Kinh Nghiệm về Lịch chung của toàn thế giới gọi là gì Mới Nhất
You đang tìm kiếm từ khóa Lịch chung của toàn thế giới gọi là gì được Update vào lúc : 2022-04-25 04:58:09 . Với phương châm chia sẻ Bí kíp Hướng dẫn trong nội dung bài viết một cách Chi Tiết Mới Nhất. Nếu sau khi tìm hiểu thêm tài liệu vẫn ko hiểu thì hoàn toàn có thể lại Comments ở cuối bài để Ad lý giải và hướng dẫn lại nha.
Nội dung chính
- Mục lục
- Thời tiền sửSửa đổi
- Bình minh loài ngườiSửa đổi
- Sự tăng trưởng của văn minh loài ngườiSửa đổi
- Sự xuất hiện những nền văn minhSửa đổi
- Vùng Lưỡng HàSửa đổi
- Lưu vực sông NinSửa đổi
- Lưu vực sông ẤnSửa đổi
- Lưu vực sông Hoàng HàSửa đổi
- Hy Lạp cổ đạiSửa đổi
- Dãy AndesSửa đổi
- Trung Bộ châu MỹSửa đổi
- Sự tăng trưởng của nông nghiệpSửa đổi
- Sự tăng trưởng của tôn giáoSửa đổi
- Phát triển của văn minhSửa đổi
- Quốc giaSửa đổi
- Thành phố và thương mạiSửa đổi
- Tôn giáo và Triết họcSửa đổi
- Những vùng và những nền văn minh lớnSửa đổi
- Sự trỗi dậy của châu ÂuSửa đổi
- Bối cảnh sự tiến bộ của châu ÂuSửa đổi
- Một Tây Âu thực dân và một Đông Âu hùng mạnhSửa đổi
- Thế kỷ XXSửa đổi
- Toàn cầu hóa và Tây phương hóaSửa đổi
- Thế kỷ XXISửa đổi
- Xem thêmSửa đổi
- Chú thíchSửa đổi
- Tham khảoSửa đổi
- Liên kết ngoàiSửa đổi
Các dân tộc bản địa trên toàn thế giới đều sử dụng chung một bộ lịch là
B. Âm lịch
CÓ NHỮNG LOẠI LỊCH NÀO ?
Thời gian là một khái niệm luôn thường trực với từng người. Bất kì một ai, dù học vấn cao hay là không biết chữ, quan tâm đến thiên văn học hay là không, cũng đều không thể tránh khỏi phải ghi nhận và biết rõ về một nghành của thiên văn học: đó là Lịch.
Có thật nhiều loại Lịch, Lịch Mặt Trời, Lịch Mặt trăng, Đế Lịch, Lịch theo nước sông, Lịch thời châm, Lịch với từng con người... Mỗi loại Lịch đều phải có một lịch sử, đặc trưng riêng của nó. Và Lịch Pháp trở thành một môn khoa học rất quan trọng trong thiên văn học.
Lịch thông dụng nhất trên toàn thế giới ngày này là Lịch La Mã, người ta quen gọi là Dương lịch, nhờ vào cơ sở Mặt Trời, được kiểm soát và điều chỉnh nhiều lần cả trước và sau công nguyên, và tương đối giống hệt trong những nền văn minh. Bên cạnh đó là Lịch Mặt Trăng của những nền văn minh Trung Hoa, Hồi giáo, những Lịch Mặt Trăng không in như Dương lịch.
Loại Âm lịch ta đang dùng thực ra là phối hợp cả Âm Dương lịch, cả Mặt Trăng và Mặt Trời tháng theo Mặt Trăng nhưng tiết lại theo Mặt Trời, hay đúng chuẩn hơn là vị trí của Trái Đất trên quỹ đạo.
Có thể nói nhiều chủng loại lịch đều lấy việc Trái Đất xoay quanh mình và xoay quanh Mặt Trời làm cơ sở cho khái niệm Năm.
Lịch sử toàn thế giới hay còn gọi là lịch sử loài người, bắt nguồn từ thời đại đồ đá cũ đến nay trong quy trình tiến hóa loài người. Khác với lịch sử Trái Đất (nó gồm cả lịch sử địa chất Trái Đất và lịch sử tiến hóa sự sống trước lúc có sự xuất hiện của con người), lịch sử toàn thế giới được nghiên cứu và phân tích qua khảo cổ học và những ghi chép, truyền miệng còn sót lại từ thuở xưa. Lịch sử cổ đại được lưu giữ lần thứ nhất qua những tài liệu tàng trữ[1][2].
Tương quan thời hạn và địa lý của tiến hóa vượn người: Homo sapiens, Homo neanderthalensis, Homo rhodesiensis, Homo antecessor, Homo erectus, Homo ergaster
Bản đồ di cư của loài người, nhờ vào DNA. Nét đứt là du cư giả định. Số đại diện thay mặt thay mặt cho ngàn năm so với hiện tại. Màu sắc đại diện thay mặt thay mặt khu vực bao trùm
.
Bình minh loài ngườiSửa đổi
Bằng chứng khoa học nhờ vào di truyền học và nghiên cứu và phân tích hóa thạch, nhờ vào Đồng hồ phân tử (Molecular clock) chỉ ra rằng nòi giống loài khỉ hình người, loài tiến hóa thành nhánh Homo sapiens và loài tiến hóa thành nhánh Chimpanzee (sinh vật sống có quan hệ thân thiện nhất với loài người tân tiến) đã rẽ nhánh khoảng chừng 5 triệu năm trước đó[23].
Chi người vượn phương nam Australopithecine được cho là loài khỉ không đuôi thứ nhất đứng thẳng đi dạo bằng 2 chân, ở đầu cuối tiến hóa thành chi loài Homo.
Về phương diện giải phẫu loài người tân tiến, Homo sapiens (người Khôn ngoan) tiến hóa ở châu Phi khoảng chừng 200.000 năm trước đó, đạt tới hành vi tân tiến khoảng chừng 50.000 năm trước đó [24].
Giống người tân tiến di cư thoát khỏi châu Phi khoảng chừng 70.000 năm trước đó, đến châu Âu khoảng chừng 40.000 năm trước đó; và Đông Nam châu Á khoảng chừng 50.000 năm trước đó.[25]
Sự phủ rộng rộng tự do ra nhanh gọn của loài người đến Bắc Mỹ và châu Đại Dương đã trình làng đỉnh điểm ở kỷ băng hà mới gần đây nhất, khi những vùng ôn đới của ngày này đã từng vô cùng khắc nghiệt.
Tuy nhiên con người đã xâm chiếm khoảng chừng như toàn bộ những vùng băng giá vào thời gian cuối kỷ băng hà, khoảng chừng 12.000 năm trước đó.
Các giống khỉ hình người khác ví như Người đứng thẳng (Homo erectus) đã sử dụng gỗ và đá làm công cụ trong cả thiên niên kỷ, theo thời hạn những công cụ ngày càng trở nên tinh xảo. Tại một số trong những thời gian, con người khởi đầu sử dụng lửa để sưởi ấm và nấu ăn. Họ cũng khởi đầu tăng trưởng ngôn từ vào quy trình Thời đại đồ đá cũ, và ý niệm về âm nhạc, phương thức chôn cất cho những người dân chết và trang điểm cho những người dân sống.
Sự thể hiện nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp thứ nhất hoàn toàn có thể được tìm thấy dưới dạng bức tranh hang động và tác phẩm điêu khắc làm từ gỗ và xương. Trong thời gian này, toàn bộ loài sống bằng săn bắt - hái lượm, và nói chung là du cư.
Các xã hội săn bắt - hái lượm có khuynh hướng rất nhỏ, mặc dầu trong một số trong những trường hợp họ đã tiếp tục tăng trưởng sự phân tầng xã hội và những tiếp xúc ở khoảng chừng cách xa đã hoàn toàn có thể trình làng ở trường hợp những "xa lộ" bản xứ Australia.
Cuối cùng hầu hết những xã hội săn bắt - hái lượm đã tiếp tục tăng trưởng, hay buộc phải bị hấp thu vào những tổ chức triển khai xã hội nông nghiệp to nhiều hơn. Những xã hội không hội nhập bị tiêu diệt, hay vẫn trong tình trạng cách ly, những xã hội săn bắt hái lượm nhỏ đó hiện vẫn tồn tại ở những vùng xa xôi.
Sự tăng trưởng của văn minh loài ngườiSửa đổi
Ngôi đền Göbekli Tepe
Cuộc cách mạng nông nghiệp, bắt nguồn từ khoảng chừng 8000 năm TCN, sự tăng trưởng của nông nghiệp đã gây ra thay đổi mạnh mẽ và tự tin phương thức sống của con người. Nông nghiệp được cho phép triệu tập dân số dày hơn, theo thời hạn nó chuyển trở thành những thành bang. Nông nghiệp cũng tạo ra thặng dư lương thực, cấp dưỡng cho những người dân không trực tiếp tham gia vào sản xuất lương thực. Sự tăng trưởng nông nghiệp được cho phép tạo ra những thành phố thứ nhất. Đây là những TT thương mại, sản xuất thủ công nghiệp và quyền lực tối cao chính trị mà bản thân nó gần như thể không còn sản xuất nông nghiệp. Sự hình thành những thành phố đi kèm theo là yếu tố cộng sinh với những vùng nông thôn xung quanh nó, tiêu thụ những thành phầm nông nghiệp, và phục vụ lại những thành phầm thủ công nghiệp và nhiều Lever rất khác nhau về trấn áp quân sự chiến lược và bảo vệ lãnh thổ.[26][27][28]
Sự tăng trưởng của những thành phố đồng nghĩa tương quan với việc phát triển của nền văn minh[29]. Nền văn minh xuất hiện sớm nhất là ở vùng Lưỡng Hà(3500 năm TCN)[30][31]. Tiếp sau là nền văn minh Ai Cập cổ đại dọc dòng sông Nin (3000 năm TCN)[11] và văn minh lưu vực sông Ấn ở thung lũng sông Ấn (hiện tại là Ấn Độ và Pakistan; 2500 năm TCN)[32][33]. Các xã hội này tăng trưởng nhờ vào một trong những số trong những điểm lưu ý thống nhất, gồm một cơ quan ban ngành thường trực TW, một nền kinh tế thị trường tài chính và cấu trúc xã hội phức tạp, khối mạng lưới hệ thống ngôn từ và chữ viết phức tạp, nền văn hóa truyền thống cổ truyền và tôn giáo khác lạ. Chữ viết là mấu chốt trong lịch sử tăng trưởng của loài người, vì nó giúp cơ quan ban ngành thường trực của những thành phố diễn đạt ý nghĩ thuận tiện và đơn thuần và giản dị hơn.
Nền văn minh trở nên phức tạp kéo theo làm phức tạp về tôn giáo, và dạng thứ nhất cũng bắt nguồn từ quy trình này[34][35][36]. Các thực thể như mặt trời, mặt trăng, Trái Đất, khung trời và biển thường được tôn sùng[37]. Các đền thờ được xây dựng, tăng trưởng, và dần hoàn thiện với khối mạng lưới hệ thống cấp bậc như linh mục,thầy tế và những chức vụ khác. Điển hình của thời kỳ đồ đá này là có Xu thế thờ những vị thần mang hình dáng con người. Trong số những văn bản kinh tôn giáo lâu lăm nhất còn tồn tại là những văn bản kim tự tháp Ai Cập (khoảng chừng giữa 2400 đến 2300 TCN)[38]. Một số nhà khảo cổ học nhận định rằng, nhờ vào dấu tích khai thác được ở ngôi đền Göbekli Tepe (Potbelly Hill) ở miền nam Thổ Nhĩ Kỳ, có niên đại từ 11500 năm trước đó, tôn giáo hình thành trước lúc xẩy ra cuộc cách mạng nông nghiệp chứ không phải sau như tâm ý trước đó[39].
Thời đại đồ đồng là một phần trong khối mạng lưới hệ thống ba thời đại (thời đại đồ đá mới, thời đại đồ đồng, thời đại đồ sắt), là thuật ngữ mô tả nền văn minh cổ đại từng tạo ảnh hưởng tại một số trong những khu vực trên toàn thế giới. Trong thời đại này những vùng đất phì nhiêu đã sản sinh ra những thành bang và những nền văn minh này khởi đầu tăng trưởng hưng thịnh ở một số trong những nơi trên toàn thế giới. Các nền văn minh đều nằm trên lưu vực ven sông bởi nước có vai trò thiết yếu trong một xã hội nông nghiệp, và những dòng sông cũng tương hỗ cho nhu yếu giao thông vận tải lối đi bộ vận tải lối đi bộ được trở nên thuận tiện.
Sự xuất hiện những nền văn minhSửa đổi
Vùng Lưỡng HàSửa đổi
Bản đồ sông Tigris và sông Euphrates
Lưỡng Hà là vùng đất thuộc vùng đồng bằng trăng lưỡi liềm, nơi khai sinh ra những nhà nước thành bang cổ đại. Vùng giao nhau của sông Tigris và sông Euphrates đã tạo ra một vùng đất phì nhiêu và nguồn phục vụ nước cho tưới tiêu. Những nền văn minh nổi lên xung quanh hai dòng sông này là những nền văn minh lâu lăm nhất không du canh- du cư được biết cho tới nay. Vùng Lưỡng Hà này sản sinh ra những nền văn minh như Sumerian, Akkadian, Assyrian, and Babylonian [40].
