Wilhelm II không hề có nhiệt huyết.[89] Trong quy trình này, Ba Lan lại bị chia cắt thêm hai lần nữa.[90] Vua Friedrich Wilhelm III lên thay, cũng chỉ tùy từng quần thần.[91]

Xem thêm: Thế kỷ mười chín

 

Năm 1815 những biên giới châu Âu đã được tái lập, quân đội của Napoleon đã làm thay đổi tận gốc rễ những biên giới châu Âu

"Thế kỷ 19 lâu dài", từ 1789 tới 1914 tận mắt tận mắt chứng kiến những sự thay đổi xã hội, chính trị và kinh tế tài chính cơ bản bắt nguồn từ cuộc Cách mạng Công nghiệp, Cách mạng Pháp và Các cuộc trận chiến tranh Napoleon, và sau sự tái tổ chức triển khai map chính trị châu Âu tại Hội nghị Viên năm 1815, sự nổi lên của Chủ nghĩa vương quốc, sự trỗi dậy của Đế chế Nga và thời kỳ đỉnh điểm của Đế chế Anh, tuy nhiên hành với việc suy tàn của Đế chế Ottoman. Cuối cùng, sự nổi lên của Đế chế Đức và Đế chế Áo-Hung khởi đầu một loạt sự kiện sẽ dẫn tới sự bùng nổ của Chiến tranh toàn thế giới lần thứ nhất năm 1914.

Cách mạng công nghiệp

Bài rõ ràng: Cách mạng Công nghiệp

 

Bầu trời đầy ống khói của thủ đô Luân Đôn năm 1870, của Gustave Doré

Cách mạng Công nghiệp là một quy trình thời gian cuối thế kỷ 18 thời điểm đầu thế kỷ 19 khi những thay đổi lớn trong nông nghiệp, sản xuất, và vận tải lối đi bộ đã đưa tới tác động sâu rộng trong những Đk kinh tế tài chính xã hội và văn hóa truyền thống tại Anh Quốc và tiếp theo đó lan ra khắp châu Âu và Bắc Mỹ và ở đầu cuối là cả toàn thế giới, một quy trình tiếp tục như công nghiệp hóa. Ở cuối trong năm 1700 nền kinh tế thị trường tài chính nhờ vào lao động thủ công của Vương quốc Anh khởi đầu bị thay thế bởi nền kinh tế thị trường tài chính công nghiệp và sản xuất bằng máy móc. Nó khởi đầu với việc cơ khí hóa trong ngành công nghiệp dệt, sự tăng trưởng của những kỹ thuật gia công thép và sự tăng cường sử dụng than tinh chế. Khi nó đã khởi đầu. Sự mở rộng thương nghiệp được tạo Đk thuận tiện nhờ những kênh đào, đường sá được tăng cấp và đường tàu. Sự Ra đời của động cơ hơi nước (hầu hết sử dụng than) và máy móc cơ khí (hầu hết trong ngành dệt) đã tạo cơ sở cho việc ngày càng tăng mạnh trong năng suất sản xuất.[92] Sự tăng trưởng của những dụng cụ máy bằng sắt hoàn toàn trong hai thập kỷ thứ nhất của thế kỷ 19 đã tạo Đk cho việc sản xuất thêm những máy móc sản xuất sử dụng trong những ngành công nghiệp khác. Các hiệu ứng của nó lan khắp Tây Âu và Bắc Mỹ trong thế kỷ 19, ở đầu cuối ảnh hưởng tới toàn bộ toàn thế giới. Ảnh hưởng của nó trong việc làm thay đổi xã hội cực kỳ to lớn.[93]

Xem thêm: Động cơ hơi nước, Adam Smith, Jeremy Bentham, John Stuart Mill, Karl Marx, Lịch sử tư tưởng kinh tế tài chính, và Lịch sử vận tải lối đi bộ đường tàu

Biến động chính trị và sự hình thành những vương quốc

Bài rõ ràng: Cách mạng Mỹ, Cách mạng Pháp, và Các cuộc trận chiến tranh Napoleon

 

Phá ngục Bastille trong Cách mạng Pháp năm 1789

Năm 1776, bên kia Đại Tây Dương, nước Mỹ Ra đời. Sự can thiệp của Pháp vào cuộc Chiến tranh Cách mạng Mỹ đã làm cho nước này suy sụp, nước Pháp dịch chuyển dẫn tới Cách mạng Pháp. Nước Pháp Cộng hòa Ra đời (1782) nhưng chỉ tồn tại đến năm 1799 khi Napoleon tuyên bố chuyển nước Pháp từ Cộng hòa sang chính sách Tổng Tài.

