Kinh Nghiệm Hướng dẫn Tiểu luận án lệ và việc vận dụng án lệ trong nghành nghề dân sự ở Việt Nam lúc bấy giờ 2022
You đang tìm kiếm từ khóa Tiểu luận án lệ và việc vận dụng án lệ trong nghành nghề dân sự ở Việt Nam lúc bấy giờ được Cập Nhật vào lúc : 2022-04-25 23:38:12 . Với phương châm chia sẻ Thủ Thuật Hướng dẫn trong nội dung bài viết một cách Chi Tiết Mới Nhất. Nếu sau khi đọc tài liệu vẫn ko hiểu thì hoàn toàn có thể lại Comments ở cuối bài để Ad lý giải và hướng dẫn lại nha.
Án lệ, vận dụng án lệ trên toàn thế giới và gợi mở cho Việt Nam
24/05/2022
PGS.TS. NGUYỄN MINH TUẤN
Giảng viên cao cấp, Khoa Luật, Đại học Quốc gia Tp Hà Nội Thủ Đô,
THS. LÊ MINH THÚY
Giảng viên Khoa Lý luận chính trị Luật, Đại học Hồng Đức.
Từ viết tắt In trang Gửi tới bạn
Tóm tắt: Trong phạm vi nội dung bài viết này, những tác giả trình diễn, phân tích về án lệ, thực tiễn vận dụng án lệ ở những nước Anh, Mỹ, Pháp, Đức và rút ra một số trong những gợi mở nhằm mục đích nâng cao chất lượng vận dụng án lệ ở Việt Nam lúc bấy giờ.
Từ khóa: Án lệ, vận dụng án lệ, vụ việc tương tự, lý giải pháp lý.
Abstract: In the scope of this article, the authors provide introduction and analysis of the case law, the practice of applying case law in the UK, the US, France, and Germany and also give out suggestions for further improvements of the quality of case law application in Vietnam.
Keywords: Case law, case law application, similar case law, law interpretation
Ảnh minh họa: Nguồn internet
1. Án lệ, vận dụng án lệ ở một số trong những nước trên toàn thế giới lúc bấy giờ
-Án lệ ở Anh
Xét về lịch sử, học thuyết “Stare Decisis”[1] Ra đời gắn với công lao của Hoàng đế Henry II (1154-1189). Ông đã cử những thẩm phán từ Tòa án Hoàng gia tại Westminster đi xử lý và xử lý những tranh chấp ở địa phương. Sau mỗi vụ xét xử, những thẩm phán quay trở về Westminster và cùng nhau thảo luận về những vụ án mà người ta đã xét xử. Các phán quyết này được khối mạng lưới hệ thống hóa, sau này, những thẩm phán bị ràng buộc bởi những phán quyết có liên quan của những thẩm phán khác trong quá khứ. Từ đó hình thành nên nguyên tắc hai vụ việc với những tình tiết chính tương tự như nhau sẽ tiến hành xét xử như nhau[2].
Án lệ do tòa án tạo ra trong quy trình xét xử, nên án lệ có mối liên hệ mật thiết với thẩm phán. Án lệ được tạo ra trong những trường hợp không bình thường và phải mang tính chất chất mới, tức là quy tắc được xác lập trong án lệ chưa tồn tại trước đó. Ngoài ra án lệ còn tồn tại tính lặp lại, tính bắt buộc khi trở thành khuôn mẫu để xử lý và xử lý những vụ việc tương tự[3].
Ở Anh, án lệ được tăng trưởng trên cơ sở so sánh với tiền lệ (Analogy in case law) là việc so sánh với phán quyết đã được vận dụng trước đó. So sánh với tiền lệ không riêng gì có bao hàm việc so sánh sự giống nhau, mà còn cả việc chỉ ra sự rất khác nhau. Thẩm phán sẽ tìm ra những tiêu chuẩn xác lập sự khác lạ giữa vụ việc đã được xử lý và xử lý trước đó với vụ việc hiện tại. Trên cơ sở đó, thẩm phán hoàn toàn có thể từ chối vận dụng quy tắc pháp lý của vụ việc trước đó với vụ việc hiện tại.
Ở Anh có hai cách tiếp cận rất khác nhau về án lệ, đó là tiếp cận theo chiều dọc và tiếp cận theo chiều ngang[4]. Tiếp cận án lệ theo chiều dọc (vertical precedent) nghĩa là những toà án cấp dưới phải tuân thủ những phán quyết của toà án cấp trên trong việc ra phán quyết của tớ;[5] tiếp cận án lệ theo chiều ngang (horizontal precedent) nghĩa là toà án phải tuân theo những phán quyết trước đó của tớ[6].
