/*! Ads Here */

Vị vua nào đã xuất gia đầu phật và sáng tạo ra dòng trúc lâm yên tử? -Thủ Thuật Mới

byTin Tức •tháng 4 05, 2022

0

Kinh Nghiệm Hướng dẫn Vị vua nào đã xuất gia đầu phật và sáng tạo ra dòng trúc lâm yên tử? 2022

Bạn đang tìm kiếm từ khóa Vị vua nào đã xuất gia đầu phật và sáng tạo ra dòng trúc lâm yên tử? được Update vào lúc : 2022-04-05 19:37:08 . Với phương châm chia sẻ Thủ Thuật về trong nội dung bài viết một cách Chi Tiết 2022. Nếu sau khi đọc nội dung bài viết vẫn ko hiểu thì hoàn toàn có thể lại Comments ở cuối bài để Mình lý giải và hướng dẫn lại nha.

Khởi nguồn dòng thiền Trúc Lâm Yên Tử
Thích Thiện Hạnh

Trước khi xét đến nguyên lai phát xuất thiền Trúc Lâm Yên Tử, toàn bộ chúng ta ngược dòng Thiền Tông để tìm điểm khởi xướng trực tiếp của dòng Thiền Trúc Lâm Yên Tử, như thể một trong những nét đặc trưng xuất phát của Thiền học Việt Nam. Khi có Thiền phái Trúc lâm Yên Tử, ở việt nam từng có 3 dòng Thiền lớn: Dòng Tì Ni Đa Lưu Chi, Dòng Vô Ngôn Thông và Dòng Thảo Đường.

Dòng Tì Ni Đa Lưu Chi là vì Tì Ni Đa Lưu Chi, người Nam Thiên Trúc qua Trung Hoa, rồi tháng 3 năm 580 sang Việt Nam, ở chùa Pháp Vân mở đầu một dòng Thiền và đã truyền pháp cho Thiền sư Pháp Hiền, người Việt. Dòng Thiền này truyền thừa qua 19 thế hệ với những đại sư nổi tiếng như Pháp Hiền ở thế hệ 2, Thông Biện ở thế hệ 9, Đạo Hạnh ở thế hệ 12, Minh Không ở thế hệ 13… Còn dòng Vô Ngôn Thông (còn gọi là Thiền phái Quan Bích) do Thiền sư Vô Ngôn Thông họ Trịnh, người Trung Hoa, sang Việt Nam vào 820, ở chùa Kiến Sơ. Dòng này truyền thừa qua 17 thế hệ với những vị đại sư tiêu biểu vượt trội như Ngô Chân Lưu ở thế hệ 5, Mãn Giác ở thế hệ 9, Thường Chiếu ở thế hệ 13, Hiện Quang ở thế hệ 15, Tiêu Diêu ở thế hệ 17… Trong hai dòng đó, có những khuôn mặt văn hóa truyền thống lơn của nước Việt ta thời Lý – Trần như Mãn Giác Thiền sư(1), Khuông Việt Đại sư Ngô Chân Lưu… Thảo Đường là dòng Thiền lớn khởi đầu truyền pháp ở việt nam thế kỷ XI. Vào năm 1069, vua Lý Thánh Tông đưa quân đi Bình Chiêm, đem về một số trong những tù binh, trong số đó có Thiền sư Thảo Đường. Thiền sư vốn người Trung Hoa, thuộc tông truyền thừa qua 6 thế hệ với những tên tuổi lớn trong lịch sử dân tộc bản địa, như Lý Thánh Tông ở thế hệ 2, Không Lộ ở thế hệ 3, Lý Anh Tông ở thế hệ 4, Lý Cao Tông ở thế hệ 6…

Thiền sư Hiện Quang đó đó là người khai sơn chùa Vân Yên, sau đổi là Hoa Yên, trên núi Yên Tử. và Trần Thái Tông, ông vua đầu tiên của nhà Trần, một vị vua anh hùng, có cuộc sống riêng đầy đau khổ, từng bỏ ngai vàng lên chùa này. Sau đó vì việc nước phải về triều “Tự thân làm tướng, đốc chiến đi trước xông pha giữa tên đạn”, đánh tan quân xâm lược Nguyên Mông lần thứ nhất. Thắng giặc xong, Ngài nhường ngôi cho con, lui về chuyên chú việc nghiên cứu và phân tích Phật học. Những trình diễn trên chỉ là sơ lược sự truyền thừa Thiền tông.

Ở đây toàn bộ chúng ta sẽ đặc biệt quan trọng tìm điểm khởi xướng trực tiếp của dòng Thiền Trúc Lâm Yên Tử, như thể một trong những nét đặc trưng xuất phát của Thiền học Việt Nam. Đề cập đến Thiền học Việt Nam, thì phải nói tới đời nhà Trần vì triều đại nhà Trần là một triều đại mà suốt cả những vị vua điều được un đúc bởi tư tưởng Thiền học, trong số đó Trần Thái Tông là người tiêu biểu vượt trội nhất, và hoàn toàn có thể xem là quan trọng nhất trong chứng cứ phát khởi Thiền Trúc Lâm Yên Tử đó là núi Yên Tử. Núi Yên Tử đã được gắn sát với Thiền Trúc Lâm, và chính nơi đây Trần Thái Tông đã khai mở con phố mới về Thiền học(2). Địa vị của Trần Thái Tông Thiền sư trong Thiền tông thực không phải nhỏ. Con người Trần Thái Tông luôn luôn chủ trương vận dụng cái học thực tiễn, đó là tu, tề, trị, bình trong nghành nghề vương quốc – xã hội để tăng trưởng trong tinh thần tự chủ tự cường của dân tộc bản địa. Nhưng tuy nhiên tuy nhiên với chủ trương đó, Trần Thái Tông không quên lãng việc học nội điển, nhất là tu học yếu chỉ Thiền tông. Lê Tắc cũng phải viết về Trần Thái Tông: “Khoan, nhân, thông tuệ, văn võ kiêm bị”. Trong lúc đó Ngô Sĩ Liên cũng viết: “Có lượng đế vương, khoan, nhân đại độ hữu đế vương chi lượng”. Và Ngô Thơi Sĩ một sử gia đứng về quan điểm Nho học chính thống cũng xác nhận: “Vua là người khoan, nhân, có độ lượng đế vương; lập ra chính sách điển chương văn minh đáng khen”.

Trên phương diện lịch sử, Trúc lâm Yên Tử là một phái Thiền mà người mở đường đó đó là Trần Thái Tông. Một người vừa là Thiền sư, vừa là một bật đế vương, sở hữu vận mệnh của giang sơn, thực là một sự kiện hy hữu trong lịch sử Thiền học mà ta phải thấy bằng toàn bộ sự nghiêm cẩn. Trong lịch sử Phật giáo Việt Nam, người đời xem Trần Thái Tông như một ngọn đuốc Thiền học, với tác phẩm Khóa hư lục, viết khi lui về làm Thái thượng hoàng. Trong phả hệ của Thiền Trúc Lâm, không ghi vua Trần Thái Tông. Nhưng không phải vì vậy mà vị thế của vua kém quan trọng. Chính vua là người đã chuyển hướng Phật giáo Thiền tông sang một con phố mới, với đường lối hành trì mới mẻ. Quả nhiên, Thiền tông Bản hạnh (TTBH) đã đặt vua vào vị trí xứng danh:

Chư tổ truyền đến việt nam Thiền tông Nam chỉ chép ra lời này Trước kể Trần triều cho hay Đế vương học đạo là Trần Thái Tông.

