Mẹo Hướng dẫn Các cuộc cải cách hành chính trong lịch sử Mới Nhất
Bạn đang tìm kiếm từ khóa Các cuộc cải cách hành chính trong lịch sử được Update vào lúc : 2022-02-17 22:45:03 . Với phương châm chia sẻ Bí kíp về trong nội dung bài viết một cách Chi Tiết 2022. Nếu sau khi Read nội dung bài viết vẫn ko hiểu thì hoàn toàn có thể lại Comment ở cuối bài để Mình lý giải và hướng dẫn lại nha.
NHỮNG CUỘC cải CÁCH của những TRIỀU đại PHONG KIẾN VIỆT NAM
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản khá đầy đủ của tài liệu tại đây (242.39 KB, 39 trang )
Nội dung chính
- NHỮNG CUỘC cải CÁCH của những TRIỀU đại PHONG KIẾN VIỆT NAM
- Cải cách hành chính phải tiếp tục làm cho giang sơn hùng mạnh
NHỮNG CUỘC CẢI CÁCH CỦA CÁC TRIỀU ĐẠI PHONG KIẾN
VIỆT NAM
LỜI MỞ ĐẦU
Cải cách là một nội dung xuyên thấu quy trình xây dựng và tăng trưởng của
những triều đại phong kiến độc lập. Dân tộc Việt Nam Tính từ lúc thời kỳ Hùng
Vương dựng nước cho tới giờ đây đã trải qua nhiều thăng trầm lịch sử. Qua
việc học tập, nghiên cứu và phân tích đã xác lập được truyền thống cuội nguồn của con người Việt
Nam là : không riêng gì có việc cù, chịu khó, bền chắc, mà còn rất yêu nước, có tinh thần
chống giặc ngoại xâm, dám quyết tử cả tính mạng con người của tớ để bảo vệ cho Tổ
quốc,…Trải qua nhiều triều đại với từng quy trình lịch sử rất khác nhau. Dù đã
có nhiều dịch chuyển, nhiều thay đổi, hay đó là yếu tố thành công xuất sắc hoặc thất bại,
cũng hoàn toàn có thể là yếu tố chuyển biến từ chính sách này sang chính sách khác nhưng dù ở
triều đại nào đã và đang sẵn có nhiều góp sức cho lịch sử để đời sau còn lưu truyền
mãi, ghi nhớ, học tập và phát huy những điều tốt đẹp, hoàn toàn có thể ở một nhân vật
lịch sử hoặc một yếu tố nào đó của lịch sử.Trong lịch sử thời kì trung đại nói
riêng và lịch sử của dân tộc bản địa nói chung, toàn bộ chúng ta biết rằng có thật nhiều cuộc
cải cách lớn của những nhân tài Việt Nam đã dám đứng ra cầm quyền, lãnh
đạo và tổ chức triển khai tiến hành. Tuỳ vào tình hình của mỗi quy trình lịch sử nhưng
nói chung mọi khi giang sơn có nhu yếu canh tân để tăng trưởng thì đồng thời
xuất hiện những tư tưởng cải cách lớn. Tiêu biểu của thời trung đại có cuộc
cải cách của Khúc Hạo(907), của Hồ Quý Ly (thời gian cuối thế kỷ XIV- thời điểm đầu thế kỷ
XV), của Lê Thánh Tông( thời gian cuối thế kỷ XV), của Quang Trung – Nguyễn Huệ (
thời gian cuối thế kỷ XVIII ), cuộc cải cách hành chính của Minh Mạng( nửa đầu thế
kỷ XIX). Như vậy, nghiên cứu và phân tích về đề tài cải cách này toàn bộ chúng ta sẽ hiểu biết
được khá đầy đủ hơn, thâm thúy hơn về lịch sử Việt Nam thời Trung đại.
1
A. Các Cuộc Cải Cách.
I. Cải Cách Hành Chính Nhà Họ Khúc.
1. Hoàn cảnh lịch sử.
Cải cách hành đó đó là một Xu thế bình thiên hạ, tăng trưởng giang sơn,
triệu tập quyền lực tối cao một cách thống nhất vào trong tay Vua, của xã hội phong
kiến Việt Nam thời trước. Trong số đó phải nhắc tới cuộc cải cách hành chính
thứ nhất của thời đại phong kiến, đó đó đó là cuộc cải cách của nhà họ Khúc.
Sau hơn một vạn vật thiên nhiên kỷ đấu tranh chống ngoại xâm, đến cuối thế
kỷ IX thời điểm đầu thế kỷ X, lực lượng đất việt nam cả về chính trị, quân sự chiến lược, kinh tế tài chính,
văn hóa truyền thống…đều tăng trưởng và vững mạnh hơn trước kia, bên gần đó quân ngoại
xâm ngày càng suy yếu hơn. Nhân lúc đó Khúc Thừa Dụ đã đứng lên nắm
quyền tự chủ dân tộc bản địa và sau này là Khúc Hạo, Khúc Thừa Mỹ lên nắm quyền
thực thi công cuộc thay đổi, cải cách giang sơn. Trong lịch sử thì công cuộc
cải cách, thay đổi của Khúc Hạo được những nhà lịch sử nhìn nhận cao, toàn vẹn và tổng thể
và thâm thúy. Cuộc cải cách của nhà họ Khúc gồm có những nội dung sau:
2. Nội dung cải cách.
2.1 Cải cách về cơ cấu tổ chức triển khai hành chính:
Họ Khúc nắm được khâu trọng yếu là cải cách cơ cấu tổ chức triển khai hành chính do bọn
xâm lược, dựng lên theo phương thức “nắm từ trên xuống, từ tiết độ sứ đến
quân lệnh”… mục tiêu là để đàn áp, bóc lột. Nay họ Khúc thay cơ cấu tổ chức triển khai hành
chính “nắm từ dưới lên” nắm từ cơ sở cấp “xã” và trên thì thay chính sách “quận,
huyện, hương” của nhà Đường bằng cơ chế mới , cỗ máy cơ quan ban ngành thường trực họ
Khúc gồm có: “Lộ-Phủ-Châu-Giáp-Xã”.
Giao châu trước kia phân thành Quận, huyện. Dưới huyện là hương và xã.
Hương có Đại hương (từ 160 đến 540 hộ) tiểu hương (từ 70 đến 150 hộ).
Xã có đại Xã (40-60 hộ), tiểu Xã (10-30 hộ) nhưng bọn thống trị
trước chưa bao giờ với tay được đến xã và không nêu lên những chức xã quan. Họ
Khúc đã nêu lên những chức “Chánh lệnh trưởng” và “Tá lệnh trưởng” tức những xã
quan để trông coi những xã.
2
Trên những Xã là những Hương (có 159 Hương) thì Khúc Hạo đã đổi Hương
thành Giáp đặt thêm 150 Giáp. Tổng số thành 314 Giáp. Mỗi Giáp có gồm
khoảng chừng gần 10 xã, lại định ra hộ tịch, lập hộ khẩu, kê rõ họ tên, quê quán
nhằm mục đích nắm vững dân số và thông hiểu dân tình. Điều mà đô hộ nhà Đường
không thể nào làm được (giải pháp này cho tới nay toàn bộ chúng ta vẫn còn đấy thực
hiện). Chính quyền họ Khúc đã ý thức được việc quản trị và vận hành đến cơ quan ban ngành thường trực cơ
sở.