Xe ngựa lần đầu được sử dụng tại Standard of Ur, 2600 BC.
Tái dựng hình ảnh bến cảng tại Eridu
Sumerian, một trong những nền văn minh tăng trưởng mạnh trong khu vực Lưỡng Hà là nền văn minh phức tạp thứ nhất được nghe biết cho tới nay, tăng trưởng từ một số trong những thành bang vào thiên niên kỷ thứ 4 trước Công nguyên. Nền văn minh này ý tưởng sáng tạo ra gạch, bánh xe, công cụ cày bừa, và đồ gốm lần thứ nhất trong lịch sử.
Nền văn minh Sumerian nổi lên trong suốt thời kỳ Ubaid (Ubaid period) (6500-3800 TCN) và những thành phố cổ đại Uruk, Eridu phát triên ổn định trong quy trình đầu thời kỳ Ubaid. Tại thành phố cổ Eridu (miền nam Lưỡng Hà) những ngôi đền thờ nằm xen lẫn với những khu định cư cổ đại (khoảng chừng 5000 năm TCN).
Nông nghiệp Sumerian tăng trưởng trên lưu vực sông Tigris và sông Euphrates. Lương thực dư thừa dẫn đến phân công lao động, tránh việc phải ai cũng tham gia vào nông nghiệp, ở đầu cuối hình thành những tầng lớp xã hội. Trên là vua Sumerian, thầy tế, và quan chức cơ quan ban ngành thường trực dưới là những người dân phụ việc, thương gia, nông dân, ngư dân. Đáy xã hội là những người dân nô lệ. Nô lệ thường là một phạm nhân, tù nhân, hoặc những người dân trong nợ nần.
Trong khu vực Lưỡng Hà, dạng chữ viết thứ nhất đã xuất hiện là chữ hình nêm (Cuneiform) có nguồn gốc từ khối mạng lưới hệ thống chữ tượng hình. Những hình ảnh đại diện thay mặt thay mặt của nó dần trở nên đơn thuần và giản dị hơn. Chữ hình nêm được viết trên đá phiến sét, những vần âm được viết bằng cây sậy có tác dụng như bút trâm (Stylus). Cùng với việc xây dựng của những trạm chuyển phát sự quản trị và vận hành vương quốc trở nên thuận tiện và đơn thuần và giản dị hơn. Với người Sumerian chỉ những con cháu nhà giàu, quý tộc mới được học chữ. Chúng được học tại một nơi gọi là Edubba, chỉ có con trai được học. Các văn bản lịch sử văn hóa truyền thống đã góp thêm phần vào sự tồn tại của nền văn minh này. Một trong những văn bản cổ nhất trên toàn thế giới, mang tên Sử thi Gilgamesh, có nguồn gốc từ nền văn minh này. Năm 2400 TCN, đế chế Akkadian được tạo dựng ở vùng Lưỡng Hà[41]. Vài thế kỷ tiếp theo, đế chế Assyria nổi lên, tiếp Từ đó là đế chế của người Babylon.
Lưu vực sông NinSửa đổi
Kim tự tháp Ai Cập cổ đại
Lưu vực sông Nin ở Bắc Phi là nơi Ra đời nền văn minh Ai Cập cổ đại. Khoảng 6000 năm TCN, xuất hiện những vương quốc của xã hội tiền Ai Cập cổ đại (trước lúc xuất hiện chính sách quân chủ ở Ai Cập) có kĩ năng trồng trọt và chăn thả gia súc. Những hình ảnh ban đầu đó hoàn toàn có thể quan sát được qua những hình tượng trên đồ gốm của nền văn hóa truyền thống cổ truyền Gerzeh, khoảng chừng 4000 năm TCN, giống với chữ tượng hình của Ai Cập cổ đại. Vữa hồ khởi đầu được sử dụng từ khoảng chừng 4000 năm TCN, đồ gốm sứ khởi đầu được sản xuất từ khoảng chừng 3500 năm TCN. Bệnh viện và TT phục vụ y tế khởi đầu có từ 3000 năm TCN.
Bằng chứng khảo cổ đã cho toàn bộ chúng ta biết sự hiện hữu của con người ở khu vực tây-nam Ai Cập, gần biên giới với Sudan, khoảng chừng 8000 năm TCN. Khoảng 7000-3000 TCN, khí hậu sa mạc Sahara ẩm ướt hơn ngày ngày hôm nay, do này được cho phép những hoạt động và sinh hoạt giải trí sinh hoạt canh tác trên đất mà giờ đây trở nên khô hạn. Biến đổi khí hậu bắt nguồn từ sau năm 3000 TCN dẫn đến quy trình khô cằn từ từ trong khu vực. Do tác động của những biến hóa này, những dân cư của cục lạc cổ đại tại sa mạc Sahara buộc phải di tán đến khu vực xung quanh sông Nin khoảng chừng năm 2500 TCN. Ở đó, họ tăng trưởng một nền kinh tế thị trường tài chính và xã hội nông nghiệp và khối mạng lưới hệ thống xã hội phức tạp hơn. Bộ tộc người từ lâu đã sinh sống hai bờ sông Nin đã và đang tăng trưởng hiệp hội của tớ một cách độc lập. Gia súc được nhập từ châu Á khoảng chừng 7500-4000 năm TCN.
Người Ai Cập cổ đại được nghe biết với nhiều thành tựu và ý tưởng sáng tạo trong lịch sử, gồm có cả việc xây dựng những kim tự tháp khổng lồ, phẫu thuật cổ đại, khoa học toán học, và vận tải lối đi bộ bằng thuyền. Sự nổi lên của triều đại Ai Cập khởi đầu khi thống nhất Thượng và Hạ Ai Cập khoảng chừng 3200 năm TCN, và kết thúc vào lúc chừng năm 340 TCN, bắt nguồn từ triều đại Nhà Achaemenes trên lãnh thổ Ai Cập. Vương quốc của Ai Cập đứng vị trí số 1 bởi một vị vua sở hữu hoàng cung Pharaon. Lúc đỉnh điểm, đế chế của ông trải dài từ đồng bằng sông Nin đến núi Gebel Barkal, Sudan.
Xã hội Ai Cập cổ đại tạo dựng sự cân đối giữa con người với vạn vật thiên nhiên, nhất là nhờ vào dòng xoáy sông Nin trong tưới tiêu nông nghiệp của tớ. Quốc gia cổ đại này được biết qua những văn bản chữ tượng hình, khu công trình xây dựng kim tự tháp, đền thờ và những lăng mộ dưới lòng đất; sử dụng xe ngựa chiến để tăng cường sức mạnh quân đội.
Có sự khác lạ lớn Một trong những tầng lớp xã hội. Hầu hết những thành viên hiệp hội là nông dân, nhưng họ không được hưởng thành phầm họ trồng được. Sản phẩm nông nghiệp thuộc về của nhà nước, đền thờ, hoặc mái ấm gia đình quý tộc có đất nông nghiệp. Chế độ nô lệ cũng tồn tại, nhưng rõ ràng về họ trong xã hội Ai Cập cổ đại vẫn chưa rõ ràng[42].
Lưu vực sông ẤnSửa đổi
Văn minh lưu vực sông Ấn quy trình đầu
Con dấu thần Shiva Pashupati, chúa tể muôn loài
Văn minh lưu vực sông Ấn xuất hiện khoảng chừng 3300 năm TCN. Giai đoạn đầu xuất hiện trước 4000 năm TCN. Trung tâm của nền văn minh là nằm xung quanh sông Ấn (hầu hết thuộc lãnh thổ của Pakistan, và một phần nhỏ là thuộc Afghanistan, Iran và Ấn Độ), mở rộng về phía đông đến lưu vực sông Ghaggar-Hakra[43] và ngược dòng vươn tới sông Hằng- sông Yamuna[44][45]. Phía tây mở rộng tới bờ biển Makran thuộc Balochistan (Pakistan), phía nam đến làng Daimabad, tỉnh Maharashtra, Ấn Độ.
Sự tăng trưởng của nền văn minh được phân thành nhiều quy trình và ghi lại sự tăng trưởng của những thành phố trong tiểu lục địa Ấn Độ.[46].
Đây là nền văn minh thứ nhất xuất hiện hoạt động và sinh hoạt giải trí nông nghiệp ở Nam Á.
Lúa mì (tiểu mạch), đại mạch, và táo tàu (Jujube) được trồng khoảng chừng 9000 năm trước đó Công nguyên; dê và cừu nuôi tiếp theo đó[47]. Nền nông nghiệp và chăn nuôi tăng trưởng tại Mehrgarh khoảng chừng 8000-6000 năm TCN[48][49]. Thời kỳ này cũng xuất hiện sự kiện thuần hóa loài voi. Khoảng thiên niên kỷ thứ 5 trước Công nguyên, một hiệp hội nông nghiệp nằm rải rác ở khu vực Kashmir[50]. Tại những bãi khảo cổ của nền văn minh này người ta tìm thấy những vật dụng như giỏ, công cụ bằng đá điêu khắc, công cụ bằng xương, vòng cổ, vòng tay, hoa tai, vỏ động vật hoang dã giáp xác biển, đá vôi, ngọc lam, sa thạch và đồng. Nền văn minh này tăng trưởng thịnh vượng những thành phố gồm: Harappa (3300 TCN), Dholavira (2900 TCN), Mohenjo-Daro (2500 TCN), Lothal (2400 TCN), và Rakhigarhi, và hơn 1000 thị xã và ngôi làng nhỏ khác. Kiến trúc đô thị của nền văn minh này được xây bằng gạch, có khối mạng lưới hệ thống thoát nước bên đường, và nhà tại triệu tập liền sát nhau (Terraced house). Các thành phố lớn có bề rộng khoảng chừng một dặm, và có tầm khoảng chừng cách lớn Một trong những thị xã và nhiều kĩ năng là tín hiệu của yếu tố triệu tập chính trị, hoặc dưới dạng của 2 thành bang, hoặc dưới dạng một đế chế không còn thủ đô cố định và thắt chặt hay có lẽ rằng thay thế Harappa, Mohenjo-Daro, do bị phá hủy bởi lũ lụt không riêng gì có một lần[51]. Nền văn minh này cũng khá được nghe biết với việc sử dụng khối mạng lưới hệ thống đo lường thập phân cổ đại[52][53].
Vào cuối thiên niên kỷ thứ nhất trước Công nguyên, sự tăng trưởng của văn minh lưu vực sông Indus bước vào thời kỳ Vệ Đà. Bộ sách thánh ca Vệ đà tiếng Phạn theo ước tính được soạn thảo từ 1700-1100 TCN, bộ sưu tập những bài thánh ca này trở thành nền tảng của Ấn Độ giáo và xu vị trí hướng của những xã hội tiền Ấn Độ khác. Vào thuở nào điểm không chắc như đinh khoảng chừng thời gian cuối thế kỷ thứ VI TCN, có một người tiên phong tạo ra Ấn Độ giáo, tôn giáo mà còn tồn tại đến ngày này.
Lưu vực sông Hoàng HàSửa đổi
Bản đồ những nền văn hóa truyền thống cổ truyền thời kì đồ đá mới ở Trung Quốc
Vạc đồng triều đại nhà Thương, vật dụng bằng đồng đúc lớn số 1 được tìm thấy ở TQ cho tới nay
Khởi phát nền văn minh Trung Quốc nằm cách không xa sông Hoàng Hà (dọc theo sông Trường Giang) do xung quanh khu vực tìm thấy nhiều di tích lịch sử của thời Trung Quốc tiền sử. Các nền văn minh thời đại đồ đá mới tìm thấy được ở Trung Quốc là văn minh Bành Đầu Sơn (Pengtoushan) (sông Trường Giang) và văn minh Bùi Lý Cương (Kebudayaan Peiligang), toàn bộ chúng đều xuất hiện khoảng chừng 7000 năm TCN hoặc sớm hơn. Giai đoạn văn hóa truyền thống Bành Đầu Sơn khó xác lập, kết quả những tính toán cho biến thiên từ 9000-5500 năm TCN, tại di chỉ của nền văn hóa truyền thống cổ truyền này tìm thấy dấu tích của lúa gạo từ khoảng chừng 7000 năm TCN. Tại di chỉ Giả Hồ (Jiahu) cổ đại tìm thấy vài dẫn chứng về việc trồng lúa. Một mày mò quan trọng tại Giả Hồ là cây sáo cổ có niên đại khoảng chừng 7000-6000 năm TCN. Văn minh Bùi Lý Cương là một trong những nền văn minh lâu lăm nhất tại Trung Quốc có sản xuất đồ gốm. Cả nền văn minh Bành Đầu Sơn và nền văn minh Bùi Lý Cương đều tăng trưởng hoạt động và sinh hoạt giải trí trồng Kê, chăn nuôi, tàng trữ và phân phối thực phẩm. Bằng chứng khảo cổ đã và đang cho toàn bộ chúng ta biết sự hiện hữu của những thợ thủ công, đày tớ. Lối chữ hình vẽ (Pictogram) được cho là khởi đầu của khối mạng lưới hệ thống chữ viết Trung Quốc bắt nguồn từ những hoạt động và sinh hoạt giải trí sinh hoạt nông nghiệp và chăn nuôi tại Trung Quốc. Tại di chỉ Giả Hồ tìm thấy một số trong những lối chữ hình vẽ, nó không sẽ là có khối mạng lưới hệ thống chữ viết nhưng những ký hiệu đó dẫn đến khối mạng lưới hệ thống chữ viết[54].