Trong khối mạng lưới hệ thống pháp lý Common Law, án lệ là nguồn luật quan trọng nhất. Tuy nhiên, việc vận dụng nguồn án lệ cần nhờ vào hai yếu tố: Phân tích toàn cảnh của án lệ so với vụ việc cần xử lý và xử lý và việc tìm kiếm nguyên do để quyết định hành động. Khi vận dụng án lệ, thẩm phán cần vị trí căn cứ vào “vị trí căn cứ của phán quyết” (holding/Ratio decidendi), tức là bộ phận gồm những nhận định quan trọng để đi đến kết luận, chứ không phải là phần phản hồi của thẩm phán (Obiter dictum).
Hiện nay ở Anh, án lệ theo truyền thống cuội nguồn vẫn là nguồn luật hầu hết, tồn tại cạnh bên luật thành văn và những nguồn luật khác. Về pháp lý (de jure), luật thành văn được ưu tiên vận dụng khi có sự xích míc giữa án lệ và luật thành văn, nhưng xét trên phương diện thực tiễn (de facto), những thẩm phán luôn tìm phương pháp để vận dụng án lệ. Bên cạnh đó, nếu so sánh với chính lịch sử của nước Anh, trách nhiệm và trách nhiệm tuân theo án lệ lúc bấy giờ cũng mềm dẻo, linh hoạt hơn nhiều, nhằm mục đích đạt được tiềm năng quan trọng nhất là bảo vệ công lý. Theo Tuyên bố ngày 26/7/1966, Thượng nghị viện xác lập việc từ chối tuân theo án lệ hoàn toàn có thể được tiến hành nếu “việc tuân theo những án lệ một cách cứng nhắc hoàn toàn có thể duy trì những bất công trong một vụ việc rõ ràng và hoàn toàn có thể cản trở sự tăng trưởng thích đáng của pháp lý”[7].
-Án lệ ở Mỹ
Mỹ là một vương quốc liên bang, có Hiến pháp thành văn; do vậy, khối mạng lưới hệ thống pháp lý, khối mạng lưới hệ thống tòa án cũng luôn có thể có nhiều điểm khác lạ với nước Anh. Vai trò của học thuyết Stare Decisis ở Anh khắt khe hơn ở Mỹ. Ở Mỹ, kết quả xét xử một vụ việc hoàn toàn có thể nhờ vào chủ trương chung nhiều hơn nữa là nhờ vào án lệ. Triết lý xét xử của tòa án thay đổi theo quan điểm thành viên của người thẩm phán về yếu tố đang xử lý và xử lý và ở thời gian xử lý và xử lý vụ việc[8].
Trong vụ Vasquez kiện Hillery (Vasquez vs. Hillery) năm 1986[9], Tòa án tối cao đã đưa ra quan điểm của tớ về Stare Decisis như sau: “Stare Decisis tạo ra sự chính trực của cơ quan ban ngành thường trực hợp hiến của toàn bộ chúng ta, cả trên phương diện hình thức và phương diện thực ra”[10]. Án lệ tương hỗ cho tòa án thật nhiều; bởi lẽ, những tòa án khi phải xử lý và xử lý những vụ việc sau sẽ không còn phải mất nhiều thời hạn đi tìm kiếm những cơ sở pháp lý liên quan đến vụ việc tương tự. Không những thế, những án lệ cũng tương hỗ cho những bên hoàn toàn có thể tìm kiếm được phương pháp xử lý và xử lý tranh chấp ngoài tòa án trên cơ sở thương lượng với nhau, giảm gánh nặng xét xử lên tòa án[11].
Trong vụ Tổ chức bảo vệ công dân Hoa Kỳ (một tổ chức triển khai phi lợi nhuận) kiện Ủy ban bầu cử liên bang (FEC)[12], Tòa án tối cao liên bang đã nhận được định rằng mục tiêu lớn số 1 của án lệ là phục vụ lý tưởng hiến pháp - pháp quyền. Trong trường hợp không bình thường khi việc trung thành với chủ với bất kỳ tiền lệ rõ ràng nào mà gây thiệt hại nhiều hơn nữa thúc đẩy cho lý tưởng hiến pháp thì toàn bộ chúng ta phải sẵn sàng bãi bỏ hoặc không vận dụng án lệ đó. Tòa án tối cao liên bang lý giải:Khi nhận thấy rằng, án lệ có yếu tố sai sót hoặc không hề phù phù thích hợp với thực tiễn, tòa án sẽ dừng việc tuân theo án lệ[13]. Qua thời hạn, hoàn toàn có thể thấy rằng những phán quyết liên quan đến Hiến pháp so với phán quyết của tòa án trong những nghành khác ít tuân theo những án lệ nhất.