Nước Pháp dưới thời Napoleon trở nên hùng mạnh, liên tục thực thi những cuộc trận chiến tranh với những nước châu Âu khác để tranh giành lãnh thổ. Ông đã chinh phục những vùng to lớn của Ý và buộc người Áo phải đàm phán hòa bình. Ông ta xâm lược Ai Cập, vượt mặt quân Mamluk nhưng Hải quân Anh do Đô đốc Horatio Nelson thống lĩnh đại phá Hải quân Pháp trong trận vịnh Aboukir (1799), làm thất bại cuộc xâm lược Ai Cập của Napoléon.[94] Vào năm 1799, ông quay trở về từ Ai Cập và vào trong ngày 18 Brumaire (9 tháng 11) lật đổ chính phủ nước nhà, thay thế nó bằng chính sách Tổng tài, trong số đó ông là Đệ nhất Tổng tài. Vào năm 1801, liên minh của ông ta là Hải quân Đan Mạch bị Hải quân Anh của Nelson đập tan tác trong trận Copenhagen.[95] Ngày 2 tháng 12 năm 1804, sau một thủ đoạn ám sát bất thành, ông tự tuyên bố mình là Hoàng đế. Năm 1805, Napoleon dự tính xâm lược Anh, nhưng một liên minh mới giữa Anh và Nga cùng Áo (Liên minh thứ ba), đã buộc ông phải hướng sự để ý quan tâm vào trong lục địa, tuy cùng lúc ấy không thể đánh lừa hạm đội hùng mạnh mẽ và tự tin của Anh rời khỏi English Channel, chấm hết trong một thắng lợi quyết định hành động của Anh tại Trận Trafalgar ngày 21 tháng 10 đặt dấu chấm hết cho những kỳ vọng xâm lược Anh của Napoléon. Nelson quyết tử trong trận này, trở thành anh hùng dân tộc bản địa của nước Anh.[96] Vào ngày 2 tháng 12 năm 1805, Napoleon vượt mặt liên quân Áo-Nga có số lượng phần đông hơn tại Austerlitz, buộc Áo rút lui khỏi liên minh (xem Hiệp ước Pressburg) và giải tán Đế chế La Mã thần thánh. Năm 1806, một Liên minh thứ tư được thiết lập, ngày 14 tháng 10 Napoleon vượt mặt Quân đội Phổ trong Trận Jena-Auerstedt, nhưng Quân đội Phổ giữ được pháo đài trang nghiêm Kolberg.[97] Napoléon còn trải qua Đức và vượt mặt quân Nga ngày 14 tháng 7 năm 1807 trong trận đánh tại Friedland, Hiệp ước Tilsit phân loại châu Âu giữa Pháp và Nga và tạo ra Công quốc Warszawa.

Ngày 12 tháng 6 năm 1812 Napoleon xâm lược Nga với một Grande Armée (Đại quân) gần 700,000 người. Sau khi đã có được những thắng lợi tại Smolensk và Borodino Napoleon chiếm Mát-xcơ-va, nhưng chỉ là một thành phố đã biết thành quân đội Nga rút lui đốt cháy, và phải đương đầu với bệnh dịch và đói khát. Chỉ 20,000 quân sống sót sau chiến dịch. Tới năm 1813, Nữ thần vận may đã rời bỏ Napoleon, sau khi bị lực lượng bảy nước vượt mặt tại Trận Leipzig tháng 10 năm 1813. Ông bị buộc thoái vị sau Chiến dịch sáu ngày và Paris bị chiếm đóng, theo Hiệp ước Fontainebleau Napoleon bị trục xuất tới hòn đảo Elba. Ông trở lại Pháp ngày một tháng 3 năm 1815 (xem Một trăm ngày), tái lập một quân đội, nhưng bị lực lượng Anh và Phổ vượt mặt hoàn toàn tại Trận Waterloo ngày 18 tháng 6 năm 1815. Các cuộc trận chiến tranh Napoleon chấm hết.

Sự trỗi dậy của những vương quốc

Bài rõ ràng: Thống nhất nước Ý, Chiến tranh Pháp -Phổ, Chiến tranh Crimea, và Các cuộc cách mạng 1848

 

Mừng thắng lợi Các cuộc cách mạng 1848 tại Berlin

Sau khi vượt mặt Pháp, vào năm 1815, tại Hội nghị Viên, Áo, (en: Congress of Vienna), những cường quốc lớn của châu Âu tìm cách thiết lập một sự cân đối quyền lực tối cao hòa bình Một trong những đế chế sau những cuộc trận chiến tranh Napoleon theo khối mạng lưới hệ thống Metternich. Các nước thắng trận phân loại lại những lãnh thổ châu Âu, nhất là những vùng đất lấy được từ Pháp. Đế quốc Áo chiếm hữu được nhiều vùng lãnh thổ nhất, ví như Ba Lan, Bohemia, Slovakia, một phần của Italia, Slovenia, Croatia...

Thế kỷ 19, nhiều trào lưu đòi độc lập trình làng, nhất là của người Đức và người Ý. Sự tạm bợ càng tăng thêm từ sự xây dựng của nhiều trào lưu vương quốc (tại Đức, Ý, Ba Lan, Hungary, v.v...), tìm cách thống nhất vương quốc và/hay giải phóng khỏi sự cai trị của những Đế quốc như Áo, Ottoma. Thế kỷ 19 cũng tận mắt tận mắt chứng kiến sự xuất hiện của Đế chế Anh như cường quốc số một toàn thế giới phần lớn nhờ cuộc Cách mạng Công nghiệp và thắng lợi sau những cuộc trận chiến tranh Napoleon.

