Mẹo về Ý nghĩa thắng lợi bạch đằng năm 938 là gì 2022
Bạn đang tìm kiếm từ khóa Ý nghĩa thắng lợi bạch đằng năm 938 là gì được Update vào lúc : 2022-03-29 23:21:11 . Với phương châm chia sẻ Kinh Nghiệm về trong nội dung bài viết một cách Chi Tiết Mới Nhất. Nếu sau khi tìm hiểu thêm Post vẫn ko hiểu thì hoàn toàn có thể lại Comment ở cuối bài để Ad lý giải và hướng dẫn lại nha.
Ý nghĩa quan trọng nhất của thắng lợi Bạch Đằng năm 938 là gì?
Nội dung chính- CÂU HỎI HOT CÙNG CHỦ ĐỀ
- Mục lục
- Bối cảnhSửa đổi
- Diễn biếnSửa đổi
- Ngô Quyền vây hãm và giết Kiều Công TiễnSửa đổi
- Kế hoạch của quân Nam HánSửa đổi
- Kế hoạch của Ngô QuyềnSửa đổi
- Trận chiến trên sông Bạch ĐằngSửa đổi
- Kết quảSửa đổi
- Di sảnSửa đổi
- Nguyên nhân chiến thắngSửa đổi
- Ý nghĩaSửa đổi
- Truyền kìSửa đổi
- Xem thêmSửa đổi
- Chú thíchSửa đổi
- Tham khảoSửa đổi
A.
Đánh tan cuộc xâm lược của quân Nam Hán
B.
Kết thúc hơn 1000 năm Bắc thuộc, mở ra thời kì độc lập, tự chủ, lâu dài
C.
Để lại những nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp quân sự chiến lược quý báu cho những cuộc đấu tranh sau
D.
Bảo vệ nền tự chủ giành được sau khởi nghĩa Khúc Thừa Dụ
Đáp án C
Ý nghĩa lịch sử của chiến thằng Bạch Đằng năm 938 là mở ra thời kì độc lập, tự chủ lâu dài của dân tộc bản địa.
CÂU HỎI HOT CÙNG CHỦ ĐỀ
Bài Làm:
Ý nghĩa lịch sử của thắng lợi Bạch Đằng năm 938 là:
- Chiến thắng Bạch Đằng năm 1288 đã kết thúc cuộc trận chiến tranh xâm lược của quân Nguyên riêng với Đại Việt.
- Chiến thắng Bạch Đằng năm 1288 đã vượt mặt hoàn toàn ý chí xâm lược của Mông – nguyên, một quân địch mạnh và an tàn bạo nhất toàn thế giới lúc bấy giờ để bảo vệ độc lập toàn vẹn lãnh thổ và độc lập lãnh thổ vương quốc của Đại Việt.
Giải bài tập 2 trang 86 SGK Lịch sử 10
Trình bày nguyên nhân thắng lợi và ý nghĩa của thắng lợi Bạch Đằng năm 938?
Phương pháp giải - Xem rõ ràng
nhờ vào sgk Lịch sử 10 trang 85, 86 để suy luận vấn đáp.
- Do sức mạnh đoàn kết chiến đấu chống ngoại xâm của toàn dân.
- Sự lãnh đạo của Ngô Quyền, cùng nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp quân sự chiến lược rực rỡ.
- Đánh bại hoàn toàn ý chí xâm lược của nhà Nam Hán.
- Thể hiện ý chí quyết tâm đấu tranh chống xâm lược của dân tộc bản địa ta.
- Đã bảo vệ vững chãi nền độc lập dân tộc bản địa và mở ra thời đại độc lập riêng với dân tộc bản địa ta.
- Đánh dấu sự trưởng thành của dân tộc bản địa và kết thúc hoàn toàn thời kì đấu tranh giành lại độc lập hàng trăm thế kỉ. Đưa dân tộc bản địa bước sang một kỉ nguyên mới.
Trận Bạch Đằng (chữ Hán: 白藤江之戰) năm 938 là một trận đánh giữa quân dân Tĩnh Hải quân (vào thời đó, Việt Nam chưa tồn tại quốc hiệu chính thức) do Ngô Quyền lãnh đạo đánh với quân Nam Hán trên sông Bạch Đằng. Kết quả là người Việt giành thắng lợi lớn nhờ kế sách cắm cọc nhọn dưới lòng sông Bạch Đằng của Ngô Quyền.[1] Trước sự chiến đấu dũng mãnh của người Việt, quá nửa quân Nam Hán bị chết đuối và Hoàng tử Nam Hán là Lưu Hoằng Tháo cũng trở nên Ngô Quyền giết chết[1]. Đây là một trận đánh quan trọng trong lịch sử Việt Nam. Nó ghi lại cho việc chấm hết hơn 1000 năm Bắc thuộc của Việt Nam, nối lại quốc thống cho dân tộc bản địa Việt[1].