2.2 Kinh tế:
Thời thuộc Đường ngoài việc cống nạp thật nhiều người Việt, còn chịu tô
thuế và lao dịch nặng nề. Nhằm thay đổi điều này, Khúc Hạo chủ trương sửa
lại chính sách tô thuế. Ông thực thi chủ trương “trung bình thuế ruộng”. Khúc
Hạo chủ trương bỏ thuế đinh, người thu thuế là phó Tri giáp, theo quy mô
cống nạp liên danh của phương thức sản xuất Châu Á thời cổ trung đại, khắc
phục sự phiền hà sách nhiễu của những quan cũng như việc thu thuế nhiếu tầng,
nhiều loại, tránh khỏi cả thất thu ngân sách.
Một chủ trương khác mà Khúc Hạo vận dụng là “tha lực dịch” nhằm mục đích bớt đi
lao động khổ sai cho những người dân dân cuối thời thuộc Đường.
2.3 Văn hóa – Xã hội:
Chính sách về Văn hóa xã hội được ghi vắn tắt là “khoan, giảm, an, lạc”:
Khoan là “khoan sức cho dân dễ hiểu, dễ thấm, dễ thực hành thực tiễn”. An là đem lại
môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường bình yên cho cính quyền, nắm sát dân cho tới tận xã giúp giữ vững
trật tự trị an… Lạc là hệ quả ở đầu cuối của những giải pháp trên, nhờ thực thi
cải cách trên mà nhân dân đều được yên vui bớt được hờn giận, oán sâu .
2.4 Đối ngoại:
Năm 911 Lưu Nghiêm lập ra nhà nước Nam Hán nhận thấy nguy
cơ từ phía họ Lưu, Khúc Hạo sai con là Khúc Thừa Mỹ làm “khuyến hiếu sứ”
sang Quảng Châu Trung Quốc hình thức bề ngoài để “kết mối hòa hiếu” tuy nhiên bề cốt là xem xét tình
hình hư thực của địch. Do hành vi ngoại giao mềm dẻo của Khúc Hạo mà
quân Nam Hán không khiến hốn loạn với tỉnh Hải Quân. Sau này do Khúc
3
Thừa Mỹ thất sách, cả trong chủ trương đối nội cũng như đối ngoại, nên tỉnh
Hải Quân nên mới bị Nam Hán xâm chiếm.
3. Nhận xét:
Công cuộc cải cách hành chính của nhà họ Khúc đã đạt được những kết
quả nhất định. Đất nước ổn định, tăng trưởng trên nhiều nghành của xã hội và
mang lại môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường mới tốt đẹp hơn cho nhân dân.
3.1 Thành công về đối nội:
Họ Khúc được nhìn nhận là nhà cải cách hành chính tiên phong thứ nhất ở
Việt Nam. So với thời “Cao Biền” số cty hành chính thời Khúc Hạo được
tăng nên gấp hai. Như vậy, về chiều rộng cơ quan ban ngành thường trực TW đã vươn tới
nhiều nơi hơn trên địa phận cai trị. Việc đưa nhân khẩu vào quản trị và vận hành ngặt nghèo
hơn tại những cty hành chính, tạo Đk tăng cường nhân lực cho những hoạt
động kinh tế tài chính, quân sự chiến lược của cơ quan ban ngành thường trực.
Vào thế kỷ X trong lúc những Hào trưởng địa phương ít người dân có Xu thế
độc lập cát cứ với cơ quan ban ngành thường trực TW (rủi ro không mong muốn tiềm ẩn tiềm ẩn những triều đại Ngô, Đinh
tiếp theo này cũng vậy) Khúc Hạo đã khôn khéo nhờ vào họ để củng cố cơ quan ban ngành thường trực
cơ sở. Như vậy cuộc cải cách của tớ Khúc tạo cơ sở kinh tế tài chính, xã hội vững chãi
cho nền độc lập, tự chủ của người Việt sau này.
3.2 Thành công về đối ngoại:
Hoàn cảnh lịch sử khi Khúc Hạo cầm quyền có trở ngại vất vả hơn nhiều so với
những triều đại sau này, vì Việt Nam vừa thoát khỏi sự ràng buộc của Trung
Quốc và trên danh nghĩa không được là “chư hầu” của Trung Quốc mà vẫn
đang là một “Quận” (cty hành chính lúc đó), một bộ phận cấu thành của
Trung Quốc. Hiểu rõ thời cuộc, tự biết thế lực của tớ Khúc Hạo đã sáng
suốt không xưng đế hay xưng vương để gây sự để ý quan tâm của phương Bắc, dù khi
đó tại những vùng lãnh thổ liền kề trở lên trên phương Bắc những người dân quản trị và vận hành
những phiên trấn lũ lượt xưng đế hiệu hoặc vương hiệu. Tuy nhiên, đời sau vẫn
nhìn nhận hành vi của ông không kém gì những vị đế vương của Việt Nam.
Ông là người dân có công lao nổi trội nhất trong ba đời họ Khúc xây dựng nền tự
4
chủ. Chính việc “kín tiếng lặng thầm” của Ông lúc đó giúp Ông có thời hạn
củng cố cơ quan ban ngành thường trực, nuôi dưỡng sức dân, tạo cơ sở cho những người dân đi tiếp
đưa lịch sử Việt Nam thăng tiến về thế và lực. Công cuộc cải cách hành chính
của Khúc Hạo được những nhà sử học nhận định là đã mở ra thuở nào kì phát
triển mới của xã hội Việt Nam, mà những triều đại tiếp theo này sẽ hoàn thành xong.
3.3 Hạn chế:
Nhưng bên gần đó công cuộc cải cách hành chính của nhà họ Khúc cũng
phạm phải một số trong những sai lầm không mong muốn và hạn chế.
Sau khi Khúc Hạo mất, Khúc Thừa Mỹ lên nắm quyền hành thay cha. Sự
thất bại trong những chủ trương đối nội cũng như đối ngoại nên tỉnh “Hải Quân”
mới bị Nam Hán xâm chiếm
Tổ chức cỗ máy quản trị và vận hành nhà ớc chưa thích hợp lý, chưa thích hợp thực tiễn với đời
sống nhân dân lúc bấy giời, cỗ máy cồng kềnh, quan lại khởi đầu suy thoái và khủng hoảng, ăn
chơi sa đọa.
Dưới thời Khúc Hạo đời sống nhân dân được ấm no, nhưng dưới thời
Khúc Thừa Mỹ thì đời sống nhân dân lâm vào cảnh tình trạng nghèo khổ…
Chính sách ngoại giao chưa thích hợp lý, chưa thích hợp nhất là với nhà Nam
Hán.