Đồng thời nhiều luồng tư tưởng mới ảnh hưởng tới chính trị châu Âu: tầng lớp trung lưu đã biết thành ảnh hưởng thâm thúy từ những ý tưởng dân chủ của cuộc cách mạng Pháp, cuộc Cách mạng công nghiệp đã mang lại những thay đổi kinh tế tài chính và xã hội quan trọng, những tầng lớp thấp khởi đầu bị ảnh hưởng bởi những ý tưởng chủ nghĩa xã hội, cộng sản và vô chính phủ nước nhà, và mong ước của tầng lớp tư bản mới là Chủ nghĩa tự do.

Giai đoạn từ 1815 tới 1871 tận mắt tận mắt chứng kiến nhiều nỗ lực cách mạng và những cuộc trận chiến tranh giành độc lập khỏi tầm ảnh hưởng của những Đế chế. Napoleon III, cháu của Napoleon I, quay trở về từ nơi bị trục xuất là Anh Quốc năm 1848 và được bầu vào nghị viện Pháp, và tiếp theo đó là "Hoàng thân Tổng thống" trong một cuộc thay máu chính quyền tự phong mình làm Hoàng đế, một hành vi sau này đã được hầu hết cử tri Pháp phê chuẩn. Ông đã hỗ trợ sức cho việc thống nhất của Ý khi chiến đấu chống lại Đế chế Áo và trong cuộc Chiến tranh Crimea với Anh và Đế chế Ottoman chống lại Nga. Đế chế của ông sụp đổ sau một thất bại nặng của Pháp trước người Phổ khiến ông bị bắt giữ. Sau đó Pháp trở thành một nhà nước cộng hòa yếu ớt từ chối đàm phán và bị Phổ vượt mặt sau ít tháng.

Đế chế Áo mất dần đất bởi những vương quốc tuyên bố xây dựng. Tuy nhiên, nước này cũng luôn có thể có một thỏa ước với Hungary. Năm 1867, Đế quốc Áo-Hung xây dựng và tồn tại cho tới Chiến tranh toàn thế giới thứ I.

Tại Versailles, Vua Wilhelm I của Phổ tuyên bố trở thành Hoàng đế Đức, và nhà nước Đức tân tiến đã Ra đời. Nhiều nước châu Âu đang trở thành những vương quốc lập hiến (chứ không phải là chuyên chế) ở thời gian năm 1871, và Đức cùng Ý đã tiếp tục tăng trưởng trở thành những vương quốc. Hoàng đế Friedrich III lên thay vua cha Wilhelm I, ông là một vị vua mạnh mẽ và tự tin, gắn sát với trào lưu tự do Đức thời đó. Thế nhưng ông mất sớm vào năm 1888.[98]

Bên cạnh đối đầu đối đầu với nhau, những nước châu Âu trong thời hạn này tiếp tục tích cực đi xâm chiếm thuộc địa. Với tiến bộ khoa học quân sự chiến lược đạt được, họ càng có thế mạnh trong những cuộc trận chiến tranh xâm lược tại châu Á, châu Phi và Mỹ Latin. Xem thêm Các đế chế thuộc địa và Lịch sử Chủ nghĩa thực dân. Với tiền của bóc lột được tại những thuộc địa cũng như tích lũy được từ Cuộc Cách mạng công nghiệp, hình thành những đế chế hùng mạnh tại châu Âu, điển hình gồm Đế chế Habsburg hay là Đế chế Áo-Hung, Đế chế Nga, Đế chế thuộc địa Pháp, Đế chế Anh, Đế chế Hà Lan.

 

Cuộc Triển lãm Thế giới tại Paris năm 1884

Hòa bình chỉ kéo dãn tới khi Đế chế Ottoman đã suy tàn tới mức trở thành miếng mồi cho những cường quốc khác. (Xem Lịch sử vùng Balkan.) Nó gây ra cuộc Chiến tranh Crimea năm 1854 và khởi đầu một quy trình của những cuộc xung đột nhỏ liên tục Một trong những đế chế châu Âu đang mở rộng ra toàn toàn thế giới và đặt cơ sở cho Chiến tranh toàn thế giới lần thứ nhất. Nó thay đổi lần thứ ba với việc chấm hết của nhiều trận chiến khiến Vương quốc Sardegna và Vương quốc Phổ bị sáp nhập trở thành một phần của Ý và Đức, làm thay đổi mạnh cán cân quyền lực tối cao ở châu Âu. Từ năm 1870, triều đình Bismarck đã đẩy châu Âu vào một trong những tình thế nghiêm trọng. Đức dần tái lập những quan hệ, tìm kiếm những liên minh với Nga và Anh, để điều khiển và tinh chỉnh quyền lực tối cao ngày càng tăng của Đức. Theo cách này, hai phía trái chiều hình thành nên ở châu Âu, cải tổ những lực lượng quân đội và liên minh theo thời hạn.

Công ước Berlin 1881 dẫn tới sự hình thành một số trong những vương quốc mới tại vùng Balkan, như Serbia, România, Bulgaria.