Tại văn hóa truyền thống Đại Mạch Địa (Damaidi), Ninh Hạ có Hàng trăm dấu chạm khắc trên vách đá có từ 6000-5000 năm TCN, mang những đặc trưng của lối chữ hình vẽ giống với mặt trời, mặt trăng, những ngôi sao 5 cánh, thánh thần, những khung cảnh đi săn và trông nom gia súc. Lối chữ hình vẽ tại đây gần như thể tương đương với những ký tự Trung Quốc cổ đại được biết cho tới nay[55][56].
Văn hóa Bành Đầu Sơn được thay thế bởi văn hóa truyền thống Ngưỡng Thiều (Yangshao culture) (5000-3000 năm TCN) ảnh hưởng của nền văn hóa truyền thống cổ truyền này bao trùm phía Bắc Trung Quốc. Nền văn hóa truyền thống này đã và đang thay thế nền văn hóa truyền thống cổ truyền Long Sơn (Yangshao culture) khoảng chừng 2500 năm TCN. Tại khu vực khảo cổ di chỉ Tam Tinh Đôi (Sanxingdui) và văn hóa truyền thống Nhị Lý Đầu (Erlitou culture) có dẫn chứng của văn minh đồ đồng. Con dao bằng đồng đúc với hình thái cổ xưa nhất (khoảng chừng 3000 năm TCN) được tìm thấy tại di chỉ văn hóa truyền thống Mã Gia Diêu (Majiayao culture) (thuộc tỉnh Cam Túc và tỉnh Thanh Hải).
Theo lịch sử Trung Quốc, sông Hoàng Hà được sử dụng cho tưới tiêu khoảng chừng năm 2200 TCN thời vua Hạ Vũ, người đặt nền móng nhà Hạ. Nhà Hạ (khoảng chừng 2100-1600 TCN) được đề cập là triều đại thứ nhất trong lịch sử Trung Quốc, nó được nhắc tới trong sử ký Tư Mã Thiên và Trúc thư kỉ niên[57][58]. Mặc dù có sự tranh cãi về triều đại thần thoại cổ xưa này, có vài dẫn chứng khảo cổ học chứng tỏ cho việc tồn tại của nó. Tư Mã Thiên nói rằng triều đại này xây dựng được xây dựng khoảng chừng năm 2200 TCN nhưng mốc thời hạn này sẽ không còn thuyết phục. Hiện nay nhiều nhà khảo cổ học link được sự tồn tại của triều đại nhà Hạ bởi cuộc khai thác ở tỉnh Hà Nam[59], nơi mày mò ra những thiết kế bên trong bên trong đồ đồng khoảng chừng năm 2000 TCN.
Triều đại lịch sử thứ nhất được công nhận là triều đại nhà Thương, khoảng chừng năm 1500 TCN. Bằng chứng khảo cổ học cho việc tồn tại của triều đại nhà Thương là những đồ tạo tác bằng đồng đúc và giáp cốt văn, mai rùa hay xương thú được khắc những ký tự Trung Quốc cổ, những văn tự này được tìm thấy ở lưu vực sông Hoàng Hà tại thủ đô Triều Ca nhà Thương. Các di tích lịch sử mai rùa của nhà Thương có niên đại 1500 năm TCN, tính toán theo công nghệ tiên tiến và phát triển Cacbon phóng xạ.
Thay thế nhà Thương là nhà Chu, vào lúc chừng thế kỷ XI TCN. Thời điểm kết thúc nhà Chu đã Ra đời 2 nhà triết học nổi tiếng Trung Quốc là Khổng Tử (người thiết lập Khổng giáo) và Lão Tử (người thiết lập Đạo giáo[60].
Hy Lạp cổ đạiSửa đổi
Lãnh thổ Hy Lạp và những thuộc địa thời kì Archaic (800-480 TCN)
Đền Parthenon thờ thần Athena, xây dựng năm 500 TCN tại thành cổ Acropolis thuộc thành bang Anthena
Rạp hát tại thành phố cổ Epidaurus, thế kỷ thứ IV TCN
Trong hang động Franchthi, phía đông nam Argolis, Hy Lạp có dẫn chứng về hoạt động và sinh hoạt giải trí nông nghiệp của Hy Lạp cổ đại. Xấp xỉ 11000 năm TCN, canh tác ngũ cốc, những loạt hạt, lúa mì xẩy ra đồng thời[61], trong lúc yến mạch và đại mạch xuất hiện khoảng chừng 10500 năm TCN; đậu Hà Lan và Lê thì khoảng chừng 7300 năm TCN. Khu vực định cư thời đồ đá mới rải rác khắp Hy Lạp cùng với hoạt động và sinh hoạt giải trí nông nghiệp và sản xuất đồ gốm. Những khu vực nổi tiếng như Sesklo và Dimini, đã có đường giao thông vận tải lối đi bộ, TT vui chơi quảng trường. Nó là một ví dụ về không khí thành phố cổ trong lục địa châu Âu. Một khu vực quan trọng khác là Dispilio nơi phát hiện ra một phiến đá cổ xưa với đường nét như văn bản cổ[62].
Văn minh Minoan là nền văn minh thời đại đồ đồng thứ nhất tại Hy Lạp. Nền văn minh phát sinh trên hòn đảo Crete và tăng trưởng mạnh mẽ và tự tin khoảng chừng 2700-1500 năm TCN, nhưng thời gian khởi đầu tăng trưởng của nó xẩy ra rất xa trước đó[63]. Con người khởi đầu sinh sống trên hòn đảo Crete tối thiểu từ 128.000 năm TCN, trong thời kỳ đồ đá cũ[64]. Các hoạt động và sinh hoạt giải trí nông nghiệp ngày lớn, phức tạp hơn, và dẫn đến nền văn minh dần được khởi tạo vào lúc chừng 5000 năm TCN[65]. Sự tồn tại của những nền văn minh này đã biết thành quên béng đến khi nó được phát hiện vào thời điểm đầu thế kỷ XX bởi nhà khảo cổ học người Anh Sir Arthur Evans. Will Durant nhìn nhận nền văn minh là "xâu chuỗi thứ nhất trong sợi dây lịch sử châu Âu"[66].
Nền văn minh Mycenae tăng trưởng tại phía bắc của quần hòn đảo Crete khoảng chừng năm 1600 TCN, khi nền văn hóa truyền thống cổ truyền Helladik trên đất liền Hy Lạp quy đổi dưới ảnh hưởng của nền văn hóa truyền thống cổ truyền Minoan của quần hòn đảo Crete. Không in như người Minoan người nhờ vào thương mại. Nền văn minh Mycenae có hiệp hội thích đi xâm chiếm, thống trị bởi tầng lớp hiệp sĩ quý tộc Aristocracy.
Khoảng năm 1400 TCN, người dân Mycenae mở rộng phạm vi quyền lực tối cao của tớ cho Crete do TT của nền văn minh Minoan gặp phải vụ phun trào Minoa tại hòn hòn đảo Santorini, và họ đồng ý khối mạng lưới hệ thống chữ viết Linear A để viết ngôn từ Hy Lạp cổ đại, khối mạng lưới hệ thống chữ viết tăng trưởng trong suốt văn minh Mycenae gọi là Linear B[67].
Truyền thuyết về những cuộc xâm chiếm Một trong những thành bang ở Hy Lạp không riêng gì có là Mycenae, thành bang Troy được đề cập đến trong sử thi Iliad như thể một đối thủ cạnh tranh cạnh tranh của Mycenae. Vì chỉ có duy nhất nguồn sử liệu của Hómēros về lịch sử thành Troy và cuộc trận chiến tranh thành Troia nên hoàn toàn có thể nó không còn thật. Năm 1876, nhà khảo cổ học người Đức Heinrich Schliemann mày mò ra những di tích lịch sử tại Hisarlik, vùng phía tây bán hòn đảo Tiểu Á thuộc Thổ Nhĩ Kỳ ngày này và công bố rằng nó là khu vực của thành Troy. Chắc chắn rằng khu vực của thành Troy được nhắc tới bởi Hómēros vẫn còn đấy tiếp tục bị bàn cãi[68]
Nền văn minh Hy Lạp đã ảnh hưởng rất rộng đến những nền văn minh châu Âu tiếp theo đó, nhất là nền văn minh La Mã. Trong Hy Lạp cổ những thành bang Athena, Sparta, Corinth, và Thebes có nền chính trị độc lập, và quan hệ ít căng thẳng mệt mỏi với nhau. Nếu một thành phố không đủ nhu yếu lương thực để duy trì toàn bộ dân số, thì họ sẽ rời đi một phần để thiết lập một thành phố mới, thị xã mới có vai trò thuộc địa, lệ thuộc vào thành phố ban đầu để cùng bảo vệ trước những mối rình rập đe dọa, trước những trận chiến với bên phía ngoài.
Dãy AndesSửa đổi
Toàn cảnh 360°Của Caral
Trung Bộ châu MỹSửa đổi
Toàn cảnh 360°Của di chỉ Maya
Đầu đá khổng lồ di sản nền văn hóa truyền thống cổ truyền Olmec
Sự tăng trưởng của nông nghiệpSửa đổi
Một sự thay đổi lớn, được miêu tả bởi nhà tiền sử học Vere Gordon Childe như thể một "cuộc cách mạng," đã trình làng khoảng chừng thiên niên kỷ 9 TCN với việc hình thành nghề nông. Mặc dầu nghiên cứu và phân tích có khuynh hướng triệu tập vào vùng đất Trăng lưỡi liềm phì nhiêu ở Trung Đông, khảo cổ học ở châu Mỹ, Đông Á và Khu vực Đông Nam Á đã cho toàn bộ chúng ta biết rằng những khối mạng lưới hệ thống nông nghiệp trồng cấy nhiều loại ngũ cốc rất khác nhau và sử dụng nhiều chủng loại gia súc rất khác nhau hoàn toàn có thể đã tiếp tục tăng trưởng hầu như đồng thời ở một số trong những nơi.
Một bước tiến nữa ở nông nghiệp Trung Đông xẩy ra với việc tăng trưởng tưới tiêu có tổ chức triển khai và sử dụng nhân lực chuyên biệt, bởi những người dân Sumer, khởi nguồn vào lúc chừng 5.500 TCN. Đồng và sắt thay thế đá để trở thành công xuất sắc cụ trong nông nghiệp và trận chiến tranh. Tới tận lúc đó những xã hội nông nghiệp định cư hầu như phụ thuộc hoàn toàn vào những công cụ đá. Ở Âu Á, những công cụ đồng đỏ và đồng thau, những đồ trang trí và vũ khí khởi đầu trở nên dồi dào vào lúc chừng năm 3000 TCN. Sau đồ đồng, vùng Đông Địa Trung Hải, Trung Đông và Trung Quốc khởi đầu sử dụng công cụ và vũ khí bằng sắt.
Những người dân châu Mỹ hoàn toàn có thể không hề biết tới công cụ sắt kẽm kim loại cho tới tầng Chavin năm 900 TCN. Chúng ta cũng biết rằng Moche có áo giáp, những con dao và bộ món ăn bằng sắt kẽm kim loại. Thậm chí người Inca vốn ít dùng đồ sắt kẽm kim loại cũng luôn có thể có những chiếc cày mũi sắt kẽm kim loại, tối thiểu sau khi chinh phục Chimor. Tuy nhiên, ít có những tìm kiếm khảo cổ học ở Peru và hầu như toàn bộ khipus (những vật sáng tạo để ghi lại thông tin, dưới hình thức những nút thắt, người Incas từng sử dụng) đã biết thành đốt cháy khi trình làng Cuộc chinh phục Peru của người Tây Ban Nha. Toàn bộ những thành phố vẫn đang rất được mày mò vào năm 2004. Một số khai thác khảo cổ đã cho toàn bộ chúng ta biết rằng hoàn toàn có thể thép đã từng được sản xuất tại đây trước lúc nó tăng trưởng ở châu Âu.
Các vùng lưu vực ven sông trở thành những cái nôi của những nền văn minh thứ nhất như lưu vực sông Hoàng Hà ở Trung Quốc, sông Nin ở Ai Cập, và lưu vực sông Ấn ở Pakistan. Một số dân tộc bản địa du cư, như những người dân Thổ dân Australia và thổ dân Nam Phi ở phía Nam châu Phi, không biết tới nông nghiệp cho tới tận thời tân tiến.
