Thủ Thuật Hướng dẫn Đến thời gian giữa thế kỷ 19 Việt Nam là thuộc địa của đế quốc nào Mới Nhất
You đang tìm kiếm từ khóa Đến thời gian giữa thế kỷ 19 Việt Nam là thuộc địa của đế quốc nào được Update vào lúc : 2022-04-23 00:15:06 . Với phương châm chia sẻ Mẹo về trong nội dung bài viết một cách Chi Tiết 2022. Nếu sau khi đọc tài liệu vẫn ko hiểu thì hoàn toàn có thể lại phản hồi ở cuối bài để Ad lý giải và hướng dẫn lại nha.Vào giữa thế kỉ XIX, Việt Nam là một:
Nội dung chính- CÂU HỎI HOT CÙNG CHỦ ĐỀ
- Thả tù chính trị và lập đội trị an
- Thu hồi Nam Kỳ
- Cải cách hành chính
- Thay thế ảnh hưởng của Pháp
- Nạn đói năm 1945
- Nguyên nhân sụp đổ
A. nước thuộc địa của Pháp
B. nước tùy từng Pháp
C. nước thuộc địa của Tây Ban Nha
D. vương quốc phong kiến độc lập, có độc lập lãnh thổ
Đáp án là D
Giải thích: Mục…1 (phần I) ….Trang…106...SGK Lịch sử 11 cơ bản
CÂU HỎI HOT CÙNG CHỦ ĐỀ
Bài này sẽ không còn còn nguồn tìm hiểu thêm nào. Mời bạn giúp cải tổ bài bằng phương pháp tương hỗ update những nguồn tìm hiểu thêm uy tín. Các nội dung không còn nguồn hoàn toàn có thể bị nghi ngờ và xóa khỏi. Nếu bài được dịch từ Wikipedia ngôn từ khác thì bạn hoàn toàn có thể chép nguồn tìm hiểu thêm bên đó sang đây.
Thế kỷ 19 là khoảng chừng thời hạn tính từ thời gian năm 1801 đến hết năm 1900, nghĩa là bằng 100 năm, trong lịch Gregory (tức là lịch cổ). Nhưng theo Lịch thiên văn, Thế kỷ 19 được bắt nguồn từ thời điểm ngày một/1/1800 và kết thúc vào trong ngày 31/12/1899.
1850 1860 1870 1880 1890 Theo thế kỷ: 18 19 20 Theo thiên niên kỷ: 1 2 3
Đôi khi những sử gia gọi thời kỳ "Thế kỷ XIX" là thời hạn kéo dãn từ thời điểm năm 1815 (do Hội nghị Wien) tới năm 1914 (do Chiến tranh toàn thế giới thứ nhất khởi đầu). Thay vì đó, Eric Hobsbawm gọi "Thế kỷ dài 19" là thời hạn kéo dãn từ 1789 đến 1914.
Nhìn chung, Thế kỷ thứ XIX là một thế kỉ đầy dịch chuyển về thật nhiều mặt (khởi đầu thời Pháp Thuộc của Việt Nam, Cách mạng công nghiệp lần thứ hai, những trận chiến của Napoleon,...)
Nó sẽ là thế kỷ, mà chủ nghĩa tư bản mở rộng ra toàn toàn thế giới.
- 1801 Thomas Jefferson đã được Hạ viện Hoa Kỳ bầu làm Tổng thống Hoa Kỳ.
- 1801 Quân Nguyễn Ánh lấn chiếm kinh đô Phú Xuân khiến Quang Toản phải chạy ra Bắc
- 1801 Vương Quốc Anh và Ireland thống nhất.
- 1801 Ranjit Singh được chỉ định làm vua Punjab.
- 1801 Napoléon ký kết Công ước năm 1801 với Đức Giáo hoàng.
- 1801 Cairo rơi vào tay Vương Quốc Anh
- 1801 Sa Hoàng Paul I bị ám sát
- 1801 Anh vượt mặt Pháp tại Trận chiến thứ hai ở Abukir
- 1801-1815 Chiến tranh Barbary lần thứ nhất và trận chiến tranh Barbary lần thứ hai giữa Mỹ và những vương quốc Barbary Bắc Phi
- 1802 Hiệp ước Amiens giữa Pháp và Vương quốc Anh kết thúc Chiến tranh Liên minh số hai.
- 1802 Ludwig van Beethoven lần thứ nhất màn biểu diễn bài Sonata Moonlight của tớ.
- 1802 Quân Tây Sơn chiếm Lại được Phú Xuân khiến Võ Tánh tự vẫn
- 1802: Nguyễn Ánh lấn chiếm thành công xuất sắc Thăng Long
- 1802-1831 Nguyễn Ánh truy tìm hậu duệ của Nhà Tây Sơn
- 1803 William Symington lần đầu phô bày chiếc tàu Charlotte Dundas của tớ, chiếc tàu hơi nước thứ nhất.
- 1803 Nhà Wahhabis của Nước Ả Rập thứ nhất chiếm Mecca và Medina.
- 1803 Chiến tranh nổ ra giữa Anh và Pháp; đây sẽ là yếu tố khởi đầu của Chiến tranh Napoleon.
- 1803-1825 Giai đoạn đầu của Chiến tranh Padri
- 1804 Haiti giành được độc lập từ Pháp và trở thành nước cộng hòa của người da đen thứ nhất.
- 1804-1813 Chiến tranh Nga-Ba Tư
- 1804 Đế quốc Áo xây dựng bởi Francis I.
- 1804 Napoleon tự phong cho mình là Hoàng đế Pháp.
- 1804 Dân số toàn thế giới đạt 1 tỷ người.
- 1804: Đầu máy hơi nước thứ nhất khởi đầu hoạt động và sinh hoạt giải trí.
- 1804 Morphine bị cô lập lần đầu.
- 1804-1810 Fulani Jihad ở Nigeria.
- 1804-1815 Cuộc cách mạng của người Serbia nổi lên chống lại Đế Chế Ottoman. Sự độc lập của Serbia được công nhận vào năm 1817.
- 1804: Đế quốc Áo xây dựng bởi Francis I.
- 1804: Napoleon tự phong cho mình Hoàng đế của Pháp.
- 1804: Dân số toàn thế giới đạt 1 tỷ người.
- 1804: Đầu máy hơi nước thứ nhất khởi đầu hoạt động và sinh hoạt giải trí.
- 1804: Morphine bị cô lập lần đầu.
- 1804-1810: Fulani Jihad ở Nigeria.
- 1805: Trận Trafalgar
- 1805 Napoleon tiêu diệt quân Áo-Nga trong trận Trận Austerlitz
- 1805-1848 Muhammad Ali tân tiến hóa Ai Cập.
- 1806 Đế quốc La Mã Thần Thánh bị giải thể do hậu quả của Hiệp ước Pressburg
- 1806: Cape trở thành một thuộc địa của đế quốc Anh.
- 1806-1812 Chiến tranh Nga-Thổ Nhĩ Kỳ, Hiệp ước Bucharest.
- 1807 Vương Quốc Anh tuyên bố marketing thương mại nô lệ là phạm pháp.
- 1808: Beethoven trình diễn bản nhạc thứ năm của tớ
- 1808-1809: Nga xâm lực Phần Lan từ Thụy Điển trong Chiến tranh Phần Lan.
- 1808 Những du kích Tây Ban Nha chiến đấu trong Chiến tranh Phần Lan
- Năm 1810: Đại học Berlin được xây dựng. Trong số sinh viên và giảng viên của trường là Hegel, Marx và Bismarck. Cải cách ĐH ở Đức đã thành công xuất sắc đến mức quy mô của nó được sao chép khắp toàn thế giới
- 1810 Grito de Dolores khởi đầu Chiến tranh giành độc lập ở Mexico.
- 1810-1820 Hầu hết những thuộc địa Mỹ La Tinh tự giành độc lập khỏi Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha sau khi những cuộc trận chiến tranh giành độc lập ở Mỹ Latinh.
- 1810-1820 Chiến tranh Punjab giữa đế quốc Sikh và đế quốc Anh
- 1812 Cuộc xâm lược của Pháp vào Nga
- 1812: Thủ tướng Anh Spencer Perceval bị ám sát
- 1884: chính phủ nước nhà Cam-pu-chia(vua Nô-rô-đôm) kí hiệp ước thừa nhận trở thành thuộc địa của Pháp.
- 1890: Hồ Chí Minh, sau này là Lãnh tụ của Việt Nam Dân chủ cộng hòa, khi đó là Nguyễn Sinh Cung, Ra đời
- 1900: Liên quân tám nước tiến công thành Bắc Kinh, Từ Hi thái hậu phải chạy đến Tây An lánh nạn.
- Pháp thuộc
- Nhà Tây Sơn
- Hòa ước Giáp Thân (1884)
- Nội chiến Hoa Kỳ
- Lịch sử toàn thế giới
Đế quốc Việt Nam (chữ Hán: 越南帝國; tiếng Nhật: ベトナム帝国, chuyển tự Betonamu Teikoku, cựu tự thể: 越南帝國, chuyển tự Etsunan Teikoku) là tên thường gọi gọi chính thức của một Nhà nước Việt Nam tồn tại chỉ 5 tháng trong lịch sử Việt Nam (từ thời điểm tháng 3 đến tháng 8 năm 1945) dưới sự trấn áp và chi phối của Đế quốc Nhật Bản.