Nếu như ở Anh xuất hiện “Equity Law”, thì ở Mỹ xuất hiện chủ nghĩa hiện thực (Realism) để xử lý và xử lý những trường hợp mà Common Law không đưa ra được phương án xử lý và xử lý thuyết phục cho những yếu tố pháp lý mới phát sinh. Năm 1881, Oliver Wendell Homes (1841-1935), người từng giữ vị trí Chánh án Tòa án tối cao Hoa Kỳ, đã nói rằng đời sống của luật không phải là logic, mà là kinh nghiệm tay nghề[14] và những nguyên tắc chung không quyết định hành động những vụ việc rõ ràng[15]. Homes nhận định rằng sự thay đổi thông luật là một quy trình mày mò, phát hiện (discovery), hơn là yếu tố sáng tạo (creation). Thẩm phán không làm luật, mà chỉ tuyên bố cái gì là luật[16]. Oliver Wendell Homes nhận định rằng trong việc tranh biện trước Toà thì điều quan trọng không phải là logic mà “cái gì ảnh hưởng đến toàn thế giới quan của thẩm phán”,[17] là “những gì Toà án hoàn toàn có thể sẽ thực thi trên thực tiễn” (courts are likely to do in fact) [18] . Holmes nhận định rằng luật không lơ lửng trên khung trời, mà nó phải được xác lập bằng phương pháp quy chiếu tới những gì mà những toà án thật sự nói rằng nó là như vậy[19].
Theo chủ nghĩa hiện thực, luật phản ánh những yếu tố lịch sử, xã hội, văn hoá, chính trị, kinh tế tài chính, tâm ý và nhất là hành vi của thành viên người thẩm phán. Chính điều này dẫn đến việc những thẩm phán rất khác nhau với mục tiêu, nền tảng kiến thức và kỹ năng rất khác nhau, nhân sinh quan rất khác nhau sẽ quyết định hành động những vụ việc một cách rất khác nhau và sự rất khác nhau đó không còn nghĩa rằng thẩm phán này là đúng, còn thẩm phán kia thì sai.
Roscoe Pound (1870-1964), tác giả của cuốn “Xã hội học pháp lý” xuất bản năm 1912, nhận định rằng, “luật có tính hiện thực của nó, tức là luật đi từ đời sống và quay trở lại phục vụ đời sống”[20]. Trong việc xử lý và xử lý những trường hợp thực tiễn, những phương pháp hầu hết của chủ nghĩa hiện thực này còn có tính thực tiễn và mở, rõ ràng đó là những yên cầu như một) phải luôn xem xét tiềm năng của luật có phù phù thích hợp với đời sống xã hội [nền tảng chính trị, kinh tế, xã hội] hay là không? Có phù phù thích hợp với quyền lợi của những bên liên quan hay là không? và 3) được bố trí theo phía tới công minh, bình đẳng hay là không? Khi xem xét một vụ việc pháp lý rõ ràng phát sinh trên thực tiễn, thẩm phán sẽ xem xét dưới nhiều góc nhìn rất khác nhau, trong số đó có chủ trương xét xử của toà án, quyền lợi của những bên liên quan, quyền lợi xã hội, quyền lợi kinh tế tài chính, đạo đức xã hội v.v… Sau khi xem xét một cách toàn vẹn và tổng thể những hướng tiếp cận này, thẩm phán sẽ xem xét đưa ra phán quyết. Phán quyết này còn có mức giá trị như một quy tắc pháp lý mới (a new rule), tạo ra tiền lệ tốt cho xã hội.
Ví dụ, năm 1896, Toà án tối cao Hoa Kỳ, trong phán quyết Plessy vs. Ferguson,[21] nêu chừng nào những Đk, cơ sở vật chất dành riêng cho những người dân da đen và người da trắng như nhau thì điều này là bình đẳng, không còn sự phân biệt đối xử. Phán quyết này thiết lập nguyên tắc “chia tách nhưng bình đẳng” (Seperate but Equal), ý muốn nói khi có sự chia tách giữa người da màu và da trắng nhưng nếu đảm bảo mọi Đk cơ sở vật chất như nhau thì vẫn là bình đẳng. Vào cuối trong năm 1950, Thương Hội vì sự tiến bộ của người da màu đã đấu tranh cho quyền bình đẳng của những người dân da màu khi theo đuổi, ủng hộ vụ kiện nổi tiếng Oliver Brown vs. Hội đồng giáo dục Topeka, Kansas[22]. Vào năm 1951, phán quyết này trở thành phán quyết làm thay đổi nguyên tắc chia tách nhưng bình đẳng. Khi con gái của Oliver Brown bị từ chối Đk vào trường tiểu học của Topeka, nơi chỉ gồm có những học viên da trắng. Oliver Brown đã khởi kiện Hội đồng giáo dục Topeka vì đã có sự phân biệt đối xử. Brown đã phân tích việc chia tách thành những trường dành riêng cho trẻ con da đen và những trường dành riêng cho trẻ con da màu là không bình đẳng, và sự chia tách này vi phạm Tu chính thứ 14 trong Hiến pháp Hoa Kỳ, trong số đó nêu rõ không một tiểu bang nào hoàn toàn có thể tử chối riêng với bất kỳ người nào sự bảo vệ bình đẳng của luật pháp trong những phán quyết của Toà án. Trong phán quyết ngày 17/5/1954, thẩm phán Warren đã tuyên bố trong nghành nghề giáo dục thì nguyên tắc “chia tách nhưng bình đẳng” không còn cơ sở để vận dụng. Các nguyên đơn trong trường hợp này đã biết thành tước đoạt quyền được bảo vệ bình đẳng theo Tu chính thứ 14 Hiến pháp Hoa Kỳ[23]. Từ đây, toàn bộ chúng ta hoàn toàn có thể nhận thấy, phán quyết của Toà án chịu sự tác động, ảnh hưởng lớn từ phía xã hội. Trong nhiều trường hợp, phán quyết đó hoàn toàn có thể làm thay đổi cả những nhận thức đã cũ, đã lỗi thời, không hề phù phù thích hợp với toàn cảnh xã hội hiện tại.