II. Công cuộc cải cách hành chính triều Lý:
1. Hoàn cảnh lịch sử:
Sau khi Lê Long Đĩnh chết,chấm hết triều đại nhà tiền Lê,triều thần suy
tôn Lý Công Uẩn lên ngôi vua lập lên triều đại nhà Lý tồn tại 216 năm với 9
vị vua. Đây là một triều đại quan trọng,lập ra thuở nào kỳ mới đặt nền móng
vững chãi và toàn vẹn và tổng thể cho việc tăng trưởng dân tộc bản địa. Lý Công Uẩn lấy niên hiêu
là Thuận Thiên, đặt tên nước là Đại Cồ Việt,đóng đô tại Hoa Lư (Ninh Binh).
Năm 1010 Lý Thái Tổ rời đô về Thăng Long (Tp Hà Nội Thủ Đô).
5
2. Nội dung cải cách:
2.1 Cải cách hành chính:
Tập trung xây dựng nền hành chính thống nhất từ TW đến địa
phương.Vua là ngươi có quyền cao nhất về :kinh té, văn hóa truyền thống ,chính trị-xã
hội.Vua nắm cả 3 quyền :lập pháp, hành pháp,tư pháp. Đường lối cai trị:
Nhân trị
2.1.1 Bộ máy nhà nước ở TW:
vua
Tể tướng
Các quan đại
thần (tam thái,
tam thiếu)
Chuyên môn
(thương thư, thị
lang)
Cơ quan
chuyên trách)
Giúp việc cho Vua có những quan đại thần gồm 6 viên quan văn. Tam thái: Thái
sư, Thái phó, Thái Bảo. Tam thiếu: Thiếu Sư, Thiếu Phó. Thiếu Bảo.
Có 3 quan võ: Thái Úy, Thiếu Úy, bình chương sự.
Các bộ trình độ : hàn lâm viện,quốc sử giám, đền, chùa,..là những
cơ quan trực thuộc Vua. Đứng trên đội ngũ quan lại trong triều là Tể Tướng
giúp vua diều hành
6
2.1.2 Tổ chức hành chính địa phương:
Triều đình trung
ương
Trấn, trại (xã)
24 lộ, phủ (tri phủ,
tri phán)
Châu, trại (miền
núi)
Huyện (huyện
lệnh)
Hương (hương
trưởng),giai(nhai,
kinh đô),
sách,động (miền
núi)
xã
thôn
2.1.3 Cải cách chính sách quan lại:
Hoàng tử được phong tước chỉ huy quân đội hoặc được cử đi trấn
trị ở những Lộ- Phủ. Đặt ra 9 bậc phẩm riêng với quan lại từ nhất phẩm đến cửu
phẩm.
Trong việc tuyển dụng quan lại : Tuyển dụng trong hàng tộc,tuyển
dụng con của quan lại,thực hiên việc mua quan.
7
2.2 Chính sách đối ngoại:
Đối với Trung Quốc : giữ hòa hảo,nhận sắc phong.nhà Tống giao
cho Lý Công Uẩn là Giao Chỉ Quân Vương và Nam Bình Vương. Triều Lý
chú trọng bang giao với những nước Chiêm Thành và Chân Lạp.
2.3 Cải cách về kinh tế tài chính:
Thực hiện chủ trương sở hữu nhà nước với ruộng đất và sở hữu tư
nhân với ruộng đất.Thực hiện chủ trương khoan nới sức dân (xóa thuế cho dân
trong 3 năm bỏ đi những thứ vô lý). Thực hiện chủ trương tiết kiệm chi phí không tổ
chúc yến tiệc linh đình trong thời gian ngày lễ. Khuyến khích nhân dân khai khẩn đất
hoang. Chủ trương tăng trưởng thủ công nghiệp( như gốm ,dệt….). Kinh tế tiền
tệ đã len lỏi trong quan hệ xã hội,nhà nước phát hành tiền mới.
2.4 Cải cách văn hóa truyền thống – giáo dục:
Nhà lý đã có nhiều chủ trương mới nhằm mục đích tăng trưởng văn hóa truyền thống – giáo
dục như: Năm 1070 xây dựng Văn Miếu, năm 1076 mở Văn Miếu, năm
1075 mở khoa thi thứ nhất…
Đối với những dân tộc bản địa thiểu sổ miền núi: Sử dụng quan hệ hôn nhân gia đình
để lôi kéo những Châu Mục,Tù trưởng có thế lực(gả công chúa).
2.5 Về quân đội:
Đặt phiên hiệu, quy định trách nhiệm và trách nhiệm quân dịch
3. Nhận xét.
3.1 Ưu điểm:
Cuộc cải cách của Lý Thái Tổ lá cuộc cải cách mang tính chất chất tất yếu
thuận theo yêu cầu của lịch sử.Đó là yếu tố thay đổi trước rủi ro không mong muốn tiềm ẩn tiềm ẩn khủng hoảng rủi ro không mong muốn cục bộ
những vương triều của việt nam.
Công cuộc cải cách , xây dựng giang sơn trên quy mô lớn,xây dựng
nền hành chính nhà nước phong kiến tập quyền,đặt nền tảng vững chãi cho việc
tăng trưởng của dân tộc bản địa.Thi hành nhiều chủ trương đẻ tăng trưởng trên những lĩnh
vực:Kinh tế, chính trị, văn hóa truyền thống,quân sự chiến lược…Đặc biệt nhà Lý chăm sóc việc học
hành,thi tuyển nhằm mục đích đào tạo và giảng dạy tuyển chọn nhân tài.
8
3.2 Nhược điểm:
Chế độ quan lại thiếu triệu tập , chưa thống nhất , ở miền núi chính
sách quản lí còn lỏng lẻo.
Về kinh tế tài chính :Số tiền do những nhà vua thời Lý đúc khong phục vụ đủ
nhu yếu giao lưu thành phầm & hàng hóa.Tiền đồng của nhà Đường-Tống của Trung Quốc
chiếm tỉ lệ lớn và tiền cũ thời Bắc thuộc còn sót lại vẫn được lưu thong trên thị
trường.
Giáo dục đào tạo và giảng dạy:Việc tuyển cử chưa thật ngặt nghèo,có tiền vẫn mua được
quan.Đến thời Lý Nhân Tông(1072-1127) mới tổ chức triển khai có quy củ.