Nhiều nhóm người không thuộc về những vương quốc trước 1800. Trong số những nhà khoa học, đã có sự sự không tương đương về thuật ngữ "bộ lạc" phải được sử dụng để miêu tả loại xã hội của những người dân sống trong số đó. Những phần to lớn của toàn thế giới hoàn toàn có thể là lãnh thổ của những "bộ lạc" đó trước lúc người châu Âu khởi đầu tiến hành thực dân hoá. Nhiều "bộ lạc" chuyển thành vương quốc khi họ bị rình rập đe dọa hay bị ảnh hưởng bởi những vương quốc. Ví dụ như Marcomanni và Lát via. Một số "bộ lạc", như Kassites và Mãn Châu, chinh phục những vương quốc và lại bị chúng đồng hoá.
Nông nghiệp đã tạo thời cơ cho những xã hội phức tạp hơn, cũng khá được gọi là những nền văn minh. Các cuộc gia và những thị trường xuất hiện. Các kỹ thuật cải tổ kĩ năng của con người nhằm mục đích trấn áp vạn vật thiên nhiên và tăng trưởng giao thông vận tải lối đi bộ và thông tin.
Sự tăng trưởng của tôn giáoSửa đổi
Đa số những nhà sử học truy nguyên sự khởi đầu của Đức tin tôn giáo ở thời Đồ đá mới. Đa số những đức tin tôn giáo thời kỳ này cốt ở sự thờ phụng một Đức mẹ nữ thần, một Cha khung trời, và cũng luôn có thể có sự thờ phụng Mặt trời và Mặt Trăng như những vị thần. (click more sự thờ phụng Mặt trời)
Phát triển của văn minhSửa đổi
Quốc giaSửa đổi
Các biên giới vạch ra những vương quốc - một ví dụ rõ ràng là Vạn Lý Trường Thành, trải dài hơn thế nữa 6700 km, và lần thứ nhất được xây dựng vào Thế kỷ thứ III TCN để bảo vệ khỏi những kẻ chinh phục du cư từ phía bắc. Nó đã được xây dựng lại và tăng trưởng thêm nhiều lần.
Nông nghiệp dẫn tới nhiều thay đổi lớn. Nó được cho phép một xã hội đông đúc hơn thật nhiều, và nó tự tổ chức triển khai mình vào trong những vương quốc. Đã có nhiều định nghĩa được sử dụng cho thuật ngữ "vương quốc" Max Weber và Norbert Elias định nghĩa vương quốc là một tổ chức triển khai những người dân dân có một độc quyền về sự việc sử dụng hợp pháp vũ lực trong một vùng địa lý riêng không liên quan gì đến nhau.
Những vương quốc thứ nhất xuất hiện ở Lưỡng Hà, Ai Cập cổ đại và lưu vực sông Ấn Độ vào thời điểm cuối thiên niên kỷ thứ 4 và đầu thiên niên kỷ thứ ba TCN. Ở Lưỡng Hà, có nhiều thành bang. Ai Cập cổ đại khởi đầu là một vương quốc không còn những thành phố, nhưng nhanh gọn tiếp theo đó những thành phố xuất hiện. Một vương quốc cần một quân đội để thực thi việc sử dụng vũ lực hợp pháp. Một quân đội cần một cỗ máy quan liêu để duy trì nó. Ngoại trừ duy nhất là trường hợp văn minh lưu vực sông Ấn Độ vì thiếu dẫn chứng về một lực lượng quân sự chiến lược.
Các vương quốc đã xuất hiện ở Trung Quốc vào thời điểm cuối thiên niên kỷ thứ ba đầu thiên niên kỷ thứ hai TCN. Các cuộc trận chiến tranh lớn nổ ra Một trong những vương quốc ở Trung Đông. Hiệp ước Kadesh, một trong những hiệp ước hòa bình thứ nhất, được ký kết giữa người Hittites và Ai Cập cổ đại khoảng chừng 1275 TCN. Vào thế kỷ thứ VI TCN, Hoàng đế Cyrus II (Cyrus Đại Đế) trỗi dậy kiến lập Đế quốc Ba Tư cường thịnh,[69] chinh phạt được những nước Media, Lydia và Babylon. Ai Cập cũng rơi vào tay của con trai ông là Hoàng đế Cambyses II.[70] Ngoài ra, lịch sử toàn thế giới cổ đại cũng luôn có thể có những vương quốc hùng mạnh khác ví như đế quốc Maurya (thế kỷ thứ IV TCN), Trung Quốc (thế kỷ thứ III TCN), và Đế quốc La Mã (thế kỷ thứ I TCN).
Bản đồ toàn thế giới khoảng chừng năm 1200
Đụng độ Một trong những đế quốc trình làng vào thế kỷ thứ VIII, khi Khalip của Ả Rập (cai trị từ xứ Tây Ban Nha cho tới Iran) và nhà Đường bên Trung Quốc (cai trị từ Triều Tiên) đã đánh nhau trong hàng thập kỷ để giành quyền trấn áp Trung Á. Rộng to nhiều hơn hết trong thời đại này là đế quốc Mông Cổ vào thế kỷ thứ XIII. Lúc ấy, không ít người dân ở châu Âu, châu Á, Bắc Phi đều thuộc vào những vương quốc. Cũng có những vương quốc ở México và tây Nam Mỹ. Các vương quốc tiếp tục trấn áp ngày càng nhiều vùng lãnh thổ và dân chúng trên toàn thế giới; vùng đất ở đầu cuối chưa tồn tại vương quốc bị những vương quốc chia sẻ với nhau theo Hiệp ước Berlin năm (1878).
Thành phố và thương mạiSửa đổi
Vasco da Gama đi thuyền đến Ấn Độ để mang về gia vị vào thời gian cuối thế kỷ XV thời điểm đầu thế kỷ XVI.
Nông nghiệp cũng tạo ra và được cho phép sự tích trữ lương thực thặng dư hoàn toàn có thể dùng để phục vụ cho những người dân không dính dáng trực tiếp tới việc sản xuất lương thực. Sự tăng trưởng của nông nghiệp được cho phép sự xuất hiện của những thành phố thứ nhất. Chúng là những TT của vương quốc và hầu như không tự mình sản xuất ra lương thực. Các thành phố là những kẻ ăn bám và được phục vụ lương thực từ những vùng nông thôn xung quanh, nhưng trái lại nó phục vụ sự bảo vệ quân sự chiến lược ở nhiều mức độ rất khác nhau.
Sự tăng trưởng của những thành phố dẫn tới cái được gọi là văn minh: thứ nhất Văn minh Sumerian ở hạ Lưỡng Hà (3500 TCN), tiếp theo là văn minh Ai Cập dọc sông Nin (3300 TCN) và nền văn minh Harappan ở lưu vực sông Ấn (3300 TCN). Đã có dẫn chứng về những thành phố phức tạp với những mức độ xã hội cao và nền kinh tế thị trường tài chính tăng trưởng. Tuy nhiên, những nền văn minh này khá khác lạ so với nhau chính bới chúng hầu như có nguồn gốc độc lập. Chính ở thời hạn này chữ viết và thương mại ở tầm rộng khởi đầu xuất hiện.
Tại Trung Quốc, những xã hội tiền thành thị hoàn toàn có thể đã tiếp tục tăng trưởng từ 2500 TCN, nhưng triều đình thứ nhất được khảo cổ học xác lập là nhà Thương. Thiên niên kỷ thứ hai TCN tận mắt tận mắt chứng kiến sự nổi lên của nền văn minh ở Crete, lục địa Hy Lạp và TT Thổ Nhĩ Kỳ. Ở châu Mỹ, những nền văn minh như Maya, Moche và Nazca nổi lên ở Mesoamerica và Peru vào thời điểm cuối thiên niên kỷ thứ 1 TCN. Những đồng xu tiền xu đã được sử dụng ở Lydia.
Những con phố thương mại tầm xa xuất hiện lần đầu thiên niên kỷ thứ 3 TCN, khi những người dân Sumerians ở Lưỡng Hà marketing thương mại với nền văn minh Harappan ở lưu vực sông Ấn. Những con phố thương mại cũng xuất hiện ở phía đông Địa Trung Hải vào thiên niên kỷ thứ 4 TCN. Con đường tơ lụa giữa Trung Quốc và Syria bắt nguồn từ thiên niên kỷ thứ hai TCN. Các thành phố ở Trung Á và Ba Tư là nơi ngã ba đường của những con phố thương mại đó. Các nền văn minh Phoenician và Hy Lạp đã lập ra những đế quốc ở lưu vực Địa Trung Hải vào thế kỷ thứ I TCN nhờ vào thương mại. Người Ả Rập thống trị những con phố thương mại ở Ấn Độ Dương, Đông Á, và Sahara vào thời điểm cuối thiên niên kỷ thứ 1 và đầu thiên niên kỷ thứ hai. Những người Ả Rập và Do Thái cũng thống trị thương mại ở Địa Trung Hải vào thời điểm cuối thiên niên kỷ thứ 1. Người Ý chiếm vai trò này vào đầu thiên niên kỷ thứ hai.
Các thành phố người Flemish và Đức nằm ở vị trí TT những con phố thương mại ở Bắc Âu vào đầu thiên niên kỷ thứ hai. Ở mọi vùng, những thành phố chính tăng trưởng ở những ngã ba đường dọc theo những con phố thương mại.
Tôn giáo và Triết họcSửa đổi
Những triết học và tôn giáo mới xuất hiện ở cả phía đông và phía tây, nhất là vào lúc chừng thế kỷ thứ VI TCN. Cùng với thời hạn, một tập hợp phong phú những tôn giáo tăng trưởng trên toàn thế giới, với Ấn Độ giáo và Phật giáo ở Ấn Độ, Hỏa giáo ở Ba Tư là một trong số những đức tin lớn và sớm nhất. Ở phía đông, ba trường phái tư tưởng ngự trị Trung Quốc cho tới tận ngày này. Chúng gồm Đạo giáo, Pháp gia, và Khổng giáo. Truyền thống Khổng giáo, sau này đạt được vị trí thống trị, không tìm cách tăng cường luật pháp, mà là tìm kiếm quyền lực tối cao và những tấm gương truyền thống cuội nguồn cho đạo đức chính trị. Ở phía tây, truyền thống cuội nguồn triết học Hy Lạp, được thể hiện qua những tác phẩm của Plato và Aristotle, đã được truyền bá ra khắp châu Âu và Trung Đông qua những cuộc chinh phục của vua Alexandros Đại Đế xứ Macedonia vào thế kỷ thứ IV TCN.
Những vùng và những nền văn minh lớnSửa đổi
Tới những thế kỷ ở đầu cuối TCN, vùng Địa Trung Hải, sông Hằng và sông Dương Tử đang trở thành khu vực phát sinh của những đế quốc mà những nhà cai trị về sau này sẽ phải tìm cách học tập. Trong lịch sử Ấn Độ, đế quốc Maurya cai trị hầu hết tiểu lục địa Ấn Độ, trong lúc người Pandyas cai trị phần nam Ấn Độ. Trong lịch sử Trung Quốc, nhà Tần và nhà Hán đã mở rộng sự cai trị của đế quốc thông qua sự thống nhất chính trị, cải tổ thông tin và nổi tiếng nhất là việc xây dựng nhà nước độc quyền của vua Hán Quang Vũ Đế. Ở phía tây, những người dân La Mã khởi đầu mở rộng lãnh thổ của tớ thông qua những cuộc chinh phục và thực dân hóa từ thế kỷ III TCN. Dưới thời cai trị của Hoàng đế Augustus, khoảng chừng thời gian Ra đời của Giêsu thành Nazareth, La Mã trấn áp mọi vùng đất xung quanh Địa Trung Hải.
Các đế quốc vĩ đại nhờ vào kĩ năng khai thác quy trình sáp nhập thông qua quân sự chiến lược và việc xây dựng những vùng định cư được bảo vệ để trở thành những TT nông nghiệp. Hòa bình mà người ta mang lại thúc đẩy thương mại quốc tế, mà nổi tiếng nhất là yếu tố tăng trưởng của con phố tơ lụa. Họ cũng phải đương đầu với những yếu tố thông thường, như những yếu tố liên quan tới việc duy trì những lực lượng phần đông và ủng hộ một chính sách quan liêu TT. Các ngân sách này đều đổ lên đầu nông dân, trong lúc những lãnh chúa đất ngày càng trốn tránh quyền trấn áp từ TW và cũng không chịu nộp thuế cho nhà nước. Áp lực của những bộ lạc du cư ở biên giới cũng đẩy nhanh quy trình tan rã từ bên trong. Vương triều nhà Hán rơi vào nội chiến năm 220, trong lúc Đế quốc La Mã khởi đầu giảm triệu tập hóa và cũng trở nên phân loại vào thời hạn đó.