Xem thêm: Thế kỷ 20

 

Hầm hào trở thành một trong những hình tượng mạnh nhất của Chiến tranh toàn thế giới lần thứ nhất.

"Thế kỷ hai mươi ngắn", từ thời điểm năm 1914 tới năm 1991, tận mắt tận mắt chứng kiến cuộc Chiến tranh toàn thế giới lần thứ nhất, Chiến tranh toàn thế giới lần thứ hai và Chiến tranh Lạnh, với việc trỗi dậy và sụp đổ của Phát xít Đức và của Liên bang Xô viết. Các sự kiện thảm họa ghi lại sự chấm hết của những đế chế thuộc địa và dẫn tới sự mở rộng của quy trình giải thực. Sự sụp đổ của Liên bang Xô viết năm 1989 tới 1991 khiến Hoa Kỳ trở thành siêu cường duy nhất trên toàn thế giới và dẫn tới sự sụp đổ của Bức màn sắt, sự thống nhất nước Đức và một quy trình hội nhập châu Âu đang trình làng ngày càng nhanh gọn.

Khải huyền

Bài rõ ràng: Chiến tranh toàn thế giới lần thứ nhất, Cách mạng Nga (1917), Hiệp ước Versailles, Đại giảm phát, và Chiến tranh toàn thế giới lần thứ hai

Sau một sự hòa bình khá mong manh trong hầu hết thế kỷ 19, sự đối đầu Một trong những cường quốc châu Âu nổ ra năm 1914, khi Chiến tranh toàn thế giới lần thứ nhất khởi đầu. Hơn 60 triệu binh sĩ châu Âu được lôi kéo trong quy trình 1914 – 1918.[99] Một bên là Đức, Áo-Hung, Đế chế Ottoman và Bulgaria (Liên minh TT/Liên minh ba nước), phía bên kia là Serbia và Đồng minh ba nước - liên minh lỏng lẻo gồm Pháp, Anh Quốc và Nga, với Ý gia nhập năm 1915 và Hoa Kỳ năm 1917. Dù có sự rút lui của Nga năm 1917 (trận chiến là một trong những nguyên nhân chính của cuộc Cách mạng Nga, dãn tới sự xây dựng nhà nước Liên bang Xô viết), Liên minh ở đầu cuối chấm hết vào trong ngày hè năm 1918.

Theo Hiệp ước Versailles (1919) những nước thắng trận nêu lên những Đk khá khắt khe với Đức và công nhận những nước mới như Ba Lan, Tiệp Khắc, Hungary, Áo, Nam Tư, Phần Lan, Estonia, Latvia, Litva) được xây dựng ở Trung Âu bên phía ngoài những đế chế Đức, Áo-Hung, Nga không hề tồn tại nữa, được cho là cơ bản của yếu tố tự quyết dân tộc bản địa. Đa số những vương quốc này tham gia vào những cuộc trận chiến tranh địa phương, trận chiến lớn số 1 là Chiến tranh Ba Lan-Xô viết (1919-1921). Trong những thập kỷ tiếp theo đó, nỗi sợ hãi Chủ nghĩa Cộng sản và Đại giảm phát quy trình 1929-1933 dẫn tới sự trỗi dậy của những chính phủ nước nhà vương quốc cực đoan – thỉnh thoảng được liên minh lỏng lẻo dưới tên thường gọi chủ nghĩa phát xít – tại Ý (1922), Đức (1933), Tây Ban Nha (sau một cuộc nội chiến chấm hết năm 1939) và những vương quốc khác ví như Hungary.

Tập tin:Soviet Union, Lenin (55).jpg

"Hòa bình, Bánh mì và Ruộng đất" là khẩu hiệu cách mạng của đảng Bolshevik và Lenin với những người dân Nga, đã kiệt lực vì trận chiến tranh

Sau khi liên minh với nước Ý của Mussolini trong "Hiệp ước Thép" và ký một hiệp ước không xâm phạm lẫn nhau với Liên bang Xô viết, và một quy trình xây dựng quân đội ở cuối trong năm 1930 độc tài người Đức Adolf Hitler khởi đầu cuộc Chiến tranh toàn thế giới lần thứ hai ngày một tháng 9 năm 1939 tiến công Ba Lan. Sau những thắng lợi ban đầu (hầu hết chinh phục phía tây Ba Lan, hầu hết Scandinavia, Pháp và Balkan trước năm 1941) phe Trục khởi đầu mở rộng năm 1941. Tư tưởng thù địch của Hitler là những người dân Cộng sản tại Nga nhưng bởi nước Đức không thể vượt mặt Anh Quốc và Ý đã thất bại ở Bắc Phi và Địa Trung Hải lực lượng phe trục bị chia rẽ Một trong những cty đồn trú ở Tây Âu và Scandinavia và cả lực lượng tiến công châu Phi. Vì thế, cuộc tiến công vào Liên bang Xô viết (nước đã cùng Đức phân loại Trung Âu năm 1939-1940) không trình làng với sức mạnh lớn số 1. Dù có những thắng lợi ban đầu, quân đội Đức đã biết thành chặn lại trước thủ đô Mát-xcơ-va tháng 12 năm 1941.