-Án lệ ở Pháp
Điều 5 Bộ luật Dân sự Pháp 1804[24] quy định: “Cấm thẩm phán phát hành những quy định mang tính chất chất lập pháp hay lập quy có hiệu lực hiện hành vận dụng chung cho những vụ việc mà mình xét xử”[25]. Tuy nhiên, Điều 4 của Bộ luật này quy định thẩm phán có trách nhiệm và trách nhiệm phải xét xử kể cả trong trường hợp pháp lý không quy định hoặc quy định không rõ ràng về yếu tố mà mình đang thụ lý[26]. Để lấp lỗ hổng pháp lý và tuân theo Điều 4 này, án lệ đang trở thành một trong những nguồn của pháp lý của Pháp.
Án lệ có một vai trò rất rộng trong việc khắc phục sự khiếm khuyết của pháp lý, đặc biệt quan trọng trong nghành nghề pháp lý hành chính. Có thể nói rằng, án lệ hành đó đó là nguồn quy phạm hầu hết của pháp lý hành chính của Cộng hoà Pháp[27]. Rất nhiều chế định quan trọng trong pháp lý hành chính lúc bấy giờ của Cộng hoà Pháp có nguồn gốc từ án lệ, ví như những chế định về trách nhiệm của cơ quan hành chính, chế định về hợp sát cánh chính, chế định về khai thác, quản trị và vận hành công sản, chế định về khiếu kiện hành chính… Các chế định này lúc bấy giờ vẫn đang sẵn có hiệu lực hiện hành vận dụng[28].
Đối với nghành dân sự, trong nhiều vụ việc, những thẩm phán Pháp đã sử dụng một quy tắc đạo đức để tránh việc phải vận dụng một quy định luật quá cứng nhắc. Điều 544 Bộ luật Dân sự Pháp[29] định nghĩa về quyền tài sản một cách tuyệt đối: “Chủ sở hữu có quyền thụ hưởng và sử dụng vật một cách tuyệt đối nhất, miễn là không vi phạm những điều cấm của luật hoặc của những văn bản pháp quy”. Trên thực tiễn, nhiều chủ sở hữu đã vận dụng quy định này một cách tuyệt đối tuy nhiên với tiềm năng xấu, ví dụ: sơn tường của tớ màu đen để ngăn ánh sáng vào trong nhà hàng quán ăn xóm; dựng ống khói giả rất to nhằm mục đích hứng hết nguồn nước không cho hàng xóm sử dụng.v.v.. Tóm lại, đấy là hành vi không nhằm mục đích mang lại quyền lợi nào cho mình mà chỉ nhằm mục đích thoả mãn việc chơi xấu hàng xóm.
Các hành vi này nếu vị trí căn cứ vào quy định tại Điều 544 Bộ luật Dân sự thì hoàn toàn được phép. Nhưng dưới tư duy pháp lý của thẩm phán thì việc vận dụng điều luật này một cách thuần tuý sẽ dẫn đến những hậu quả thiếu công minh. Bởi vậy, lý thuyết về lạm quyền đã Ra đời[30]. Lý thuyết này dường như tiềm ẩn xích míc: một mặt nhận định rằng một người dân có quyền nhưng mặt khác lại cũng nhận định rằng họ không còn quyền đó. Cũng như vậy, việc vận dụng lý thuyết này dẫn đến suy luận rằng thẩm phán đã vị trí căn cứ vào những quy tắc đạo đức, coi trọng quy tắc đạo đức hơn là yếu tố luật. Trong thế kỷ XX, việc vận dụng lý thuyết lạm quyền đã trở nên rất phổ cập ở những toà án, còn được mở rộng: vị trí căn cứ vận dụng nó không riêng gì có nhờ vào lập luận là hành vi không mang lại quyền lợi gì cho chủ sở hữu hay việc làm tổn hại đến hàng xóm, mà toà án còn xem xét đến việc chủ sở hữu có đạt được tiềm năng hợp pháp với ít tổn hại cho láng giềng không; hoặc so sánh sự tương xứng giữa quyền lợi của chủ sở hữu và sự bất lợi cho những đối tượng người dùng liên quan[31].