Trên những vùng khí hậu ở Âu Á, châu Mỹ và Bắc Phi, những đế quốc lớn tiếp tục nổi lên và sụp đổ. Tại Ba Tư, Vương triều nhà Sassanid tăng trưởng hùng mạnh, với những Hoàng đế Ardashir I, Shapur I, Shapur II và Khosrow I.[71]
Sự tan rã từ từ của đế quốc La Mã, đã tồn tại qua nhiều thế kỷ, từ sau thế kỷ thứ II, trùng khớp với việc mở rộng của Ki-tô giáo về phía tây từ Trung Đông. Phần phía tây của Đế quốc La Mã rơi vào tay của nhiều bộ lạc người Đức vào thế kỷ thứ V, và những xã hội đó dần tăng trưởng thành một số trong những chiến quốc, toàn bộ đều link với Giáo hội Công giáo La Mã Theo phong cách này hay cách khác. Phần còn sót lại của đế quốc La Mã ở phía đông Địa Trung Hải từ này được gọi là đế quốc Đông La Mã. Nhiều thế kỷ sau, một sự hợp nhất có số lượng giới hạn đã phục hồi lại tây Âu thông qua sự xây dựng đế quốc La Mã thần thánh, gồm một số trong những vương quốc hiện thuộc Đức và Ý.
Tại Trung Quốc, những triều đại nổi lên rồi lại sụp đổ in như nhau. Những người du cư từ phía bắc khởi đầu xâm chiếm từ thế kỷ thứ IV, ở đầu cuối chinh phục hầu như toàn bộ miền bắc việt nam Trung Quốc và lập nên nhiều tiểu quốc. Nhà Tuỳ tái thống nhất Trung Quốc năm 581, và dưới thời nhà Đường (618-907) Trung Quốc lần thứ hai trải qua thời cực thịnh của tớ. Tuy nhiên, nhà Đường cũng tan vỡ và, sau khoảng chừng nửa thế kỷ hỗn loạn, nhà bắc Tống thống nhất Trung Quốc năm 982. Tuy nhiên, áp lực đè nén từ những vương quốc du cư phía bắc ngày càng cấp bách. Toàn bộ miền bắc việt nam Trung Quốc rơi vào tay người Nữ Chân năm 1141 và đế quốc Mông Cổ đã chinh phục toàn bộ Trung Quốc năm 1279, cũng như hầu như toàn bộ vùng Âu Á, chỉ từ lại vùng tây Âu và trung Âu, Nhật Bản và Khu vực Đông Nam Á- hoặc là lệ thuộc như Cao Ly hoặc là đánh thắng như Việt Nam.
Miền bắc Ấn Độ được cai trị bởi đế quốc Gupta vào thời đó. Ở miền nam Ấn, ba vương quốc của bật của người Tamil xuất hiện, là Chera, Chola, và Pallava. Sự ổn định tiếp tiếp theo đó góp thêm phần báo trước thời đại hoàng kim của văn hoá Ấn Độ giáo vào thế kỷ thứ IV và thế kỷ V.
Xác ướp Inca.
Tàn tích của Machu Picchu, "thành phố đã biến mất của người Incas," đang trở thành một hình tượng được công nhận của nền văn minh Inca.
Các xã hội to lớn cũng khởi đầu được dựng lên ở Trung Mỹ vào thời kỳ đó, người Maya và người Aztec ở Mesoamerica là những xã hội tăng trưởng nhất. Khi nền văn hoá nguyên gốc của người Olmec dần tàn lụi, những thành bang lớn của người Maya chậm rãi vượt lên cả về số lượng và tầm ảnh hưởng, và văn hoá Maya tăng trưởng ra khắp Yucatán và những vùng xung quanh. Đế quốc về sau này của người Aztec được xây dựng trên những nền văn hoá láng giềng và bị ảnh hưởng từ những dân tộc bản địa đã biết thành chinh phục, như người Toltec.
Nam Mỹ tận mắt tận mắt chứng kiến sự trỗi dậy của người Inca vào thế kỷ thứ XIV và thế kỷ thứ XV. Đế chế Inca ở Tawantinsuyu trải dài ra toàn bộ vùng Andes và có kinh đô ở Cusco. Inca thời ấy rất thịnh vượng và tiến bộ, được biết tới nhờ khối mạng lưới hệ thống đường sá Inca tuyệt vời và những khu công trình xây dựng xây dựng lớn.
Hồi giáo, khởi đầu từ vùng Ả Rập vào thế kỷ thứ VII, cũng là một trong những thế lực đáng để ý quan tâm nhất trong suốt lịch sử toàn thế giới, từ khởi đầu với một số trong những ít tín đồ nó đang trở thành nền tảng cơ bản của nhiều đế quốc to lớn tại Ấn Độ, Trung Đông và Bắc Phi.
Ở vùng Đông Bắc Phi, Nubia và Ethiopia, cả hai nước từ lâu đã có quan hệ với vùng Địa Trung Hải, vẫn thuộc ảnh hưởng của Ki-tô giáo trong lúc phần còn sót lại của châu Phi phía bắc đường xích đạo đã đổi sang Hồi giáo. Cùng với Hồi giáo là những kỹ thuật mới đã lần thứ nhất được cho phép thương mại chính yếu vượt qua Sahara. Nguồn thuế từ thương mại đó dẫn tới sự thịnh vượng ở Bắc Phi và sự nổi lên của nhiều vương quốc vùng Sahel.
Thời kỳ này được ghi dấu bởi sự tăng cấp cải tiến kỹ thuật chậm rãi nhưng chắc như đinh, với những sự tăng trưởng có tầm ảnh hưởng quan trọng như bàn đạp yên ngựa và bừa (mouldboard plough) xuất hiện cách nhau chỉ vài thế kỷ.
Sự trỗi dậy của châu ÂuSửa đổi
Bối cảnh sự tiến bộ của châu ÂuSửa đổi
Phát minh in báo kiểu di tán được năm 1450 tại Đức sẽ là số #1 trong 100 Sự kiện vĩ đại nhất của Thiên niên kỷ do tạp chí LIFE bầu chọn. Theo một số trong những ước tính, chưa tới 50 năm tiếp theo khi cuốn Kinh thánh thứ nhất được in năm 1455, hơn chín triệu cuốn sách đã được in.
Các đế chế nông nghiệp ban đầu bị ảnh hưởng mạnh mẽ và tự tin bởi môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên của tớ. Sản lượng còn thấp và những thảm hoạ vạn vật thiên nhiên thường là nguyên nhân chính tác động vào vòng xoay thịnh vượng rồi suy tàn gây ra sự trỗi dậy và sụp đổ của chúng. Nhưng tới năm 1000, đã có một sự thay đổi về chất trong lịch sử toàn thế giới. Tiến bộ kỹ thuật và sự thịnh vượng được thương mại thúc đẩy dần ngày càng có ảnh hưởng to nhiều hơn. Những thay đổi này thường xẩy ra ở những vùng có sản lượng nông nghiệp cao nhất: Trung Quốc, Ấn Độ và những khu vực trong toàn thế giới Hồi giáo.
Trung Quốc có những người dân nông dân tự do không hề bị phụ thuộc, họ hoàn toàn có thể bán hoa lợi và tham gia nhiệt huyết vào thị trường. Nông nghiệp có sản lượng cao. Nhưng, sau những cuộc tiến công dữ đội thứ nhất của người Nữ Chân, những gì sót lại của Vương triều nhà Tống đã biết thành người Mông Cổ chinh phục năm 1279.
Bên ngoài, cuộc Phục hưng của châu Âu (khởi nguồn vào thế kỷ XIV). Nó đã mang lại một nền văn hoá mang nhiều tính tò mò và sau cùng dẫn tới chủ nghĩa nhân đạo, cách mạng khoa học, và ở đầu cuối là yếu tố quy đổi vị đại của cách mạng công nghiệp. Tuy nhiên, cách mạng khoa học ở thế kỷ XVII không khiến ảnh hưởng lập tức tới công nghệ tiên tiến và phát triển. Chỉ ở nửa sau của thế kỷ XIX những tiến bộ khoa học mới được vận dụng cho những ý tưởng sáng tạo thực tiễn. Những sự tiến bộ của châu Âu được tăng trưởng vào thời gian giữa thế kỷ XVIII gồm cả hai: một nền văn hoá thương mại và sự giàu sang nhờ thương mại ở Đại Tây Dương.
Một số ý kiến được đưa ra để lý giải tại sao, từ 1750 trở đi, châu Âu trỗi dậy và vượt qua những nền văn minh khác, trở thành nơi phát sinh cách mạng công nghiệp, và thống trị phần còn sót lại của toàn thế giới. Max Weber nhận định rằng nó nhờ vào một trong những tác dụng về mặt đạo đức của Tin lành (Protestant work ethic) đã thúc đẩy những người dân châu Âu thao tác nhiệt huyết hơn và lâu dài hơn thế nữa so với những thế hệ trước. Một lý giải kinh tế tài chính - xã hội khác lại lưu ý tới nhân khẩu học: châu Âu với giới tăng lữ sống độc lập, với việc di cư thuộc địa, những TT thành thị có tỷ suất tử cao, những trận chiến triền miên, và có độ tuổi kết hôn muộn nên gây trở ngại lớn tới sự tăng trưởng dân số của nó so với những nền văn hoá châu Á. Sự thiếu vắng lao động đồng nghĩa tương quan với việc những thặng dư được góp vốn đầu tư vào tiến bộ kỹ thuật nhằm mục đích tiết kiệm chi phí nhân công như những bánh xe và những cối xay, những xa quay tơ và khung cửi chạy bằng nước, động cơ hơi nước, và vận chuyển bằng tàu thuỷ chứ không mất ngân sách vào việc mở rộng đơn thuần và giản dị quy mô dân số. Nhiều người nhận định rằng những thể chế của châu Âu cũng luôn có thể có tính ưu việt, rằng những quyền sở hữu và những nền kinh tế thị trường tài chính thị trường tự do ở châu Âu mạnh mẽ và tự tin hơn ở bất kỷ nơi nào khác trên toàn thế giới.
Địa lý châu Âu cũng hoàn toàn có thể đóng một vai trò quan trọng. Trung Đông, Ấn Độ và Trung Quốc toàn bộ đều bị xung quanh bởi những dãy núi, nhưng một khi vượt qua được những biên giới bên phía ngoài đó thì đất đai lại khá phẳng. Trái lại, dãy Alps, Pyrenees, và những rặng núi khác chạy xuyên thấu châu Âu, và lục địa bị phân loại bởi nhiều biển. Điều này làm cho châu Âu đã có được sự bảo vệ khỏi mối nguy hiểm từ những kẻ xâm lược vùng Trung Á. Ở thời kỳ trước lúc có súng cầm tay, toàn bộ vùng Âu Á đều bị đe doạ bởi những kỵ sĩ vùng thảo nguyên Trung Á. Những dân tộc bản địa du cư đó có ưu thế về quân sự chiến lược so với những nước nông nghiệp ở vùng rìa lục địa và nếu họ tràn vào bên trong những đồng bằng phía bắc Ấn Độ hay những vùng châu thổ Trung Quốc thì không còn cách nào để ngăn cản trở được họ. Những cuộc xâm lấn này thường gây tàn phá và huỷ hoại. Thời đại hoàng kim của Hồi giáo đã chấm hết khi quân Mông Cổ cướp phá kinh thành Baghdad năm 1258, và cả Ấn Độ cùng Trung Quốc cũng là tiềm năng của những cuộc xâm lược từ Đế quốc Mông Cổ hùng mạnh. châu Âu, nhất là tây Âu cách khá xa khỏi mối đe doạ đó.
Địa lý cũng góp thêm phần vào những khác lạ địa chính trị quan trọng. Trong hầu hết lịch sử của tớ Trung Quốc, Ấn Độ và Trung Đông đều thống nhất dưới một quyền lực tối cao cai trị duy nhất và nó mở rộng cho tới lúc chạm tới những vùng núi non và sa mạc. Vào năm 1600, Đế quốc Ottoman trấn áp hầu như toàn bộ Trung Đông, nhà Minh quản trị và vận hành Trung Quốc, và Đế quốc Mughal từng cai trị toàn bộ Ấn Độ. Trái lại, châu Âu hầu như luôn bị chia rẽ trong số những nước chiến quốc. Các đế quốc "toàn Âu", ngoại trừ Đế quốc La Mã, sớm trước đó, đều phải có khuynh hướng suy sụp sớm ngay sau khi họ nổi lên. Nghịch lý, sự đối đầu đối đầu kinh hoàng Một trong những nước đối nghịch thường được miêu tả như thể một nguồn gốc của yếu tố thành công xuất sắc của châu Âu. Ở những vùng khác, sự ổn định thường được ưu tiên hơn so với việc tăng trưởng. Ví dụ, sự nổi lên của Trung Quốc với tư cách cường quốc trên biển khơi đã biết thành Hai jin nhà Minh ngăn cản. Ở châu Âu sự không cho như vậy là không thể xẩy ra vì có sự bất hoà, nếu bất kỳ một nước nào áp đặt lệnh cấm đó, nó sẽ nhanh gọn bị bỏ lại sau so với những kẻ đối đầu đối đầu với nó.