Trận Bạch Đằng (938)Một phần của những cuộc đấu tranh của người Việt thời Bắc thuộcTranh Đông Hồ vẽ thắng lợi Bạch Đằng, năm 938Thời gianNăm 938 sau công nguyênĐịa điểm
Sông Bạch Đằng nay thuộc Quảng Yên (Quảng Ninh) và Thủy Nguyên (Hải Phòng Đất Cảng)
Kết quảTĩnh Hải quân thắng lợi
- Chấm dứt hoàn toàn thời kỳ Bắc thuộc sau hơn 1000 năm[1]
- Nhà Ngô được xây dựng vào năm 939
Lưu Hoằng Tháo † Ngô QuyềnLực lượng 20.000 quân 5.000-10.000 quânThương vong và tổn thất 10.000, Lưu Hoằng Tháo tử trận.[2] Không rõ
Sau thắng lợi này, Ngô Quyền lên ngôi vua, tái lập giang sơn. Ông sẽ là một vị "vua của những vua" trong lịch sử Việt Nam. Đại thắng trên sông Bạch Đằng đã khắc họa mưu lược và kĩ năng đánh trận của ông.[1]
Mục lục
- 1 Bối cảnh
- 2 Diễn biến
- 2.1 Ngô Quyền vây hãm và giết Kiều Công Tiễn
- 2.2 Kế hoạch của quân Nam Hán
- 2.3 Kế hoạch của Ngô Quyền
- 2.4 Trận chiến trên sông Bạch Đằng
- 2.5 Kết quả
- 3 Di sản
- 4 Nguyên nhân thắng lợi
- 5 Ý nghĩa
- 6 Truyền kì
- 7 Xem thêm
- 8 Chú thích
- 9 Tham khảo
Bối cảnhSửa đổi
Năm 931, Dương Đình Nghệ đánh đuổi quân Nam Hán – một trong 10 nước thời Ngũ đại Thập quốc nằm sát kề với Tĩnh Hải quân – giành lại quyền tự chủ cho những người dân Việt ở Tĩnh Hải quân, tự xưng là Tiết độ sứ.[3]
Năm 937, Đình Nghệ bị nha tướng Kiều Công Tiễn giết hại để cướp ngôi Tiết độ sứ. Con rể và là một tướng khác của Đình Nghệ là Ngô Quyền bèn tập hợp lực lượng ra đánh Công Tiễn để trị tội phản chủ.[3] Kiều Công Tiễn sợ hãi, bèn sai người sang cầu cứu Nam Hán. Vua Nam Hán là Lưu Nghiễm nhân thời cơ đó bèn quyết định hành động đánh Tĩnh Hải quân lần thứ hai.[4] Lưu Nghiễm nhận định rằng Dương Đình Nghệ qua đời thì Tĩnh Hải quân không hề tướng giỏi, bèn phong cho con trai thứ 9 là Lưu Hoằng Tháo làm "Bình Hải tướng quân" và "Giao Chỉ vương", thống lĩnh thủy quân.[4]
Diễn biếnSửa đổi
Ngô Quyền vây hãm và giết Kiều Công TiễnSửa đổi
Năm 938, sau khi tập hợp những hào kiệt trong nước đứng về phía mình, Ngô Quyền mang quân từ Ái châu ra Bắc đánh Kiều Công Tiễn. Kiều Công Tiễn bị cô lập không chống nổi, trông chờ viện binh hỗ trợ của Nam Hán.
Trong khi vua Nam Hán đang điều quân thì Ngô Quyền đã tiến ra thành Đại La (Tống Bình). Kiều Công Tiễn bị túng thế không đủ sức chống lại nên thành nhanh gọn bị hạ, Kiều Công Tiễn bị giết chết. Lúc đó quân Nam Hán vẫn chưa tiến vào tới biên giới.