Năm tiếp theo đó, vận mệnh đổi chiều và người Đức khởi đầu phải chịu một loạt thất bại, ví như cuộc phong toả Stalingrad và tại Kursk. Trong lúc ấy, Đế quốc Nhật Bản (liên minh với Đức và Ý từ thời điểm tháng 9 năm 1940) tiến công Anh ở Khu vực Đông Nam Á và Hoa Kỳ tại Hawaii ngày 7 tháng 12 năm 1941; Sau đó Đức mở rộng toàn bộ phạm vi trận chiến khi tuyên chiến với Hoa Kỳ. Cuộc chiến giữa phe Trục (Đức, Ý, và Nhật Bản) cùng Đồng Minh (Đế chế Anh, Liên bang Xô viết và Hoa Kỳ). Đồng minh giành thắng lợi ở Bắc Phi, tiến công nước Ý năm 1943, và tiến vào nước Pháp bị chiếm đóng năm 1944. Mùa xuân năm 1945 chính nước Đức cũng trở nên tiến công từ hướng Đông bởi Liên Xô và từ hướng tây bởi những lực lượng liên minh khác; Hitler tự sát và Đức đầu số 1 tháng 5 chấm hết trận chiến tranh ở châu Âu.

Giai đoạn này được ghi dấu bởi sự diệt chủng được công nghiệp hóa và kế hoạch hoá. Đức khởi đầu tàn sát có khối mạng lưới hệ thống hơn 11 triệu người, gồm không ít người Do Thái ở châu Âu và người Gypsies cũng như hàng triệu người Ba Lan và người Slav Xô viết. Hệ thống lao động cưỡng bức,[cần dẫn nguồn] trục xuất và nạn đói tại Ukraine ở Liên Xô cũng gây ra mức độ thiệt hại nhân mạng tương tự.[cần dẫn nguồn] Trong và sau trận chiến hàng triệu thường dân đã biết thành ảnh hưởng bởi những cuộc di cư bắt buộc.[cần dẫn nguồn]

Chiến tranh Lạnh

Bài rõ ràng: Chiến tranh Lạnh, NATO, Kế hoạch Marshall, và Cộng đồng Kinh tế châu Âu

 

Công nhân xây dựng Đông Đức đang xây Bức tường Berlin, 20 tháng 11 năm 1961

Cuộc Chiến tranh toàn thế giới lần thứ nhất và nhất là Chiến tranh toàn thế giới lần thứ hai đã chấm hết vị trí thống trị của Tây Âu. Bản đồ châu Âu được vẽ và phân loại lại trong Hội nghị Yalta khi nó trở thành vùng TT để ý quan tâm của cuộc Chiến tranh Lạnh giữa hai khối, những vương quốc phương Tây và khối Đông Âu. Hoa Kỳ và Tây Âu (Anh Quốc, Pháp, Ý, Hà Lan, Tây Đức, v.v...) xây dựng liên minh NATO như một sự phòng vệ chống lại một cuộc xâm lược hoàn toàn có thể trình làng từ Liên bang Xô Viết. Sau này, Liên bang Xô viết và Đông Âu (Bulgaria, Tiệp Khắc, Cộng hòa Dân chủ Đức, Hungary, Ba Lan, và România) xây dựng Khối hiệp ước Warszawa như một sự phòng vệ chống lại một cuộc xâm lược hoàn toàn có thể trình làng từ Hoa Kỳ.

Trong lúc ấy, Tây Âu khởi đầu một quy trình hội nhập kinh tế tài chính và chính trị chậm rãi, với mong ước thống nhất châu Âu và ngăn ngừa một cuộc trận chiến tranh khác. Quá trình này ở đầu cuối dẫn tới sự tăng trưởng của những tổ chức triển khai như Liên minh châu Âu và Hội đồng châu Âu. Phong trào Solidarność trong năm 1980 với việc suy yếu của cơ quan ban ngành thường trực Xã hội chủ nghĩa tại Ba Lan. Lãnh tụ Liên Xô Mikhail Gorbachev khởi xướng perestroika và glasnost, làm suy yếu ảnh hưởng Liên bang Xô Viết ở Đông Âu. Các chính phủ nước nhà được Liên Xô bảo trợ sụp đổ, và tới năm 1990 Cộng hòa Liên bang Đức đã sáp nhập Cộng hòa Dân chủ Đức. Năm 1991 tới lượt chính Liên bang Xô Viết sụp đổ, phân phân thành mười lăm nước cộng hòa, Nga giữ ghế của Liên bang Xô Viết tại Hội đồng Bảo an Liên hiệp quốc. Cuộc tan rã bạo lực nhất trình làng tại Nam Tư, ở vùng Balkan. Bốn nước (Slovenia, Croatia, Bosnia và Herzegovina và Macedonia) trong sáu nước cộng hòa thuộc Nam Tư tuyên bố độc lập và hầu hết trong số họ đều phải trải qua những cuộc trận chiến tranh đẫm máu, ở một số trong những nơi kéo dãn tới tận năm 1995. Năm 2006 Montenegro ly khai và trở thành một vương quốc độc lập, tiếp Từ đó là Kosovo, trước kia là một tỉnh tự trị của Serbia, năm 2008. Trong quy trình hậu Chiến tranh Lạnh, NATO và EU dần thu nạp hầu hết những vương quốc thành viên cũ của Khối hiệp ước Warszawa.