III. Cải cách của Nhà Trần.
1. Hoàn cảnh lịch sử nà Trần xây dựng:
Năm 1225, Lý Huệ Tông nhường ngôi cho con gái là Lý Chiêu Hoàng (mới
lên 7 tuổi). Khi thế lực nhà Lý suy yếu hẳn, Trần Thủ Độ sắp xếp cho cháu
mình là Trần Cảnh (8 tuổi) vào cung vui chơi cùng Lý Chiêu Hoàng. Đầu
năm 1226, Trần Thủ Độ tổ chức triển khai một cuộc thay máu chính quyền cung đình, tuyên bố Lý
Chiêu Hoàng lấy Trần Cảnh và nhường ngôi cho chồng. Từ đây, nhà Lý hoàn
toàn sụp đổ, nhà Trần được xây dựng (nhà Trần tồn tại đến năm 1400)
Để đảm bảo vững chãi vị trí và kĩ năng nắm quyền trong tay vua, tránh
những vụ tranh ngôi trong nội bộ Hoàng tộc và cũng khiến cho vua trẻ điều khiển và tinh chỉnh
cơ quan ban ngành thường trực vững vàng, nhà Trần vận dụng chính sách Thái Thượng Hoàng. Vua
cha chỉ thao tác trong một số trong trong năm rồi truyền ngôi cho con còn bản thân lui về
Tức Mặc (nay thuộc Tỉnh Nam Định) gữ tư cách cố vấn. Chế độ này thực thi
trong suốt triều Trần.
Sự link dòng họ nắm quyền như một nguyên tắc được những vua Trần cố
gắng thực thi. Hầu như những chức vụ quan trọng trong triều và những địa
phương , Lộ ,Phủ đều do Tôn thất sở hữu.
Sau khi lên ngôi, để xây dựng giang sơn Đại Việt, Trần Thái Tông đã thực
hiện những chủ trương cải cách trên những nghành và mang lại những kết quả nhất
định
9
2. Nội dung cải cách.
2.1 Nhà Trần xây dựng cỗ máy theo Xu thế quan liêu
2.1.1. Cơ cấu tổ chức triển khai cỗ máy hành chính triều đình TW:
• Trung khu
Nền hành chính của Đại Việt thời Trần ở cấp TW có bộ phận trung
khu đứng đầu. Chức cao nhất ở trung khu là những chức quan hàng tướng quốc
và tam thái: thái sư, thái phó, thái bảo. Phần lớn suốt thời hạn nhà Trần cầm
quyền, những chức quan cao hàng tam thái do những thân vương sở hữu. Tiếp đến
là những chức quan hàng tam thiếu: thiếu sư, thiếu phó, thiếu bảo. Sau đó đến
tam tư: tư đồ, tư mã, tư không.
Giúp việc cho những quan đứng đầu trung khu là những phát hành khiển và khu mật
viện. Hành khiển lại phân thành tả hành khiển đóng ở Thăng Long và hữu hành
khiển đóng ở hành cung Tức Mặc (quê của tớ Trần, thuộc thành phố Nam
Định ngày này). Ban hành khiển sau được thay tên thành môn hạ sảnh. Đứng
đầu phát hành khiển là chức Nhập nội hành khiển đồng trung thư môn hạ sảnh
bình chương sự. Ban đầu, người của hành khiển chỉ gồm hoạn quan. Việc chia
trung khu gồm Tể tướng, quan chức ở Khu mật viện, Hành khiển môn hạ sảnh
tách khỏi và đứng trên cơ quan hiệu suất cao. Đây là bước tăng trưởng trong kết
cấu và cơ chế cỗ máy nhà nước thời Trần.
• Các cơ quan hiệu suất cao
Thời Trần, có 6 thượng thư sảnh tương tự với lục bộ, quản trị và vận hành những công
việc hành chính, tổ chức triển khai, ngoại giao, tín ngưỡng, tài chính ngân sách, quân
sự, ty pháp. Đứng đầu thượng thư sảnh là chức thượng thư hành khiển và
thương thư hữu bật. Dưới những chức này là chức thị lang, lang trung. Các
thượng thư sảnh luôn luôn được củng cố, càng về sau càng dùng nhiều nhân sỹ nho
giáo.
Bên cạnh 6 thượng thư sảnh là hàn lâm viện phụ trách những việc làm văn
phòng của triều đình. Người của hàn lâm viện gọi là học sĩ với nhiều cấp
(chức) rất khác nhau.
10
Các ban, ngành khác là Ngự sử đài, Đăng văn kiểm sát viện là những cty
thanh tra, giám sát. Có Quốc sử viện phụ trách việc làm biên soạn quốc sử
mà người thứ nhất phụ trách Quốc sử viện là Lê Văn Hưu. Có Quốc tử viện là
nơi giáo dục những vương tử nhà Trần. Có Thái y viện chăm sóc sức mạnh thể chất cho
hoàng tộc.
2.1.2.Cơ cấu tổ chức triển khai cỗ máy hành chính ở Địa phương:
Ở những địa phương, nhà Trần tổ chức triển khai cơ quan ban ngành thường trực 3 cấp: Phủ lộ, huyện
Châu, Hương xã
2.2 Về quân đội:
Năm 1239 hạ chiếu tuyển trai tráng làm binh lính chia ra làm ba bậc
Thường, Trung, Hạ. Và năm 1241 lại tuyển những người dân dân có sức mạnh am
hiểu võ nghệ dùng làm thượng đô túc hệ… thực thi chủ trương ngụ binh ư
nông. Nhà Trần xây dựng quân đội theo phương châm binh lính cốt tinh nhuệ
không cốt nhiều việc rèn luyện và đào tạo và giảng dạy rõ quan được chú trọng
Như vậy đấy là chủ trương sáng suốt của Trần Thái Tông đảm bảo cho
quân dội vững mạnh không riêng gì có trong chến đấu, mà đảm bảo được quy trình
sản xuất đảm bảo môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường của giang sơn
2.3 Chính sách quan lại.
Chế độ quan lại ở tời Trần có lương bổng, Trần Thái Tông quy định
lương cho quan văn võ những triều đình đến những địa phương kể cả quan giữ làng
miếu.
Nhà trần định lệ khảo công xét thành tích quan lại để thăng thưởng, cứ
15 năm xét tuyển 1 lần,10 năm thăng tước 1 cấp và 15 năm thăng chức 1 bậc,
chức quan nào khuyết thì chánh kiêm chức người phó.
2..3.1 Phương thức tuyển chọn quan lại
Bộ máy hành chính thời Trần được xây dựng hầu hết trên 2 cơ sở xã hội
là quý tộc họ Trần và những sĩ phu. Phương thức tuyển chọn quan lại là nhiệm
11
tử, người nắm cơ quan ban ngành thường trực được chỉ định theo họ hàng. Đồng thời nhà Trần
lựa chọn quan lại theo chính sách khoa cử, qua công lao, thủ sĩ và mua và bán bằng
tiền
Nhận xét: so với thời Lý những chủ trương quan lại của nhà Trần có sự phát
triển hơn: những quan văn võ được hưởng lương bổng, việc tuyển chọn quan lại
không riêng gì có là qua những khoa cử, công lao mà còn thực thi phương pháp là
nhiệm tử đấy là phương thức quan trọng được thực thi một cách quy củ hơn.
2.4 Về Kinh tế
2.4.1 Nông nghiệp:
chú trọng công cuộc trị thuỷ và chủ trương bảo vệ phục hồi sản xuất nông
nghiệp
Công cuộc xây dựng thuỷ nông được nhà Trần để ý quan tâm, đắp đê ngăn lũ, xây
dựng những khu công trình xây dựng thuỷ lợi phục vụ cho sản xuất nông nghệp
Thủ công nghiệp có 2 hình thức là xưởng thủ công nhà nước và xưởng thủ
công tư nhân quy mô nghành thủ công rất là phong phú như: gốm, dệt…
mạng lưới thương nghiệp được mở rộng ra thành thị được tăng trưởng mạnh
trong thời Trần.