(TTBH, câu 107-110)

Kế tiếp Thiền sư Hiện Quang là Thiền sư Đạo Viên, người được vua Trần Thái Tông gọi là Quốc sư Trúc Lâm. Tiếp nữa là Thiền sư Tiêu Diêu, tức Quốc sư Đại Đăng. Quốc sư Đại Đăng có hai học trò xuất sắc, một là Thiền sư Huệ Tuệ, một là Thượng Sĩ Tuệ Trung. Tuệ Trung là một người dân có phẩm chất Thiền học, có phẩm chất Thiền sư, nhưng cũng là một cư sĩ sống đời tại gia. Tuệ Trung đó đó là người ấn chứng cho Trần Nhân Tông.

Trên dòng chảy lịch sử Phật giáo Việt Nam có cả sự ảnh hưởng, tiếp nhận từ phương nam và phương bắc, có cả những bật sư tổ người quốc tế và người Việt, có cả sự trầm tích, cộng

Đặt trong tương quan giữa Phật giáo và văn hóa truyền thống dân tộc bản địa, dòng Thiền Trúc Lâm Yên Tử có một vị trí đặc biệt quan trọng. Trước hết cần nhìn nhận cao vai trò Hoàng đế - Thiền sư – thi sĩ Trần Nhân Tông (1258 – 1308) trên tư cách bật Sư Tổ với đạo hiệu Trúc Lâm Đại Đà, người đặt nền móng cho Thiền phái Trúc Lâm.

Trần Nhân Tông (Thái tử Khâm) là ông vua anh hùng, một triết gia lớn, một thi cĩ thâm thúy của nước Việt ta thế kỷ XIII. Thuở thiếu thời, khi theo học Thượng sĩ Tuệ Trung, đã hỏi Thượng sĩ về bổn phận tông chỉ Thiền, Thượng sĩ đáp rằng: “Gốc của bổn phận Thiền là soi sáng lại chính mình, không từ bên phía ngoài mà được…”. Nghe qua, Ngài đã thông suốt. Năm Ngài 21 tuổi thì lên ngôi Hoàng Đế (1279) lấy hiệu là Nhân Tông. Ngài phải cầm quân đánh đuổi quân xâm lược Nguyên Mông hai lượt, 1285 và 1288. Năm 35 tuổi, Ngài nhường ngôi cho con là Trần Anh Tông, rồi năm 41 tuổi Ngài vào núi Yên Tử xuất gia tu hành, lấy hiệu là Trúc Lâm Đại Đầu Đà, và trở thành Tổ thứ nhất của Thiền phái Trúc Lâm – Yên Tử. Như vậy, xét theo dòng truyền Yên Tử thì Đại Đầu Đà thuộc thế hệ 6. Nhưng vì Ngài có một trí tuệ đặc biệt quan trọng ôm trùm giang sơn và tri thức Phật học sâu xa, Ngài đã thống nhất những Thiền phái đã có thành một Thiền phái Trúc Lâm. Từ đây dân tộc bản địa Việt có một Thiền phái mang tên Việt với vị Tổ sư là người Việt Nam. Có thể nói, đấy là một chấm son trên lịch sử dân tộc bản địa nói chung và lịch sử Phật giáo Việt Nam nói riêng. Sau khi vua Trần Nhân Tông(3) trao ngôi lại cho con để đi tu, Ngài tu mười năm ở núi Yên Tử. Năm năm đầu, Ngài chuyên hạ thủ công phu tu hành, không đủ can đảm lơi lỏng và không hề rời núi. Sau đó Ngài ngộ đạo, truyền đạo Phật giảng kinh sách cho đệ tử, qua những lời thơ ý văn thâm sâu diễn giải mối quan hệ giữa “hữu” và “vô”. “thân” và “tâm”, tôn vinh bản ngã chủ thể “nghiệp lặng”, “an nhàn thể tính”, “tự tại thân tâm”, “ sống giữa cõi trần, hãy tùy duyên mà vui với đạo”, đồng thời coi trọng môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường thực tại, cảnh tỉnh lối tu hành cực đoan, cố chấp. Cho nên Ngài mới làm bài Đắc Thú Lâm Tuyền Thành Đạo Ca như sau:

Kệ rằng:

“Cảnh tịch định cư tự tại tâm; Lương phong xuy đệ nhập tùng âm. Thiền sàng thụ hạ nhất kinh quyển, Lưỡng tự thanh nhàn thắng vạn câm (kim)”.

Dịch:

“Cảnh lặng, sống yên, lòng tự tại, Gió mát thổi đến dưới bóng cây thông. Giường thiền ở dưới góc cây, Hai chữ thanh nhàn quý hơn vạn nén vàng”.

Bài kệ này nói lên chỗ sở đắc sở chứng của Ngài nhờ năm năm trường ở núi. Sau đó, Ngài mới đi mở mang truyền bá và lập thành một hệ phái Thiền tông Việt Nam tức là phái Trúc Lâm Yên Tử. Từ đó ở Việt Nam mới có một vị Tổ. Tổ ban đầu là Sơ tổ Trúc Lâm tức là vua Trần Nhân Tông, là một vị vua Việt Nam đi tu đắc đạo thành Tổ. Như vậy nếu lấy đây làm nền tảng, toàn bộ chúng ta thấy có căng cứ(4). Cuối đời Lý đầu đời Trần có thiền sư Hiện Quang tu đắc đạo trên núi Yên Tử, dưới Ngài có thiền sư Đạo Viên hay là Viên Chứng đắc đạo; dưới đó nữa có thiền sư Đại Đăng. Những vị này đều là quốc sư hai triều, triều vua Trần Thái Tông triều vua Trần Thánh Tông. Sau đó có những vị tiếp nối nhưng không được rõ ràng. Hơn nữa, khi vua Trần Nhân Tông đi tu đắc đạo ở đó rồi mới lập ra phái Trúc Lâm Yên Tử, tiếp ngài Pháp Loa ngài Huyền Quang cũng đều đắc đạo trên núi Yên Tử. Như vậy thì cái quý báu, cái rất linh của Yên Tử là nhờ người tu đắc đạo trên đó, cho nên vì thế có câu ca dao:

“Dù ai quyết chí tu hành Có lên Yên Tử mới đành lòng tu”.

Như thế, núi Yên Tử vốn là một danh sơn đáng kể. Các vua đời Trần đã lấy núi nầy để lập am tu hành, tham cứu Phật pháp và chính ở đây những Thiền sư đời Trần như Pháp Loa. Huyền Quang vv… đã đắc pháp, truyền y bát.

Núi Yên Tử còn được gọi là Tượng sơn. Như ở trong thanh nhất thống chí có chép: “An Kỳ Sinh thời Hán bên Tàu đã chứng đạo tại đây” Chính vì An Kỳ Sinh chứng đạo ở trên núi này nên đời sau người ta gọi là An hay Yên Tử. Trong sách Từ đó, cũng viết như vậy. Đại Nam nhất thống chí chép: “Đời Đường, Tôn Quang Định có bài ký ‘ Động thiên phước địa’ nói: Núi An Tử ở việt nam là một phước địa (kiểu đất tốt) trong 72 phước địa. “và Hải nhạc thanh sơn đời Tống lấy núi này làm phước địa thứ tư. Sách Sử Lễ chí đời Minh nói: “Nước An Nam có 21 danh sơn liệt kê vào tự điển, mà núi An Tử và núi Kiệt Đặc là hai núi trong số ấy”(5). Trong lịch sử Việt Nam, đời Trần là một triều đại nổi trội về nhiều nghành, nhất là trào lưu Thiền học, mang nhiều sắc thái độc lạ nhất của Phật giáo Việt Nam. Sắc thái độc lạ này được gói trọn trong Trúc Lâm Yên Tử.