Xem thêm thông tin: Lịch sử Liên minh châu Âu, Hội nhập châu Âu, và Thời kỳ hậu Chiến tranh Lạnh

Năm 1992, Hiệp ước về Liên minh châu Âu được ký kết Một trong những thành viên Liên minh châu Âu (EU). Sự kiện này đã biến 'Dự án châu Âu' từ Cộng đồng kinh tế tài chính với một số trong những khuynh hướng chính trị, trở thành Liên minh ở tại mức độ hợp tác sâu hơn.

Năm 1985 Thỏa thuận Schengen đã tạo ra những biên giới mở bỏ trấn áp hộ chiếu Một trong những vương quốc thành viên.[100]

Một đồng xu tiền tệ chung cho hầu hết vương quốc châu Âu, đồng euro, được thiết lập về mặt điện tử năm 1999, chính thức link đồng xu tiền của mỗi vương quốc thành viên. Đồng tiền tệ mới được đưa vào lưu hành năm 2002 và những đồng xu tiền tệ cũ bị bãi bỏ. Chỉ ba nước trong số 15 vương quốc thành viên khi đó quyết định hành động không sử dụng đồng euro (Anh Quốc, Đan Mạch và Thụy Điển). Năm 2004 EU tiến hành mở rộng về phía đông, kết nạp 10 vương quốc thành viên mới (tám trong số đó là những vương quốc cộng sản trước kia). Hai nước nữa gia nhập trong năm 2007, biến nó thành liên minh của 27 vương quốc.

Một hiệp ước xây dựng một hiến pháp cho Liên minh châu Âu được ký kết tại Rô-ma năm 2004, dự tính thay thế toàn bộ hiệp ước trước đó bằng một tài liệu duy nhất. Tuy nhiên, nó đang chưa bao giờ hoàn thành xong quy trình phê chuẩn sau khi bị những cử tri Pháp và Hà Lan bác bỏ trong cuộc trưng cầu dân ý. Năm 2007, những vương quốc thành viên đồng ý thay thế đề xuất kiến nghị này bằng một Hiệp ước Cải cách mới, sẽ sửa đổi chứ không thay thế những hiệp ước đang sẵn có. Hiệp ước này được ký ngày 13 tháng 12 trong năm 2007, và sẽ có được hiệu lực hiện hành vào tháng 1 năm 2009 nếu được phê chuẩn trước thời hạn đó. Hiệp ước này sẽ làm Liên minh châu Âu lần thứ nhất có một Chủ tịch và một Bộ trưởng ngoại giao thường trực.

Các nước vùng Balkan là một phần của châu Âu dường như sẽ là những vương quốc tiếp theo gia nhập Liên minh châu Âu, Croatia được gia nhập vào năm trước đó đó, và là thành viên tiên tiến và phát triển nhất của EU.

• Lịch sử văn minh phương Tây

^ Nguyen Tu, Linh (2022). “Using some teaching techniques to develop students' thinking in teaching Geography (Illustrated in Geography curriculum, 12th grade)”. Journal of Science Educational Science. 64 (1): 99–107. doi:10.18173/2354-1075.2022-0011. ISSN 2354-1075.

^ Norman Davies, Europe: a history, trang 131

^ Norman Davies, Europe: a history, những trang 98-102.

^ Norman Davies, Europe: a history, những trang 151-156.

^ Norman Davies, Europe: a history, những trang 244-253.

^ Norman Davies, Europe: a history, những trang 301-306.

^ Norman Davies, Europe: a history, Oxford University Press, 1996, ISBN 0-19-820171-0. Trang 243.

^ Norman Davies, Europe: a history, trang 408

^ Norman Davies, Europe: a history, trang 568

^ Norman Davies, Europe: a history, trang 485

^ Euan Cameron, Early modern Europe: an Oxford history, những trang 222-224.

^ Hamish M. Scott, The emergence of the Eastern powers, 1756-1775, trang 1

^ Norman Davies, Europe: a history, những trang 649-653.

^ Euan Cameron, Early modern Europe: an Oxford history, những trang 313-319.

^ “Socrates”. 1911 Encyclopaedia Britannica. 1911. Truy cập ngày 4 tháng 3 năm 2008.

^ Rosalind Murray, The Greeks, A. & C. Black, 1931. Trang 43.

^ Steven R. Ward, Georgetown University. Center for Peace and Security Studies, Immortal: a military history of Iran and its armed forces, Georgetown University Press, 2009, trang 11. ISBN 1-58901-258-5.

^ a b c Steven R. Ward, Georgetown University. Center for Peace and Security Studies, Immortal: a military history of Iran and its armed forces, trang 13

^ Jay Luvaas, Napoleon on the Art of War, Simon and Schuster, 2001, ISBN 0-7432-1684-9. Trang 39.