-Án lệ ở Đức
Khoản 1 Điều 31 Luật Toà án Hiến pháp Cộng hòa liên bang (CHLB) Đức năm 1993 [32] quy định: “Các quyết định hành động của Toà án Hiến pháp CHLB Đức có hiệu lực hiện hành bắt buộc với những cty của cơ quan ban ngành thường trực liên bang và những tiểu bang cũng như toàn bộ những toà án và những cty nhà nước khác”.[33] Toà án Hiến pháp CHLB Đức có vị trí rất đặc biệt quan trọng. Các quyết định hành động của Tòa án Hiến pháp liên bang có hiệu lực hiện hành cao hơn luật liên bang, trừ Hiến pháp. Đây là một đặc trưng cơ bản khi đề cập tới vai trò của án lệ trong khối mạng lưới hệ thống pháp lý nước Đức lúc bấy giờ.
Cũng in như ở Pháp, ở Đức không còn bất kỳ quy định nào trong Hiến pháp hay văn bản pháp lý rõ ràng thừa nhận án lệ là nguồn pháp lý[34]. Tuy nhiên, ở Đức có một thuật ngữ pháp lý được sử dụng phổ cập là Rechtsfortbildung, nghĩa là yếu tố tăng trưởng pháp lý của tòa án.[35] Phán quyết của tòa án (Gerichtsentscheidungen) được sử dụng trước tiên để lý giải một thuật ngữ hay quy phạm mà còn tồn tại nhiều cách thức hiểu rất khác nhau, chưa thống nhất[36]. Bên cạnh đó, tòa án còn được trao quyền xử lý trường hợp không còn luật kiểm soát và điều chỉnh (ohne eine gesetzliche Grundlage/praeter legem) hoặc tăng trưởng một quy tắc pháp lý mới đi ngược lại lời văn của luật về mặt hình thức (gegen den Gesetzeswortlaut/contra legem) do toàn cảnh thực tiễn xã hội đã thay đổi. Ngoài ra, Rechtsfortbildung còn gồm có cả trường hợp tòa án thiết lập. một nguyên tắc pháp lý mới (eine neue Rechtsregel) phù phù thích hợp với trách nhiệm, khuynh hướng xét xử của tòa án[37]. Rechtsfortbildung này sẽ không còn xích míc với nguyên tắc quy định tại Điều 1 Hiến pháp Đức: Cơ quan tư pháp phải chịu ràng buộc bởi Hiến pháp và luật.
Ví dụ 1: Tòa án xử lý trường hợp không còn luật kiểm soát và điều chỉnh (ohne eine gesetzliche Grundlage/praeter legem).
Bộ luật Dân sự Đức năm 1896[38] quy định trách nhiệm và trách nhiệm của bất kỳ ai phải bồi thường, nếu người đó làm hỏng tài sản của người khác (khoản 1 Điều 823). Tuy nhiên, phạm vi bồi thường (từ điều 249 đến 252) lại không tiềm ẩn quy định cho trường hợp: Liệu một người hoàn toàn có thể khởi kiện yêu cầu bồi thường cho vật, khi mà người đó không sử dụng vật hiện giờ đang bị hỏng trong thời hạn sửa chữa thay thế hay là không?
Tòa án Tối cao liên bang đã thiết lập một nguyên tắc: Do kĩ năng sử dụng của vật bị mất đi, do vậy phải bồi thường, nếu kĩ năng sử dụng này được sử dụng vào việc thương mại hóa (kommerzialisiert), người chiếm hữu đã xem vật này là công cụ để thanh toán giao dịch thanh toán. Chẳng hạn, việc bồi thường hoàn toàn có thể được vận dụng riêng với chiếc xe xe hơi trong thời hạn sửa chữa thay thế, nếu người sửa chữa thay thế xe này dùng nó vào mục tiêu thương mại, không được sự đồng ý của chủ xe. Tuy nhiên, quy tắc này sẽ không còn được vận dụng riêng với trường hợp sửa chữa thay thế một chiếc áo[39].
Ví dụ 2: Tòa án tăng trưởng một quy tắc pháp lý mới đi ngược lại lời văn của luật về mặt hình thức (gegen den Gesetzeswortlaut/contra legem) do toàn cảnh thực tiễn xã hội đã thay đổi.
Khoản 1 Điều 253 Bộ luật Dân sự Đức đã loại trừ việc bồi thường thiệt hại do những thiệt hại mà không phải là thiệt hại về tài sản (Vermögensschäden). Tòa án tối cao đã quyết định hành động rằng chủ thể mà gây thiệt hại nặng về quyền nhân thân của người khác thì phải bồi thường, ví như chủ thể khai thác một cách trái pháp lý hình ảnh, nhật ký riêng tư của người khác, không được sự đồng ý của người đó, thì phải bồi thường vật chất cho những người dân đó[40].