Du khách tham quan Trúc Lâm Yên Tử - Ảnh: Internet

Trúc Lâm yên Tử mang tính chất chất chất độc lạ và quan trọng như vậy, cho nên vì thế toàn bộ chúng ta cần đề cập đến Thiền học Việt Nam,, tức phải nói tới đời nhà Trần vì triều đại nhà Trần là một triều đại mà suốt cả những vị vua điều được un đúc bởi tư tưởng Thiền học, trong số đó có ba vị vua xuất chúng của nhà Trần; Trần Thái Tông, Trần Thánh Tông và Trần Nhân Tông là người tiêu biểu vượt trội nhất. Một gốc tích đáng kể nhất, và hoàn toàn có thể sẽ là quan trọng nhất trong chứng cứ khởi phát Thiền Trúc Lâm yên Tử đó là núi Yên Tử. Núi Yên Tử đã được gắn sát với Thiền Trúc Lâm, và chính nơi đây Trần Thái Tông đã khai mở con phố mới về Thiền học. Trần Thánh Tông và Trần Nhân Tông, những nhân vật đã sáng tạo ra “tinh thần Thiền Việt Nam”… vừa là “Chiến sĩ, Nghệ sĩ, Đạo sĩ, ba con người làm một đã kết tinh một cách hiển nhiên rõ rệt vào ba đời vua nhà Trần một cách miên tục nhất quán, đời ông, đời cha, đời con: Thái Tông, Thánh Tông, Nhân Tông” như Nguyễn Đăng Thục nhận xét(6), Trần Thái Tông đã là nhân vật lịch sử kỳ lạ có sứ thu hút làm cho những người dân đi sau trăn trở chính do những dữ kiện bi tráng trong cuộc sống và sự nghiệp của ông: cùng với sự nghiệp giang sơn ông đã xây dựng một nền đạo đức học Phật giáo cho thế hệ đi sau, không phải với tư cách một nhà độc tài quân phiệt phong kiến mà với tư cách của một người “cùng đinh” trong nghĩa vô ngã của đạo Phật, để người thừa kế ông hoàn toàn có thể xác lập giang sơn Đại Việt “muôn nghiệp an nhàn thể tính” và “tự tại thân tâm”, như Trần Nhân Tông trong Cư trần lạc đạo đã nói rõ tương quan giữa đạo và đời, giữa Thăng Long lầu vàng điện ngọc và Yên Tử yến thốt oanh ngâm:

Mình ngồi thành thị Nết dụng sơn lâm Muôn nghiệp lặng an nhàn thể tính Nửa ngày rồi tự tại thân tâm Tham ái nguồn dừng Chẳng còn nhớ châu yêu quý ngọc Thị phi tiếng lặng Được đầu nghe yến thốt oanh ngâm.

(Trần Nhân Tông, Cư trần lạc đạo(7))

Trong lịch sử tư tưởng Việt Nam, Trần Nhân Tông có một vị trí quan trọng. Ngài là một triết gia lớn, đứng đầu một triết phái, thể hiện được khá đầy đủ bản lĩnh trí tuệ Việt Nam, để lại một dấu ấn rực rỡ trong lịch sử tư tưởng nước nhà đó là phái Thiền Trúc Lâm Yên Tử. Trong cuộc sống Trần Nhân Tông sau 14 năm làm vua, theo truyền thống cuội nguồn của nhà Trần, Trần Nhân Tông nhường ngôi cho con là Trần Anh Tông, rồi làm Thái thượng hoàng và đi tu, trở thành Tổ thứ nhất phái Thiền Trúc Lâm Yên Tử, một phái Thiền để lại dấu ấn rực rỡ trong lịch sử tư tưởng Việt Nam. Theo Thiền Sử, Trần Nhân Tông sớm tâm đắc với đạo Thiền, ngay thời hạn làm vua, ông đã để ý quan tâm nghiên cứu và phân tích triết học Thiền Tông, nắm được chỗ tinh yếu nhất của đạo Thiền.

Xét trên bình diện triết học, Trần Nhân Tông có một vị trí quan trọng, Ngài là một triết gia lớn của Phật học Việt Nam. Với Thiền phái Trúc Lâm mà Trần Nhân Tông là người đứng đầu, triết học Phật giáo Việt Nam thời Trần đã tiếp tục tăng trưởng rực rỡ và thể hiện được khá đầy đủ trí tuệ và bản lĩnh Việt Nam.

Nhân dân Việt Nam đều biết vua Trần Nhân Tông là một vị Minh Vương, một vị Thánh Vương và là người ứng dụng lời Phật dạy trong mọi tình hình. Trong thời kỳ làm Thái Thượng Hoàng, trong tâm Ngài luôn sống bằng hạnh của một vị xuất gia, được 6 năm và sau cùng Ngài sống cuộc sống xuất gia hoàn toàn từ trong tâm đến ngoài tướng.

Để minh chứng Ngài đã sống phù phù thích hợp với chánh pháp của Phật từ lúc là Thái Tử cho tới lúc tịch diệt. Nhân đây chúng tôi xin trích những kính Phật từ Kinh A Hàm đến kinh Đại Thừa; đồng thời chúng tôi cũng trích một số trong những nội dung trong Đại Việt sử ký toàn thư (ĐVSKTT), Thánh Đăng Lục và những hành trạng của Ngài. Và đã và đang cho toàn bộ chúng ta biết rằng Phật pháp bất ly trần gian pháp góp thêm phần xây dựng và tăng trưởng, một vương quốc hòa bình, bảo mật thông tin an ninh, thịnh vượng, đoàn kết trong nhân dân, trong triều đình và giữa triều đình với nhân dân. Cũng qua những trích dẫn ấy cho toàn bộ chúng ta thấy Ngài Trần Nhân Tông đã dùng bản lĩnh Việt Nam để ứng dụng, hoàn hảo nhất giáo lý đức Phật, hoàn thành xong sử mệnh của tớ riêng với nhân dân, với tổ tiên, với triều đình, với giang sơn và những nước lân bang còn tồn tại giá trị đến ngày này và tương lai. Vì vậy mà Trần Nhân Tông đã thực thi theo lời Phật dạy; trong (Kinh Tăng Chi Bộ) có bảy điều làm cho một xã hội cường thịnh là: “Một là hòa hợp trong dân chúng; Hai là dân chúng đoàn kết; Ba là luật pháp nghiêm minh và có truyền thống cuội nguồn dân tộc bản địa; Bốn là dân chúng biết kính trọng đạo đức, biết kính trọng người lớn tuổi; Năm là xã hội bảo mật thông tin an ninh, không còn những hiện tượng kỳ lạ hà hiếp, bắt cóc, cưỡng ép những thiếu nữ, phụ nữ; Sáu là có uy tín và tôn trọng truyền thống cuội nguồn tín ngưỡng; Bảy là kính trọng và ủng hộ chư tăng.