Kế hoạch của quân Nam HánSửa đổi
Vua Nam Hán cho con trai là Hoằng Tháo làm Tĩnh Hải quân Tiết độ sứ, đổi tước phong là Giao Vương, đem 2 vạn quân sang với danh nghĩa là cứu Công Tiễn. Lưu Nghiễm hỏi kế ở Sùng Văn hầu là Tiêu Ích. Ích nói:
“Nay mưa dầm đã mấy tuần, đường thủy thì xa xôi nguy hiểm, Ngô Quyền lại là người kiệt hiệt, không thể khinh suất được. Đại quân phải nên thận trọng chắc như đinh, dùng nhiều người hướng đạo rồi sau mới nên tiến.
” — Sùng Văn hầu Tiêu ÍchVua Nam Hán đang muốn hành quân nhanh để lấn chiếm lại Tĩnh Hải quân, nên không nghe theo kế của Tiêu Ích, sai Hoằng Tháo đem con thuyền theo sông Bạch Đằng mà vào. Lưu Nghiễm tự mình làm tướng, đóng ở Hải Môn để làm thanh viện. Hải Môn là một trấn, tên đặt từ thời nhà Đường, vùng mà thời phong kiến gọi là Tp Hải Dương.
Kế hoạch của Ngô QuyềnSửa đổi
Ngô Quyền nghe tin Hoằng Tháo sắp đến, ông bảo với những tướng rằng:[1]
“Hoằng Tháo là đứa trẻ khờ dại, đem quân từ xa đến, quân lính còn mỏi mệt, lại nghe Công Tiễn đã chết, không còn người làm nội ứng, đã mất vía trước rồi. Quân ta lấy sức còn khỏe địch với quân mỏi mệt, tất phá được. Nhưng bọn chúng có lợi ở con thuyền, ta không phòng bị trước thì thế được thua chưa chắc như đinh ra sao. Nếu sai người đem cọc lớn vạt nhọn đầu bịt sắt đóng ngầm ở trước cửa biển, thuyền của bọn chúng theo nước triều lên vào trong hàng cọc thì tiếp theo đó ta dễ bề khắc chế, không cho chiếc nào thoát ra.
” — Ngô QuyềnNgô Quyền cho quân sĩ đóng cọc có bịt sắt nhọn xuống lòng sông Bạch Đằng. Khi thuỷ triều lên, bãi cọc không biến thành lộ. Ngô Quyền dự tính nhử quân địch vào khu vực này khi thủy triều lên và đợi nước triều rút xuống cho thuyền địch mắc cạn mới giao chiến.
Trận chiến trên sông Bạch ĐằngSửa đổi
Tranh ghép đá mô phỏng trận Bạch Đằng 938
Vào một ngày cuối đông năm 938, trên sông Bạch Đằng, vùng cửa biển và hạ lưu, cả một đoàn binh thuyền do Hoằng Tháo chỉ huy vừa vượt biển tiến vào cửa ngõ Bạch Đằng. Quân Nam Hán thấy quân của Ngô Quyền chỉ có thuyền nhẹ, quân ít tưởng hoàn toàn có thể ăn tươi, nuốt sống liền hùng hổ tiến vào. Ngô Quyền ra lệnh cho quân bỏ chạy lên thượng lưu. Đợi đến khi thủy triều xuống, ông mới hạ lệnh cho quân sĩ đổ ra đánh. Thuyền chiến lớn của Nam Hán bị mắc cạn và lần lượt bị cọc đâm thủng gần hết. Lúc đó Ngô Quyền mới tung quân ra tiến công kinh hoàng. Quân Nam Hán thua chạy, còn Lưu Hoằng Tháo bỏ mạng với trên một nửa quân sĩ.
Kết quảSửa đổi
Tranh giả đồng tái hiện trận Bạch Đằng 938
Vua Nam Hán đang cầm quân tiếp ứng đóng ở biên giới mà không kịp trở tay đối phó. Nghe tin Hoằng Tháo tử trận, Nghiễm kinh hoàng, đành "thương khóc thu nhặt quân còn sót lại mà rút lui" (Đại Việt sử ký toàn thư). Từ đó nhà Nam Hán bỏ hẳn mộng xâm lược Tĩnh Hải quân. Lưu Cung cũng than rằng tên thường gọi "Cung" của ông là xấu[1].
Năm 939, Ngô Quyền lên ngôi vua, xưng là Ngô Vương, lập ra nhà Ngô, đóng đô ở Cổ Loa (Đông Anh, Tp Hà Nội Thủ Đô ngày này).