Rõ ràng, trong trường hợp này, từ ngữ trong luật là: không bồi thường riêng với trường hợp không phải là thiệt hại về tài sản (Vermögensschäden). Tòa án tăng trưởng một quy tắc pháp lý mới đi ngược lại lời văn của luật về mặt hình thức (gegen den Gesetzeswortlaut/contra legem) của luật, do toàn cảnh thực tiễn xã hội đã thay đổi, nên phải bảo vệ quyền nhân thân của chủ thể bị vi phạm[41].
Ví dụ 3: Tòa án thiết lập. một nguyên tắc pháp lý mới (eine neue Rechtsregel) phù phù thích hợp với trách nhiệm, khuynh hướng xét xử của tòa án.
Theo phán quyết của Tòa án Hiến pháp liên bang “BverfG”, NJW, 1990, 563: Việc công quyền can thiệp vào nghành, đời sống riêng tư cơ bản (innersten Bereich privater Lebensgestaltung), đồng thời hạn chế những quyền này, nếu chỉ nhờ vào việc nhận định rằng để bảo vệ quyền lợi công cộng là chưa đủ. Nói cách khác, công quyền không được vận dụng nguyên tắc tương xứng trong nghành nghề, đời sống riêng tư cơ bản[42].
Nguyên tắc bình đẳng được Tòa án Đức xem xét như thể nguyên tắc cơ bản khi tăng trưởng pháp lý[43]. Khác với Common law, tăng trưởng án lệ bằng phương pháp tư duy pháp lý Analogy (so sánh tương đương), Tòa án Đức nói riêng và Tòa án những nước châu Âu lục địa nói chung tuân thủ nguyên tắc phân quyền, trong số đó coi trọng sự bình đẳng Một trong những chủ thể pháp lý. Phương pháp diễn dịch pháp lý (Subsumtion)[44] để xử lý và xử lý yếu tố phát sinh trên cơ sở luật được vận dụng phổ cập[45].
2. Một số gợi mở nhằm mục đích nâng cao chất lượngáp dụng án lệ ở Việt Nam lúc bấy giờ
Trong quy trình hội nhập quốc tế, xây dựng nhà nước pháp quyền ở Việt Nam lúc bấy giờ, việc xây dựng, tăng trưởng án lệ một cách đồng điệu, khối mạng lưới hệ thống, khoa học có một ý nghĩa rất quan trọng. Từ kinh nghiệm tay nghề xây dựng, tăng trưởng án lệ ở một số trong những vương quốc trên toàn thế giới như phân tích ở trên, chung tôi rút ra một số trong những gợi mở hoàn toàn có thể tìm hiểu thêm nhằm mục đích nâng cao chất lượng vận dụng án lệ ở việt nam như sau:
Thứ nhất, cần thống nhất cách hiểu về “án lệ” và “trường hợp pháp lý tương tự”.
Án lệ Ra đời để khắc phục tính khái quát hóa cao và tính không thể Dự kiến hết những trường hợp sẽ xẩy ra trong tương lai của luật thành văn. Điều đó nghĩa là án lệ được xây dựng và tăng trưởng khi xử lý những trường hợp không bình thường, chưa tồn tại luật kiểm soát và điều chỉnh hoặc có luật nhưng thiếu rõ ràng, rõ ràng, nên phải lý giải, làm rõ. Chính vì vậy, tòa án nên phải được trao quyền để xử lý cả những trường hợp không còn luật kiểm soát và điều chỉnh, được tăng trưởng một quy tắc pháp lý mới đi ngược lại lời văn của luật về mặt hình thức do toàn cảnh thực tiễn xã hội đã thay đổi và được thiết lập. một nguyên tắc pháp lý mới phù phù thích hợp với trách nhiệm, khuynh hướng xét xử của tòa với tiềm năng cao nhất của tòa án là bảo vệ công lý.
Ngoài ra, để đảm bảo tính khách quan, khoa học, việc xác lập “trường hợp pháp lý tương tự” cần phải vận dụng một cách rõ ràng, ngặt nghèo và có sự hướng dẫn thiết yếu. Để vận dụng được nguyên tắc này, thẩm phán phải xác lập được đâu là “tình tiết chính” và thế nào là “tương tự”.
Thứ hai, việc xây dựng án lệ cần đảm bảo tính khối mạng lưới hệ thống, cần tăng trưởng án lệ thành 3 loại để vận dụng, để lý giải luật và bản án mẫu.
Qua quy trình xét xử, số lượng án lệ sẽ ngày càng ngày càng tăng, để thuận tiện và đơn thuần và giản dị cho việc tìm kiếm thì ngay từ trên đầu phải có sự sắp xếp và tàng trữ một cách khoa học những bản án. Có thật nhiều phương pháp để khối mạng lưới hệ thống lại những bản án lệ tàng trữ theo thời hạn xét xử, theo cấp toà, theo loại vụ việc. Án lệ cần phải tăng trưởng theo giá trị thành: Án lệ để vận dụng, án lệ để lý giải luật, và những bản án mẫu để thẩm phán hoàn toàn có thể tìm hiểu thêm.