Đường biển thời Trần cũng góp thêm phần tích cực thúc đẩy tăng trưởng thương
nghiệp: so với những triều đại trước thì nhà Trần ngoài chủ trương quản lí nông
nghiệp thì ở tropng thời kì này nhà Trần còn trú trọng tăng trưởng thủ công
nghiệp và thương nghiệp đấy là bước tăng trưởng mới của nhà Trần và đã cho toàn bộ chúng ta biết
tầm nhìn kế hoạch của Trần Thánh Tông trong công cuộc xây dựng Đại
Việt.
2.4.2 Về tiền tệ
Là phương tiện đi lại lưu thông hàng hoá việc đúc tiền do quan trường đảm
nhiệm mỗi qua tiền bằng mười tiền mỗi tiền là bảy mươi dồng như vậy mỗi
quan tiền là 700 đồng.
Đây là một bước đột phá trong quy trình tăng trưởng giang sơn, lần thứ nhất
tiền được đưa vào quy trình lưu thông hành hoá, nhưng tiền Ra đời trong điều
12
kiện này sẽ không còn thích hợp, điều này không những dẫn đến tình trạng lạm phát về
tài chính mà còn ảnh hưởng đến những nghành khác của nhà Trần
2.5 Chính sách văn hoá
Các TT kinh tế tài chính như đô thánh Thăng Long và cũng là TT
chính chị của Đại Việt.
3. Nhận xét:
3.1 Ưu điểm.
Như vậy cơ chế thay đổi quản lí của nhà Trần đã xậy dựng một nhà nước
tăng trưởng ổn định về kinh tế tài chính,tuy nông nghiệp vẫ là mặt trận số 1 nhưng
thủ công nghiệp và thương nghiệp khởi đầu có sự tăng trưởng mạnh mẽ và tự tin mang lại
thời kì ổn định cho giang sơn
3.2 Nhược điểm.
Một số chủ trương tuy táo bạo như chủ trương về tiền tệ… nhưng không
phù phù thích hợp với thời đại dẫn đến việc hủng hoảng về kinh tế tài chính.
Các chủ trương của ông tuy mạng lại tích cực nhưng không phù thích hợp với lòng
dân vì vậy nên những cuộc khởi nghĩa nông dân nổ ra dẫn đến việc suy thoái và khủng hoảng của
triều đình.
IV. Cuộc cải cách của nhà Hồ.
1. Hoàn cảnh dẫn đến cuộc cải cách của Hồ Quý Ly:
Cuối thế kỉ thứ XIV xã hội Đại Việt lâm vào cảnh tình trạng khủng hoảng rủi ro không mong muốn cục bộ
thâm thúy và toàn vẹn và tổng thể: cơ quan ban ngành thường trực suy yếu bọn nịnh thần chuyên quyền, dòng
họ thống trị sa đọa, nông nghiệp giảm sút nghiêm trọng, dẫn đến dân nghèo
nô tì nổi dậy hay chống đối hay bỏ trốn. Trong lúc đó cuộc tiến công đánh phá
của Champa liên tục trình làng, dù ở đầu cuối đã biết thành đẩy lùi hẳn tuy nhiên đã làm
cho môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường nhân dân ngày càng khổ cực, triều chính thêm rối ren, tài chính
kiệt quệ, đã vậy Đại Việt đứng trước rủi ro không mong muốn tiềm ẩn tiềm ẩn xâm lược ngày càng đến gần
của quân Minh. Đó là tiền đề dẫn đến cuộc cải cách của Hồ Quý Ly.
13
Hồ Quý Ly xác lập nhà Hồ: Sau khi vua Trần dời đô từ Thăng
Long vào Thanh Hóa và giết hàng loạt quần thần trung thành với chủ với nhà Trần,
tháng 2 năm canh thìn, 1400, Hồ Quý Ly truất ngôi cháu ngoại là Trần Phế
Đế, tự lên làm vua, lấy quốc hiệu là Đại Ngu lập nên nhà Hồ.
2. Nội dung cải cách của Hồ Quý Ly:
Cùng với quy trình tăng trưởng con phố chính trị, Hồ Quý Ly đã từng
bước thực thi những cải cách hành chính trên một số trong những nghành:
2.1 Về tổ chức triển khai hành chính.
Từ năm 1375 Hồ Quý Ly đã đề xuất kiến nghị chọn những quân viên. Người nào
có tài năng năng rèn luyện võ nghệ, thông hiểu thao lược thì không cứ là tôn thất
đều cho làm tướng coi quân.
Năm 1397 hồ quý ly đã đổi một số trong những lộ xa thành Trấn và nâng một
số Châu lên thành Lộ. Ở những Lộ thì thồng nhất việc chỉ huy quân sự chiến lược và hành
chính trong tay quan chức gọi là Đô hộ. Đô thống tổng quản do những quan Đại
thần nắm , đồng thời quy định cơ chế thao tác “ Lộ coi Phủ, Phủ coi Châu,
Châu coi huyện. Phàm những việc hộ tịch, tiền thóc, kiện tụng đều làm gộp sổ
của Lộ, đến thời gian ở thời gian cuối năm báo lên Sảnh để làm bằng mà kiểm xét”. Khu vực
quanh thành Thăng Long được thay tên là Đông đô lộ do Đô hộ quản trị và vận hành. sau
đó Hồ Quý Ly cho dời đô vào An Tôn (Vĩnh Lộc – Thanh Hoá) và xây dựng
kinh đô mới ở An Tôn.
Hồ Quý Ly cũng quy định phương pháp mũ và phẩm phục những quan
văn, võ: “ nhất phẩm áo màu tía, nhị phẩm áo mầu đâị hồng, tam phẩm áo
màu hoa đào, Tứ phẩm áo màu lục, ngũ phẩm trở xuống áo màu xanh
biếc”(Ngô Sĩ Thì, Việt sử tiêu án, trang 307).
2.2 Về tài chính.
Cải cách nổi trội nhất là việc phát hành tiền giấy tịch thu tiền đồng,
một biện phá mới lần thứ nhất tiến và phát triển hành ở Đại Việt. Năm 1396 Hồ Quý Ly
cho lưu hành tiền giấy được gọi là “thông bảo hội sao” gồm 7 loại: 10đồng,
30 đồng, 1 tiền, 2 tiền, 3 tiền, 5 tiền., đều phải có in hình rất khác nhau: giấy 10 đồng
14
vẽ rau tảo, giấy 30 đồng có in hình sóng nước, giấy 1 tiền vẽ mây, giấy 2 tiền
vẽ con rùa, giấy 3 tiền vẽ con lân, giấy 5 tiền vẽ con phượng”.