Di sảnSửa đổi
Năm 1288, quân Đại Việt do Trần Thánh Tông, Trần Nhân Tông và Trần Hưng Đạo lãnh đạo giao chiến với quân Nguyên trên sông Bạch Đằng. Trước đó, Trần Hưng Đạo đã cho đóng cọc và phủ cỏ lên trên rồi cho quân khiêu chiến, vờ vịt bỏ chạy. Quân Nguyên đuổi theo, quân Đại Việt cố sức đánh lại. Nước triều rút xuống, thuyền quân Nguyên vướng cọc và nghiêng đắm gần hết. Trận này quân Nguyên đại bại, bắt được tướng Nguyên là Ô Mã Nhi, Tích Lệ Cơ Ngọc (là một tướng Hán nhưng nhiều người tưởng là hai tướng) và 400 con thuyền.[5]
Cọc gỗ trong trận chiến trên cửa sông Bạch Đằng năm 938 còn lưu giữ tại Bảo tàng của Khu di tích lịch sử lịch sử Tràng Kênh.
Nguyên nhân chiến thắngSửa đổi
Chiến thuật quân sự chiến lược của Ngô Quyền rất độc lạ và đúng như nhận định của Lê Văn Hưu: "Mưu giỏi mà đánh cũng giỏi" hoặc "mưu tài đánh giỏi" như trong Đại Việt Sử ký Toàn thư[1]. Tuy nhiên, theo những nhà quân sự chiến lược, việc vận dụng giải pháp lấy cọc nhọn đâm thuyền địch muốn thành công xuất sắc nên phải có sự phối hợp ngặt nghèo với một số trong những mưu mẹo khác.
- Thứ nhất, phải dụ địch đến đúng bãi cọc đã đóng giăng bẫy khi thuỷ triều còn đang cao, bãi cọc chưa bị phát lộ.
- Thứ hai, phải nắm rất vững quy luật thủy triều theo từng ngày và tính toán thời gian để khi thuyền quân địch tới bãi cọc rồi, thủy triều mới rút, có như vậy thuyền địch mới bị mắc cạn và bị cọc đâm.
Chỉ khi có đủ hai Đk trên, mưu kế mới phát huy tác dụng. Nếu nước triều rút quá sớm so với dự tính, bãi cọc sớm phát lộ, thuyền địch sẽ biết và tránh xa cảnh giác, như vậy mưu sự hỏng. Không những thế, rất hoàn toàn có thể chính những thuyền phía quân mình sẽ bị vướng cọc, thành "gậy ông đập sống lưng ông".
Nếu nước triều rút quá muộn so với dự tính, thuyền chiến của địch cứ thế vượt qua, không còn trở ngại gì, coi như bãi cọc đóng xuống vô tác dụng. Đây đó đó là trường hợp mà những nhà quân sự chiến lược Việt Nam đã ghi lại của trận Bạch Đằng, 981, quân Tống đã vượt qua bãi cọc để vào được đất liền mà không biến thành trở ngại (tuy nhiên tiếp theo này vẫn bị mắc mưu Lê Hoàn và đại bại).
Vì vậy, để mưu sự thành công xuất sắc, ngoài việc sẵn sàng sẵn sàng cọc nhọn một cách bí mật và hoàn thành xong sớm, việc dụ địch đi theo như đúng lộ trình mình yêu thích và đến vào thời gian mình yêu thích mang ý nghĩa quyết định hành động. Mưu sự thành công xuất sắc hoàn toàn có thể quyết định hành động toàn bộ trận chiến chỉ trong một buổi và Ngô Quyền đã thành công xuất sắc bởi mưu kế độc lạ và tính toán, vận dụng đúng chuẩn quy luật của tự nhiên.