^ Jay Luvaas, Frederick the Great on the Art of War, Da Capo Press, 1999, ISBN 0-306-80908-7. Trang 211.

^ Christopher Duffy, Frederick the Great: A Military Life, trang 309

^ Bowersock, "The Vanishing Paradigm of the Fall of Rome" Bulletin of the American Academy of Arts and Sciences 49.8 (May 1996:29-43) p.. 31.

^ Hunt, Lynn (2001). The Making of the West, Peoples and Cultures, Volume A: To 1500. Bedford / St. Martins. tr. 256. ISBN 0-312-18365-8. OCLC 229955165. Đã bỏ qua tham số không rõ |coauthors= (gợi ý |author=) (trợ giúp)

^ history of Europe:: The Middle Ages – Britannica Online Encyclopedia

^ Các sự kiện được sử dụng để ghi lại sự khởi đầu quy trình gồm sự cướp phá thành Rô-ma của người Goths (410), sự phế truất vị Hoàng đế Tây La Mã ở đầu cuối (476), Trận Tolbiac (496) và cuộc Chiến tranh Gothic (535–552). Các sự kiện đặc biệt quan trọng ghi lại sự kết thúc của nó gồm sự xây dựng Đế quốc La Mã Thần thánh bởi Otto I Đại đế (962), Sự phân ly Vĩ đại (1054) và cuộc Chinh phục Norman Anh (1066).

^ Fletcher, Banister, "Sir Banister Fletcher's A History of Architecture", Architectural Press; 20 edition (ngày 11 tháng 9 năm 1996), ISBN 978-0750622677, pp 172

^ “The History of the Bubonic Plague”. Bản gốc tàng trữ ngày 15 tháng bốn năm 2008. Truy cập ngày 15 tháng 5 năm 2009.

^ “Scientists Identify Genes Critical to Transmission of Bubonic Plague”. Bản gốc tàng trữ ngày 7 tháng 10 trong năm 2007. Truy cập ngày 15 tháng 5 năm 2009.

^ An Empire's Epidemic

^ Justinian's Flea

^ “The Great Arab Conquests”. Lưu trữ bản gốc ngày 2 tháng 2 năm 2009. Truy cập ngày 2 tháng 2 năm 2009.

^ The Destruction of Kiev

^ Cantor, p.. 480.

^ a b c d e f Norman Davies, Europe: a history, trang 560

^ “Conquest in the Americas”. Bản gốc tàng trữ ngày 31 tháng 10 năm 2009. Truy cập ngày 15 tháng 5 năm 2009.

^ và kém thành công xuất sắc hơn là người Thụy Điển và Hà Lan.

^ Thirty Years' War, Encyclopædia Britannica

^ Norman Davies, Europe: a history, trang 554

^ Norman Davies, Europe: a history, trang 564

^ Germany - The Thirty Years' War - The Peace of Westphalia

^ Norman Davies, Europe: a history, trang 629

^ Norman Davies, Europe: a history, trang 1284

^ Christopher Duffy, The wild goose and the eagle: a life of Marshal von Browne, 1705-1757, Chatto & Windus, 1964, trang 13

^ Christopher Duffy, Russia's military way to the West: origins and nature of Russian military power, 1700-1800, Routledge & Kegan Paul, 1981. Trang 53

^ a b Norman Davies, Europe: a history, trang 647

^ Norman Davies, Europe: a history, trang 656

^ Norman Davies, Europe: a history, trang 640

^ Gerhard Ritter, The Sword and the Scepter: The Prussian tradition, 1740-1890, University of Miami Press, 1969. Trang 25.

^ a b Norman Davies, Europe: a history, trang 649

^ Christopher Duffy, Borodino and the War of 1812, Seeley, Service, 1972, ISBN 0-85422-077-1.

^ Angus Konstam, Poltava 1709: Russia Comes of Age Lưu trữ 2015-05-10 tại Wayback Machine, Osprey Publishing, 1994. ISBN 1-85532-416-4.

^ Angus Konstam, Poltava 1709: Russia Comes of Age, Bìa sau

^ Gerhard Ritter, Frederick the Great: a historical profile, trang 139

^ Angus Konstam, Poltava 1709: Russia Comes of Age, trang 88

^ Angus Konstam, Poltava 1709: Russia Comes of Age, trang I

^ William J. Duiker, Jackson J. Spielvogel, World History, Tập 1, Cengage Learning, 2009. ISBN 0-495-56902-X.

^ Christopher Duffy, The military experience in the age of reason, trang 41

^ Christopher Duffy, The military experience in the age of reason, Routledge, 1987. ISBN 0-7102-1024-8.

^ Trevor Nevitt Dupuy, The military life of Frederick the Great of Prussia, F. Watts, 1969. Trang 23.

^ Christopher Duffy, Frederick the Great: A Military Life, Bìa sau (được Google Book tính là trang 412). Routledge, 1988, ISBN 0-415-00276-1.