Trong (kinh Bổn Sanh). Phật cũng dạy mười trách nhiệm của nhà vua là: “ Thứ nhất, là yếu tố rộng tự do bố thí, bác ái. Người cai trị không được có một thèm khát và bám víu nào riêng với tài sản, tiền của mà phải bố thí cho dân được no ấm; Thứ hai, một đạo đức tốt đẹp, không sát hại, lừa bịp, và bóc lột kẻ khác, ta dâm, nói lời sai quấy và rượu chè. Tóm lại phải giữ gìn tối thiểu ngũ hành luật phổ cập; Thứ ba, quyết tử toàn bộ vì niềm sung sướng của dân, vua phải sẵn sàn từ bỏ tiện nghi thành viên, tên tuổi danh vọng và trong cả sự sống của tớ vì quyền lợi của dân; Thứ tư là trực hạnh. Phải xa lìa sợ hãi và thiên vị khi thi hành trách nhiệm, phải thành thật trong ý định và không được lừa bịp quần chúng; Thứ năm, là khổ hạnh. Vua phải sống một đời sống giải dị, không xa hoa, phải ghi nhận tự chế bản thân mình; Thứ sáu là nhu hòa. Vua phải có tính tình hòa nhã; Thứ bảy là không thù hận, gian ác. Vua không còn tư thù với bất kể ai; Thứ tám là bất hại, không hãm hại ai, tôn vinh hòa bình, ngăn ngừa trận chiến tranh, tránh dính dáng đế bạo động và sát hại sinh mạng; Thứ chín là nhẫn nhục. Vua hoàn toàn có thể chịu đựng những trở ngại vất vả, khổ nhọc và những sự nhục mạ mà không bất bình tĩnh; Thứ mười là không trái chiều, không ngăn cản, nghĩa là không được đi ngược lại với ý chí của toàn dân, không được cản bất kể giải pháp nào đưa tới sự lợi lộc cho toàn dân. Vua phải cai trị thuận với ý chí của dân”.

Trong kinh Chuyển Luân Thánh Vương Phật cũng dạy: “Một vị Chuyển Luân Thánh Vương hãy nương trên pháp, an lập trên pháp, thành tựu nơi pháp, cung kính tôn trọng quán sát pháp, lấy pháp làm đầu, thủ hộ chánh pháp, răn dạy những thể nữ bằng pháp; chăm sóc, dạy dỗ những vương tử, đại thần, những quan lại, trăm quan và thứ dân bằng pháp hộ trì, chăm sóc những Sa – Môn, cho tới những cầm thú; tin người chân tu, ngộ đạo, mà hỏi những việc thiện ác, những việc nên làm, những việc tránh việc làm, giúp sức người nghèo khó, thận trọng trong việc sửa đổi luật cũ. Chánh pháp ở đấy là sống trên tinh thần vô ngã, có chánh kiến, sống thiện, từ bỏ tham ái ở đời, hết lòng phục vụ nhân sinh”.

Chúng ta thấy những điều Phật dạy chỉ ra ở trên thật là lý tưởng, nhưng hoàn toàn có thể nói rằng, trên trần gian này còn có hai bật Đại Bồ Tát đã thực thi gần như thể trọn vẹn lời dạy của Đức Phật. Đó là vua A – Dục ở Ấn Độ, một vị vua đã ủng hộ Đạo Phật rất mạnh mẽ và tự tin. Ngài trì vì nước Ấn Độ trước Công Nguyên khoảng chừng 300 năm. Đặc biệt Ngài khuyên mọi người nên tu tận nhà hơn là xuất gia và Ngài cũng rất quý trọng những tu sĩ xuất gia. Ngài đã Dự kiến được trận chiến tranh sẽ tàn phá giang sơn, kinh sách Phật sẽ bị đốt, nên Ngài đã cử người đi truyền đạo Phật ra những vương quốc khác và đã gỏi kinh sách ở Srilanka, hiện vẫn còn đấy tại viện kho tàng trữ bảo tàng Srilanka.

Người thứ hai là vua Trần Nhân Tông của nước Đại Việt cách đó hơn 700 năm. Nước Đại Việt thời bấy giờ là Quốc độ Phật. Từ Vương tôn Công tử đến thứ dân hầu hết là Phật tử, nơi nào có dân là nơi ấy có chùa. Đi chùa học kinh là một trong những tư cách đạo đức của người Việt thời bấy giờ. Chúng ta thấy được điều này qua sách sử và di sản văn hóa truyền thống lưu truyền đến ngày này.

Qua những nội dung trên, toàn bộ chúng ta thấy Ngài là một vị Minh Vương khi làm vua, là Thánh Vương khi làm Thái thượng hoàng và là một vị Phật khi lên núi Yên Tử thực hành thực tiễn 12 hạnh đầu đà. Khi ấy giang sơn, nhân dân và thành viên Ngài là một. Đây là yếu tố rất là đặc biệt quan trọng của Ngài. Chúng ta đã thấy rõ Ngài đã thể hiện ý thức, tư tưởng, ý chí và hành vi trong việc tinh cần học tập và ly dục là con phố đưa tới niềm sung sướng cho chính Ngài và ảnh hưởng tốt đẹp trực tiếp cho giang sơn và nhân dân. Ông Nội và Cha của Ngài đều là những người dân chứng đạt được tâm vô lậu, chứng đạt được thánh trí và tuệ giải thoát mà đức Thích Ca Mâu Ni Phật đã chứng đạt. Thánh trí đó là gì? Đó là bốn chân lý Khổ, tập, Diệt, Đạo. Trong số đó, Ngài cũng xác nhận rằng nguồn gốc của mọi khổ đau là lòng tham ái, sự sân hận và ngu si. Những con phố để xử lý và xử lý tận gốc nguyên nhân gây ra khổ đau là thực hành thực tiễn Bát Thánh Đạo: “chánh kiến, chánh tư duy, chánh ngữ, chánh nghiệp, chánh tin tấn, chánh mạng, chánh niệm và chánh định”. Muốn thực thi được những yếu tố trên thì phải nổ lực học tập và ứng dụng nội điển, quay cái nhìn vào toàn thế giới nội tâm của tớ, như Ngài đã tự thuật trong bài “hành trạng của Thượng Sỹ Tuệ Trung” rằng: “Một ngày kia, ta hỏi Người về cái gốc của tôn chỉ Thiền, Thượng Sỹ ứng khẩu đáp: “hãy quay nhìn lại cái gốc của tớ chứ không tìm đâu khác được”. “Ta bổng bừng tỉnh con phố phải đi, bèn xốc áo thờ người làm thầy”. Như vậy, Ngài quyết tâm học tập nội điển, mày mò những điều đức Phật đã mày mò, để tự mình chứng đạt và ứng dụng, đạt đến thánh trí, quyết tâm ly dục, đạt cứu cánh niềm sung sướng tại cuộc sống này. Đạt thánh trí để làm gì? Với cương vị là vua, Ngài phải ra sức hoàn thành xong bổn phận của tớ riêng với Tổ Tông, riêng với dân, với nước, nên Ngài ra sức học tập nội điển và ngoại điển để đem thánh trí, trí tuệ thiện xảo và lòng từ bi cũng như sự dũng cảm mà lo cho dân, cho nước.

Vào thời kỳ xuất gia tu hành, Ngài đã dùng chánh pháp để an định tâm của Vua và dân Chiêm Thành. Đây là việc làm của bật Chuyển Luân Thánh Vương như trong kinh Phật thuyết. Vị Chuyển Luân Thánh Vương biết dùng chánh pháp để trị hóa, nên những lân bang cũng dễ thuận theo và thậm chí còn còn phát tâm dâng cúng những thứ quý báu, kể cả đất đai. Dưới triều Trần Nhân Tông, khi xuất gia, thực thi hạnh Đầu Đà, Ngài đã mang y bát khất thực và thăm Chiêm Thành gần một năm. Vua Chiêm rất kính trọng và cảm động. Sau chuyến du ngoạn đó là việc gả công chúa Huyền Chân cho vua Chiêm là Chế Mân. Vì cảm đức của Ngài, Vua Chiêm đã dâng Châu Ô và Châu Lý. Nhưng riêng với Ai Lao, Ngài chinh phạt nghiêm khắc khi Ai Lao quấy biên giới Đại Việt.