Đế quốc Việt Nam
Tên bản ngữ
- Việt-Nam Đế-Quốc (tiếng Việt)
越南帝國 (chữ Hán)
ベトナム帝国 (tiếng Nhật)
Quốc kỳ (từ 12 tháng 6)
Tiêu ngữ: Dân vi quý
民為貴
Quốc ca: Việt Nam minh châu trời Đông
Hoàng ca: Đăng đàn cung
Quốc ấn: Hoàng đế chi bảo皇帝之寶
Xanh đậm: Lãnh thổ nằm trực tiếp dưới sự quản trị và vận hành của Đế quốc Việt Nam
Xanh nhạt: Lãnh thổ de jure của Việt Nam, nhưng do Nhật Bản tạm quản trị và vận hành
Tiếng NhậtTôn giáo chínhNho giáo, Phật giáo, Tín ngưỡng dân gian, Thiên Chúa giáo, Hòa Hảo, Cao ĐàiChính trịChính phủQuân chủ tuyệt đốiHoàng đế
• 1945
Bảo Đại Tổng lý Nội những• 1945
Trần Trọng Kim Lịch sửThời kỳThế chiến thứ hai• Nhật thay máu chính quyền Pháp
9 tháng 3 năm 1945• Đế quốc Việt Nam tuyên bố độc lập
11 tháng 3 năm 1945• Nội những xây dựng
17 tháng bốn năm 1945• Cách mạng Tháng Tám
19 tháng 8 năm 1945• Chiếu thoái vị của Bảo Đại
25 tháng 8 năm 1945• Lễ thoái vị
30 tháng 8 năm 1945 Địa lýDiện tích• 1945
330.000 km2(127.414 mi2)Dân số
• 1945
19.000.000 Kinh tếĐơn vị tiền tệĐồngYênThông tin khácMã ISO 3166VN Tiền thân Kế tục
Đại Nam
Liên bang Đông Dương
Việt Nam Dân chủ Cộng hòa
Liên bang Đông Dương
Sau khi Nhật thay máu chính quyền Pháp tại Đông Dương đêm 9 tháng 3 năm 1945, Hoàng đế Bảo Đại tuyên bố Đế quốc Việt Nam độc lập với việc cộng tác với Đế quốc Nhật Bản.[1] Ngày 17 tháng bốn, Nội những Đế quốc Việt Nam do Trần Trọng Kim làm Tổng trưởng (Thủ tướng) được xây dựng. Tuy có nội những nhưng Đế quốc Việt Nam thực ra vẫn là nền quân chủ chuyên chế mà không phải là nền quân chủ lập hiến như ở Anh Quốc hay Hà Lan. Do Đế quốc Việt Nam không còn Quốc hội, cũng không còn Hiến pháp, mặt khác, Đế quốc Nhật Bản vẫn nắm quyền chi phối hoạt động và sinh hoạt giải trí của Đế quốc Việt Nam, trong cả những Bộ trưởng của Đế quốc Việt Nam không thể làm được việc gì nếu không được cố vấn tối cao Nhật Bản đồng ý.[2]
Theo một số trong những tài liệu lịch sử, Đế quốc Việt Nam là cơ quan ban ngành thường trực do Đế quốc Nhật Bản dựng lên và không còn thực quyền.[3][4] Giới sử gia phương Tây xếp chung với những chính phủ nước nhà bù nhìn khác do Nhật xây dựng tại những nước bị họ chiếm đóng trong thế chiến thứ hai như Mãn Châu Quốc, Chính phủ Uông Tinh Vệ, Mông Cương, Đệ nhị Cộng hòa Philippines,...[5] Tháng 8 năm 1945, khi Nhật Bản sắp bại trận, Bảo Đại đã gửi thư cho Tổng thống Mỹ, vua Anh, Thống chế Trung Hoa và Pháp đề xuất kiến nghị công nhận Đế quốc Việt Nam là chính phủ nước nhà đại diện thay mặt thay mặt cho Việt Nam nhưng không được hồi âm. Cùng với việc bại trận của Nhật Bản trong thế chiến, theo Tuyên bố Cairo, toàn bộ những chính phủ nước nhà này đều tự sụp đổ hoặc bị Đồng Minh giải thể trong năm 1945.[5] Vua Bảo Đại sau này cũng xác nhận rằng nước Việt Nam chỉ là vật hiến tặng của Pháp cho phát xít Nhật và không đã có được độc lập thực sự.[6]
Đến 24 tháng 8 năm 1945, trong cao trào của Cách mạng Tháng Tám, Hoàng đế Bảo Đại quyết định hành động thoái vị.[7] Thủ tướng Đế quốc Việt Nam là Trần Trọng Kim phản đối cách mạng do tư tưởng bảo hoàng, khăng khăng muốn giữ ngai vàng cho triều đình nhà Nguyễn. Nhưng với việc quân Nhật đã đầu hàng, một mình Trần Trọng Kim không làm gì được trước cao trào cách mạng. Theo lời thuật của Phan Anh, Bộ trưởng Bộ Thanh niên của Đế quốc Việt Nam, toàn bộ thành viên nội những Đế quốc Việt Nam đều không ủng hộ Trần Trọng Kim do nhận thấy lòng dân đã khuynh hướng về Việt Minh, nhất trí từ chức và ủng hộ Chính phủ mới của Hồ Chí Minh.[8] Chính phủ Đế quốc Việt Nam đến đây tan rã.
Trong Chiến tranh toàn thế giới thứ hai, quân đội Pháp đã mất quyền trấn áp Đông Dương thuộc Pháp và quyền này rơi vào tay người Nhật vào năm 1941. Tuy nhiên, người Nhật vẫn giữ lại những quan chức Pháp và chỉ điều khiển và tinh chỉnh sau hậu trường.
Ngày 9 tháng 3 năm 1945, khi tình hình trận chiến tranh Thái Bình Dương thay đổi bất lợi, Nhật đổi chủ trương và tiến hành thay máu chính quyền Pháp, bắt giam những tướng lãnh và tước khí giới của quân đội Pháp ở Đông Dương. Đại sứ Nhật ở Đông Dương là Matsumoto Shunichi giao cho đại diện thay mặt thay mặt Pháp là Toàn quyền Đông Dương, Đô đốc Jean Decoux tối hậu thư đòi người Pháp phải đồng ý vô Đk quyền chỉ huy của Nhật trên mọi phương diện. Ở Huế, đại úy Kanebo Noburu vào báo với vua Bảo Đại quyền lực tối cao của Pháp đã biết thành vô hiệu[9].
Sau cuộc tập kích bất thần vào quân Pháp đêm 9/3/1945, yếu tố quan trọng nhất riêng với quân Nhật là duy trì bằng được "trật tự và ổn định" nhằm mục đích tìm nguồn phục vụ vật chất tại chỗ cho gần 100.000 lính Nhật, cũng như để phục vụ cho việc phòng thủ nước Nhật trước đà tiến công của quân Đồng Minh. Tuy nhiên, đúng thời cơ đó, cỗ máy hành chính thực dân mà Nhật thừa kế từ Pháp đã tan rã, vì thế việc xây dựng cỗ máy cai trị bản xứ nêu lên như một yên cầu cấp bách và Đế quốc Việt Nam Ra đời trong toàn cảnh đó[10].
Ngay từ đêm 8/3/1945, quân Nhật Bản đã được phái đến canh giữ nghiêm ngặt nhà đất của những quan lớn trong triều Nguyễn. Họ giữ những quan này ở trong nhà để chờ lệnh từ chỉ huy Nhật. Theo lời kể của đại thần Phạm Quỳnh, quân Nhật đi tìm toàn bộ những quan trong Viện Cơ mật (gồm sáu vị Thượng thư) và giam họ lại một chỗ[11]. Sáng 10/3/1945, trên lối đi săn, Bảo Đại bị một toán quân Nhật giữ lại và hôm sau đưa về kinh thành[10]. Khi đã đưa được Bảo Đại về kinh đô, quan Nhật là Yokoyama đưa cho họ 2 văn bản đã viết sẵn: Bản tuyên bố hủy bỏ những hiệp ước nhà Nguyễn đã ký kết với Pháp và Bản tuyên bố giải tán Viện Cơ mật, toàn bộ nhằm mục đích dọn đường cho việc xây dựng nội những Đế quốc Việt Nam. Yokoyama nói thẳng: "Tôi cho những vị 15 phút để tâm ý". Trong tình hình đó, những quan nhà Nguyễn không thích ký cũng không được[11].
Nhật báo Sài Gòn loan tin Đế quốc Việt Nam tuyên bố độc lập.
Dân chúng mừng Việt Nam độc lập, trang đầu báo Trung Bắc Chủ nhật số 243, ngày 6 tháng 5 năm 1945 tại Tp Hà Nội Thủ Đô.
Hôm sau, ngày 11 Tháng Ba năm 1945, vua Bảo Đại gặp mặt Cố vấn tối cao của Nhật là đại sứ Yokoyama Masayuki tại điện Kiến Trung để ký bản Tuyên cáo Việt Nam độc lập.[12] Cùng đi với Yokoyama là Tổng lãnh sự Konagaya Akira và Lãnh sự Watanabe Taizo.[13] Bản tuyên cáo đó (mà Nhật đã ép những quan trong Viện Cơ mật phải ký như đã nêu trên) có chữ ký của sáu vị Thượng thư trong Cơ mật Viện là Phạm Quỳnh, Hồ Đắc Khải, Ưng Úy, Bùi Bằng Đoàn, Trần Thanh Đạt và Trương Như Đính, nguyên văn chiếu chỉ đề ngày 27 Tháng Giêng ta năm thứ 20 niên hiệu Bảo Đại[14]:
“ Cứ theo[15] tình hình toàn thế giới nói chung và hiện tình Á Châu, chính phủ nước nhà Việt Nam trang trọng công bố rằng: Kể từ thời điểm ngày ngày hôm nay, Hòa ước Bảo hộ ký kết với nước Pháp được hủy bỏ và vô hiệu hóa. Việt Nam tịch thu hoàn toàn độc lập lãnh thổ của một Quốc gia Độc lập. ” — Bảo Đại[16]Theo đó triều đình Huế tuyên bố hủy bỏ Hòa ước Patenôtre ký với Pháp năm 1884 vốn áp đặt nền bảo lãnh của Pháp lên toàn cõi nước Việt Nam. Tuy nhiên, do văn bản được Nhật Bản soạn thảo nên đoạn sau của Tuyên cáo được cài thêm khẩu hiệu về Khối thịnh vượng chung Đại Đông Á, cũng như vai trò lãnh đạo và quyền trưng dụng mọi tài sản của Việt Nam sẽ thuộc về Đế quốc Nhật Bản:
“ Nước Việt Nam sẽ gắng sức tự tiến triển cho xứng danh một vương quốc độc lập và theo như lời tuyên ngôn chung của Đại Đông Á, đem tài lực tương hỗ cho cuộc thịnh vượng chung.Vậy Chính phủ Việt Nam một niềm tin cậy lòng thành ở Nhật Bản đế quốc, quyết chí hợp tác với nước Nhật, đem hết tài sản trong nước khiến cho đạt được mục tiêu như trên.[17]
”Hoàng đế Bảo Đại
Với Dụ số 1 ra ngày 17 tháng 3, vua nêu khẩu hiệu "Dân Vi Quý" (chữ Nho: 民爲貴; lấy dân làm quý) làm phương châm trị quốc. Vua Bảo Đại giải tán nội những cũ, những quan Thượng thư hàng loạt từ chức. Việc tìm một người bản xứ đứng ra lập nội những mới cũng khá được Nhật Bản xem xét. Cụ Huỳnh Thúc Kháng là một nhân vật quan trọng trong trào lưu Duy Tân, được Nhật mời thứ nhất, nhưng cụ đã từ chối ngay vì không thích phục vụ cho quân đội quốc tế đang chiếm đóng nước mình. Trước đó, năm 1943, nhà yêu nước Nguyễn An Ninh hiện giờ đang bị cầm tù ở Côn Đảo, được một viên tướng Nhật ra hòn đảo mời hợp tác nhưng ông cũng nhất quyết từ chối.