^ a b Christopher Duffy, Frederick the Great: A Military Life, trang XII

^ Christopher Duffy, Frederick the Great: A Military Life, trang XVI

^ Norman Davies, Europe: a history, trang 648

^ Gerhard Ritter, Frederick the Great: a historical profile, trang 76

^ Gerhard Ritter, Frederick the Great: a historical profile, trang 140

^ Gerhard Ritter, Frederick the Great: a historical profile, trang 91

^ Christopher Duffy, Frederick the Great: A Military Life, trang 73

^ Gerhard Ritter, Frederick the Great: a historical profile, trang 92

^ Gerhard Ritter, Frederick the Great: a historical profile, trang 95

^ Gerhard Ritter, Frederick the Great: a historical profile, trang 54

^ Gerhard Ritter, Frederick the Great: a historical profile, trang 42

^ a b Gerhard Ritter, Frederick the Great: a historical profile, trang 133

^ Gerhard Ritter, Frederick the Great: a historical profile, trang 132

^ a b Gerhard Ritter, Frederick the Great: a historical profile, trang 96

^ Gerhard Ritter, Frederick the Great: a historical profile, trang 186

^ Gerhard Ritter, Frederick the Great: a historical profile, trang 115

^ Christopher Duffy, Frederick the Great: A Military Life, trang 311

^ Christopher Duffy, Frederick the Great: A Military Life, trang 153

^ Gerhard Ritter, Frederick the Great: a historical profile, University of California Press, 1968. Trang 125.

^ Christopher Duffy, Frederick the Great: A Military Life, trang 242

^ Gerhard Ritter, Frederick the Great: a historical profile, trang 126

^ Gerhard Ritter, Frederick the Great: a historical profile, trang 127

^ Gerhard Ritter, The Sword and the Scepter: The Prussian tradition, 1740-1890, trang 30

^ Christopher Duffy, Frederick the Great: A Military Life, trang 263

^ Christopher Duffy, Frederick the Great: A Military Life, trang 266

^ Christopher Duffy, Frederick the Great: A Military Life, trang 271

^ Gerhard Ritter, Frederick the Great: a historical profile, trang 197

^ Christopher Duffy, Frederick the Great: A Military Life, trang 279

^ Christopher Duffy, Frederick the Great: A Military Life, trang 281

^ Christopher M. Clark, Iron kingdom: the rise and downfall of Prussia, 1600-1947, trang XXII

^ Gerhard Ritter, Frederick the Great: a historical profile, trang 154

^ Business and Economics. Leading Issues in Economic Development, Oxford University Press US. ISBN 0-19-511589-9 Read it

^ Russell Brown, Lester. Eco-Economy, James & James / Earthscan. ISBN 1-85383-904-3 Read it

^ Norman Davies, Europe: a history, trang 725

^ Norman Davies, Europe: a history, trang 738

^ Norman Davies, Europe: a history, trang 348

^ Christopher M. Clark, Iron kingdom: the rise and downfall of Prussia, 1600-1947, trang 325

^ Christopher M. Clark, Iron kingdom: the rise and downfall of Prussia, 1600-1947, Harvard University Press, 2006, ISBN 0-674-02385-4. Trang 589.

^ The Treaty of Versailles and its Consequences

^ “A Europe without frontiers”. Europa (web portal). Truy cập ngày 25 tháng 6 trong năm 2007.

Wikibooks có một quyển sách tựa đề Lịch sử châu ÂuWikiversity tiếng Anh có tài năng liệu giáo dục và khoa học kỹ thuật về:
European HistoryWikimedia Commons có thêm hình ảnh và phương tiện đi lại truyền tải về Lịch sử châu Âu.

• Historical maps of Europe[liên kết hỏng] Maps to be combined and compared
• Maps of Europe Wikimedia
• An Atlas of European History Wikimedia
• European History Primary Sources Online access to primary sources for historians

Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Lịch_sử_châu_Âu&oldid=68476361”

Reply 8 0 Chia sẻ

Chia Sẻ Link Down Vào thế kỷ 16 thương nhân của những nước phương Tây nào đã tới Việt Nam thứ nhất miễn phí

Bạn vừa Read tài liệu Với Một số hướng dẫn một cách rõ ràng hơn về Review Vào thế kỷ 16 thương nhân của những nước phương Tây nào đã tới Việt Nam thứ nhất tiên tiến và phát triển nhất và Chia SẻLink Tải Vào thế kỷ 16 thương nhân của những nước phương Tây nào đã tới Việt Nam thứ nhất Free.

Thảo Luận vướng mắc về Vào thế kỷ 16 thương nhân của những nước phương Tây nào đã tới Việt Nam thứ nhất

Nếu sau khi đọc nội dung bài viết Vào thế kỷ 16 thương nhân của những nước phương Tây nào đã tới Việt Nam thứ nhất vẫn chưa hiểu thì hoàn toàn có thể lại Comment ở cuối bài để Tác giả lý giải và hướng dẫn lại nha #Vào #thế #kỷ #thương #nhân #của #những #nước #phương #Tây #nào #đã #đến #Việt #Nam #đầu #tiên