Đối với Phật pháp: Ngài rất tôn thờ, kính trọng và ứng dụng chánh pháp để trị nước, dạy cho triều đình và nhân dân về giới luật, đạo đức vì những điều Phật dạy thực sự sẽ tương hỗ cho họ thành người dân có đạo đức và trí tuệ. Ngài là một hình ảnh ứng dụng trọn vẹn. Thời điểm tỏ ngộ được nguồn tâm vô nhiễm, vô lậu hay nguồn tâm bất sinh bất diệt, ngài đã đi vào cửa Thiền. Sự tỏ ngộ ấy đã soi sáng, hướng dẫn trong mọi hành vi, tư uto7ng3, trong sinh hoạt hằng ngày và đã đưa Ngài vào đời sống thiền trong mọi lúc, mọi nơi, mọi tình hình. Ngài đã thực sự tử bỏ tham ái, sống đời đạo đức, học tập tầm cỡ Phật Tổ. Ngài có những hiểu biết và ứng xử phù phù thích hợp với chánh pháp riêng với việc dựng nước, giữ nước, riêng với tổ tông, mái ấm gia đình, dòng họ, riêng với việc vô thường của mạng sống con người, riêng với nền hòa bình lâu dài của giang sơn Đại Việt và khu vực.

Đối với hệ phái thiền phái Trúc Lâm Yên Tử: Ở đây, toàn bộ chúng ta xin lưu ý rằng: Trong giáo lý Phật, Thiền bị hiểu nhầm rât nhiều. Ngày nay người ta thường để ý quan tâm đến hình thức, kỹ thuật tọa Thiền và có lúc còn nhận định rằng đó là cốt lõi Thiền của Phật giáo. Kỹ thuật này được trình làng ở tu viện, trong núi rừng. Người ta cho đó là Thiền chân chính. Nếu hiểu như vậy sẽ không còn đúng với thiền của đạo Phật. Không nên hiểu là những người dân theo Thiền phái này đều xa đời để vào chùa, núi ngồi Thiền suốt ngày để đạt được một khả năng siêu hình nào đó. Nếu có thứ Thiền đó thì đó là Thiền của dục vọng nhằm mục đích thỏa mãn nhu cầu tâm ý hão huyền của người đời. Chúng ta phải hiểu mục tiêu của Thiền trong Phật giáo là tẩy sạch những tâm ô nhiễm, tẩy sạch những thứ làm cho tâm xấp xỉ như ý tưởng về tham ái, dâm dục, sân hận, biếng nhác,gian ác, phiền não, không an tâm, không tin V.V…Đồng thời, Thiền sẽ hỗ trợ huân tập những đức tính tốt đẹp như triệu tập để ý quan tâm, thông minh, ý chí nghị lực, an tịnh để ở đầu cuối giúp hành giả có trí tuệ nhìn thấu suốt bản chất của mọi sự vật. Lúc này gọi là thực chứng chân lý. Tức là thực chúng vô ngã. Pháp luyện tâm hay tu Thiền này gọi là quán Tứ Niệm Xứ đã được đức Phật xác lập là con phố duy nhất khiến chúng sanh được thanh tịnh vượt qua sầu não, hủy hoại những khổ của thân tâm, đưa tới hành xử chân chính, thực chứng Niết Bàn như trong kinh Trung Bộ thuộc hệ Nam Tông và kinh Đại Bát Niết Bàn thuộc hệ Bắc Tông Phật đã thuyết. trước nhất là thực chứng chân tâm hay tâm vô lậu nơi mình. Một trạng thái tâm ổn định vững chãi. tâm này là tâm mẹ, tâm gốc của những tâm sinh diệt. Từ sự thực chứng này khởi tu, tăng trưởng và hoàn thiện Phật tính. Đường lối này dùng quán tứ niệm xứ làm nhân để chứng ngộ vô ngã. Hiểu được như vậy thì trong môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường hằng ngày của tớ, toàn bộ mọi hành vi nhằm mục đích đạt được mục tiêu này đều được gọi là Thiền. Dĩ nhiên Thiền tọa rất thiết yếu nhưng tránh bệnh nghề nghiệp và tận dụng.

Riêng Thiền phái Trúc Lâm nay đã mượn pháp luyện tâm bắt nguồn từ Bồ Đề Đạt Ma Tổ sư là: “ Trực chỉ nhân tâm, kiến tánh thành Phật” để tổ tâm mình, để hiểu kinh Phật và tu theo kinh Phật đạt đến chỗ đại giác. Từ chỗ kiến tính mà khởi tu tăng trưởng, hoàn thiện Phật tính. Đường lối này dùng kiến tính làm nhân để chứng ngộ vô ngã. Phương pháp này được vận dụng cho toàn bộ mọi người dân có nhân duyên, không phân biệt tại gia hay xuất gia. Và khuyến khích những Thiền giả phải học rộng kiến thức và kỹ năng tầm cỡ cũng như kiến thức và kỹ năng ở đời để phát huy đạo Phật phục vụ cho đời. Đây là yếu tố nổi trội của Thiền phái này. Đường lối Thiền này ngoài việc tương hỗ cho Thiền giả được giải thoát nó còn thúc đẩy khuyến khích hành giả ứng dụng trí tuệ giải thoát giúp hoàn thành xong nhiệm vu mà hiệp hội dang yên cầu, nâng cao đời sống đạo đức và tâm linh cho nhân dân. Đã được hình thành và tăng trưởng từ một vị vua minh quân, một vị Thánh Vương Trần Nhân Tông của Việt Nam cách đó hơn 700 năm. Ngài đã chọn núi Yên Tử để khai sinh Thiền phái Trúc Lâm và cũng là TT đầu não lãnh đạo Phật giáo thời bấy giờ.

Phật giáo thời kỳ nó lại do một vị Minh Vương, vị Thánh Vương chánh pháp chứng đạo lãnh đạo tinh thần, tư tưởng tu hành thời ấy hướng theo tư tưởng và hạnh sống của Trần Nhân Tông là lẽ đương nhiêu. Trần Nhân Tông là người rất sáng suốt trong việc dùng giáo lý nhà Phật để đem lại sự bình an cho hiệp hội. Sự bình an đó trước nhất tới từ sự no cơm ấm áo và giang sơn hòa bình, trật tự, bảo mật thông tin an ninh và đàon kết dân tộc bản địa. Ngài đã dùng giáo lý nâng đỡ trí tuệ, đạo đức của triều đình và nhân dân lên một mức cao hơn. Mà ở tại mức cao nhất Ngài thuyết pháp nâng đõ cho họ thăng hoa trong môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường, tức môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường giải thoát. (Giải thoát tương đối và giải thoát tuyệt đối như kinh Kim Cang, kinh Bát Nhã và kinh Đại Bát Niết Bàn Phật thuyết).