Một yếu tố địa lý quan trọng khác góp thêm phần vào sự trỗi dậy của châu Âu là Địa Trung Hải, trong hàng nghìn năm, nó hoạt động và sinh hoạt giải trí như một siêu xa lộ trên biển khơi tạo thuận tiện cho những trao đổi hàng hoá, con người, ý tưởng và những ý tưởng sáng tạo.
Một Tây Âu thực dân và một Đông Âu hùng mạnhSửa đổi
Vào thế kỷ mười bốn, thời kỳ Phục hưng đã khởi đầu ở châu Âu. Một số học giả nay đã nêu lên vướng mắc về việc thời kỳ nở rộ về nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp và chủ nghĩa nhân đạo này còn có ảnh hưởng thế nào riêng với khoa học, nhưng quả thực thời kỳ này đã tận mắt tận mắt chứng kiến một sự hợp nhất quan trọng giữa kiến thức và kỹ năng Ả rập và châu Âu. Một trong những tăng trưởng có vai trò nhất là thuyền khơi, nó tích hợp buồm tam giác của người Ả Rập với buồm vuông của người châu Âu để tạo ra những chiếc tàu thứ nhất hoàn toàn có thể chạy một cách bảo vệ an toàn và uy tín trên Đại Tây Dương. Cùng với những tăng trưởng quan trọng trong nghề hàng hải, kỹ thuật này đã được cho phép Christopher Columbus năm 1492 đi ngang qua Đại tây dương và nối từ Phi-Âu Á đến Châu Mỹ.
Việc này còn có những ảnh hưởng to lớn tới cả hai lục địa, là một trong những yếu tố ngoài phạm vi sử học nổi tiếng nhất. Người châu Âu đem theo họ bệnh tật mà người châu Mỹ trước đó chưa từng bao giờ biết tới, và một số trong những lượng không chắc như đinh, có lẽ rằng hơn 90% người thổ dân châu Mỹ đã biết thành giết hại trong một lô những vụ Viral bệnh dịch kinh khủng. Người châu Âu cũng luôn có thể có những tiến bộ khoa học về ngựa, sắt thép và súng được cho phép họ hoàn toàn có thể vượt trội so với những Đế chế của người Aztec và Inca, cũng như những nền văn hoá khác ở Bắc Mỹ.
Vàng và những nguồn tài nguyên từ châu Mỹ khởi đầu bị cướp đoạt khỏi tay những người dân châu Mỹ và được chất lên thuyền đem về châu Âu, cùng lúc đó số lượng lớn những người dân châu Âu thực dân khởi đầu di cư về phía tây. Để phục vụ nh cầu lớn về lao động ở những thuộc địa mới, sự xuất khẩu ồ ạt những người dân châu Phi làm nô lệ khởi đầu. Ngay tiếp theo đó nhiều người châu Mỹ khởi đầu có điểm lưu ý di truyền từ những nô lệ. Ở Tây Phi, một loạt những vương quốc giàu sang đã tiếp tục tăng trưởng dọc theo Bờ biển nô lệ, khởi đầu trở nên thịnh vượng từ khai thác và bóc lột những người dân châu Phi nô lệ.
Chiếc Santa Maria bỏ neo, vẽ năm 1628 bởi Andries van Eertvelt, thể hiện chiếc tàu buồm vuông nổi tiếng của Christopher Columbus.
Sự mở rộng hàng hải của châu Âu, nhờ vào vùng địa lý của tớ, phần lớn là nhờ ở những nước lục địa gần bờ biển Đại tây dương: Bồ Đào Nha, Tây Ban Nha, Anh Quốc, Pháp, Hà Lan. Đế quốc Bồ Đào Nha và Đế quốc Tây Ban Nha ban đầu là những kẻ chinh phục vững mạnh nhất và có ảnh hưởng lớn số 1, nhưng chỉ thuở nào gian ngắn sau nó đã được chuyển giao cho Anh Quốc, Pháp và Hà Lan những nước này thống trị Đại Tây Dương. Trong một loạt những trận chiến, trình làng vào thế kỷ XVII và thế kỷ XVIII, lên tới cực điểm với những trận chiến thời Napoleon, Anh Quốc nổi lên là siêu cường thứ nhất của toàn thế giới. Nó là một đế quốc trải dài khắp quả đất, trấn áp, ở lúc cực điểm, gần một phần tư mặt phẳng lục địa toàn thế giới, trên đó "Mặt trời không bao giờ lặn".
Lúc ấy, những cuộc viễn du của Đô đốc Trịnh Hòa bị nhà Minh, triều đình được xây dựng sau khi đánh đuổi được người Mông Cổ ở Trung Quốc, không cho. Một cuộc cách mạng thương mại Trung Quốc, thỉnh thoảng được miêu tả như thể quy trình "chủ nghĩa tư bản sơ khai," cũng sớm chết yểu. Nhà Minh ở đầu cuối lại rơi vào tay những người dân Mãn Châu, trở thành nhà Thanh, và đó là một quy trình yên tĩnh và thịnh vương, nhưng ngày càng trở nên một con mồi riêng với việc xâm lấn từ phương tây.
Ngay sau khi xâm chiếm châu Mỹ, người châu Âu đã sử dụng tiến bộ kỹ thuật của tớ để chinh phục những dân tộc bản địa ở châu Á. Đầu thế kỷ XIX, nước Anh chiếm quyền trấn áp tiểu lục địa Ấn Độ, Ai Cập và Bán hòn đảo Malaysia; Người Pháp chiếm Đông Dương; trong lúc người Hà Lan chiếm Đông Ấn. Người Anh cũng chiếm nhiều vùng khi đó chỉ có những bộ tộc ở trình độ văn minh thời kỳ đồ đá mới, gồm Australia, New Zealand và Nam Phi, và, in như trường hợp châu Mỹ, thật nhiều kẻ thực dân Anh khởi đầu di cư sang những vùng đó. Vào thời gian cuối thế kỷ mười chín, những vùng ở đầu cuối ở châu Phi còn chưa bị xâm chiếm bị những nước mạnh ở châu Âu đem ra chia chác với nhau.
Vào những thế kỷ XVIII và XIX, những liệt cường Đông Âu tăng trưởng cường thịnh. Trong suốt 149 năm Tính từ lúc lúc Nga hoàng Aleksei I mất vào năm 1676 cho tới lúc Nga hoàng Aleksandr I mất vào năm 1825, Vương triều nhà Romanov đã đưa giang sơn từ một cường quốc địa phương non trẻ lên thành một "tên sen đầm của châu Âu" bất khả chiến baị. Trong khi Nga hoàng Aleksei I lên ngôi cùng thập niên với vua Pháp là Louis XIV thì ông chẳng được nghe biết mấy tại Hoàng cung Versailles, thì Nga hoàng Aleksandr I đã đánh tan tác quân Pháp mà thẳng tiến vào kinh thành Paris. Nga hoàng Pyotr I (trị vì: 1682 - 1725) và Nữ hoàng Ekaterina II (trị vì: 1762 - 1796) đều được tôn vinh là "Đại Đế", với tài năng phi thường họ đã góp sức không nhỏ đến việc tăng trưởng cường thịnh của nước Nga. Nước Nga giành thắng lợi trong nhiều cuộc trận chiến tranh và Đại Công quốc Moskva vươn lên thành một "Đế quốc của toàn dân Nga".[72] Lực lượng Quân đội Nga trở nên hùng cường.[73] Đế quốc Nga cường thịnh đã dẹp tan tác mọi mối rình rập đe dọa trước kia từ quân Thổ Nhĩ Kỳ Ottoman và quân Thụy Điển.[74] Danh tiếng của nước Nga vang xa trong cuộc Chiến tranh Bảy năm, dù Nữ hoàng Elizaveta thất bại trong việc xâm lược nước Phổ.[75] Vua nước Phổ là Friedrich II cũng thoát khỏi chủ trương bành trướng của nước Nga trong trong năm tháng tiếp theo đó.[74]
Trong cùng thời hạn đó, Vương quốc Phổ nhanh gọn tăng trưởng hùng cường.[76] Nước Phổ trở thành một tấm gương sáng, phản ánh truyền thống cuội nguồn châu Âu nhân văn: với một cỗ máy hành chính chính phủ nước nhà hữu hiệu, một chủ trương khoan dung tôn giáo và một cỗ máy dân sự không tham nhũng.[77] "Hào khí Phổ" trỗi dậy với niềm trung quân, niềm nhiệt huyết với nền quân sự chiến lược, và niềm tự hào với việc tăng trưởng của nền văn hóa truyền thống cổ truyền giang sơn. Các vua Friedrich I (trị vì: 1688 - 1713) và Friedrich Wilhelm I (trị vì: 1713 - 1740) tăng trưởng giang sơn, tham chiến trong những cuộc Chiến tranh Kế vị Tây Ban Nha và Đại chiến Bắc Âu, chiếm hữu được những vùng đất quan trọng như Stettin và Tây Pomerania.[78] Vua Friedrich Wilhelm I ra sức xây dựng một lực lượng Quân đội Phổ hùng mạnh.[79] Vào ngày 16 tháng 12 năm 1740, tân vương Friedrich II (được tôn vinh là Friedrich Đại Đế hay Friedrich Độc Đáo) đem 27 nghìn quân chinh phạt được tỉnh Silesia của Đế quốc Áo.[80] Ông tiến hành những cải cách tiến bộ[81], và giữ vững được toàn bộ giang sơn trong cuộc Chiến tranh Bảy năm chống cả liên quân Pháp - Áo - Nga - Thụy Điển.[82] Vị vua xuất chúng này được những người dân đương thời thán phục và những nhà sử học mê say.[80] Sau này, ông còn thiết lập "Liên minh những Vương hầu" thắng lợi, trở thành vị minh chủ của những tiểu quốc Đức trong Đế quốc La Mã Thần thánh.[83]
Thời kỳ này ở châu Âu tận mắt tận mắt chứng kiến Thời đại Lý tính dẫn tới cách mạng khoa học, làm thay đổi sự hiểu biết của toàn bộ chúng ta về toàn thế giới và tạo cơ sở cho cách mạng công nghiệp, một sự chuyển đối cơ bản của những nền kinh tế thị trường tài chính toàn thế giới. Nó khởi đầu ở nước Anh và việc sử dụng những hình thức sản xuất mới như những nhà máy sản xuất, sản xuất hàng loạt, và cơ giới hoá để sản xuất ra nhiều loại thành phầm với vận tốc nhanh hơn và tốn ít nhân công hơn những phương pháp thức sản xuất trước đó. Thời đại của lý trí cũng dẫn tới sự khởi đầu của dân chủ như toàn bộ chúng ta biết lúc bấy giờ, trong những cuộc cách mạng ở Mỹ và ở Pháp vào thời gian cuối thế kỷ XVIII. Dân chủ sẽ tăng trưởng để sở hữu một ảnh hưởng sâu rộng lên những sự kiện toàn thế giới và chất lượng môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường. Trong thời cách mạng công nghiệp, kinh tế tài chính toàn thế giới nhanh gọn nhờ vào than, cũng như những hình thức giao thông vận tải lối đi bộ mới, như đường tàu và tàu hơi nước, làm cho toàn thế giới trở nên nhỏ hơn. Trong lúc ấy, ô nhiễm công nghiệp và những tổn hại riêng với môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên vạn vật thiên nhiên, đã hiện hữu từ khi mày mò ra lửa và sự khởi đầu của nền văn minh, đã được đẩy nhanh gấp hàng trăm lần.
Thế kỷ XXSửa đổi
Sự xuất hiện của nhiều chủng loại vũ khí hạt nhân, quả bom tại Nagasaki năm 1945, chấm hết Chiến tranh toàn thế giới thứ hai và ghi lại bước khởi đầu của Chiến tranh lạnh.
Thế kỷ XX tận mắt tận mắt chứng kiến sự giảm sút mức độ thống trị riêng với toàn thế giới của châu Âu, một phần vì những thiệt hại và sự tàn phá quyết liệt của Chiến tranh toàn thế giới thứ nhất và Chiến tranh toàn thế giới thứ hai cùng với việc hiện hữu của Hợp chúng quốc Hoa Kỳ và Liên bang Xô viết với tư cách là những siêu cường mới. Sau trận chiến tranh toàn thế giới thứ hai, Liên hiệp quốc được xây dựng với kỳ vọng rằng ngăn ngừa những cuộc xung đột Một trong những vương quốc và làm cho trận chiến tranh không thể xẩy ra trong tương lai - những kỳ vọng vẫn chưa bao giờ hoàn toàn có thể thực thi được. Sau năm 1990, Liên bang Xô viết sụp đổ và Hợp chúng quốc Hoa Kỳ trở thành siêu cường duy nhất trên toàn thế giới. (Xem "Pax Americana.")
Thế kỷ này cũng tận mắt tận mắt chứng kiến sự trỗi dậy của những hệ tư tưởng mới. Đầu tiên, sau năm 1917 là chủ nghĩa cộng sản ở Liên Xô, nó phủ rộng rộng tự do ra ra khắp Đông Âu sau năm 1945, và Trung Quốc năm 1949, cùng những nước khác thuộc Thế giới thứ ba trong trong năm thuộc thập kỷ 1950 và 1960. Thập kỷ 1920 là quy trình chủ nghĩa độc tài phát xít quân phiệt chiếm hữu được quyền lãnh đạo ở Đức, Ý, Nhật và Tây Ban Nha.