Cuối cùng, nhà sử học Trần Trọng Kim được Nhật Bản đón về từ Singapore, rồi được đưa ra Huế để Bảo Đại giao trách nhiệm xây dựng nội những mới. Lúc đó vua Bảo Đại nói với Trần Trọng Kim: "Trước kia người mình chưa độc lập. Nay có thời cơ, tuy chưa phải độc lập hẳn, nhưng tôi cũng phải tỏ ra có đủ tư phương pháp để độc lập. Nếu không còn chính phủ nước nhà thì người Nhật bảo mình bất lực, tất họ lập cách cai trị theo thể lệ nhà binh rất hại cho việt nam. Vậy ông nên vì trách nhiệm và trách nhiệm lập thành một chính phủ nước nhà để lo việc nước." [18] Trần Trọng Kim được lựa chọn thành viên nội những, Nhật Bản không bắt ông phải dùng những người dân của tớ đã định trước[19].
Tướng Nhật Tscuchihashi nghĩ rằng chỉ việc Việt Nam độc lập danh nghĩa hơn là thực ra và chính phủ nước nhà mới của Việt Nam phải được Nhật trấn áp ngặt nghèo[20]. Theo tác giả Daniel Grandcléme, thoạt đầu quan đại thần Phạm Quỳnh được chỉ định tạm quyền nhưng ông này quá thân Pháp, ngoài ra ông ta thấy ngay "nền độc lập" của Đế quốc Việt Nam có những số lượng giới hạn khắt khe in như hồi còn chính sách bảo lãnh Pháp: không được tự chủ về ngoại giao, không còn quân đội, không còn độc lập tài chính... Do vậy, quân Nhật quyết định hành động không riêng gì có định Phạm Quỳnh và chọn một nhân vật ôn hoà hơn và thân thiện với Nhật Bản - đó là nhà sử học Trần Trọng Kim, người thời gian hiện nay đang ở Singapore và vua Bảo Đại chẳng có vai trò gì trong việc chỉ định.[21]
Để sẵn sàng sẵn sàng nội những mới, Bảo Đại hai lần gửi điện vào Sài Gòn mời Ngô Đình Diệm ra Huế, nhưng cả hai bức điện đều bị tình báo Nhật ngăn ngừa, vì thật ra phương án sắp xếp cho hoàng thân Cường Để (1882-1951) lên ngôi vua và Ngô Đình Diệm giữ chức thủ tướng trước đó không lâu đã biết thành giới lãnh đạo quân sự chiến lược Nhật Bản hủy bỏ, do không thích gây nhiều xáo trộn, để thay vào bằng kế hoạch Bảo Đại - Trần Trọng Kim cũng khá được sẵn sàng sẵn sàng sẵn từ hơn một năm trước đó.[22]
Trong bản Tuyên cáo trước quốc dân về đường lối chính trị, dưới sự khống chế của Nhật Bản, nội những Trần Trọng Kim tuyên bố: "quốc dân phải gắng sức thao tác, chịu nhiều quyết tử hơn thế nữa và phải thành thực hợp tác với nước Đại Nhật Bản trong sự thiết kế nền Đại Đông Á, vì cuộc thịnh vượng chung của Đại Đông Á có thành thì sự độc lập của việt nam mới không phải là giấc mộng thoáng qua". Bản Tuyên cáo của Chính phủ Trần Trọng Kim làm nhân dân buôn chuyện xôn xao, vì Đức đã bại trận, Nhật Bản cũng khó tránh khỏi thất bại, cho nên vì thế Trần Trọng Kim lại phải tuyên bố để trấn an dư luận: "Việc nước Đức đầu hàng không hại gì đến việc liên lạc mật thiết giữa hai nước Nhật và Việt Nam… Sự bại trận ấy không thể giảm sút lòng toàn bộ chúng ta nhất quyết giúp Nhật Bản đeo đuổi trận chiến đấu cho tới lúc toàn thắng để thiết kế vùng Đại Đông Á… ta chỉ phải giữ vững cuộc trị an trong nước và chịu những quyết tử thiết yếu khiến cho quân đội Nhật Bản được toàn bộ chúng ta tận tâm giúp sức về mặt tinh thần và vật chất, nền độc lập của toàn bộ chúng ta có như vậy mới thật vững chãi".
Các tờ báo đương thời như Sài Gòn, Điện Tín, Dân Báo ở Sài Gòn, Tin Mới, Trung Bắc Chủ nhật, Nước Nam, Đông Phát ở Tp Hà Nội Thủ Đô, Ngày Mới ở Hải Phòng Đất Cảng, Đoàn kết ở Vinh, Thanh niên ở Tỉnh Nam Định đều đăng bài tuyên bố nhiệt thành ủng hộ bản tuyên cáo. Tại Huế, chính phủ nước nhà phát hành bán nguyệt san Việt Nam Đế quốc Công báo.[23]
Theo Trần Văn Chánh, hầu hết quần chúng tỏ ra thờ ơ lạnh nhạt với việc "độc lập" dưới sự chiếm đóng của quân đội Nhật. Ngày 17/3/1945, ở những hương thôn, lý trưởng được lệnh tổ chức triển khai dân chúng mừng sự Ra đời của Đế quốc Việt Nam tại những đình làng, nhưng không khí rất ảm đạm:
"Cửa đình mở rộng, trước sân đình có cờ, chuông, trống, như ngày cúng Thần. Hội đồng xã chỉ lưa thưa có mấy ông. Dân chúng chẳng ai đến hơn cả, trừ một số trong những chức việc có phận sự trong làng. Đến giờ, chuông trống nổi dậy, hương xã làm lễ tế Thần. Lý trưởng đọc lời ‘tuyên cáo độc lập’. Y như một bài văn tế. Xong, chiêng trống tiếp tục và buổi lễ chấm hết không đầy 30 phút. Không một tiếng vỗ tay. Không một lời hoan hô. Các ông làng xã, khăn đen áo dài khệ nệ như trong những đám cúng Thần theo nghi lễ truyền thống cuội nguồn, lặng lẽ ngừng hoạt động đình sau khi quét dọn và sắp xếp".[22]Khoảng 4 ngàn người ở Vinh ngày 14 tháng 3 và 15 ngàn người ở Hợp Đồng Hà Đông chiều 15 tháng 3 đã tham gia biểu tình mừng Việt Nam độc lập.[24][25] Chủ nhật ngày 18 tháng 3, tại vườn Ông Thượng, Sài Gòn trình làng cuộc biểu tình cả trăm ngàn người để ăn mừng sự độc lập của Việt Nam.[26] Cũng trong thời gian ngày 18 tháng 3, một cuộc biểu tình trước đó chưa từng có ở Thái Bình trình làng trong cảnh tưng bừng náo nhiệt.[27]
Trong khi Bảo Đại tìm người lập nội những thì ngày 30/3/1945, trong một cuộc họp với công chức người Việt ở Long Xuyên, Toàn quyền Nhật Bản là Minoda nói thẳng bằng tiếng Pháp về bản chất sự "độc lập" của Đế quốc Việt Nam:
“ Có một sự hiểu nhầm lớn về sự việc độc lập ở Đông Dương. Sự độc lập này là hoàn toàn ở dưới sự trấn áp quân sự chiến lược của Nhật Bản. Sự độc lập của đế chế Trung kỳ và cũng như của Cao Miên đã được tuyên bố. Nam kỳ chẳng những ở dưới sự trấn áp quân sự chiến lược mà còn dưới cả sự cai trị quân sự chiến lược của Nhật Bản. Vậy thì không còn sự độc lập của Nam kỳ[28] ”Sau này, trong hồi ký của tớ, Trần Trọng Kim nhận xét về ý đồ của Nhật Bản như sau:
“ "Nhật Bản trước vốn là một nước đồng văn đồng hóa ở Á Đông, nhưng về sau đã theo Âu hóa, dùng những phương pháp quỷ quyệt để mở rộng chủ nghĩa đế quốc của tớ, trước đã thôn tính Cao Ly và Mãn Châu, sau lại muốn xâm lược nước Tàu và những nước khác ở Á Đông đã biết thành người Âu châu chiếm giữ. Người Nhật tuy dùng khẩu hiệu "liên minh cộng nhục" và lấy danh nghĩa "giải phóng những dân tộc bản địa bị hà hiếp" nhưng thâm ý là muốn thu hết quyền lợi về phần mình".[10] ”Tổng lý Nội những Trần Trọng Kim đọc bản tuyên cáo với quốc dân qua máy truyền thanh. Phía sau là những vị bộ trưởng liên nghành. Huế ngày 8 tháng 5 năm 1945.
Ngay từ đêm 8/3, quân Nhật Bản đã được phái đến canh giữ nghiêm ngặt nhà đất của những quan lớn trong triều đình Nguyễn. Họ giữ những quan này ở trong nhà để chờ lệnh từ chỉ huy quân đội Nhật. Theo lời kể của đại thần Phạm Quỳnh, quân Nhật đi tìm toàn bộ những quan trong Viện Cơ mật và giam họ lại một chỗ. Đến sáng 9/3, khi đã đưa được vua Bảo Đại về kinh đô, quan Nhật là Yokoyama đưa cho họ 2 văn bản đã viết sẵn: Bản tuyên bố hủy bỏ những hiệp ước nhà Nguyễn đã ký kết với Pháp và Bản tuyên bố giải tán Viện Cơ mật, toàn bộ nhằm mục đích dọn đường cho việc xây dựng nội những Đế quốc Việt Nam. Yokoyama nói thẳng "tôi cho những vị 15 phút để tâm ý". Trong tình hình đó, những quan nhà Nguyễn không thích ký cũng không được[11].