Người vận dụng lại mưu kế này là Trần Hưng Đạo trong trận Bạch Đằng, 1288 cũng biết phương pháp phối hợp vận dụng đúng chuẩn như vậy nên lại lập đại công phá quân Nguyên. Đời sau nghe chuyện dùng cọc đâm thuyền địch có vẻ như thuận tiện và đơn thuần và giản dị, nhưng khi vận dụng rõ ràng mới thấy không hoàn toàn thuận tiện và đơn thuần và giản dị để sở hữu thắng lợi như sử sách đã ghi. Không phải ngẫu nhiên mà cả Ngô Quyền và Trần Hưng Đạo đều sẽ là danh tướng trong lịch sử Việt Nam
Ý nghĩaSửa đổi
“ Lưu Cung tham đất đai của người, muốn mở rộng bờ cõi, đất đai chưa lấy được mà đã hại mất người con của tớ và hại cả nhân dân, tức như Mạnh Tử nói: "Đem cái mình không yêu mà hại cái mình yêu" vậy chăng? ” — Ngô Sĩ Liên[1] “ Tiền Ngô Vương hoàn toàn có thể lấy quân mới họp của nước Việt ta mà đánh tan được trăm vạn quân của Lưu Hoằng Tháo, mở nước xưng vương, làm cho những người dân phương Bắc không đủ can đảm lại sang nữa. Có thể nói là một lần nổi giận mà yên được dân, mưu giỏi mà đánh cũng giỏi vậy. Tuy chỉ xưng vương, chưa lên ngôi đế, đổi niên hiệu, nhưng chính thống của nước Việt ta, ngõ hầu đã nối lại được. ” — Ngô Sĩ Liên [1] “ Ngô Quyền trong thì giết được nghịch thần, báo thù cho chủ, ngoài thì phá được cường địch, bảo toàn cho nước, thật là một người trung nghĩa lưu danh thiên cổ, mà cũng nhờ có tay Ngô Quyền, nước Nam ta mới cởi được ách Bắc thuộc hơn một nghìn năm, và mở đường cho Đinh, Lê, Lý, Trần về sau này được tự chủ ở cõi Nam vậy. ” — Việt Nam sử lược, Trần Trọng KimTrận thắng lớn ở sông Bạch Đằng năm 938 có ý nghĩa vô cùng quan trọng riêng với lịch sử Việt Nam, nó đã hỗ trợ chấm hết 1000 năm Bắc thuộc trong lịch sử Việt Nam, mở ra thuở nào kỳ độc lập tự chủ cho Việt Nam.
Chiến thắng Bạch Đằng hoàn toàn có thể xem là trận chung kết toàn thắng của dân tộc bản địa Việt Nam trên con phố đấu tranh chống Bắc thuộc, chống đồng hóa, đấu tranh giành lại độc lập dân tộc bản địa. Phải đặt trong toàn cảnh Bắc thuộc kéo dãn sau 1117 năm (179 TCN - 938) mới thấy hết ý nghĩa lịch sử vĩ đại của nó.
Hơn thế nữa, trong hơn 1000 năm Bắc thuộc đó, quân địch của dân tộc bản địa Việt là một đế quốc vững mạnh số 1 ở phương Đông với chủ nghĩa bành trướng Đại Hán đang lúc tăng trưởng cao độ, nhất là dưới thời Hán, Đường. Tiếp tục công cuộc bành trướng của Tần Thủy Hoàng, nhà Hán đã chinh phục miền Bắc xứ Triều Tiên chiếm đất đai những bộ lạc du mục phía Bắc, mở rộng lãnh thổ về phía Trung Á, xâm lược những nước Hạ Lang, Điền ở Tây Nam. Đầu thế kỷ thứ 7, nhà Tùy bành trướng mạnh về phía Đông, chinh phục Triều Tiên, Lưu Cầu (Đài Loan), Giao Châu, Lâm Ấp, Tây Đồ Quốc..., nhà Đường mở rộng bành trướng về mọi phía, lập thành một đế chế bát ngát như Đường Thái Tông đã từng tuyên bố: "Ta đã đoạt được hơn 200 vương quốc, dẹp yên bốn bề, bọn Di Man ở cõi xa cũng lần lượt về quy phục" (theo Đường thư).
Từ đầu Công nguyên, dân số của đế chế Hán đã lên đến mức 57 triệu người. Thời gian đó, dân số của Việt Nam chỉ độ một triệu. Sau khi chiếm hữu được Việt Nam, mưu đồ của nhà Hán không phải chỉ tạm ngưng ở đoạn thủ tiêu độc lập lãnh thổ vương quốc, bóc lột nhân dân, vơ vét của toàn bộ, mà còn tiến tới đồng hóa vĩnh viễn dân tộc bản địa Việt, sáp nhập đất đai vào Trung Quốc. Chính sách đồng hóa là một đặc trưng nổi trội của chủ nghĩa bành trướng Đại Hán, đã được thực thi từ thời Hán và tăng cường tới nhà Đường. Trong toàn bộ tiến trình lịch sử Việt Nam, đấy là một trong những thời kỳ vận mạng dân tộc bản địa trải qua một thử thách cực kỳ hiểm nghèo.
Ngô Quyền - người anh hùng của thắng lợi oanh liệt trên sông Bạch Đằng năm 938 - trở thành vị vua có "công tái tạo, vua của những vua" theo như nhận định của Đại Việt Sử ký Toàn thư.[1] Ông xứng danh với thương hiệu là "vị Tổ Trung hưng" của dân tộc bản địa như nhà yêu nước Phan Bội Châu lần thứ nhất đã nêu lên trong Việt Nam quốc sử khảo.