Những sự chuyển giao quyền lực tối cao này đã dẫn tới những cuộc trận chiến tranh với tầm vóc và mức độ huỷ diệt rất khác nhau. Chiến tranh toàn thế giới thứ nhất đã tiêu diệt nhiều chính sách quân chủ cũ tại châu Âu, và làm suy yếu Pháp và Anh Quốc. Chiến tranh toàn thế giới thứ hai dẫn tới sự sụp đổ của những chính sách độc tài quân sự chiến lược ở châu Âu và sự trỗi dậy của cộng sản chủ nghĩa ở Đông Âu và châu Á, gây ra cuộc Chiến tranh lạnh, sự căng thẳng mệt mỏi kéo dãn bốn mươi năm giữa Hoa Kỳ với Liên bang xô viết và liên minh của tớ. Toàn bộ quả đât bị đặt trước rủi ro không mong muốn tiềm ẩn tiềm ẩn hủy hoại bởi sự tăng trưởng của nhiều chủng loại vũ khí hạt nhân. Sau khi có bước tiến bộ vượt bậc về vũ khí, toàn thế giới lại phải tận mắt tận mắt chứng kiến sự tan rã của Liên bang Xô viết thành những vương quốc riêng lẻ, một số trong những những nước cộng hoà cũ tái gia nhập với Nga vào trong một khối thịnh vượng chung, những nước khác phù thích hợp với Tây Âu.
Thế kỷ này cũng là thời gian công nghệ tiên tiến và phát triển tiến bộ vượt bật, tuổi thọ con người và tiêu chuẩn sống tăng thêm đáng kể. Khi kinh tế tài chính toàn thế giới chuyển từ cơ bản nhờ vào than đá chuyển qua nhờ vào dầu mỏ, kỹ thuật thông tin và giao thông vận tải lối đi bộ tiếp tục làm toàn thế giới trở nên tăng trưởng hơn. Những thành tựu công nghệ tiên tiến và phát triển trong thế kỷ này cũng góp thêm phần giảm những yếu tố ô nhiễm môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên tại thành phố so với thời dùng than.
Lần thám hiểm Mặt Trăng mới gần đây nhất, Apollo 17.
Nửa sau của thế kỷ XX là quy trình tăng trưởng của thời đại tin học và toàn thế giới hoá làm thuận tiện hơn trong thương mại và trao đổi văn hoá tăng thêm ở tại mức đáng kinh ngạc. Thám hiểm vũ trụ mở rộng ra toàn bộ hệ mặt trời. DNA, mức độ bản nguyên nhất của yếu tố sống đã được mày mò và bộ gene của con người cũng khá được nối kết khá đầy đủ, hứa hẹn sẽ mang lại một thay đổi về tình trạng bệnh tật của loài người. Số lượng những bài báo khoa học lúc bấy giờ vượt quá tổng số lượng của chúng trước năm 1900 [2] Lưu trữ 2005-12-26 tại Wayback Machine, và cứ 15 năm lại tăng gấp hai.[3][liên kết hỏng] Tỷ lệ biết chữ tiếp tục tăng thêm, và Phần Trăm nhân lực thiết yếu để sản xuất ra đủ lượng lương thực cho toàn thế giới ngày càng giảm sút khi toàn bộ chúng ta đạt tới (thời đại của những máy móc trí tuệ).
Cũng trong quy trình này đã xuất hiện rủi ro không mong muốn tiềm ẩn tiềm ẩn về sự việc kết thúc của lịch sử loài người, là kết quả của những rủi ro không mong muốn tiềm ẩn tiềm ẩn không thể điều tiết được của quy trình toàn thế giới hoá: sự tăng trưởng vũ khí hạt nhân, hiệu ứng nhà kính và những hình thức khác của yếu tố suy giảm chất lượng vạn vật thiên nhiên có nguyên nhân từ "những nhà máy sản xuất sử dụng nguyên vật tư hoá thạch," những cuộc xung đột quốc tế có nguyên nhân từ sự suy giảm của những nguồn tài nguyên vạn vật thiên nhiên, sự Viral nhanh gọn của nhiều chủng loại dịch bệnh như HIV, và sự di tán gần Trái Đất của những tiểu hành tinh và sao chổi.
Sự tăng trưởng của những vương quốc cũng làm ngày càng tăng mong ước chiếm đoạt và nỗi sợ hãi vì bị thiệt hại. Ý thức giống hệt vương quốc luôn luôn được viện tới trong mọi cuộc xung đột với bên phía ngoài và sẽ là một rủi ro không mong muốn tiềm ẩn tiềm ẩn tiềm tàng. Khi thế kỷ XX chấm hết, toàn thế giới cũng tận mắt tận mắt chứng kiến sự trỗi dậy của một số trong những nước sẽ là cường quốc mới, là Liên minh châu Âu. Một số bước sẵn sàng sẵn sàng đầy toan tính đã được thực thi nhằm mục đích đối đầu đối đầu với Liên minh châu Âu từ những nước Châu Á, Châu Phi và Nam Mỹ. Sự trỗi dậy, môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường và sự sụp đổ của những vương quốc, được tổ chức triển khai với nhiều sắc dân phần đông và cho mục tiêu hoàn thành xong những tiềm năng của loài người, tiếp tục là một rủi ro không mong muốn tiềm ẩn tiềm ẩn của trận chiến tranh, với việc thiệt hại đi cùng về nhân mạng, vật chất, bệnh tật, đói nghèo và diệt chủng.
Toàn cầu hóa và Tây phương hóaSửa đổi
Về mặt chính trị, toàn thế giới được thống nhất bởi người châu Âu, những người dân đã lập nên những thuộc địa ở hầu hết những vùng lãnh thổ toàn thế giới bên phía ngoài châu Âu. Văn hóa phương Tây được tân tiến hóa nhanh gọn nhờ vào cuộc cách mạng công nghiệp và khởi đầu thống trị toàn thế giới trong thế kỷ XIX và XX, nhưng nó cũng trở nên ảnh hưởng lớn từ những nền văn minh khác. Vẫn có nhiều khác lạ thâm thúy về văn hóa truyền thống Một trong những vùng trên toàn thế giới, tuy nhiên khuynh hướng hiện tại là thống nhất dưới sự ảnh hưởng của phương Tây.
Các đế quốc thương mại như Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha, Hà Lan, Pháp và Anh Quốc từ thế kỷ XV đến thế kỷ XIX đã thống trị trên những vùng biển. Công nghiệp hóa và những thay đổi về chính trị cũng như xã hội ở phương Tây trong thế kỷ XVIII và XIX đã dẫn tới một cảm hứng ưu việt trong số những nhà tư tưởng và chính trị phương Tây. Châu Phi và hầu hết Châu Á trở thành những vùng nằm dưới quyền trấn áp của châu Âu, trong lúc những hậu duệ của người châu Âu quản trị và vận hành Australia và Châu Mỹ.
Các ý tưởng mới phát sinh với mục tiêu sửa đổi lại hình thức toàn thế giới. Những người theo chủ nghĩa xã hội Darwin và những người dân theo chủ nghĩa đế quốc thường tin rằng người da trắng là ưu việt hơn và rằng họ sẽ "khai hóa" cho những dân tộc bản địa còn ở trình độ sơ khai (những nền văn hóa truyền thống cổ truyền khác) bằng phương pháp đưa tới đó phương pháp sản xuất phương Tây (kinh tế tài chính) và những ý thức hệ phương tây như Ki-tô giáo. Nhờ vậy, những dân tộc bản địa sơ khai hoàn toàn có thể có một cách sống ‘tốt hơn’, ‘đạo đức hơn’, tuy nhiên họ nhận định rằng những dân tộc bản địa này sẽ không còn bao giờ văn minh được bằng với những người da trắng.[cần dẫn nguồn] Những người theo chủ nghĩa xã hội và tự do cũng muốn khai hóa văn minh cho tầng lớp lao động ở những nước phương Tây. Những người theo chủ nghĩa xã hội và tự do ở Hoa Kỳ tin rằng (và hiện vẫn đang tin tưởng như vậy) xã hội, trong tổng thể, phụ trách về kiểu cách ứng xử của những công dân của nó và rằng xã hội phải được thay đổi để làm cho toàn thế giới tốt đẹp hơn[cần dẫn nguồn]. Những người bảo thủ tại Mỹ, những người dân tự do tại châu Âu, và toàn bộ những người dân theo chủ nghĩa tự do tin vào (và vẫn tiếp tục tin như vậy) tự do và những lực lượng thị trường và muốn rằng thành viên tự phụ trách về chính mình và rằng xã hội phải đảm bảo tự đo để thành viên hoàn toàn có thể tăng trưởng một cách khá đầy đủ. Những người Ki-tô giáo, bất kể thuộc hệ tư tưởng chính trị nào, tin rằng những quan hệ của thành viên với Nhà thờ và/hay Thiên Chúa là tác nhân chủ chốt của một đời sống thoả mãn. Những người theo Hồi giáo, Ấn Độ giáo, Phật giáo và những tôn giáo khác có những khái niệm tôn giáo của riêng họ.
Thế kỷ XX trình làng một cuộc phân cực lớn Một trong những hệ tư tưởng đó. Chủ nghĩa Darwin xã hội đã biết thành ảnh hưởng lớn khi nước Đức phát xít bị vượt mặt trong cuộc Chiến tranh toàn thế giới thứ hai. Hoa Kỳ và Liên Xô thúc đẩy tiến trình giải thực. Phong trào nhân quyền và trào lưu hippie phản đối văn hoá trong thập kỷ 1960 dẫn tới sự thống trị trên toàn toàn thế giới của tư tưởng nhân văn vẫn còn đấy tồn tại dai dẳng cho tới ngày này ở những nước phương Tây.
Những người theo chủ nghĩa xã hội nỗ lực thay đổi xã hội bằng nhiều phương cách rất khác nhau. Hai trào lưu lớn số 1 là dân chủ xã hội và chủ nghĩa cộng sản. Các nhà dân chủ xã hội tìm cách đạt tới một xã hội xã hội chủ nghĩa bằng phương pháp thay đổi xã hội thông qua link với những đảng chính trị khác. Quốc gia khối mạng lưới hệ thống phúc lợi xã hội được thiết lập ở nhiều nước phương tây. Cánh tả Ki-tô giáo và những người dân theo chủ nghĩa tự do cùng chiếm ưu thế tại vương quốc kiểu này. Hiện nay vương quốc khối mạng lưới hệ thống phúc lợi xã hội không được phổ cập bởi những nhà tư bản, họ nghĩ ngăn cản tăng trưởng kinh tế tài chính vì góp vốn đầu tư không hiệu suất cao. Những người cộng sản tìm cách lập ra một xã hội xã hội chủ nghĩa bằng phương pháp thay đổi xã hội cũ, những tầng lớp cũ và toàn bộ mọi ý thức hệ đối đầu đối đầu. Nó là một quy mô ý niệm tốt tuy nhiên lại thiếu thực tiễn và bị phản đối mạnh mẽ và tự tin ở những tầng lớp tư bản cao, vì nó ảnh hưởng đến quyền lợi trực tiếp của tớ. Có nhiều ý kiến trái ngược về quy mô này. Các nhà lãnh đạo Xô viết và Trung Quốc và tầng lớp trí thức nhận ra rằng kiểu sản xuất của ‘phương Tây’ với trách nhiệm thành viên dẫn tới tiến bộ liên tục trong lúc những xã hội cộng sản theo quy mô Liên Xô lại rơi vào giảm phát kinh tế tài chính liên tục, vì thế họ nên phải thay đổi bằng phương pháp tìm ra quy mô thích hợp vừa đảm bảo được sự tăng trưởng kinh tế tài chính vừa không vi phạm những quy tắc cơ bản về xã hội chủ nghĩa.
Các nền văn minh ngoài phương tây ban đầu bị thực dân phương Tây thống trị, và họ thường đối xử rất ác nghiệt với dân bản xứ. Những người vương quốc và những trào lưu cộng sản lan tràn khắp những vương quốc này đã tuyên truyền cho dân chúng những ý tưởng thứ nhất về những trào lưu độc lập, muốn yêu cầu quyền lợi công minh trên toàn thế giới. Nhiều thuộc địa châu Phi và châu Á khởi đầu giành lại độc lập trong thập kỷ 1960. Cuối cùng, đã có tâm ý sáng sủa rằng những nước kém tăng trưởng sẽ trở thành những nước tăng trưởng, nhưng tình hình kinh tế tài chính của tớ nói chung là rất kém sau khi đã giành được độc lập. Các cuộc nội chiến và những kẻ độc tài làm suy yếu những xã hội và những nền kinh tế thị trường tài chính địa phương – nguyên nhân của nó thỉnh thoảng là bắt nguồn từ chủ nghĩa thực dân mới và một phần vì Hoa Kỳ (xem Chủ nghĩa Sô vanh, và học thuyết vương quốc phụ thuộc). Hiện nay, nhiều vương quốc Mỹ Latin và châu Á đang khởi đầu chuyển tiếp để trở thành vương quốc thuộc toàn thế giới thứ nhất; hầu hết những nước châu Phi và Trung Đông, tuy vậy, vẫn còn đấy đang ở tình trạng trì trệ.