Do chứng được tâm vô lậu và tuệ giải thoát nên Ngài đã lấy giáo lý của Phật làm giáo lý của Ngài. Ngài đã dữ thế chủ động, tự tại chế pháp dạy dân, dạy những vị Bồ tát là vua, quan, tướng lĩnh, cung nữ học và hành theo con phố Bồ tát đạo. Tức là nương vào chánh pháp, dùng chánh pháp để sống và góp sức trọn vẹn đời mình cho quyền lợi của nhân dân. Ngài thúc đẩy những vị xuất gia ra sức học tập tầm cỡ, học tập những kiến thức và kỹ năng trần gian để hòa nhịp vào công cuộc lo cho dân giàu, nước mạnh và xã hội đạo đức. Cho nên trong buổi lễ truyền trao y bát tại chùa Báo Ân, huyện Siêu Loại (nay thuộc Gia Lâm, Tp Hà Nội Thủ Đô) Ngài đã trao cho nhị tổ Pháp Loa 20 cuốn kinh nội điển được viết bằng máu và 100 cuốn kinh sách ngoại điển. Như vậy hai mươi cuốn kinh đại tạng viết bằng máu nghĩa là con người phải lấy Giới, Định, Tuệ làm gốc, làm mạng mạch môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường của chính mình. Giới đấy là Giới lòng là tư cách tác phong, tư cách làm người khác hoàn toàn với bản năng sống sót do lòng tham muốn được thỏa mãn nhu cầu với những ham muốn trần tục, tuệ đấy là tuệ giác hay tinh thần vô ngã, là tinh thần mình vì mọi người. Nắm lấy và phát huy Giới, Định, Tuệ một cách chánh pháp. Tức con phố đưa tới Ngũ Minh (Thanh Minh, Công Xảo Minh, Y Phương Minh, Nhân Minh, Nội Minh) và đấy là cơ bản tối quan trọng để xây dựng một mẫu người lý tưởng cho niềm sung sướng của cuộc sống. Một khi mỗi một con người thực hành thực tiễn đúng nghĩa con phố này càng thấy vai trò của tư tưởng “Cư Trần Lạc Đạo” của Ngài Trần Nhân Tông là một sợi chỉ vòng xuyên thấu một cách sáng tạo, mới lạ con phố thực dụng mê hoặc riêng với con người học đạo và lãnh đạo. Con người ấy nên phải ghi nhận rằng “Tâm ý làm đầy những pháp” và thực hành thực tiễn sự biết đó là cơ bản nhất trong những pháp. Tâm ý ra làm sao thì những pháp sẽ như vậy ấy(8). Chánh pháp áp dụng để nâng cao đời sống con người, như vậy mới hữu dụng, có mức giá trị thực tiễn xứng danh để mọi người học tập và ứng dụng. Dĩ nhiên nó sẽ mở rộng tự do hoàn cầu và tồn tại lâu dài theo sự sống của hành tinh này và hoàn toàn có thể xa hơn thế nữa.

Tu học với tinh thần nói trên mới đpa1 ứng được nhu yếu của nước Đại Việt lúc bấy giờ. Do trách nhiệm của giang sơn thời bấy giờ Ngài đã sử dụng tinh thần Phật giáo Đại Thừa theo đường lối Tổ Sư Thiền làm phương tiện đi lại để khai thác trí tuệ Phật nơi mình và khơi dậy trí tuệ, đạo đức tâm linh toàn dân cùng nhau xây dựng giang sơn, xây dựng môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường hiệp hội ngày một tiến bộ.

Tất cả những phái thiền như Thảo Đường, Tỳ Ni Đa Lưu Chi, Vô Ngôn Thông và Mật Tông(không nhiều nếu không muốn nói là rất ít) đều hướng theo tinh thần, tư tưởng người lãnh đạo tối cao Trần Nhân Tông vói triết lý: Cư Trần Lạc Đạo.

“Ở đời vui đạo hãy tùy duyên Đói cứ ăn đi mệt ngủ liền Trong nhà có báu thôi tìm kiếm, Đối cảnh vô tâm chớ hỏi thiền”.

Ngài đã xây dựng cốt cách của người sống theo tinh thần Cư Trần Lạc đạo. Tựu trung lại Ngài dạy là phải kính trọng Phật pháp, nương nới Phật pháp ứng dụng trí Phật mà hoàn thành xong trách nhiệm và trách nhiệm làm người riêng với đời, riêng với tổ quốc và sống giải thoát. Nương tựa vào chánh pháp là nương tựa tinh thần vô ngã, không tham ái ở đời, không sân hận, sống đời đạo đức, biết lo cho niềm sung sướng của bá tánh biết tránh tốn kém cho nhân dân. Trên cơ sở ấy, cộng với những kiến thức và kỹ năng trình độ, xã hội mà hoàn thành xong trách nhiệm và trách nhiệm một thành viên trong mái ấm gia đình, trong hiệp hội(9).

Đối với đệ tử, Ngài rất mực chăm sóc cho việc tiến bộ của tớ trên con phố tu học, nhất là động cơ tu học phải vì trách nhiệm đồi hỏi của hiệp hội và tiềm năng giải thoát của chính mình. Ngài quan tâm giảng dạy cho họ Kinh Đại Thừa và Ngữ Lục. Ngài cho những thế hệ sau là:

* Người Phật tử nói riêng và con người nói chung phải biết phối hợp hòa giải và hợp lý giữa đạo và đời để nâng cao đời sống vật chất, tinh thần, đạo đức và tâm linh.

* Con người muốn hoàn thành xong bổ phận làm người một cách vinh quang và sống đời giả thoát là phải tầm đạo, ngộ đạo, tăng trưởng và hoàn thiện sự ngộ đạo qua thực tiễn gắn sát với trách nhiệm con người trong một khung cảnh xã hội đương thời yên cầu.

Con người biết tôn trọng, cung kính chánh pháp, nương vào chánh pháp coi mình là chánh pháp để sống và góp sức cho quyền lợi hiệp hội thì sẽ đạt và sử dụng những kiến thức và kỹ năng xã hội và kiến thức và kỹ năng nghề nghiệp một cách tốt đẹp tuyệt vời nhất đem lại sự an vui cho mọi người, đem lại lợi lạc cho vương quốc, cho chính mình và an nhiên tự tại trước mọi tình hình.

* Con người sống đúng như trí tuệ đức Phật: Phải phấn đấu để đủ bốn đức hạnh gồm:

a. Đức tin: Tin tưởng vào giá trị đạo đức và tâm linh. Đặc biệt Ngài đặt hết niềm tin vào trí huệ Phật vì đức Phật là một bật giác ngộ, một bật toàn giác mà chúng sanh nên phải nương vào trí tuệ Phật để hoàn thành xong thân phận của tớ trong hiệp hội, vượt qua mọi khổ đau đem lại niềm sung sướng cho tha nhân và chính mình.

b. Giữ gìn và thực hành thực tiễn mọi điều thiện:

* Thân thì từ bỏ vĩnh viễn sự sát sinh, trộm cướp, tà hạnh.

* Miệng thìu từ bỏ vĩnh viễn sự nối dối, sự nói ly gian, nói thô ác và nói thêu dệt.

* Ý thì bỏ vĩnh viễn sự tham lam, sân hận và si mê.

c. Con người phải sống cuộc sống đạo đức, với tấm lòng trong sáng từ bi, hỉ xả, không tội lỗi, có lòng trắc ẩn với nỗi khổ đau của hiệp hội, của thành viên để chia sẻ.

d. Con người phải thực chứng tâm vô lậu để mở mang trí tuệ, tăng trưởng lòng từ bi hỉ xả.

* Phật Hoàng Trần Nhân Tông đã đưa tâm thức về an trú nới tâm đạo và tùy duyên đưa ra những tình cảm, những tri thức và lòng dũng cảm mà hoàn thành xong bổn phận làm người của tớ một cách an nhiên, tự tại. Ngài luôn ý thức và giữ gìn nguồn tâm trong sáng hơn xa vàng ngọc, châu báu, xa hơn quyền uy tối thượng, khia thác nguồn tâm trong sáng của chính mình có lợi nhất cho mình và tha nhân.