Thủ tướng Trần Trọng Kim
Nội những mới được xây dựng vào trong ngày 17 tháng bốn với Trần Trọng Kim là Nội những Tổng trưởng. Ngay buổi đầu ông Trần Trọng Kim trình list nội những với Bảo Đại đã có sự hiện hữu của viên Cố vấn tối cao Nhật Bản tại Huế là Masayuki Yokoyama[10]. Sau khi vua Bảo Đại chấp thuận đồng ý nội những, Cố vấn Nhật xem list nội những rồi nói "Tôi chúc mừng cụ đã chọn được người rất đứng đắn" [19]. Đây là chính phủ nước nhà kiểu tân tiến thứ nhất ở nước Việt Nam (không kể những triều đại phong kiến và chính phủ nước nhà bảo lãnh của Pháp trước đó) và Trần Trọng Kim là người thứ nhất có chức vụ Thủ tướng ở Việt Nam. Với nội những tập hợp được những trí thức có tiếng lúc bấy giờ, thành phần nội những trình làng ngày 19 tháng bốn, trong số đó có:
Cựu Tổng đốc tỉnh Thái Bình là Phan Kế Toại được bổ làm Khâm sai Bắc Kỳ còn Nguyễn Văn Sâm làm Khâm sai Nam Kỳ đại diện thay mặt thay mặt cho triều đình Huế ở ngoài Bắc và trong Nam. Tại Tp Hà Nội Thủ Đô, Phan Kế Toại tiếp thu phủ Thống sứ và Trần Văn Lai nhậm chức ở tòa Đô chính trước đám đông dân chúng đến tận mắt tận mắt chứng kiến việc tịch thu độc lập trên danh nghĩa[29].
Đế quốc Việt Nam không xây dựng Bộ quốc phòng để tránh bị Nhật Bản lôi kéo tham gia trận chiến tranh toàn thế giới thứ hai với tư cách liên minh của Nhật Bản[30].
Suốt từ thời điểm ngày 9/3/1945, từ vua Bảo Đại cho tới những tuyên cáo của nội những Đế quốc Việt Nam, rồi cả báo chí, bao giờ cũng luôn có thể có câu "Đại Đông Á vạn tuế" [31]. Bản thân khẩu hiệu "Đại Đông Á" vốn do Nhật tạo ra, và 5 nguyên tắc của nó đã cho toàn bộ chúng ta biết rõ mục tiêu: Nhật Bản muốn lôi kéo những nước châu Á mà người ta đã thôn tính được, bắt những nước này góp phần nhân lực, của cải để Nhật tiến hành trận chiến tranh chống Anh - Mỹ, cũng như triệt tiêu ý định chống Nhật tại những nước này[32].
Mới trình làng được 4 tháng, ngày 5/8/1945, hàng loạt thành viên nội những Trần Trọng Kim xin từ chức: 3 Bộ trưởng xin từ nhiệm, Bộ trưởng Vũ Ngọc Anh qua đời vì trúng bom do máy bay Mỹ ném. Các Bộ trưởng khác tuyên bố bất lực, bởi không thể làm được việc gì nếu không được Cố vấn tối cao Nhật đồng ý, trong lúc vua Bảo Đại chỉ lo ăn chơi, săn bắn mà không quan tâm đến chính trị. Trần Trọng Kim nỗ lực liên hệ nhưng những nhân vật cấp tiến đều khước từ cộng tác, đến thời điểm đầu tháng 8 chính Trần Trọng Kim cũng nói mình bị "tăng huyết áp" và không thoát khỏi nhà[2].
Dù rằng thành viên trong nội những Trần Trọng Kim đều là trí thức và thanh liêm, muốn giúp nước nhưng trước sự việc khống chế của Nhật Bản, họ đều thấy bản thân bị cô lập, bất lực và nội những cũng tan rã dần. Sau Cách mạng tháng Tám, phân nửa thành viên nội những Trần Trọng Kim đã đi theo Chính phủ kháng chiến của Việt Minh. Luật sư Phan Anh, người sớm nhận ra thực sự, sau này viết[33]:
"Chúng tôi đã lầm rất rộng. Chúng tôi đã tưởng tận dụng được một đế quốc chống một đế quốc khác, tranh thủ quyền lợi về ta, nhưng trái lại bọn Nhật đã tận dụng chúng tôi, tối thiểu cũng là về danh nghĩa. Đó là một bài học kinh nghiệm tay nghề đau đớn!"Cờ lệnh của Hoàng đế Bảo Đại.
Ngày 08 tháng 05 năm 1945, Hoàng đế Bảo Đại đã tuyên Chiếu với Nội những về việc nước Việt Nam đã được giải phóng. Chiếu có đoạn: "Nước Việt Nam nay đã được giải phóng. Trẫm đã lựa chọn khắp những nhân tài trong nước, kén lấy những người dân dân có tri thức, có kinh nghiệm tay nghề, chắc chư khanh sẽ không còn phụ lòng Trẫm ủy thác và lòng dân kỳ vọng...".
Sau Chiếu của Hoàng đế, Nội những ra Tuyên cáo với Quốc dân về việc nước Việt Nam độc lập: "Sau 80 năm bị vận dụng, việt nam đã Phục hồi nền tự chủ và vị thế của một nước văn hiến cõi Á Đông. Vâng theo Đức Kim thượng, chúng tôi rất là theo đuổi mục tiêu hợp nhất Quốc dân để củng cố nền độc lập và gây mạnh tinh thần yêu nước trong mọi giai tầng xã hội. Chính phủ sẽ ghi công những bực anh hùng đã hi sinh cho nòi giống, tìm cách cho những chính khách hải ngoại được trở về; xóa khỏi những hình án bất công và giải phóng những nhà ái quốc còn bị giam hãm. Nội những sẽ tìm cách thống nhất pháp lý để tránh sự lạm quyền. Nạn tham nhũng nên phải trừ cho tiệt. Chính phủ rất chú trọng đào tạo và giảng dạy một thế hệ thanh niên mới, có tổ chức triển khai, có huấn luyện. Về kinh tế tài chính, Chính phủ dự bị một cuộc tổ chức triển khai mới, chú trọng nhất là nâng cao trình độ sinh hoạt dân chúng. Muốn thi hành chủ trương ấy, phải cần sự hợp tác của những đoàn thể và thành viên. Chúng tôi xin tuyên thể với quốc dân đem hết tâm trí để theo đuổi mục tiêu duy nhất là xây đắp nền độc lập nước nhà, không tư vì thành viên hay đảng phái".
Các bản tin trên tờ Dân Báo sau ngày Việt Nam tuyên bố độc lập
Một bản tấu của Bộ trưởng Kinh tế
Thu hồi Tp Hà Nội Thủ Đô về sự việc quản trị và vận hành của Việt Nam
Theo tuyên chiếu của Hoàng đế Bảo Đại ngày 8 tháng 5 năm 1945, Tổng trưởng Nội những Trần Trọng Kim cử Hội đồng xét về quốc hiệu, quốc kỳ, quốc ca. Ngày 12 tháng 6 năm 1945, Hoàng đế ký dụ số 52 tái xác lập quốc hiệu là Việt Nam, quốc kỳ là cờ quẻ Ly có nền vàng thẫm hình chữ nhật, giữa có hình quẻ Ly red color thẫm. Bản Đăng đàn cung tiếp tục được giữ làm âm điệu của quốc ca, phần từ sẽ quyết định hành động sau.[34]
Dù không tồn tại được lâu, Nội những Trần Trọng Kim đã nỗ lực đặt nền móng xây dựng một thể chế độc lập và tự chủ thứ nhất không thuộc Pháp[35]. Tuy không được sẵn sàng sẵn sàng kỹ lưỡng cũng như thiếu thốn thật nhiều nhân sự và vật lực để điều hành quản lý chính phủ nước nhà, đối ngoại thì phải nỗ lực dung hòa những thế lực quốc tế và chủ thuyết Đại Đông Á của Đế quốc Nhật, đối nội thì có nhiều phe phái muốn giành cơ quan ban ngành thường trực, chính phủ nước nhà mới vẫn đạt được một số trong những Đk cơ bản, nhóm lên kỳ vọng độc lập và tự chủ cho nước Việt Nam[30]. Nhưng thực tiễn lại đã cho toàn bộ chúng ta biết ngày càng rõ hơn việc đưa Trần Trọng Kim đứng ra lập nội những cho Bảo Đại trước sau đều do người Nhật đạo diễn một cách khôn khéo để dẫn dụ Trần Trọng Kim vào "tròng". Trong quy trình xây dựng nội những, tình báo của Hải quân Nhật ở Đông Dương đã can thiệp rất sâu vào quy trình lựa chọn người đứng đầu cũng như nhân sự Chính phủ[36]. Theo nhận định của báo Nhân dân sau này, tuy không ít tóm gọn được nguyện vọng độc lập của quốc dân, và nhận thức được ý nghĩa của khối đoàn kết dân tộc bản địa, đưa ra được một số trong những chủ trương cải cách tiến bộ, nhưng Chính phủ Trần Trọng Kim không thể quy tụ, phát huy được sức mạnh mẽ và tự tin của dân tộc bản địa, bởi thực quyền và phương tiện đi lại nằm trong tay Nhật. Công việc cấp bách nhất lúc đó là vận chuyển gạo từ miền Nam ra miền Bắc để cứu đói mà chính phủ nước nhà này cũng không thực thi nổi[10].
Theo hồi ký của nhà báo Nguyễn Kỳ Nam, người được Toàn quyền Nhật Bản là Minoda cho đi theo trong những chuyến công du những tỉnh, sau thuở nào gian đã nhận được xét: "Thế là rõ rệt rồi, Minoda thay thế Pagès (toàn quyền Pháp trước đó)! Nhật thay thế Pháp cai trị Nam Kỳ theo luật lệ Pháp để lại. Không hơn không kém! Việt Nam không độc lập gì ráo! Hay là Việt Nam xin được độc lập trên sách vở mà thôi. Chứ thật sự thì anh Nhật cầm hết quyền hành. Minoda đi khắp những tỉnh, định đường lối cai trị... y hệt như Pháp" [37].