Thứ ba, thay đổi công tác thao tác đào tạo và giảng dạy thẩm phán để nâng cao chất lượng của án lệ.
Để đã có được những án lệ có mức giá trị thì yên cầu những thẩm phán phải thực sự có trình độ cao, hoàn toàn có thể phân tích, nhìn nhận và đưa ra những phán quyết có chất lượng tốt, từ đó mới hoàn toàn có thể xây hình thành những án lệ có chất lượng. Để đạt được điều này, cần thay đổi công tác thao tác đào tạo và giảng dạy, xây dựng một quy mô đào tạo và giảng dạy thẩm phán thích hợp, bảo vệ những thẩm phán có trình độ trình độ, trách nhiệm phục vụ yêu cầu của công cuộc cải cách tư pháp ở việt nam lúc bấy giờ./.
[1] Stare decicis là một học thuyết (the doctrine), một nguyên tắc pháp lý (legal principle) Tiếng la tinh nghĩa là thẩm phán bị ràng buộc bởi những phán quyết đã có trước đó (to stand in the-things-that-have-been-decided).
[2] Douglas E. Edlin, Common law theory, Cambridge University Press, 2007, p.. 3.
[3] Thomas Lundmark, Charting the Divide Between Common and Civil Law, Oxford University Press, 2012, p.. 181.
[4] Paul Brand, Joshua Getzler, Judges and Judging in the History of the Common Law and Civil Law, Cambridge University Press, 2012, p..151.
[5] Kmiec Keenan, The Origin and Current Meanings of "Judicial Activism", California Law Review (2004).
[6] Douglas E. Edlin, Common law theory, Cambridge University Press, 2007, p..73-74.
[7] Nguyên văn Tiếng Anh: “Their Lordships nevertheless recognise that too rigid adherence to precedent may lead to injustice in a particular case and also unduly restrict the proper development of the law. They propose therefore, to modify their present practice and, while treating former decisions of this house as normally binding, to depart from a previous decision when it appears right to do so”.
[8] Nguyễn Quốc Hoàn (Chủ biên), Giáo trình Luật so sánh, Nxb. Công an nhân dân, Tp Hà Nội Thủ Đô, 2015, tr. 298.
[9] Vasquez v. Hillery, 474 U.S. 254 (1986).
[10] Vasquez vs. Hillery, 474 U.S. 254 (1986), 266.
[11] Trong vụ việc Hilton v. South Carolina Public. Railway Commission, 502 U.S. 197, 202 (1991): Tuân theo án lệ thúc đẩy sự bền vững, tính hoàn toàn có thể tiên liệu và tôn trọng thẩm quyền xét xử của Tòa án. (Nguyên văn: "Adherence to precedent promotes stability, predictability, and respect for judicial authority.").
[12] Citizens United v. FEC, 558 U.S. 310 (2010).
[13] Xem: Citizens United v. FEC, 558 U.S.310 (2010), 378.
[14] Holmes, O.W. (1881), The Common Law, Boston, p..1.
[15] Lochner vs. Tp New York, 1905, 198 U.S. 45.
[16] R.W.M Dias (1985), Jurisprudence, p..151.
[17] Holmes, O.W. (1897), The Path of the law, Havard Law Review, 10, 457-478.
[18] Holmes, O.W. (1897), The Path of the law, Havard Law Review, 10, 461.
[19] Raymond Wacks, Triết học pháp lý (Phạm Kiều Tùng dịch), Nxb. Tri Thức, Tp Hà Nội Thủ Đô, 2006, tr. 170.
[20] Pound, R. (1909), Liberty of contract, The Yale Law Journal, 18, 454-487.
[21] Plessy vs. Ferguson, 163 U.S. 537 (1896).
[22] Brownvs. Board of Education of Topeka, 347 U.S. 483 (1954).
[23] Brownv. Board of Education of Topeka, 347 U.S. 483 (1954), 495.
[24] The Code Napoleon or The French Civil Code (literally translated from the original and official edition, published Paris in 1804), The Lawbook Exchange, Ltd, Clark, New Jersey, 2004.
[25] Nguyên văn: “The Judges are forbidden to pronounce, by way of general and legislative determination, on the causes submitted to them. ”
[26] Nguyên văn: “The Judges who shall refuse to determine under pretext of the silence, obscurity, or insufficiency of the law, shall be liable to be proceeded against as guilty of a refusal of justice”.
[27] Thực tế, những phán quyết của Tòa hành chính Pháp được công bố công khai minh bạch dưới dạng điện tử, cho nên vì thế dù không coi án lệ là nguồn chính thức, nhưng việc công bố công khai minh bạch những bản án đã được thực thi từ trong năm 1984 (http://www.legifrance.gouv.fr). Xem them: Đỗ Văn Đại, Tiếp thu kinh nghiệm tay nghề từ Pháp và Thụy Sỹ trong pháp điển hóa những yếu tố án lệ, Tạp chí Nghiên cứu lập pháp, Số 20, Tháng 10/2014, tr. 58-59.