Phật hoàng Trần Nhân Tông - Ảnh tư liệu

Ngài còn ra đi hơn thế nữa như trong kinh Phật dạy: “Ta đã tỏ cho đệ tử ta những phương tiện đi lại để họ dùng hoàn toàn có thể tạo ra từ thân thể “Tứ đại giả hợp” này mọi thần thức khác đủ cả tứ chi và hoàn toàn có thể thần thông. Đúng như một người rút chiếc trong cây sậy hay lưỡi kiếm khỏi vỏ. Như con rắn lột xác. Nó ý thức chiếc tên với cây sậy là hai vật rất khác nhau, ý thức lưỡi kiếm với vỏ kiếm rất khác nhau, con rắn với xác rắn là hai vật rất khác nhau” Trần Nhân Tông đã làm được điều đó.

Đối với cái chết và hậu thế: Ngài đã hỗ trợ vua cha trong lúc trút hơi thở ở đầu cuối. Còn riêng với những người chị ruột là công chúa Thiên Thụy khi đau nặng muốn gặp Ngài trước lúc chết. Trong Tam Tổ Thực Lục ghi: “Nếu thời tiếc đến, chị cứ đi, lúc âm ti có hỏi thì chị hãy bảo: “Xin đợi một lát, em tôi là Trúc Lâm Đại Sỹ sẽ tới”. Đây là một kỹ thuật tâm linh đặc biệt quan trọng tương hỗ cho thần thức người sắp chết an tĩnh hoàn toàn để hòa vào vô lượng quang của chư Phật hay tối thiểu cũng không hoảng sợ, sợ hãi để tránh việc đầu thai vào những nơi kém cỏi. Còn riêng với cái chết của Ngài. Ngài đã an nhiên nắm nghiêng bên phải theo thế sư tử, đưa tâm thức vào vô lượng quang chư Phật, tức trở về tính chất sáng tự nhiên của bản tâm mà an nhiên thị tịch. Thật tuyệt vời! Qua những công đức nêu trên, toàn bộ chúng ta không thể phủ nhận Trần Nhân Tông là bật trí tuệ Siêu Việt mà toàn nước Đại Việt thời ấy nương tựa. Trí tuệ ấy biết dùng tâm Bồ đề làm nhân, lòng từ bi làm gốc phương tiện đi lại làm cứu cánh như trong kinh Đại Nhật bộ kinh chánh của Mật Tông Đức Phật Tỳ Lô Giá Na đã thuyết. Con đường hoàn thiện về trí tuệ và đạo đức của Ngài cũng trải qua những quy trình cơ bản như những bật đại giác ngộ khác, tạm phân thành bốn quy trình.

- Giai đoạn 1: Nhân duyên tầm đạo: 16 tuổi Ngài đã lén lên núi Yên Tử để tìm lối đi tu; nằm mộng thấy hoa sen nở trên rốn. Từ đó Ngài tìm hiểu những kinh Phật, ăn chay, trao đổi Phật học với những Thiền Sư để xác lập đường lối tu học chứng đạo.

- Giai đoạn 2: Nhân duyên ngộ đạo: Đến khi được Tuệ Trung thượng Sỹ ấn tâm và Ngài ngộ đạo từ đó.

- Giai đoạn 3: Phát triển sự ngộ đạo qua đời sống thực tiễn: Trong thời kỳ làm vua, Ngài đã ứng dụng tinh thần đạo đức của Phật đà.

- Giai đoạn 4: Hoàn thiện sự ngộ đạo qua đời sống thực tiễn: từ khi làm Thái Thượng Hoàng đến khi xuất gia hoàn toàn.

Phật Hoàng Trần Nhân Tông, là một vị vua Việt Nam đã hoàn toàn có thể ứng dụng trí tuệ của Đức Phật để hoàn thành xong thiên chức của một vị Thánh Vương trong lúc làm vua, hoàn thành xong thiên chức của bật chuyển pháp luân trong thời kỳ xuất gia và đã biết tận dụng cái gọi là chết để trở thành vô lượng quang vô lượng thọ mãi mãi xuất hiện mọi nơi để hộ trì cho toàn thế giới cần đến ánh sáng của chư Phật, ánh sáng đạo đức và trí tuệ. Ngài là tấm gương sáng ứng dụng trí tuệ Phật mà toàn bộ những người dân dân có động cơ làm người đúng đắn đều phải suy ngẫm và noi theo.

Trên phương diện tư tưởng và hành trì; Trúc Lâm Yên Tử đã là phái Thiền qui kết, thống hợp được mọi trào lưu tưởng lưu lộ từ trước và đương thời, làm nổi trội được cái tính chất toàn thể và Nhất quan trong truyền thống cuội nguồn tư tưởng Việt Nam; dung hòa một cách vô cùng tốt đẹp giữa lý tưởng vương quốc và lý tưởng tôn giáo, giữa đời và đạo, giữa thành viên và tập thể, hay nói cách khác, giữa khát vọng của tâm linh mình với cái khát vọng chung của tập thể mà đời sống của Trần Thái Tông, người mở đường cũng như Tam Tổ đã là những thể hiện viên mãn. Từ đó, Thiền Trúc Lâm thực đã mở ra một con phố thích hợp cho hậu thế thấy đâu là cái ý nghĩa sống còn của thành viên trong sự sống còn của tập thể. Đồng thời, Thiền Trúc Lâm với phương pháp Thiền Bái sám trong lúc vẫn không chối bỏ Thiền Công án là một sắc thái đặc biệt quan trọng khác, không phải là không đáng nói tới. Thêm vào đó, trên phương diện tín ngưỡng dân gian và trong nghành nghề văn học, Thiền trúc Lâm đã có những góp phần khá lớn lao để xây dựng một nếp tín ngưỡng dân tộc bản địa, một phong thái bút pháp văn học đặc biệt quan trọng, thích phù thích hợp với cái cảm quan đa điện và nếp sống của con người Việt Nam(10). Đứng trên lập trường lý luận, dưới cái nhìn của con mắt thịt, những hình ảnh như vậy hoàn toàn có thể là vô nghĩa và vô lý. Nhưng đứng trên lập trường “Kiến tính” của Thiền học, ở vào cái thế mặt đương đầu, tâm đối tâm, những hình ảnh đó phải được nhìn trong sự tác động của nó riêng với tâm trí mê ngủ. Ở đây, chúng trở thành những đầu đề khá quyến rũ cho nỗ lực tư duy. Chính cái hập lực khá quyến rủ này đã là động cơ thúc đẩy chúng tôi tìm hiểu nguồn suối Thiền.

Thiền học dù không hẳn là một trào lưu tư tưởng thuần túy cũng không còn ngoại lệ. Nhưng một trào lưu tư tưởng không thể thành hình bên phía ngoài những Đk bức bách của đời sống. Hay nói khác hơn, chính những Đk bức bách của đời sống đã là cái yêu cầu chân chính cho một trào lưu tư tưởng xuất hiện Tính từ lúc đó, mở ra những chân trời mới cho khát vọng của con người. Vì vậy hầu hết của Thiền là thức tỉnh dậy, dựng đứng lên cái con người mê ngủ từ lâu nay nay bằng toàn bộ mọi phương tiện đi lại hoàn toàn có thể được, miển sao thích phù thích hợp với cơ cấu tổ chức triển khai tâm ý và vật lý đối tượng người dùng. Như thế, theo những Đk của đời sống, của cơ cấu tổ chức triển khai tâm ý và vật lý của con người Việt Nam và với khác vọng của nó, Thiền học Việt Nam phải thích phù thích hợp với con người ở đây, phải có riêng cho nó những nét độc lạ để xử lý và xử lý thỏa đáng những mâu thuẩn nội tại của con người và hiệp hội dân tộc bản địa Việt Nam, để thỏa mãn nhu cầu những yêu cầu, khát vọng. Đây là cái ý thức dẫn đạo cho toàn bộ chúng ta, trong lúc tìm hiểu Thiền, đã chú tâm học hỏi và tìm hiểu Thiền học Việt Nam.