Thả tù chính trị và lập đội trị an
Trong những bước thứ nhất là Bộ trưởng Tư pháp Trịnh Đình Thảo ra lệnh thả Hàng trăm tù nhân chính trị bị Pháp giam giữ[30]. Tuy nhiên, Đạo dụ ngày 17/5/1945 quy định chỉ thả những chính trị phạm không phải là đảng viên Cộng sản, và chỉ có một số trong những rất ít tù nhân là đảng viên Cộng sản được thoát khỏi nhà lao[38].
Tiếp Từ đó thì Bộ trưởng Bộ Thanh niên là Phan Anh đứng tổ chức triển khai đội Thanh niên Tiền tuyến theo tinh thần vương quốc để lôi kéo quốc dân giữ bảo mật thông tin an ninh vì không còn bộ Quốc phòng. Đế quốc Việt Nam không xây dựng Bộ Quốc phòng để tránh phải tham gia trận chiến tranh toàn thế giới thứ hai với tư cách liên minh của Nhật Bản[30].
Đế quốc Việt Nam không còn quân đội, người Nhật nắm toàn bộ yếu tố quốc phòng mà không giao cho chính phủ nước nhà Trần Trọng Kim. Để bảo vệ trị an, Đế quốc Việt Nam có một nhóm nhỏ gọi là Thanh niên Tiền tuyến, nhưng khi Cách mạng tháng Tám nổ ra, lực lượng nó lại bỏ đi theo Việt Minh. Không có quân đội, lực lượng trị an lại không tuân lệnh là một trong những nguyên nhân khiến Đế quốc Việt Nam thuận tiện và đơn thuần và giản dị bị sụp đổ sau này.
Thu hồi Nam Kỳ
Trong thời hạn ngắn ngủi chấp chính, chính phủ nước nhà mới đã làm được một việc quan trọng nhất là thống nhất trên danh nghĩa xứ Nam Kỳ vào nước Việt Nam Tính từ lúc ngày 8 tháng Tám, 1945. Trước đó vào trong ngày 20 tháng Bảy chính phủ nước nhà Việt Nam cũng tịch thu ba nhượng địa cũ là Tp Hà Nội Thủ Đô, Hải Phòng Đất Cảng và Thành Phố Thành Phố Đà Nẵng vốn bị người Pháp chia cắt và vận dụng quy định trực trị và chỉ định ba vị đốc lý người Việt thay thế người Pháp.[39].
Về việc tịch thu Nam Kỳ thì cuộc thương thuyết với Toàn quyền Tsuchihashi có kết quả tuy nhiên lúc đầu Tsuchihashi còn do dự vì triều đình Cao Miên (Campuchia) cũng đòi đất Nam Kỳ. Thủ tướng Trần Trọng Kim phái Nguyễn Văn Sâm làm quan Khâm sai vào Sài Gòn tiếp thu đất Nam Kỳ. Đại sứ Yokoyama ở Huế Từ đó tuyên bố trao trả Nam Kỳ cho triều đình Huế. Ở ngoài Bắc thì Thống sứ Nishimura chuyển giao với Khâm sai Phan Kế Toại tại Tp Hà Nội Thủ Đô ngày 12 tháng 8. Ngày 14 tháng 8, Đế quốc Việt Nam công bố chính thức tiếp thu Nam Kỳ, Nguyễn Văn Sâm được cử làm khâm sai.[40] Ngày 16 tháng 8, giới chức Nhật khởi đầu chuyển giao những văn phòng cho Mặt trận Quốc gia Thống nhất.[41] Thống đốc Minoda ở Sài Gòn đợi khâm sai Nguyễn Văn Sâm để chuyển giao. Ban đầu dự trù vị Khâm sai Nam Bộ sẽ tới vào trong ngày 19 tháng 8,[42] nhưng trên lối đi bị chậm trễ do Việt Minh nên tới chiều ngày 22 tháng 8 ông mới về tới Sài Gòn.[43] Chính phủ Đế quốc Việt Nam lệnh rằng ngày 23 tháng 8 cử hành khánh hạ vương quốc được thống nhất; phủ Khâm sai Nam Bộ thông cáo cho những văn phòng, nhà buôn nghỉ làm, và tổ chức triển khai diễn hành, chào quốc kỳ, diễn thuyết mừng Việt Nam độc lập và thống nhất.[44]
Ngày 25 tháng 8, tổ chức triển khai Thanh niên Tiền phong, thời gian hiện nay đã tách khỏi Mặt trận Quốc gia và gia nhập Việt Minh, tham gia giành cơ quan ban ngành thường trực. Ủy ban Hành chính Lâm thời Nam Bộ được xây dựng.[45] Sang ngày 26 thì Khâm sai Nguyễn Văn Sâm từ nhiệm sau khi được tin vua Bảo Đại đã thoái vị ở Huế, chấm hết thể chế Đế quốc Việt Nam.[46]
Cải cách hành chính
Chính phủ Trần Trọng Kim hợp nhất hai cỗ máy hành chính Nam triều và Bảo hộ do thực dân Pháp để lại. Từ đây, chính phủ nước nhà Trần Trọng Kim đứng đầu khối mạng lưới hệ thống hành chính thống nhất trên toàn quốc. Chính phủ buộc những quan chức địa phương chỉ được trao thông tư và báo cáo trực tiếp với Chính phủ Việt Nam chứ không được liên hệ với Sở Tối cao Cố vấn Nhật Bản. Tuy nhiên những cty công an, tuyên truyền, thông tin liên lạc vẫn do người Nhật trấn áp[30].
Chính phủ xây dựng Ủy ban Cải tổ và Thống nhất Luật pháp. Hội đồng Cải cách Cai trị, Tư pháp và Tài chính có 16 thành viên như những ông Vũ Văn Hiền, Trần Văn Chương, Trần Văn Ân, Nguyễn Văn Huyên, Trần Đình Nam, Phan Kế Toại được giao trách nhiệm xúc tiến việc soạn thảo cơ cấu tổ chức triển khai mới cho vương quốc[47].
Chính phủ này còn dự tính lập ra những Tư vấn Hội nghị ở những địa phương để giúp những Cơ quan Hành chính địa phương, tiến tới xây dựng Tư vấn Hội nghị Toàn quốc giúp chính phủ nước nhà cải cách vương quốc và soạn thảo Hiến pháp. Thủ tướng Trần Trọng Kim ra thông tư ngày 8 tháng Năm xây dựng Hội nghị Tư vấn Quốc gia gồm 59 thành viên từ nhiều giới để giúp sức[39] Sau này sẽ bầu Quốc hội Lập hiến để phê chuẩn và phát hành Hiến pháp. Những dự tính này sẽ không còn được thực thi thì chính phủ nước nhà đã giải tán.
Chính phủ cũng dự tính soạn sơ thảo một bản Hiến pháp cấp tiến bảo vệ quyền tự do chính trị, tự do nghiệp đoàn và tự do tín ngưỡng. Hội đồng dự thảo Hiến pháp có 14 thành viên gồm có những ông Phan Anh, Nguyễn Tường Long, Vũ Đình Hòe, Huỳnh Thúc Kháng, Đặng Thai Mai, Tôn Quang Phiệt, Hồ Tá Khanh, Nguyễn Văn Sâm, Nguyễn Văn Thinh, Hồ Hữu Tường[47]. Việc soạn thảo mới chỉ được tiến hành dở dang thì Đế quốc Việt Nam đã sụp đổ.
Chính phủ cũng ra lệnh bãi bỏ thuế thân cho những ai không còn tài năng sản và những người dân dân có tiền lương dưới 100 đồng một tháng[48].
Thay thế ảnh hưởng của Pháp
Tem in chân dung Hoàng đế Bảo Đại và Nam Phương Hoàng hậu dưới thời Đế quốc Việt Nam.
Đốc lý Tp Hà Nội Thủ Đô là Trần Văn Lai và Đô trưởng Sài Gòn Kha Vạng Cân ra sức đưa người Việt vào thay thế những vị trí của người Pháp trong cỗ máy cơ quan ban ngành thường trực cũ và phá hủy những bức tượng phật do người Pháp dựng lên trong những thành phố[30].
Một bước đột phá không kém là thay chương trình dạy học bằng tiếng Pháp sang chương trình học bằng tiếng Việt, do học giả Hoàng Xuân Hãn đưa ra. Thủ tướng Trần Trọng Kim giao việc này cho Hội đồng Cải cách Giáo dục đào tạo và giảng dạy với 18 thành viên trong số đó có Hoàng Xuân Hãn, Hoàng Thị Nga, Nguyễn Mạnh Tường, Hoàng Minh Giám, Bùi Kỷ, Ngụy Như Kontum, Ưng Quả, và Hồ Văn Ngà duyệt xét.[47]
Ngày 3 Tháng Sáu, 1945 vua Bảo Đại ra dụ số 67 chính thức bỏ tiếng Pháp làm ngôn từ chính và cho vận dụng chương trình giáo dục của Hoàng Xuân Hãn. Kết quả là đợt thi tú tài thứ nhất bằng tiếng Việt là vào niên học 1944-45. Tổng số trường học trên toàn quốc gồm có 4952 trường tiểu học (284.341 học viên, thi bằng tiểu học), 25 trường cao đẳng tiểu học (2.000 học sính, thi bằng cao đẳng) và 4 trường trung học (500 học viên, thi bằng tú tài) lâu nay nay dùng tiếng Pháp để giảng dạy nay đổi qua dùng tiếng Việt.[49] Đây cũng là nền tảng xây dựng cho chương trình giáo dục Việt Nam Dân chủ Cộng hòa và giáo dục Việt Nam Cộng hòa sau này. Tiếng Việt cũng khá được sử dụng làm ngôn từ hành chính, dùng ghi chép những sách vở, sổ sách.