Nhà nước quy định ai làm tiền giả phải tội chết, ai dung tiền đòng bị
bắt cũng phải tội như tiền giả (xem: tài chính Việt Nam qua những thời kì lịch
sử, nhà xuất bản tài chính, Tp Hà Nội Thủ Đô- 2001, trang 300”
Nguyên nhân hoàn toàn có thể do yêu cầu tăng trưởng của kinh tế tài chính Đại Việt mà
Hồ Quý Ly đã cảm nhận được. Tuy nhiên tiền giấy Ra đời không những chưa
thiết yếu mà còn gây phiền hà cho dân chúng (người giàu, thương nhân không
muốn thi hành vì không tin ở giá trị đồng xu tiền. Nông dân ít tiền khó mua được
thành phầm & hàng hóa. Người hoàn toàn có thể tích lũy được tiền tệ thì lo ngại, không yên tâm…).
Việc đưa ra những giải pháp cưỡng ép nghiêm ngặt như trên đã phản ánh sự
mất lòng dân.
2.3 Về kinh tế tài chính.
2.3.1 Chính sách hạn điền.
Năm 1397 Hồ Quý Ly phát hành chủ trương hạn điền. Để thực thi
chủ trương hạn điền,Hồ Quý Ly chủ trương cho những quý tộc hàng Đại vương
và trưởng Công chúa sở hữu ruộng đất không hạn định, còn thứ dân gồm có
cả địa chủ nhỏ, vừa lẫn những hộ nông dân sở hữu ruộng đất tư nhưng không
vượt quá mức cần thiết quy định của nhà nước. Có thể nói, chủ trương này đã góp
phần hạn chế quyền chiếm hữu ruộng đất của địa chủ quý tộc, quan lại nhà
Trần, tịch thu số lớn ruộng đất tư nhân, tương hỗ update vào đất công do nhà nước
quản trị và vận hành, tạo cho vương quốc một tiềm lực kinh tế tài chính để tăng trưởng nông nghiệp.
2.3.2 Về chủ trương thuế.
Năm 1420 nhà Hồ định lại thuế đinh và thuế ruộng. Thuế đinh chỉ
đành vào người dân có ruộng được chia, người không còn ruộng trẻ mồ côi, đàn bà
goá phụ không phải nộp. Thuế đánh theo luỹ tiến: người dân có 5 sào ruộng nộp 5
tiền, người dân có trên 2 mẫu 6 sào nộp 3 quan. Thuế ruộng tư: 5 thang/ mẫu. Đất
bãi thu: 3 quan đến 5 quan / mẫu.
15
2.4 Tư tưởng thay đổi xã hội.
Một chủ trương có vai trò lớn là hạn chế nô tì. Năm 1401
nhà Hồ quy định những quan lại, quý tộc theo phẩm cấp chỉ được nuôi 1 số nô
tì, nông nô nhất định số thừa là xung công. Mục tiêu cũng là đánh vào cả thế
và lực của phong kiến quý tộc nhưng cũng là cải cách nửa vời. Bởi vì đáng lẽ
“hạn nô” để giải phóng sức sản xuất xã hội thì đây lại “đưa nô sung công” và
“sung vào quân địch” củng cố chính sách phong kiến quan liêu.
Cùng năm đó nhà Hồ cho những lộ làm lại sổ hộ tịch, biên hết tên
những người dân 2 tuổi trở lên. Những dân phiêu tán đều bị loại thoát khỏi sổ. Dân
kinh thành trú ngụ ở những phiên trấn đều phải trở về quê quán.
Năm 1405 nạn đói xẩy ra.nhà hồ lệnh cho những quan địa phương đi
khám xết nhà giàu sang thừa thóc bắt phải bán cho dân theo đói thời giá.
2.5 Về văn hoá giáo dục.
Năm 1392 Hồ cho soạn sách “Minh đạo” phê phán khổng tử, chê
trách những nhà Tống nho tôn vinh chu công.
Cùng với việc tôn vinh chữ Nôm, tư tưởng cải cách văn hóa truyền thống của Hồ
Quý Ly còn được thể hiện ở một số trong những nghành hoạt động và sinh hoạt giải trí khác ví như chấn hưng lễ
nhạc; sửa đổi nghi thức lễ tân; cải cách phẩm phục triều nghi; Phục hồi, lập
lại những nghi lễ truyền thống cuội nguồn và quy định việc tế tự mang tính chất chất văn hóa truyền thống, nhằm mục đích
kích thích ý thức dân tộc bản địa trong hiệp hội.
Năm 1396 Hồ Quý Ly bắt toàn bộ những sư chưa tới 50 tuổi phải hoàn
tục và tổ chức triển khai thi về giáo lí nhà phật ,ai thông hiểu mới được ở lại làm sư.
2.6 Về xây dựng lực lượng quân sự chiến lược.
Năm 1401 lập sổ hộ tịch để tương hỗ update quân ngũ. Đóng thuyền đinh
sắt để chiến đấu, trấn áp và chấn chỉnh lại tổ chức triển khai quân đội, bổ thêm hương quân. Trong
chiến đấu, vận dụng thuật “làm vườn không nhà trống”. Xây dựng thêm thành
trì mới, cấu trúc lại những thành trì cũ.Các nhà xưởng đóng thuyền và sản xất vũ
khí dược xây dựng. Và nhất là ý tưởng sáng tạo có vai trò trong quân sự chiến lược
16
đó là việc Hồ Nguyên Trừng đã sản xuất ra nhiều súng có sức công phá lớn,
nhất là việc sản xuất ra súng thần cơ.
3. Nhận xét:
Như vậy, cuộc khủng hoảng rủi ro không mong muốn cục bộ xã hội ở nửa sau thế kỉ XIV đã phản
ánh tình trạng suy thoái và khủng hoảng của nhà Trần cũng như tính chất lỗi thời của cấu trúc
nhà nước đương thời. Nhân vật Hồ Quý Ly đã Ra đời và nổi trội lên trong bối
cảnh đó. Từng bước tiến lên nắm mọi quyền hành, Hồ Quý Ly đã mong ước
cứu vãn tình thế đặc biệt quan trọng trở ngại vất vả và phức tạp đó và ông đã nhất quyết thực
hiện cuộc cải cách. Có thể thấy, đó là một cuộc cải cách toàn vẹn và tổng thể, từ chính trị
đến kinh tế tài chính – tài chính, văn hóa truyền thống giáo dục, xã hội. Thông qua những cải cách kinh
tế – xã hội, chính trị, Hồ Quý Ly dự tính xóa khỏi độc quyền và thế lực của tầng
lớp quý tộc Trần, xây dựng một nhà nước quan liêu không đẳng cấp và sang trọng, quyền
lực triệu tập, để trực tiếp xử lý và xử lý những trở ngại vất vả trong nước và chống lại
những thế lực xâm lược từ bên phía ngoài. Tuy nhiên, cuộc cải cách có chỗ quá mạnh
so với thời đó (như chủ trương hạn điền), có chỗ chưa thật triệt để ( như chính
sách hạn nô nhưng gia nô, nô tì không được giải phóng). Chính sách tiền tệ
nhằm mục đích thu lại và hạn chế việc sử dụng đồng trong chi dùng hằng ngày, tập
trung nguyên vật tư phục vụ quốc phòng – một nhu yếu bức thiết. Nhưng,
lưu hành tiền giấy là một yếu tố hoàn toàn mới mẻ riêng với việt nam đương
thời, không phục vụ đúng thực tiễn tăng trưởng còn hạn chế của kinh tế tài chính hàng
hóa cuối thế kỉ XIV. Cải cách văn hóa truyền thống, giáo dục có ý nghĩa tiến bộ khá đầy đủ
hơn. Trong tình thế bị thúc bách về nhiều mặt, một số trong những việc làm của Hồ Quý
Ly đã gây thêm xích míc trong nội bộ, ảnh hưởng thâm thúy đến ý thức đoàn
kết thống nhất của nhân dân khi xẩy ra nạn ngoại xâm. Chính Hồ Nguyên
Trừng đã nói lên điều này khi phát biểu ”Tôi không sợ đánh giặc mà chỉ sợ
lòng dân không theo” và Hồ Quý Ly đã thừa nhận khi thưởng cho Hồ Nguyên
Trừng
cái
hộp
trầu
bằng
vàng.
