Kinh Nghiệm về Lý đô hầu hết mà Lý Công Uẩn chọn Thăng Long làm kinh đô của nhà Lý là 2022
Bạn đang tìm kiếm từ khóa Lý đô hầu hết mà Lý Công Uẩn chọn Thăng Long làm kinh đô của nhà Lý là được Cập Nhật vào lúc : 2022-05-07 09:10:12 . Với phương châm chia sẻ Bí quyết Hướng dẫn trong nội dung bài viết một cách Chi Tiết Mới Nhất. Nếu sau khi tìm hiểu thêm nội dung bài viết vẫn ko hiểu thì hoàn toàn có thể lại Comment ở cuối bài để Mình lý giải và hướng dẫn lại nha.Thiên đô chiếu (chữ Hán: 遷都詔) tức Chiếu dời đô là một đoạn văn được Ngô Sĩ Liên ghi lại sớm nhất ở thế kỷ 15 trong sách Đại Việt sử ký toàn thư[1], bài văn này được trao định rằng do vua Lý Thái Tổ phát hành vào trong ngày xuân năm 1010 để chuyển kinh đô của nước Đại Cồ Việt từ Hoa Lư ra Đại La.
Bia Lý Thái Tổ bên sông Sào Khê tại Cố đô Hoa Lư, nơi vua ban chiếu dời đô. Chiếu dời đô, bản dịch của Viện Khoa học Xã hội Việt Nam.Theo ý kiến của sử gia Trần Quốc Vượng[2], Chiếu dời đô đã xác lập được vai trò của kinh đô Thăng Long,[3] là tác phẩm văn học khai sáng của nhà Lý. Tuy nhiên, Chiếu dời đô chưa nêu bật được chủ nghĩa dân tộc bản địa[4] và khát vọng độc lập[5], hơn thế nữa ngôn từ sử dụng trong văn bản này mang đượm sắc tố dị đoan, tử vi.[6]
Chiếu dời đô (chữ Hán).
Bản chữ Hán:
昔商家至盤庚五遷。周室迨成王三徙。豈三代之數君徇于己私。妄自遷徙。以其圖大宅中。爲億萬世子孫之計。上謹天命。下因民志。苟有便輒改。故國祚延長。風俗富阜。而丁黎二家。乃徇己私。忽天命。罔蹈商周之迹。常安厥邑于茲。致世代弗長。算數短促。百姓耗損。萬物失宜。朕甚痛之。不得不徙。 况高王故都大羅城。宅天地區域之中。得龍蟠虎踞之勢。正南北東西之位。便江山向背之宜。其地廣而坦平。厥土高而爽塏。民居蔑昏墊之困。萬物極繁阜之豐。遍覽越邦。斯爲勝地。誠四方輻輳之要会。爲萬世帝王之上都。 朕欲因此地利以定厥居。卿等如何。Bản phiên âm Hán-Việt:
Tích Thương gia chí Bàn Canh ngũ thiên, Chu thất đãi Thành Vương tam tỉ. Khởi Tam Đại chi sổ quân tuẫn vu kỷ tư, vọng tự thiên tỉ. Dĩ kỳ đồ đại trạch trung, vi ức vạn thế tử tôn chi kế; thượng cẩn thiên mệnh, hạ nhân dân chí, cẩu hữu tiện triếp cải. Cố quốc tộ diên trường, phong tục phú phụ. Nhi Đinh Lê nhị gia, nãi tuẫn kỷ tư, hốt thiên mệnh, võng đạo Thương Chu chi tích, thường an quyết ấp vu tư, trí thế đại phất trường, toán số đoản xúc, bách tính hao tổn, vạn vật thất nghi. Trẫm thậm thống chi, bất đắc bất tỉ. Huống Cao Vương cố đô Đại La thành, trạch thiên địa khu vực chi trung; đắc long bàn hổ cứ chi thế. Chính Nam Bắc Đông Tây chi vị; tiện giang sơn hướng bối chi nghi. Kỳ địa quảng nhi thản bình, quyết thổ cao nhi sảng khải. Dân cư miệt hôn điếm chi khốn; vạn vật cực phồn phụ chi phong. Biến lãm Việt bang, tư vi thắng địa. Thành tứ phương bức thấu chi yếu hội; vi vạn thế đế vương chi thượng đô Trẫm dục nhân thử địa lợi dĩ định quyết cư, khanh đẳng như hà?Bản dịch tiếng Việt:
Xưa nhà Thương đến đời Bàn Canh 5 lần dời đô[7], nhà Chu đến đời Thành Vương 3 lần dời đô[8], há phải những vua thời Tam Đại[9] ấy theo ý riêng tự tiện dời đô. Làm như vậy cốt để mưu nghiệp lớn, chọn ở đoạn giữa, làm kế cho con cháu muôn vạn đời, trên kính mệnh trời, dưới theo ý dân, nếu có chỗ tiện thì dời đổi, cho nên vì thế vận nước lâu dài, phong tục giàu thịnh. Thế mà 2 nhà Đinh, Lê lại theo ý riêng, coi thường mệnh trời, không noi theo việc cũ Thương Chu, cứ chịu yên đóng đô nơi đây, đến nỗi thế đại không dài, vận số ngắn ngủi, trăm họ tổn hao, muôn vật không hợp. Trẫm rất đau đớn, không thể không dời. Huống chi thành Đại La, kinh đô cũ của Cao Vương[10], ở vào nơi TT trời đất, được thế rồng cuộn hổ ngồi, ở chính giữa nam bắc đông tây, tiện nghi núi sông sau trước. Vùng này mặt đất rộng mà phẳng