Sau thắng lợi Bạch Đằng, Việt Nam bước vào thời kỳ xây dựng giang sơn trên quy mô lớn. Đó là kỷ nguyên của văn minh Đại Việt, của văn hóa truyền thống Thăng Long, kỷ nguyên phá Tống, bình Nguyên, đuổi Minh, một kỷ nguyên rực rỡ của những triều đại Lý, Trần, Lê.
Nhà sử học Ngô Thì Sĩ nhìn nhận:
“Trận thắng trên sông Bạch Đằng là cơ sở cho việc Phục hồi quốc thống. Những chiến công đời Đinh, Lê, Lý, Trần sau này còn nhờ vào uy danh lẫm liệt ấy để lại. Trận Bạch Đằng vũ công cao cả, vang dội đến nghìn thu, há phải chỉ lẫy lừng ở thuở nào bấy giờ mà thôi đâu
” — Việt sử tiêu án - Ngô Thì SĩCòn theo vua Dực Tông nhà Nguyễn (Tự Đức):
“Ngô Quyền gặp được ngụy triều Nam Hán là một nước nhỏ, Hoằng Tháo là thằng hèn kém, nên mới đã có được trận thắng trên sông Bạch Đằng. Đó là một việc may, có gì đáng khen. Nếu gặp phải tay Trần Bá Tiên, mà nói rằng Ngô Quyền không phải theo gót Lý Nam Đế, Triệu Việt Vương, thì ít có lắm!
” — Khâm Định Việt sử thông giám cương mục - Quốc sử quán triều NguyễnTruyền kìSửa đổi
Sách Việt điện u linh, chương Bố Cái Đại Vương đã thuật lại chuyện Phùng Hưng hiển linh để trợ giúp Ngô Quyền đánh thắng quân Nam Hán:
Thời Ngô Tiên chúa kiến quốc, Bắc binh nhập khấu, Tiên chúa đã lo, nửa đêm hốt nhiên mộng thấy một ông già đầu bạc, y quan nghiêm nhã, tay cầm quạt lông, chống gậy trúc, tự xưng tính danh rằng: Ta lãnh thần binh vạn đội, sẵn sàng mai phục những chỗ yếu hại, chúa công tức tốc tiến binh chống cự, đã có âm trợ, chớ lo phiền chi cả.
Đến khi tiến binh trên Bạch Đằng, quả thấy trên không còn tiếng xe ngựa, trận ấy quả được đại tiệp; tiên chúa lấy làm lạ, chiếu kiến lập miếu điện, trang nghiêm có từng hơn xưa, lại sắm thêm quạt lông, cờ hoàng đạo, chiên đồng, trống đại, rồi làm lễ thái lao, con hát đến làm lễ tạ; lịch triều Từ đó từ từ thành ra cổ lễ.[6]
Xem thêmSửa đổi
- Các bãi cọc trên sông Bạch Đằng
- Ngô Xương Ngập
- Dương Đình Nghệ
- Ngô Quyền
- Dương Tam Kha
- Kiều Công Tiễn
- Nam Hán
- Lưu Nghiễm
- Nguyễn Tất Tố
- Đào Nhuận
Chú thíchSửa đổi
Tham khảoSửa đổi
- An Nam chí lược, soạn giả Lê Tắc; Dịch giả:Ủy ban phiên dịch sử liệu Việt Nam; Nhà Xuất bản: Viện Đại học Huế 1961.
- Đại Việt Sử ký Toàn thư; Soạn giả Lê Văn Hưu, Ngô Sĩ Liên...; Dịch giả Viện Sử học Việt Nam; Nhà Xuất bản Khoa học xã hội Tp Hà Nội Thủ Đô, 1993.
- Việt sử tiêu án, soạn giả Ngô Thì Sĩ, Dịch giả: Hội Việt Nam Nghiên cứu Liên lạc Văn hóa Á Châu; Nhà Xuất bản: Văn Sử 1991.
- Lịch triều hiến chương loại chí, soạn giả Phan Huy Chú, dịch giả Viện Sử học Việt Nam, Nhà Xuất bản Giáo dục đào tạo và giảng dạy, 2006.
- Việt Nam sử lược; soạn giả Trần Trọng Kim, Trung tâm học liệu xuất bản, bản điện tử.