Tuy nhiên thì Hồ Quý Ly vẫn là nhà cải cách lớn thứ nhất trong lịch sử
17
việt nam và cuộc cải cách của ông đã khiến người đời sau, những nhà nghiên cứu và phân tích
tâm ý, nhìn nhận.
V. Cuộc cải cách của nhà Lê Sơ
1. Hoàn cảnh lịch sử
Trong những cuộc cải cách hành chính của những triều đại phong
kiến, thì cuộc cải cách tiêu biểu vượt trội với quy mô lớn và đưa xã hội tăng trưởng tăng trưởng
đó là cuộc cải cách của triều Lê Sơ. Sau khi vượt mặt quân nhà Minh, Lê Lợi
chính thức lên ngôi Hoàng đế ở Đông Kinh (Thăng Long), ngày 15 tháng bốn
năm Mậu Thân (29 tháng bốn năm 1428), Phục hồi tên nước là Đại Việt mở
đầu triều đại Lê.
Hành chính Đại Việt thời Lê Sơ, nhất là sau những cải cách của
Lê Thánh Tông, hoàn hảo nhất hơn so với thời Lý và thời Trần, mang tính chất chất quan
liêu và chuyên chế cao độ. Từ thời Lê Thánh Tông, có sự sắp xếp lại cỗ máy
nhằm mục đích triệu tập quyền lực tối cao vào tay Hoàng đế và trấn áp ngặt nghèo cấp địa
phương. Bộ máy tổ chức triển khai thời Lê Thánh Tông là cỗ máy quân chủ chuyên chế
quan liêu được tổ chức triển khai khá ngặt nghèo và hoàn hảo nhất.
2. Nội dung cải cách:
2.1 Cải cách hành chính quy trình 1428 – trước 1460:
• Chính quyền TW:
Bộ máy cơ quan ban ngành thường trực thời Lê Thái Tổ cơ bản theo quy mô thời Trần,
nhưng hoàn thiện và tăng trưởng hơn. Giúp việc trực tiếp cho Hoàng đế trung
khu gồm những quan Tả, Hữu Tướng Quốc, Tam Thái ( Thái sư, Thái úy, Thải
bảo ), Tam Thiếu ( Thiếu sư, Thiếu úy, Thiếu bảo ), Tam Tư (Tư mã, Tư
khấu, Tư không ), Bậc xạ, dưới Trung Khu là 2 ban văn, võ. Đứng đầu ban
văn là quan Đại hành khiển. Các bộ, ngành thuộc văn ban là Bộ lại, Bộ lễ,
Khu mật viện, Hàn lâm viện, Ngũ hình viện, Ngự sử đài, Quốc tử giám, Quốc
sử viện, Nội thị sảnh, và những cty khác gọi là Quản, Cục hay Ty, đứng đầu
là quan Thượng thư. Đứng đầu ban võ là Đại tổng quản, tiếp đến là những chức
Đại đô dốc, Đô tổng quản, Tổng quản, Tổng binh, Tư mã. Ban võ gồm 6 quân
18
điện tiền và 5 quân thiết đột. Tổng số quan lại thời Hồng Đức là 5370 người,
trong số đó quan lại trong triều là 2755 người.
Lục tự gồm có:
1.
Đại lý tự: cơ quan phụ trách hình án, xét xong án chuyền sang bộ
hình để tâu lên vua quyết định hành động.
2.
Thái thường tự: cơ quan phụ trách lễ nghi, âm nhạc cung đình.
3.
Quang lộc tự: phụ trách phục vụ hầu cần đồ lễ trong những buổi lễ của triều
đình.
4.
Thái bộc tự: cơ quan phụ trách xe ngựa của vua và coi sóc chuồng
ngựa cho vua.
5.
Hồng lộ tự: tổ chức triển khai việc xướng danh những người dân đỗ trong kì thi
đình, lo an táng đại thần qua đời và tiếp đón những ông Hoàng ngoại quốc.
6.
Thượng bảo tự: cơ quan coi việc đóng ấn vào quyển thi của những thí
sinh thi Hội.
Các cơ quan trình độ: Lê Thánh Tông tổ chức triển khai thêm một số cơ
quan trình độ không lệ thuộc vào 6 bộ, gồm có:
Thông chính ty: cơ quan phụ trách chuyển đạt sách vở của triều
đình xuống và nhận đơn từ của nhân dân tâu lên vua. Đứng đầu là Thông
chính sứ, trật Tòng tứ phẩm.
Quốc tử giám: cơ quan giáo dục cao nhất trong toàn nước. Đây là
trường ĐH của triều đình có trách nhiệm đào tạo và giảng dạy nhân tài cho vương quốc.
Đứng đầu là Tế tửu, trật chánh tứ phẩm.
Quốc sử viện: cơ quan chép sử của triều đình. Nhà vua nói gì, làm
gì sử quan đều phải ghi chép thận trọng và trung thực. Đứng đầu là Quốc sử
viện Tu soạn, trật chánh bát phẩm.
Khuyến nông và Hà đê xứ : 2 cơ quan coi việc nông nghiệp và
trông nom về thủy lợi.
• Chính quyền địa phương
19
Năm 1428 Lê Lợi khi lên ngôi lấy liên hiệu là Thuận Thiên (tuân theo
trời), chia giang sơn thành 5 đạo: Đông, Tây, Nam, Bắc ( đều ở vùng Bắc Bộ )
và Hải tây ( từ Thanh Hóa trở vào ). Dưới đạo là Trấn, dưới trấn là Lộ, dưới
lộ là Châu và Huyện, cấp hành chính địa phương thấp nhất là Xã. Xã lại chia
trời làm đại xã, trung xã và tiểu xã tùy từng số dân.