Những người bảo thủ và người theo chủ nghĩa vương quốc trên toàn thế giới sợ rằng những xã hội của tớ sẽ sụp đổ vì tân tiến hoá và những ý tưởng mới vì vậy họ tìm cách ngăn ngừa làn sóng thay đổi.[cần dẫn nguồn] Chủ nghĩa bảo thủ đang ngày càng trở nên phổ cập trên nhiều vùng của toàn thế giới,[cần dẫn nguồn] với việc chủ nghĩa bảo thủ mới hiện giờ đang thống trị trong chính phủ nước nhà Hoa Kỳ. Những người (tự xưng) Hồi giáo chính thống tìm cách ngăn ngừa sự phi tôn giáo hóa bằng phương pháp gây ra trận chiến tranh chống lại văn minh phương Tây. Nhiều lãnh đạo vương quốc và trí thức ở Trung Đông và vùng Hạ Sahara châu Phi chỉ trích phương tây vì cách sống "vô đạo đức" của tớ. Chủ nghĩa bảo thủ được nuôi dưỡng, phần lớn nhờ ở niềm tin tôn giáo vào đời sống kiếp sau với những lo sợ hiện hữu về sự việc trừng phạt mãi về sau này.
Những nỗ lực nhằm mục đích thống nhất toàn thế giới bằng sự chinh phục quân sự chiến lược hay bằng những cuộc cách mạng đang không thành công xuất sắc. Quốc gia dân tộc bản địa trở thành cơ sở quan trọng nhất trong toàn thế giới phương tây.[cần dẫn nguồn] Các đế quốc thực dân ở thế kỷ thứ XIX nhờ vào vương quốc dân tộc bản địa, vốn từng trấn áp phần lớn những vùng đất đai sinh sống của những sắc dân bộ lạc. Các vương quốc dân tộc bản địa thống nhất với nhau thành liên bang trong thế kỷ XX. Trong thời hạn giữa hai cuộc trận chiến tranh toàn thế giới, Liên đoàn những vương quốc không thể đóng vai trò to lớn trong việc ngăn ngừa những cuộc trận chiến tranh. Sau trận chiến tranh toàn thế giới thứ hai, Liên hiệp quốc (cũng không còn vai trò gì nhiều) đã tìm cách xử lý và xử lý nhiều yếu tố mà từng nước riêng không liên quan gì đến nhau không thể xử lý và xử lý. Liên đoàn vương quốc và Liên hiệp quốc tùy từng ý nguyện tham gia và kinh phí góp vốn đầu tư góp phần tự nguyện của những vương quốc thành viên. Các tổ chức triển khai đó không thể hoạt động và sinh hoạt giải trí mà không đã có được sự ủng hộ của những vương quốc lớn, như đã từng xẩy ra trong thập niên 1920 và 1930 và trong thời hạn Chiến tranh lạnh. Nhiều vương quốc không đúng chuẩn (về mặt quy cách) là vương quốc dân tộc bản địa, nhưng tồn tại như nhiều dân tộc bản địa (hạ Saharan châu Phi), hay chỉ có một tỷ suất nhỏ của một dân tộc bản địa bên trong biên giới lãnh thổ của tớ (như tại những nước Ả rập).
Số lượng và kích cỡ của những nền kinh tế thị trường tài chính thị trường tự do ngày càng tăng trưởng nhanh gọn Tính từ lúc thế kỷ XIX, nhưng những nền kinh tế thị trường tài chính do nhà nước trấn áp vẫn hoàn toàn có thể tồn tại với tư cách thời kỳ chuyển tiếp, cho tới khi Liên bang Xô viết tan rã năm 1991. Các nền kinh tế thị trường tài chính thị trường tự do dẫn tới tăng trưởng to lớn trong đời sống người dân. Một thị trường tự do toàn thế giới đã mang lại thành quả chung. Tự do trao đổi thành phầm & hàng hóa và thông tin dẫn tới sự phụ thuộc lẫn nhau của những vương quốc và muốn có quyền lợi riêng thì nên phải hợp tác với những vương quốc khác. Quá trình này được gọi là toàn thế giới hóa.
Dân số quá đông cũng trở nên xem là một trong những yếu tố to lớn số 1 trên khắp toàn thế giới. việc này từng được những nhà tư tưởng như Malthus và Max Weber đưa ra. Weber sợ rằng Ấn Độ và Trung Quốc sẽ tăng trưởng những nền kinh tế thị trường tài chính lớn của tớ với giá phải trả của châu Âu, và ủng hộ chủ nghĩa chủ nghĩa đế quốc kiểu Đức để ngăn ngừa sự nghèo đói cho dân tộc bản địa Đức. Sự tăng trưởng kỹ thuật và kinh tế tài chính của thế kỷ XX chỉ ra rằng những nước tây phương hoàn toàn có thể đã có được tăng trưởng kinh tế tài chính thông qua tăng trưởng từ bên trong. Các nước châu Âu ở thời Max Weber hoàn toàn có thể coi như thể những vương quốc thuộc Thế giới thứ ba lúc bấy giờ.[cần dẫn nguồn] Trung Quốc, Ấn Độ và những nước Mỹ Latin đã tiếp tục tăng trưởng trong vài thập kỷ mới gần đây, và hậu quả của nó là yếu tố thất nghiệp ở những nước phương tây.[cần dẫn nguồn] Dân số tăng cũng dẫn tới sự tăng trưởng nhanh gọn của nhu yếu đòi chia sẻ những nguồn tài nguyên hạn chế và tăng nhanh sự phá hủy môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên khi sử dụng những nguồn tài nguyên đó.
Văn hoá Mỹ đã có ảnh hưởng lớn trên toàn thế giới. Các bộ phim truyền hình Hollywood và nhạc jazz thống trị trên toàn toàn thế giới phương Tây từ thập kỷ 1920.[cần dẫn nguồn] Văn hóa thanh niên đã khởi đầu ở Mỹ. Quần Jeans, áo T-shirt, phong thái quảng cáo Mỹ và nhạc pop đã thống trị toàn toàn thế giới trong thập kỷ 1960 và 1970. Những cải cách kinh tế tài chính của Mỹ và Anh trong thập kỷ 1980 đang trở thành mẫu mực cho toàn toàn thế giới.[cần dẫn nguồn]
Thế kỷ XXISửa đổi
Vụ tiến công khủng bố ngày 11 tháng 9 năm 2001 do tổ chức triển khai khủng bố Al Qaeda tiến hành đã ảnh hưởng đến chủ trương đối ngoại của Hoa Kỳ.
Thế kỷ thứ 21 được ghi lại bằng sự tăng trưởng kinh tế tài chính toàn thế giới hóa và hội nhập, hệ quả là ngày càng tăng rủi ro không mong muốn cho những nền kinh tế thị trường tài chính link, như trong Đại suy thoái và khủng hoảng vào thời điểm cuối thập niên 2000 và đầu trong năm 2010.[84] Thời kỳ này cũng tận mắt tận mắt chứng kiến sự tăng trưởng của những phương thức liên lạc bằng điện thoại di động và internet, điều này tạo ra những thay đổi xã hội cơ bản trong marketing thương mại, chính trị và đời sống thành viên. Internet và điện thoại di động cũng mở rộng không khí cho hành vi tội phạm về phía những thành viên, tổ chức triển khai, tập đoàn lớn lớn và những vương quốc bất hảo.[85][86]
Đầu thế kỷ 21 tận mắt tận mắt chứng kiến nhiều cuộc nội chiến và xung đột quốc tế leo thang ở vùng Cận Đông và Afghanistan, những mối thù Một trong những sắc tộc và giáo phái và vụ tiến công Trung tâm Thương mại Thế giới ở thành phố Tp New York năm 2001.[87] Trong khi Mùa xuân Ả Rập, một làn sóng nổi dậy mang tính chất chất cách mạng ở những vùng Bắc Phi và Cận Đông vào đầu trong năm 2010 đã tạo ra những khoảng chừng trống quyền lực tối cao lớn dẫn đến việc hồi sinh của chủ nghĩa chuyên chế và sự Ra đời của những nhóm phản động như Tổ chức Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS).
Đường chân trời ở Thượng Hải (ảnh) và những thành phố lớn khác của Trung Quốc đã tiếp tục tăng trưởng nhanh gọn trong thế kỷ 21 khi giang sơn này bước vào thời kỳ đô thị hóa.
Sự can thiệp của quân đội Hoa Kỳ vào vùng Cận Đông và Afghanistan,[88] cùng với cuộc khủng hoảng rủi ro không mong muốn cục bộ tài chính và suy thoái và khủng hoảng kinh tế tài chính đã làm hết sạch nguồn lực kinh tế tài chính của nước này vào thời gian mà Hoa Kỳ và những nước phương Tây khác đang gặp phải tình trạng trật tự kinh tế tài chính xã hội trở nên trầm trọng hơn do robot hóa trong việc làm và xuất khẩu những ngành công nghiệp đến những nước có nhân lực rẻ hơn.[89][90][91][92][93] Trong khi đó, những nền văn minh châu Á cổ đại và đông dân như Ấn Độ và nhất là Trung Quốc trở thành đối thủ cạnh tranh cạnh tranh kinh tế tài chính và chính trị tiềm năng của những cường quốc phương Tây.[94]
Cạnh tranh trên toàn toàn thế giới về tài nguyên đã làm ngày càng tăng dân số và quy trình công nghiệp hóa ngày càng tăng trưởng, nhất là ở Ấn Độ, Trung Quốc và Brazil. Điều đó đang góp thêm phần làm suy thoái và khủng hoảng môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên và hiện tượng kỳ lạ ấm lên toàn thế giới, với việc ngày càng tăng mạnh mẽ và tự tin của xoáy thuận nhiệt đới gió mùa, lũ lụt, hạn hán, cháy rừng và tỷ suất tử vong do tăng thân nhiệt.
Sự căng thẳng mệt mỏi quốc tế đang ngày càng tăng liên quan đến nỗ lực của một số trong những nước có vũ khí hạt nhân để khiến Bắc Triều Tiên từ bỏ vũ khí hạt nhân và đồng thời ngăn cản Iran tăng trưởng chương trình vũ khí hạt nhân của nước này.[95][96]
Xem thêmSửa đổi
Lịch sử theo miềnSửa đổi
- Lịch sử châu Phi
- Lịch sử châu Mỹ
- Lịch sử Châu Nam Cực
- Lịch sử châu Á
- Lịch sử Australia
- Lịch sử Đông Á
- Lịch sử vùng Âu Á
- Lịch sử vùng Tây Âu Á
- Lịch sử châu Âu
- Lịch sử Trung Đông
- Lịch sử Bắc Mỹ
- Lịch sử Nam Mỹ
- Lịch sử Nam Á
- Lịch sử Khu vực Đông Nam Á
- Lịch sử Việt Nam
- Tính phi thường của kỹ thuật
- Việc ghi chép sử
Chú thíchSửa đổi
Tham khảoSửa đổi
- Christopher M. Clark, Iron kingdom: the rise and downfall of Prussia, 1600-1947, Harvard University Press, 2006. ISBN 0674023854.
- Josef Wiesehöfer, Ancient Persia, I.B.Tauris, 2001. ISBN 1860646751.
- Gregory L. Freeze, Russia: a history, Oxford University Press, 2002. ISBN 0198605110.
- Norman Davies, Europe: a history, Oxford University Press, 1996. ISBN 0198201710.
- Diamond, Jared (1996). Guns, Germs, and Steel: The Fates of Human Societies. Tp New York: W. W. Norton. ISBN 0-393-03891-2.
- Braudel, Fernand (1996). The Mediterranean and the Mediterranean world in the age of Philip II. Berkeley, Calif.: University of California Press. ISBN 0-520-20308-9.
- Braudel, Fernand (1973). Capitalism and material life, 1400-1800. Tp New York: HarperCollins. ISBN 0-06-010454-6.
- Hodgson M, Rethinking World History: Essays on Europe, Islam, and World History (Cambridge, 1993)
- Pomeranz, K, The Great Divergence:China, Europe and the Making of the Modern World Economy (Princeton, 2000)
- Ponting, C World History: A New Perspective (London, 2000)
Liên kết ngoàiSửa đổi
Wikimedia Commons có thêm hình ảnh và phương tiện đi lại truyền tải về Lịch sử toàn thế giới.- WWW-VL: World History European University Institute
- Lịch sử toàn thế giới bằng đồ họa
Reply
8
0
Chia sẻ
Chia Sẻ Link Tải Lịch chung của toàn thế giới gọi là gì miễn phí
Bạn vừa đọc Post Với Một số hướng dẫn một cách rõ ràng hơn về Video Lịch chung của toàn thế giới gọi là gì tiên tiến và phát triển nhất và ShareLink Download Lịch chung của toàn thế giới gọi là gì miễn phí.