Nạn đói năm 1945
Năm 1945, đường tàu xuyên Đông Dương không hề sử dụng được nữa và đường thiên lý Bắc Nam cũng trở nên Đồng Minh ném bom phá hoại. Đường biển thì quân Đồng minh đã gài thủy lôi ở cửa biển Hải Phòng Đất Cảng khiến hải cảng chính ở Bắc Kỳ cũng không thông thương được. Tàu chở hàng cỡ lớn đã biết thành Nhật trưng dụng, đồng thời quân Đồng minh phong tỏa đường thủy nên tàu bè chở gạo ra Bắc chỉ ra được đến Thành Phố Thành Phố Đà Nẵng. Khi không quân Đồng minh mở rộng tầm oanh kích thì tàu chở gạo phải cập bờ ở Quy Nhơn rồi ở đầu cuối chỉ ra được đến Nha Trang. Các kho thóc ở miền Bắc thì do Nhật Bản sở hữu để sẵn sàng sẵn sàng chở về chính quốc nên không được phép dùng để phát chẩn cứu đói. Khi đó gạo được chất đống trong kho của Nhật, Bảo Đại đã thử thuyết phục Đại sứ quán Nhật Bản mở kho phát gạo nhưng chỉ huy Nhật Bản không được cho phép.
Không có phương tiện đi lại và tài chính, Nhật Bản thì tăng cường lấy gạo ở Việt Nam để chuyển về nước, chính phủ nước nhà Trần Trọng Kim phải lôi kéo những phương tiện đi lại thô sơ chuyển vận gạo từ Nam ra Bắc như xe bò hay thuyền nhỏ. Do thiếu phương tiện đi lại và nhân lực nên dù đã nỗ lực Đế quốc Việt Nam vẫn không làm thuyên giảm được hậu quả ghê gớm của nạn đói[30] Kết quả là nạn đói năm Ất Dậu 1945 đã khiến gần 2 triệu người chết đói, hàng triệu người phải bỏ nhà cửa đi lang bạt kiếm ăn, nhiều vùng nông thôn tại miền Bắc Việt Nam trở nên xơ xác, tiêu điều.
Báo Ngày Nay xuất bản tháng 6/1945 nhận xét về sự việc bất lực của Chính phủ Đế quốc Việt Nam, viết[38]:
"Chúng tôi nhận thấy ai cũng vô vọng và chán nản, vì sau hai tháng hô hào và tốn bao giấy mực, dân đói miền Bắc cũng chưa thấy một bao gạo nào ở miền Nam đưa ra. Lời tuyên bố của thủ tướng còn vang vọng bên tai ta: "Cần nhất là phải tiếp tế cho dân đói miền Bắc" mà tới nay việc làm vẫn chưa đi theo lời nói; tuy rằng gạo miền Nam vẫn chất đầy trong những kho, những nhà máy sản xuất, tuy rằng giấy bạc vẫn nằm từng xấp dày trong những két sắt của nhà tư sản Việt Nam, tuy rằng nội những vẫn vẫn đang còn một bộ tiếp tế và một bộ tài chính"Về yếu tố này, nhà sử học Trần Văn Giàu chỉ ra nguyên nhân của yếu tố bất lực này của Đế quốc Việt Nam[38]:
“ Lẽ dĩ nhiên, nguyên nhân trận chết đói năm 1945 hầu hết không phải là vì chính phủ nước nhà Trần Trọng Kim mà là vì chính sách thực dân, là chủ trương tàn bạo của Pháp – Nhật. Sự bất lực của chính phủ nước nhà Trần Trọng Kim phần lớn là vì tính chất bù nhìn của nó. Nó không thể bớt nơi nào thừa cho chỗ không còn. Nó không thể chống nạn góp vốn đầu tư mạnh ở miền Bắc lúc ấy vẫn còn đấy gạo trong những kho của quân phiệt Nhật. Nhật tích trữ lương thực để nuôi quân. Từ 9/3 đến thời gian giữa tháng 6, việc thu thóc tạ vẫn được thi hành trong lúc hàng trăm vạn đồng bào ta chết rũ dọc đường xó chợ. Chính phủ Trần Trọng Kim đâu dám đụng đến việc thu thóc tạ, càng không đủ can đảm đụng đến kho thóc của Nhật. Chính phủ đã cam kết với Nhật là tiếp tế cho Nhật bằng hoặc hơn Pháp, để xứng danh với cái "độc lập" mà Nhật ban cho!Cả chính phủ nước nhà Trần Trọng Kim và Nhật đều bắt buộc mọi sự vận chuyển thóc gạo từ Nam ra Bắc đều phải qua "Ủy ban thóc gạo" ở Sài Gòn mà ủy ban này do công ty Nhật nắm. Khi tải ra đến Bắc thì phải gom gạo cho công ty thóc gạo Bắc kỳ 75% số lượng, công ty này lo bảo vệ trước hết lương thực cho quân Nhật, còn sót lại mới bán cho dân
”Không những vậy, Đạo dụ của chính phủ nước nhà Trần Trọng Kim ngày 13/6/1945 còn quy định: ai phạm việc phá hoại cầu và cống, đường sá, cướp phá hoặc làm hư hại kho ngũ cốc, món ăn, gạo, đều bị phán quyết tử hình. Đạo dụ cũng cấm chỉ mọi cuộc tụ tập trên 10 người. Vì đạo dụ này, nhân dân không đủ can đảm kéo đi phá kho thóc để chia cho những người dân đói, hàng trăm vạn người đã chết đói ngay bên phía ngoài cửa những kho thóc còn đầy ắp[38].
Trong khi Bộ Tiếp tế chỉ làm được vài việc vặt, thì Bộ Tài chính của Đế quốc Việt Nam gom tiền thuế của dân giao cho Nhật. Chỉ riêng trong 5 tháng tồn tại, Chính phủ Trần Trọng Kim đã nộp cho Nhật Bản khoản tiền 720 triệu đồng Đông Dương (Piastre), ngang với số tiền 726 triệu do cơ quan ban ngành thường trực thực dân Pháp nộp cho Nhật Bản trong 5 năm trước đó đó (từ 1940 tới 9/3/1945). Tổng cộng trong thời hạn Thế chiến thứ hai, người Việt Nam đã phải nộp cho Nhật Bản khoản tiền 1 tỷ 446 triệu đồng Đông Dương, tương tự 14 tỷ 460 triệu Franc lúc đó.[33]
Dù phạm vi hoạt động và sinh hoạt giải trí có số lượng giới hạn, chính phủ nước nhà Trần Trọng Kim nỗ lực để vận chuyển gạo chống nạn đói. Bộ trưởng Tiếp tế Nguyễn Hữu Thí được gửi vào Sài Gòn sắp xếp việc vận chuyển gạo từ Nam ra Trung Bộ và Bắc Bộ. Các hải cảng xa Sài Gòn được sử dụng làm điểm khởi hành để tránh Mỹ oanh tạc. Tư nhân được phép tự do chuyên chở và mua và bán gạo. Để ngăn hành vi gian dối, chính phủ nước nhà ra lệnh trấn áp giá cả và tồn kho lúa gạo. Người vi phạm hoàn toàn có thể bị tử hình hoặc tịch thu tài sản. Ty Liêm phóng Kinh tế Bắc Bộ, do Nguyễn Duy Quế đứng đầu, xây dựng để ngăn ngừa việc buôn lậu. Vào cuối thời gian tháng 3, toàn bộ những hội cứu tế miền Bắc tập hợp lại thành Tổng Hội Cứu tế do Nguyễn Văn Tố đứng đầu, và tăng cường lạc quyên cũng như chẩn tế. Từ tháng 3 tới tháng 5, Tổng Hội quyên được 783.403 đồng. Tại Nam Bộ, trong tháng 5 hơn 20 hội chẩn tế Ra đời, và trong vòng một tháng những tổ chức triển khai trên quyên được một.677.886 đồng, kể cả 481.570 đồng để sở hữ và chuyên chở 1.592 tấn gạo. Nhờ nhiều nguyên nhân, trước hết được mùa chiêm vào tháng 5 và 6/1945; nhu yếu lương thực giảm hẳn sau khi đã có nhiều người bị chết đói từ trước; cũng như một số trong những lượng kho thóc của quân Nhật bị Việt Minh đánh phá để chia cho dân đói trong Cao trào kháng Nhật cứu nước (từ thời điểm tháng 3/1945[50]), qua tháng 6/1945, nạn đói đã giảm đáng kể.[51]
Vì không phải là một thế lực chính trị được ủng hộ rộng tự do và không còn quân đội riêng, cũng không còn bộ Quốc phòng (hoặc An ninh), chính phủ nước nhà Trần Trọng Kim thực tiễn vẫn nằm dưới sự bảo lãnh của quân đội Nhật chiếm đóng Đông Dương và chỉ trấn áp được những thành phố và thị xã lớn ở miền Bắc và miền Trung, trong lúc không trấn áp được tình trạng hỗn loạn trình làng ở nhiều nơi khác. Trong thời kỳ cầm quyền, Đế quốc Việt Nam phải đương đầu với nhiều yếu tố: sự tận thu tài nguyên của quân đội Nhật Bản để phục vụ trận chiến tranh, sự khống chế của Nhật Bản, không còn quân đội, và nhất là nạn đói Ất Dậu làm chết gần 2 triệu người. Cũng như tại bất kể lãnh thổ nào mà quân Nhật chiếm đóng, người Nhật thực thi một chính sách quân quản cực kỳ tàn bạo. Họ tàn sát, tra tấn bất kể người nào làm trái ý họ. Chính điều này cũng góp thêm phần làm cho Đế quốc Việt Nam được xây dựng dưới chính sách quân quản của Nhật không được nhân dân ủng hộ.
Tuy Chính phủ mới quyết định hành động không xây dựng Bộ Quốc phòng để không biến thành Nhật lôi kéo tham gia vào thế chiến thứ hai[8], Trần Trọng Kim vẫn giao cho Phan Anh lập đội Thanh niên Tiền tuyến (còn được gọi là trào lưu Thanh niên Khất thực). Tuy nhiên khi Cách mạng tháng Tám nổ ra, lực lượng nó lại quay sang ủng hộ Việt Minh và không tuân lệnh của Đế quốc Việt Nam nữa.