[28] Xem: Trần Đức Sơn, Hệ thống án lệ của Cộng hòa Pháp, Tạp chí Tòa án, Số 3/2006.
[29] Nguyên văn: “Property is the right of enjoying and disposing of things in the most absolute manner, provided they are not used in a way prohibited by the laws or statutes”.
[30] Nguyễn Hoàng Anh, Tư duy pháp lý trong hai khối mạng lưới hệ thống pháp lý lớn trên toàn thế giới, in trong: Nguyễn Minh Tuấn, Nguyễn Hoàng Anh (Đồng chủ biên), Giáo trình Tư duy pháp lý, Nxb. Đại học Quốc gia Tp Hà Nội Thủ Đô, 2022, tr. 315.
[31] Nguyễn Hoàng Anh, Tư duy pháp lý trong hai khối mạng lưới hệ thống pháp lý lớn trên toàn thế giới, in trong: Sđd, tr. 316.
[32] Luật Tòa án Hiến pháp liên bang (Bundesverfassungsgerichtsgesetz), công bố ngày 11/08/1993 (BGBl. I S. 1473).
[33] Nguyên văn: “Die Entscheidungen des Bundesverfassungsgerichts binden die Verfassungsorgane des Bundes und der Länder sowie alle Gerichte und Behörden.”
[34] Beaucamp/Treder, Methoden und Technik der Rechtsanwendung, 3. Auflage, 2015, Rn.266
[35] Hans-Rudolf Horn:Richter versus Gesetzgeber. Entwicklungslinien richterlicher Verfassungskontrolle in unterschiedlichen Rechtssystemen.In:Jahrbuch des öffentlichen Rechts der Gegenwart.NF 55, 2007, S. 275–302.
[36] Karl Larenz:Methodenlehre der Rechtswissenschaft, 6., neu bearb. Auflage, Berlin/Heidelberg 1991, S. 367ff.
[37] Reinhold Zippelius:Juristische Methodenlehre, 11. Auflage 2012, §§ 11 II; 12 I c.
[38] Bộ luật Dân sự Đức (Bürgerliches Gesetzbuch), viết tắt là BGB, được Nghị viện (Reichstag) thông qua vào năm 1896 và có hiệu lực hiện hành thi hành từ là 1/1/1900.
[39] Simon/Funk-Baker, Deutsche Rechtssprache, Ein Studien- und Arbeitsbuch mit Einführung in das deutsche Recht, 6. Aufl., C.H.Beck, 2022, S. 24.
[40] BVerfGE 34, 269 (Soraya). Xem thêm: Nigel Foster, Satish Sule, German Legal System and Laws, Oxford University Press, 2008, p.. 63.
[41] Simon/Funk-Baker, Deutsche Rechtssprache, Ein Studien- und Arbeitsbuch mit Einführung in das deutsche Recht, 6. Aufl., C.H.Beck, 2022, S. 25.
[42] BverfG, NJW, 1990, 563.
[43] Reinhold Zippelius:Rechtsphilosophie, 6. Auflage, § 18 II.
[44] Phương pháp diễn dịch pháp lý (Subsumtion) hay còn gọi là phương pháp NSSS gồm 4 quy trình: 1) tìm ra quy phạm vận dụng (Norm), 2) nghiên cứu và phân tích trường hợp pháp lý (Sachverhalt), 3) phân tích quan hệ giữa quy phạm và trường hợp pháp lý (Subsumsion), 4) kết luận (Schluβ). Phương pháp này cơ bản giống với phương pháp IRAC (Issue – Rule – Analysis – Conclusion) được vận dụng phổ cập ở những nước Anh, Mỹ.
[45] Reinhold Zippelius:Recht und Gerechtigkeit in der offenen Gesellschaft, 2. Auflage, 1996, S. 327.
(Nguồn tin: Bài viết được đăng tải trên Ấn phẩm Tạp chí Nghiên cứu Lập pháp số 03+04 (427+428), tháng 2/2022.)
Reply
5
0
Chia sẻ
Chia Sẻ Link Download Tiểu luận án lệ và việc vận dụng án lệ trong nghành nghề dân sự ở Việt Nam lúc bấy giờ miễn phí
Bạn vừa Read Post Với Một số hướng dẫn một cách rõ ràng hơn về Review Tiểu luận án lệ và việc vận dụng án lệ trong nghành nghề dân sự ở Việt Nam lúc bấy giờ tiên tiến và phát triển nhất và Chia Sẻ Link Cập nhật Tiểu luận án lệ và việc vận dụng án lệ trong nghành nghề dân sự ở Việt Nam lúc bấy giờ Free.