phiu, thế đất cao mà sáng sủa, dân cư không khổ thấp trũng tối tăm, muôn vật rất là xanh tươi phồn thịnh. Xem khắp nước Việt đó là nơi thắng địa, thực là nơi tụ hội quan yếu của bốn phương, đúng là nơi thượng đô kinh sư mãi muôn đời. Trẫm muốn nhân địa lợi ấy mà định nơi ở, những khanh nghĩ thế nào? (Bản dịch của Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam, in trong Đại Việt sử ký toàn thư, Nhà Xuất bản Khoa học Xã hội, Tp Hà Nội Thủ Đô, 1993)Có ý kiến nhận định rằng Chiếu dời đô đã thể hiện những ý nghĩa thâm thúy, tầm nhìn thời đại của một vị vua Đại Cồ Việt 1000 năm về trước, khi ông chọn Đại La làm kinh đô mới để mưu nghiệp lớn, tính kế phồn vinh, trường kỳ cho muôn đời sau. Bản chiếu nêu bật được vai trò kinh đô Thăng Long xứng danh là TT chính trị, kinh tế tài chính, văn hóa truyền thống của vương quốc. Thời gian tiếp theo đó, Thăng Long vẫn là kinh đô của những nhà Trần, nhà Hậu Lê, nhà Mạc, nhà Lê trung hưng và đang là thủ đô của nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Thăng Long thực sự là "nơi kinh đô số 1 của đế vương muôn đời".[11]
Nhận xét về kinh đô Thăng Long, sử gia Ngô Thì Sĩ trong Đại Việt sử ký tiền biên viết:
"Núi là vạt áo che, sông là dải đai thắt, sau sống lưng là sông nước, trước mặt là biển, vị trí hùng mạnh mà hiếm, rộng mà dài, hoàn toàn có thể là nơi vua ở hùng tráng, ngôi báu vững chãi, hình thể Đại Việt không nơi nào hơn được nơi này."Việc xuất hiện bài chiếu có ý nghĩa rất to lớn riêng với lịch sử Hoa Lư và Thăng Long. Nó làm ra tính chất trọng đại của hành trình dài 1000 năm lịch sử. Đó là một áng văn của thời khắc lịch sử từ Hoa Lư đến Thăng Long – một bước ngoặt hào hùng của dân tộc bản địa Việt Nam.[12]
- Ý nghĩa về kinh tế tài chính, quản trị và vận hành:
- Bài chiếu đã nêu rõ Thăng Long là đất đồng bằng, phồn thịnh nhưng không chịu cảnh ngập úng, thuận tiện làm nông.
- Vị trí TT trời đất, ở chính giữa nam bắc đông tây, cạnh bên có sông, địa hình phẳng phiu, đó đó là cái lợi cho việc di tán. Di chuyển có thuận tiện thì giao thương mua và bán mới thuận tiện và đơn thuần và giản dị tăng trưởng. Thêm nữa, việc địa hình thuận tiện cũng mang lại quyền lợi cho việc quản trị và vận hành giang sơn, địa phương nộp thuế phú, tham gia hội họp cũng thuận tiện mà nhà vua trấn áp giang sơn, tuần thú, dẹp giặc cũng thuận tiện.
- Ý nghĩa chính trị:
- Nhà Lý mới lập không lâu thì nhà vua ban chiếu dời đô. Vì Hoa Lư là đất cũ 2 họ Đinh, Lê, lòng người chưa bỏ, vẫn còn đấy nhiều người nhớ tình chủ cũ, nay vua mới lên, chuyển dời kinh đô cũng là cái phương pháp để phân tán thế lực triều đình, giảm sút ảnh hưởng của cựu thần vậy.
- Dời đô Thăng Long, đó đó là dẫn chứng, là dấu mốc cho việc vương triều mới xây dựng, là việc làm lớn của bậc đế vương, được lưu danh sử sách. Trên thực tiễn, cho tới nay thật nhiều người vẫn biết việc dời đô trình làng năm 1010 nhưng lại không biết nhà Lý xây dựng 1 năm trước đó đó.
- Việc dời đô, với những lời lẽ phủ định, mang ý chê bai nhà Đinh, Tiền Lê cũng tương tự là một cách mà những triều đại thường làm để phủ định triều trước, tích lũy nhân tâm, củng cố vị thế của tớ. Điều này sẽ không còn thể xem là vi phạm đạo lý Uống nước nhớ nguồn được vì trên thực tiễn, 2 nhà Đinh, Lê đã và đang sẵn có thời hạn thái bình, đủ để dời đô nhưng không làm, còn những công tích khác thì Lý Thái Tổ cũng không phủ định hay phê phán.