Với những báo cáo điện tín đến từng ngày, nhất là lúc Việt Minh tiếp quản Tp Hà Nội Thủ Đô, nhưng cũng liên quan đến những sự kiện đáng lo ngại gần kinh đô, ví dụ điển hình ở Thanh Hóa và thành phố Hà Tĩnh, Thủ tướng Trần Trọng Kim ở đầu cuối đã từ bỏ nỗ lực của tớ để tái thiết nội những. Vào ngày 20 tháng 8, ông đưa ra một tuyên bố (thực ra là được soạn thảo bốn ngày trước đó), tuyên bố đã hoàn thành xong hai tiềm năng quan trọng của tớ là thống nhất lãnh thổ Việt Nam và duy trì kĩ năng hành chính. Kim nói: "Trước lịch sử, thiên chức của nội những chúng tôi giờ đây coi như đã hoàn thành xong".[52] Trong toàn cảnh toàn thế giới đang thay đổi, Kim nhìn nhận mọi thứ nên phải tiếp tục. Trước khi từ chức, ông mong mỏi thống nhất về mặt chính trị, nhận định rằng quân địch "mong ước chia rẽ".[53]
Cùng thời hạn này, vua Bảo Đại ra một tuyên bố, được ông soạn thảo ba ngày hôm trước, nhìn nhận "sự giúp sức của Nhật Bản trong việc giúp Việt Nam giành lại độc lập", bày tỏ mong ước xây dựng một nội những mới, sẵn sàng từ bỏ vị trí hiện tại nếu thiết yếu. Bảo Đại cũng thừa nhận mình "muốn làm công dân một nước đôc lập hơn là vua của một nước nô lệ". Câu nói này trước này đã gây tranh cãi lớn trong cuộc họp nội những trình làng ngày 17 tháng 8, vì ngữ cảnh của nó mang nghĩa Bảo Đại sẵn sàng thoái vị và đàm phán với Việt Minh. Trần Đình Nam, bộ trưởng liên nghành bộ nội vụ thốt ra một câu đại loại như thể "nhà vua cũng nên rút lui", khiến Trần Trọng Kim nhận định rằng ông này khi quân phạm thượng. Vũ Văn Hiền, bộ trưởng liên nghành bộ tài chính mong ước chuyển giao cơ quan ban ngành thường trực cho Việt Minh trong trường hợp nền quân chủ lập hiến được giữ vững. Nội những quyết định hành động cử Phan Anh ra Tp Hà Nội Thủ Đô đàm phán. Bản tuyên bố của Bảo Đại khiến Trần Trọng Kim vô vọng thâm thúy, nhưng nhận sự đống ý từ Hồ Tá Khanh cùng Phan Anh vì họ cảm thấy rõ cam kết của Bảo Đại riêng với quyền lợi vương quốc. Sau khi xem xét, ông quyết định hành động không thay đổi từ ngữ trong bản tuyên bố này. Sau khi tuyên bố được đưa ra, người Nhật trấn áp đài truyền thành ở Huế chiều ngày 21 tháng 8.[53]
Khi quân Nhật đầu hàng Đồng Minh, chính phủ nước nhà Trần Trọng Kim cũng chỉ tồn tại được đến ngày 23 tháng 8 năm 1945. Lực lượng Việt Minh tổ chức triển khai quần chúng tiến hành cuộc Cách mạng tháng 8. Chính phủ Trần Trọng Kim không còn hành vi quân sự chiến lược chống lại mà tự nguyện chuyển giao cơ quan ban ngành thường trực cho Việt Minh. Hồ Chí Minh đọc bản Tuyên ngôn Độc lập, tuyên bố xây dựng nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.
Ông Phạm Khắc Hòe, nguyên Tổng lý Ngự tiền văn phòng của triều Nguyễn kể lại rằng: trong cả những lúc Nhật Bản đã đầu hàng, Trần Trọng Kim vẫn tìm cách giữ ngôi báu cho nhà Nguyễn, nhưng tình thế sụp đổ của chính phủ nước nhà Đế quốc Việt Nam đã là không thể xoay chuyển, khi mà chính những thành viên nội những Đế quốc Việt Nam cũng ủng hộ Việt Minh do chán ngán việc bị Nhật Bản khống chế:
“ "Rõ ràng là Trần Trọng Kim đã hạ quyết tâm phục vụ quan thầy Nhật đến cùng… Ngày 17-8, chính phủ nước nhà họp. Ông Trần Đình Nam, Bộ trưởng Bộ Nội vụ, phát biểu: "Toàn dân thắt chặt đoàn kết chung quanh tổ chức triển khai mạnh nhất, nhiệt huyết nhất, tức là Việt Minh, làm cho quốc tế không thể giở thủ đoạn "chia để trị" ra được nữa. Vậy, tôi đề xuất kiến nghị toàn bộ chúng ta rút lui ngay, nhường hẳn quyền bính cho Việt Minh. Theo tôi nghĩ thì cả Hoàng đế cũng nên rút lui". Câu nói này làm cho Trần Trọng Kim nhảy dựng người lên, nghiêm khắc lên án Trần Đình Nam là dám đòi nhà vua bỏ ngôi báu. Một cuộc tranh luận sôi sục dấy lên.Các bộ trưởng liên nghành có thiện chí đều xin từ chức. Chính phủ Trần Trọng Kim không thể tồn tại được. Ông Trần Trọng Kim có mong ước duy trì nó cũng không được. Ông đành ấm ức đồng ý thực tiễn phũ phàng chứ không phải tự nguyện nhường quyền cho Việt Minh.
Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa được xây dựng sau cuộc cách mạng tháng 8 năm 1945 là kết quả của cuộc đấu tranh thành tháp, gian truân, đầy quyết tử của nhân dân Việt Nam chống đế quốc Pháp, Nhật và tay sai, chứ đâu phải là một chính phủ nước nhà chuyển tiếp êm thấm. Càng không phải là nhờ thiện chí của ông Thủ tướng Trần Trọng Kim!
”Ở miền Nam Việt Nam, Pháp theo quân Anh trở lại Đông Dương và ngày 23 tháng 9 năm 1945 đã nổ súng gây chiến ở Sài Gòn rồi mở rộng lấn chiếm Nam Bộ. Pháp đã chấp thuận đồng ý đề xuất kiến nghị của một số trong những chính trị gia thuộc Hội đồng tư vấn Nam Kỳ (Conseil consultatif de Cochinchine) lập ra Cộng hòa tự trị Nam Kỳ. Điều này được nhiều người nhìn nhận là thủ đoạn của Pháp muốn tách miền Nam Việt Nam thoát khỏi Việt Nam.
Một số nhân sĩ của nội những Đế quốc Việt Nam đã tham gia vào việc xây dựng chính phủ nước nhà Việt Nam Cộng hòa tiếp theo đó tại lãnh thổ miền Nam như Trần Văn Chương, Trần Đình Nam. Một số khác tham gia Chính phủ Liên hiệp Kháng chiến Việt Nam hoặc đi theo Việt Minh như ông Huỳnh Thúc Kháng, Phan Anh, Phan Kế Toại, Trịnh Đình Thảo, Tạ Quang Bửu, Đặng Văn Hướng...
Nguyên nhân sụp đổ
Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa và chủ thể thừa kế là Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam đều nhận định rằng trên thực tiễn Đế quốc Việt Nam chỉ là một chính phủ nước nhà bù nhìn và mọi quyền lực tối cao đều thuộc về người Nhật Bản. Chính phủ Đế quốc Việt Nam chưa hề thiết lập được cỗ máy Nhà nước hoàn hảo nhất từ TW đến địa phương cũng như việc chính phủ nước nhà Đế quốc Việt Nam chỉ trấn áp được một phần rất nhỏ của lãnh thổ Việt Nam, ranh giới không rõ ràng, số lượng dân cư tạm bợ (do Chiến tranh đang xẩy ra và lực lượng chiến đấu đó đó là Việt Minh và phát xít Nhật). Mọi quyết định hành động về điều hành quản lý Việt Nam đều do Đế quốc Nhật Bản thực thi chứ không phải là Đế quốc Việt Nam[10].
Trên phương diện quốc tế, do được Đế quốc Nhật Bản (thuộc khối phát xít) xây dựng nên toàn bộ những nước Đồng Minh (Anh, Pháp, Mỹ, Trung Quốc, Liên Xô...) đều không công nhận Đế quốc Việt Nam là chính phủ nước nhà đại diện thay mặt thay mặt của Việt Nam. Theo Tuyên bố Cairo, những nước khối Đồng Minh sẽ không còn công nhận bất kể chính phủ nước nhà nào do Đế quốc Nhật Bản xây dựng tại những lãnh thổ chiếm đóng. Với việc bị khối Đồng Minh khước từ và Đế quốc Nhật Bản đầu hàng, dù cho Cách mạng tháng Tám không nổ ra thì Đế quốc Việt Nam cũng tiếp tục không thể tồn tại được quá 1 tháng, vì họ sẽ bị quân Đồng Minh (Anh và Pháp) vô hiệu khi đổ xô lên Việt Nam vào tháng 9/1945.
Ngay bản thân nội những Đế quốc Việt Nam cũng trở nên chia rẽ. Nhiều quan chức của Đế quốc Việt Nam là tình nhân nước, ban đầu họ tham gia vì muốn đem tài năng ra phục vụ giang sơn, nhưng rồi họ nhận ra là mình không làm gì được trong gọng kìm khống chế của Nhật Bản nên cảm thấy chán ngán. Sau khi Cách mạng tháng Tám nổ ra, họ quay sang ủng hộ Việt Minh. Có người còn làm bộ trưởng liên nghành trong chính phủ nước nhà cách mạng của Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.