Phật Hoàng Trần Nhân Tông đã đi vào đời sống tâm thức người Việt, đã phục vụ được nhu yếu tính ngưỡng tâm linh của người Việt trong toàn cảnh lịch sử cả dân tộc bản địa độc lập tự chủ trên mọi nghành từ kinh tế tài chính, chính trị, văn hóa truyền thống, giáo dục, kể cả tôn giáo, nhất là cả dân tộc bản địa ra sức chân hưng xây dựng và tăng trưởng mọi giá trị văn hóa truyền thống truyền thống cuội nguồn. Một Phật Đại Việt đã thị hiện ở thời Trần, từng sống và hoắng hóa độ sinh ở Đại Việt, ắt hẳn sẽ làm sống dậy tinh thần dân tộc bản địa khi mà Trần Nhân Tông chủ trương “Bụt ở trong nhà, chẳng phải tìm xa” với quan điểm Phật tại tâm thì ai cũng hoàn toàn có thể thành Phật ngay ở cõi đời này. Từ đó, Phật tính trong từng người Từ này mà hiển lộ. Có thể nói tượng Phật Hoàng Trần Nhân Tông đã khái quát hóa bản thân một con người mang tính chất chất lịch sử, tính hiện thực Phật hóa ở đời thật toàn bích. Hay nói cách khác, Phật Hoàng Trần Nhân Tông là hiện thân của Phật Đại Việt với nhiều đường nét riêng không liên quan gì đến nhau, phong thái riêng không liên quan gì đến nhau được bắc nguồn từ cội rễ văn hóa truyền thống người của Đại Việt và được thực thi trong quy trình tiếp biến đạo Phật.

Có thể nói sự Ra đời của Thiền phái Trúc Lâm Yên Tử đã tạo ra trường lực mê hoặc mạnh mẽ và tự tin, tạo đà thức đẩy sự Ra đời hàng trăm ngôi chùa lớn, nhiều tầng lớp tăng chúng cùng quy hướng theo một dòng tu hành in đậm sắc thái Phật giáo dân tộc bản địa. Thiền phái Trúc Lâm Yên Tử Ra đời đã góp thêm phần cổ vũ tinh thần người dân Việt về kĩ năng tăng trưởng những giá trị văn hóa truyền thống bản địa, nội sinh trong tâm dân tộc bản địa. Đây cũng đó đó là yếu tố phục vụ nhu yếu đời sống tâm linh, tin ngưỡng của mỗi hiệp hội người ở từng thời đại, quy trình lịch sử rõ ràng, đã kịp chuyển hóa, thấm sâu trong đời sống tinh thần dân chúng và trở thành những giá trị văn hóa truyền thống bền vững trước thời hạn. Đây là một minh chứng thâm thúy cho kĩ năng tồn tại và tăng trưởng của một di sản văn hóa truyền thống, mặc kệ năm tháng vả mọi thăng trầm thế sự. Theo một nghĩa rộng, di sản này đã tỏa sáng thành “tâm thức Trúc Lâm” trong long mỗi con người thuộc mọi thế hệ, ở khắp mọi vùng giang sơn, và cho đế ngày này, danh pháo Trúc Lâm đã được đặt thành tên cho nhiều ngôi chùa, thiền viện khắp trong nam ngoài bắc và mở rộng sang cả những nước Pháp, Mỹ, Canada, Mỹ, Uastralia, Ý… Tất cả những điều này đã cho toàn bộ chúng ta biết sức sống mãnh liệt của Thiền phái Trúc Lâm Yên Tử khi đã đạt tới giá trị văn hóa truyền thống, khi đã hòa nhập được vào đời sống tinh thần dân tộc bản địa và đến với muôn vạn tấm lòng. Người bốn phương lại hành hương về với non thiêng Yên Tử. Đó cũng là những đặt trưng của Đạo Phật và tinh thần dân tộc bản địa Việt Nam trong chính cao điểm thành tựu của phái Thiền Trúc Lâm Yên Tử.

Miền đất thiêng dã hóa thân trong hồn sông núi và nền văn hóa truyền thống dân tộc bản địa. Bước sang thế kỷ 21, Thiền phái Trúc Lâm thêm một lần phục hưng, nguồn sáng văn hóa truyền thống Trúc Lâm Yên Tử càng thêm tỏa rạng trên map Việt Nam và toàn thế giới./.

ThS. Thích Thiện Hạnh - Trưởng ban Hướng dẫn Phật tử tỉnh Bắc Ninh

Chú Thích: (1) Đời thứ 17, Mãn Giác (1090), tư tưởng văn học lãng mạn được thể hiện khá rõ qua bài kệ thị tịch: “Xuân khứ bách hoa lạc, Xuân đáo bách hoa khai. Sự trục nhãn tiền quá, Lão tùng đầu thượng lai. Mạc vị xuân tàn hoa lạc tận. Đình tiền tạc dạ nhất chi mai”. Ngô Tất Tố dịch: Xuân qua, trăm hoa rụng, Xuân tới, trăm hoa cười. Trước mắt, việc đi mãi, Trên đầu, già đến rồi. Đừng tưởng xuân tàn hoa rụng hết, Đêm qua sân trước một cành mai”. (2) Đinh Quang Mỹ; Thiền Trúc lâm Yên Tử Tổ Khai Sáng. Tham khảo tại Tập San Nghiên Cứu Phật Học, Phật giáo Thừa Thiên Huế (Phật lịch 2545, số Xuân Nhâm Ngọ - 2002, phổ cập nội bộ). http://www.thuvienhoasen.org/tsncph2-05-thientruclam.htm. (3) Sách Tam Tổ Thực Lục ghi Kim Phật. (4) Hòa Thượng Thích Thanh Từ, (Lời nguyền xây dựng Trúc Lâm Yên Tử). Ngày 20 tháng Chạp năm tân Tị (1-2-2002), http://wwwbuddhismtoday.com/thongbao/xayTrucLamYenTu.htm. (5) Đại Nam nhất thống chí, quyển số 33, bản dịch của Đông Minh Đặng Chu Kình. Viết về “Núi An Tử”, Bộ Văn hóa và Thanh niên, Saigon 1968, tr 39-40. (6) Nguyễn Đăng Thục, Phật giáo Việt Nam, Nhà xuất bản Saigon 1974, trang 126. (7) Công án Trần Nhân TôngI, Thái Kim Lan website Khuông Việt( không hề) . (8) Đạo Sư Duy Tuệ; “Cần để ý quan tâm đến những yếu tố cốt lỗi tư tưởng của Ngài Trần Nhân Tông”, ứng dụng tại trang: http://daosuduytue.com/buddhism-book/tnt-vuaphat2.htm. (9) Đạo Sư Duy Tuệ; “Vua Trần Nhân Tông nhà văn hóa truyền thống lớn – vị Vua Phật”, ứng dụng tại trang: http://daosuduytue.com/buddhism-book/tnt-vuaphat2.htm. (10) http://www.phatviet.com/thienhoc/thientruclam_DQM/dankhoi.htm.

Page 2