- Thăng Long vốn gần quê cũ của nhà Lý (Bắc Ninh) nên dời đô Thăng Long cũng coi như một phương pháp để giúp sức quê nhà tăng trưởng, tương hỗ cho vị thế cũng cố hơn.
Hơn 1 năm tiếp theo khi lên ngôi Hoàng đế, tháng 7 năm Canh Tuất, Lý Thái Tổ khởi đầu dời đô từ Hoa Lư về Đại La. Từ việc tìm đất, nghị bàn đến việc sẵn sàng sẵn sàng để dời đô trình làng tương đối khẩn trương. Từ Hoa Lư về thành Đại La hoàn toàn có thể đi theo lối đi bộ hoặc theo đường thủy. Sử cũ không ghi chép rõ ràng nhà Lý dời đô bằng đường nào. Các nhà nghiên cứu và phân tích đã kết luận: nhà Lý dời đô bằng đường thủy. Và chỉ có dời đô bằng đường thủy thì mới bảo vệ an toàn và uy tín và tải được cả cỗ máy triều đình phần đông cùng vật chất bảo vệ đồ sộ đi kèm theo..
Khác với những kinh đô chính thống khác ở Việt Nam, kinh đô Hoa Lư có một vai trò lịch sử đặc biệt quan trọng: là nơi ghi lại sự Ra đời kinh thành Thăng Long - Tp Hà Nội Thủ Đô, thủ đô hiện tại của giang sơn Việt Nam. Mốc son Lý Thái Tổ dời đô từ Hoa Lư về Thăng Long mà dẫn chứng là Chiếu dời đô được xác lập là thời gian khai sinh lịch sử thủ đô tuy nhiên với việc mở rộng diện tích s quy hoạnh phần lớn những vùng đất đế đô của Việt Nam có trước Hoa Lư như Mê Linh (Hai Bà Trưng), Long Biên (nhà Tiền Lý), Cổ Loa (nhà Ngô) nay đều thuộc về Tp Hà Nội Thủ Đô.
Hoa Lư gắn sát với việc nghiệp của 2 vua đầu triều đại nhà Lý. Vua Lý Thái Tổ được triều đình Hoa Lư tiến cử lên ngôi thay nhà Tiền Lê. Vì thế mà khối mạng lưới hệ thống chính trị và cơ sở vật chất của kinh thành Thăng Long sau này đều thừa kế từ kinh đô Hoa Lư trước đó. Để tưởng niệm công lao đặt nền móng xây dựng độc lập tự chủ của giang sơn và nhớ đến Cố đô Hoa Lư, nhà Lý đã xây dựng nhiều khu công trình xây dựng kiến trúc giống ở Hoa Lư tại khu vực ở Thăng Long mà chúng vẫn tồn tại đến tận nay như: Ô Cầu Dền, phố Tràng Tiền, phố Cầu Đông, chùa Một Cột, ngã ba Bồ Đề, cống Trẹm, tháp Báo Thiên, phố Đình Ngang...[13][14] Sách Đại Nam nhất thống chí[15] chép: "Đô cũ nhà Đinh, nhà Lê ở xã Trường Yên Thượng và Trường Yên Hạ về phía tây-bắc huyện Gia Viễn, có nội thành của thành phố và ngoài thành phố, có cửa xây bằng đá điêu khắc, lại sở hữu những thương hiệu: cầu Đông, cầu Dền, cầu Muống, Tràng Tiền, chùa Tháp, chùa Nhất Trụ,... nền cũ vẫn còn đấy. Về sau Lý Thái Tổ dời đô đến Thăng Long đều dùng theo những thương hiệu ấy..."
Chùa Nhất Trụ ở Cố đô Hoa Lư do Vua Lê Đại Hành cho xây dựng.
Phố Cầu Đông ở Hoa Lư.
Chùa Bà Ngô ở Cố đô Hoa Lư được xây dựng từ thời Vua Đinh Tiên Hoàng.
Chùa Một Cột ở Thăng Long do Vua Lý Thái Tông cho xây dựng.
Phố Cầu Đông ở Thăng Long nay chỉ từ chợ Đồng Xuân.
Chùa Bà Ngô ở Tp Hà Nội Thủ Đô được xây dựng vào thời vua Lý Thần Tông.
- Lý Thái Tổ
- Hoa Lư
- Cố đô Hoa Lư
- Thăng Long
Chiếu dời đô
- Chiếu dời đô tại Từ điển bách khoa Việt Nam
- Từ kinh đô Hoa Lư đến kinh đô Thăng Long: Tầm nhìn xuyên thế kỷ
- Đại Việt Sử ký toàn thư, kỷ nhà Lý
- Bản tàng trữ chiếu dời đô dạng text[liên kết hỏng] tại thư viện Quốc gia Việt Nam