Theo Báo Nhân Dân, do Đế quốc Việt Nam chưa hề tổ chức triển khai bất kỳ cuộc tổng tuyển cử nào để bầu lên Quốc hội - cơ quan quyền lực tối cao cao nhất của một nhà nước theo thể chế Cộng hòa (như cuộc Tổng tuyển cử năm 1946 của Việt Nam Dân chủ Cộng hòa) nên Đế quốc Việt Nam chưa thể trở thành một nhà nước chính danh, một người đại diện thay mặt thay mặt hợp pháp của nhân dân Việt Nam. Việc không tổ chức triển khai được Tổng tuyển cử còn đã cho toàn bộ chúng ta biết chính phủ nước nhà Đế quốc Việt Nam không thể duy trì và thực thi quyền lực tối cao vương quốc trong dài hạn và không đủ kĩ năng bảo vệ và đại diện thay mặt thay mặt cho nhân dân Việt Nam. Chính phủ Trần Trọng Kim - Bảo Đại đã bất lực trước những trách nhiệm tự nó nêu lên lúc đầu. Ngay một việc làm cấp bách khi đó là vận chuyển gạo từ miền Nam ra miền Bắc để cứu đói mà Chính phủ Trần Trọng Kim - Bảo Đại cũng không thực thi nổi. Cố gắng nhờ vào hình tượng quân chủ đã lỗi thời và một ông vua không còn thực quyền, Chính phủ Trần Trọng Kim không thể quy tụ được ý chí độc lập của người dân Việt Nam (thực tiễn đã cho toàn bộ chúng ta biết tổ chức triển khai trị an duy nhất của Đế quốc Việt Nam là "Thanh niên Tiền tuyến" cũng không nghe lệnh chính phủ nước nhà này mà quay sang ủng hộ Việt Minh). Cùng với đó là yếu tố công khai minh bạch xác nhận mối gắn bó, sự phụ thuộc nặng nề vào Đế quốc Nhật Bản, một thế lực phát xít đã gây trận chiến tranh xâm lược khắp Đông Á, Đế quốc Việt Nam đã tự đặt mình vào thế trái chiều với toàn bộ những cường quốc Đồng Minh chống phát xít. Với những xích míc nghiêm trọng cả bên trong lẫn bên phía ngoài đó, một khi Đế quốc Nhật Bản bại trận thì Đế quốc Việt Nam cũng không thể tồn tại được[10].
Bài viết này này nên phải được chỉnh trang lại để phục vụ tiêu chuẩn chất lượng Wikipedia. Vấn đề rõ ràng là: Quá dài dòng. Wikipedia không phải là nơi trích dẫn lôi thôi những lời văn. Vui lòng giúp cải tổ nếu bạn hoàn toàn có thể.
- Theo nhà sử học Joyce C. Lebra, Đế quốc Việt Nam được xây dựng như một bộ phận của chủ trương Khối Thịnh vượng chung Đại Đông Á của Nhật. Tuy nhiên, nó cũng chỉ là một trong những khẩu hiệu và khái niệm được sử dụng để biện hộ cho việc chiếm đóng của Đế quốc Nhật Bản tại Đông Á từ thập niên 1930 cho tới hết Chiến tranh toàn thế giới thứ hai, trong số đó những cty ban ngành thường trực bản xứ phải vận động người dân và nền kinh tế thị trường tài chính trong nước phục vụ cho quyền lợi của Đế quốc Nhật Bản. Các cơ quan ban ngành thường trực này trên danh nghĩa là độc lập, tuy nhiên thực tiễn không còn nhiều quyền lực tối cao, hầu hết những chủ trương quan trọng đều do lực lượng quân quản Nhật quyết định hành động (tiêu biểu vượt trội như chính phủ nước nhà bù nhìn Mãn Châu quốc của cựu nhà vua nhà Thanh (Phổ Nghi) hay chính phủ nước nhà Đế quốc Đại Hàn)[54].
- Theo tác giả Lê Xuân Khoa, Đế quốc Việt Nam dù không còn thực quyền và chịu sự khống chế của Nhật Bản, tuy nhiên nó cũng "đóng một vai trò nhất định trong lịch sử". Nó là một bước đệm khiến cho Việt Nam có thời cơ yên cầu nền độc lập hoàn toàn khi thế chiến thứ hai kết thúc[30].
- Tiến sĩ sử học Vũ Ngự Chiêu:
- Theo Tiến sĩ Lê Mạnh Hùng:
- Nhà sử học, giáo sư Đinh Xuân Lâm:
- Theo lời thuật của Phan Anh, Bộ trưởng Bộ Thanh niên của Đế quốc Việt Nam:
- Trong báo Cờ giải phóng (số 13), nhà sử học Trần Văn Giàu phân tích[38]:
- Nhà nghiên cứu và phân tích Phạm Xuân Ba, nhận xét rằng "nền độc lập" của Đế quốc Việt Nam rõ ràng chỉ là giả hiệu bởi những nguyên do sau[17]:
- Một nước độc lập phải có một Chính phủ được toàn dân bầu ra, có cỗ máy Nội những khá đầy đủ, hoàn toàn độc lập. Đế quốc Việt Nam thì hoàn toàn không còn Quốc hội, không còn Hiến pháp và cũng không do nhân dân bầu cử ra, sự Ra đời của nó là từ toan tính của Đế quốc Nhật Bản. Chính phủ này cũng không còn Bộ Quốc phòng, không còn quân đội, không còn Bộ Công an, việc giữ bảo mật thông tin an ninh vương quốc, tuyên truyền do quân Nhật sở hữu.
- Chính phủ Trần Trọng Kim đã để mặc (hoặc không đủ can đảm ngăn cản) quân Nhật vơ vét lương thực của người dân, gây ra nạn đói kinh hoàng làm chết hơn 2 triệu người ở nhiều tỉnh miền Bắc.
- Câu nói ở đầu cuối trong bản Tuyên cáo là "Chính phủ Việt Nam một niềm tin cậy lòng thành ở Nhật Bản đế quốc, quyết chí hợp tác với nước Nhật, đem hết tài sản trong nước khiến cho đạt được mục tiêu như trên", tự điều này đã cho toàn bộ chúng ta biết chính phủ nước nhà này phải lệ thuộc ngặt nghèo vào Đế quốc Nhật Bản
- Ngày 25/8/1945, Bảo Đại đã đọc Tuyên ngôn Thoái vị trước Hàng trăm người tại Ngọ Môn, tiếp theo đó trao ấn tín cho đại diện thay mặt thay mặt Việt Minh là ông Trần Huy Liệu. Bảo Đại nói: "Trẫm muốn làm dân một nước độc lập, hơn làm Vua một nước bị trị". Câu nói này chứng tỏ Bảo Đại thừa nhận trước đó nước Việt Nam chưa tồn tại được độc lập, và chính Bảo Đại đã "khai tử" bản Tuyên ngôn Độc lập giả hiệu mà ông phải đọc từ sức ép của đế quốc Nhật.
Chính cựu hoàng Bảo Đại cũng xác nhận rằng đến ngày 2 tháng 9 năm 1945 (khi Hồ Chí Minh đọc Tuyên ngôn độc lập), nước Việt Nam mới giành được độc lập thực sự, còn trước đó thì Việt Nam chỉ là vật hiến tặng của Pháp cho phát xít Nhật, không đã có được độc lập thực sự. Ông đã viết cho Chính phủ Pháp vào tháng 12-1945: "Năm 1940, Chính phủ Pháp ở Đông Dương đã hiến một cách vô sỉ đất đai của chúng tôi cho phát xít Nhật, nhưng chúng tôi đã giành được nền độc lập hoàn toàn ngày 2 tháng 9 năm 1945"[6]
Trong thư viết ngày 8/5/1947 tại Sài Gòn gửi học giả Hoàng Xuân Hãn, ông Trần Trọng Kim nói về sự việc yếu ớt và bất lực của Đế quốc Việt Nam năm 1945, và vai trò tiếp quản của Việt Minh như sau[10]:
"Còn về phương diện người mình, thì tôi thấy không còn gì đáng vui. Phe nọ đảng kia lăng nhăng chẳng đâu vào đâu cả. Ai cũng nói vì lòng ái quốc, nhưng cái lòng ái quốc của tớ chỉ ở cửa miệng mà thôi, nhưng kỳ thực là vì vị thế và quyền lợi, thành ra tranh giành nhau, nghi kỵ nhau rồi lăng mạ lẫn nhau... Tôi thấy tình thế có nhiều nỗi trở ngại vất vả quá, mà mình thì thân cô thế cô, không làm gì được, cho nên vì thế chỉ giữ cái vị thế bàng quan mà thôi... Tôi vẫn biết việc chống Pháp chỉ có Việt Minh mới làm nổi... Nay Việt Minh đứng vào cái vị thế chống Pháp, tất là có cái thanh thế rất mạnh...".- Việt Nam trong Chiến tranh toàn thế giới thứ hai
- Nạn đói năm Ất Dậu, 1944–1945
- Chính phủ Đế quốc Việt Nam
- Tên gọi Việt Nam
- Cao trào kháng Nhật cứu nước
- Marr, David G. (1995). Vietnam 1945: The Quest for Power. University of California Press. ISBN 9780520920392.
- Masaya Shiraishi, Nguyễn Văn Khánh, & Bruce M. Lockhart (eds.) (2022). Vietnam-Indochina-Nhật bản Relations during the Second World War: Documents and Interpretations. International Conference Vietnam National University, Hanoi (September 2015). 'Table of Contents'. Waseda University Institute of Asia-Pacific Studies.
- Vu Ngu Chieu (1986). “The Other Side of the 1945 Vietnamese Revolution: The Empire of Viet-Nam (March–August 1945)”. The Journal of Asian Studies. 45 (2): 293–328. doi:10.2307/2055845.
- Vũ Ngự Chiêu (2022). "Phía bên kia cuộc cách mạng 1945: Đế quốc Việt Nam".
- Lê Xuân Khoa (2004). "Huế năm 1945 và chính phủ nước nhà Trần Trọng Kim". Trong Việt Nam, 1945–1995, "Chương 1: Quốc gia và Cộng sản".
- Nguyễn Thế Anh (2002). “The Formulation of the National Discourse in 1940-45 Vietnam”. Journal of International and Area Studies. 9 (1): 57–75. ISSN 1226-8550.
- Trần Văn Chánh (2013). “Tản mạn nhân vật lịch sử Trần Trọng Kim qua những trang hồi ký”. Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển (104–105).
Đại Nam Quốc Việt Nam Đế Quốc
11 tháng 3 – 25 tháng 8, năm 1945 Kế nhiệm:
Việt Nam Dân chủ Cộng hòa
Chia Sẻ Link Download Đến thời gian giữa thế kỷ 19 Việt Nam là thuộc địa của đế quốc nào miễn phí
Bạn vừa đọc nội dung bài viết Với Một số hướng dẫn một cách rõ ràng hơn về Video Đến thời gian giữa thế kỷ 19 Việt Nam là thuộc địa của đế quốc nào tiên tiến và phát triển nhất và Share Link Down Đến thời gian giữa thế kỷ 19 Việt Nam là thuộc địa của đế quốc nào miễn phí.