Đứng góp vốn đầu tư mạnh quan ban ngành thường trực những Đạo là chức Hành khiển (phụ trách cả quân sự chiến lược
lẫn dân sự ). Đứng đầu những Trấn là những An phủ sứ, những Lộ là Tuyên phủ sứ,
những Châu, những Huyện là Tri châu hay Tri huyện, những xã là Xã quan ( từ thời Lê
Thánh Tông đổi thành Xã trưởng ). Đến năm Quang Thuận thứ 5 (1464) thời
vua Lê Thánh Tông. Đại Việt được phân thành 1 phủ và 12 đạo “ thừa tuyên
’’, năm 1490 đổi gọi phần lớn những “ thừa tuyên ” là “ xứ ” tuy nhiên thời Lê Uy
Mục và Lê Tương Dực đổi gọi những dơn vị cấp cao nhất là “ Trấn”. Các cty
hành chính cao nhất gồm có : Phủ trung đô( phủ phụng thiên ), Thanh Hóa,
Nghệ an, Thuận hóa, Thiên trường ( Sơn nam ), Hải dương ( Nam sách ), Sơn
Tây ( Quốc oai ), Bắc Giang ( Kinh Bắc ), An Bang, Hưng Hóa, Tuyên
Quang, Thái Nguyê ( Ninh sóc ), Lạng Sơn. Từ năm 1471 mở rộng đất đai
phía nam, đặt thêm thừa tuyên Quảng Nam. Tuy địa giới có một số trong những kiểm soát và điều chỉnh
và riêng Sơn Tây không hề là một địa giớ cao nhất, 1 nửa tên thường gọi thời kìa này
được sử dụng làm tên những cty hành chính lơn nhất ( Tỉnh) của Việt Nam hiện
nay như : Tp Hải Dương, Lạng Sơn, Băc Giang, Tuyên Quang, Thanh Hóa, Nghệ
An, Quảng Nam …
Bộ máy cơ quan ban ngành thường trực của mỗi đạo thừa tuyên gồm có 3 ty : Đô tổng binh
sứ ty ( phụ trách quân sự chiến lược ), Thừa tuyên ty ( phụ trách những việc dân sự ), Hiến
sát ty ( phụ trách những việc thanh tra giám sát ). Các quan địa phương được ban
ngạch cao nhất là Chánh tứ phẩm, hưởng lương 48 quan mỗi năm. Tổng sứ
quan địa phương thời Hồng Đức là 2615 người.
2.1.2 Giáo dục đào tạo và giảng dạy khoa cử:
Giáo dục đào tạo và giảng dạy khoa cử thời Lê Sơ tăng trưởng, trước hết do đường lối “ Sùng
Nho ” của những nhà Vua thời kì này, đồng thời để phục vụ nhu yếu ngày càng
20
tăng về đào tạo và giảng dạy nhân tài, quan liêu cho chính sách. Nho giáo chiếm vị trí duy nhất.
Các Vua thời Lê Sơ đã cho sửa sang tu bổ Văn Miếu Quốc tử giám. Đợt
trùng tu lớn số 1 vào năm 1483 đời Lê Thánh Tông. Quốc Tử Giams thời Lê
Sơ đã mở rộng đối tượng người dùng tuyển sinh và học tập, nhiều con em của tớ học giỏ xuất
thân từ những mái ấm gia đình dân dã cũng khá được tham gia học tập. Giám sinh ( Xá
sinh ) thời Lê được phân thành 3 loại ( Thượng, Trung, Hạ ) được cấp học
bổng và học phẩm.
Ở những địa phương khối mạng lưới hệ thống trường học có đến cấp phủ huyện, những lớp học
có đến cấp xã .
Thời Lê Sơ, quy định thi tuyển cũng khá được kiện toàn. Có 2 cấp thi : thi địa
phương ( thi Hương ) và thi vương quốc ( thi Hội, thi Đình ). Học vị thi Hương
công, học vị thi Đình và Tiến sĩ với 3 cấp : Tiến sĩ cấp đệ ( Trạng Nguyên,
Bảng nhãn, Thám hoa ), Tiến sĩ xuất thân và đồng Tiến sĩ xuất thân. Các bài
thi cũng khá được ấn định, mỗi khoa thi gồm có 4 trường lần lượt là : kinh nghĩa,
chiếu chế biểu, thơ phú, văn sách .
Nhà nước Lê Sơ đã thi hành chủ trương trọng sĩ, trong những lễ xướng danh,
ban mũ áo, thiết yến tiệc vinh quy. Mọi Tiến sĩ đều được khắc tên vào bia đá
đặt tại Văn Miếu. Nên giáo dục, khoa cử thời Lê Sơ mang tính chất chất thế tục, phổ cập
và bình đẳng, nó đã trí thức hóa tầng lớp quan liêu .
Như vậy, cơ cấu tổ chức triển khai cỗ máy hành chính thời Lê Sơ quy trình 1428- trước
1460 như sau:
21
Vua
Tể tướng, quan đại thần (văn, võ)
Khối hành
chính
Khối thanh tra
tư pháp, xét xử
Khối quân sự chiến lược
Kinh đô
Đạo
Phường
Lộ
Phủ
Huyện
Châu
xã
2.2 Cuộc cải cách của Lê Thánh Tông:
Thời Lê Sơ cuộc cải cách hành chính đưa đất việt nam tăng trưởng lên
đến đỉnh điểm, đó đó đó là cuộc cải cách của Lê Thánh Tông. Ông đã cải cách
trên toàn bộ những nghành rất khác nhau một cách toàn vẹn và tổng thể và nhiều điều tiến bộ
hơn so với những cuộc cải cách trước.
22
2.2.1 Hành chính:
Nhà nước phong kiến tập quyền qua những đời từ nhà Trần chỉ có 4 bộ:
Hình, Lại, Binh, Hộ. Đời vua Lê Thái Tổ chỉ có 3 bộ: Lại, Lễ, Dân (tức Hộ
Bộ). Lê Thánh Tông tổ chức triển khai thành sáu bộ:
•
Lại Bộ: Trông coi việc tuyển bổ, thăng thưởng và thăng quan tước;
•
Lễ Bộ: Trông coi việc đặt và tiến hành những nghi lễ, tiệc yến, học tập
thi tuyển, đúc ấn tín, cắt giữ người coi giữ đình, chùa, miếu mạo;
•
Hộ Bộ: Trông coi việc làm ruộng đất, tài chính, hộ khẩu, tô thuế kho
tàng, thóc tiền và lương, bổng của quan, binh;
•
Binh Bộ: Trông coi việc binh chính, đặt quan trấn thủ nơi biên cảnh, tổ
chức việc giữ gìn những nơi hiểm yếu và ứng phó những việc khẩn cấp;
•
Hình Bộ: Trông coi việc thi hành luật, lệnh, hành pháp, xét lại những việc
tù, đày, kiện cáo;
•
Công bộ: Trông coi việc xây dựng, sửa chữa thay thế cầu đường giao thông vận tải lối đi bộ, hoàng cung
thành trì và quản đốc thợ thuyền.
Về cơ cấu tổ chức triển khai cơ quan ban ngành thường trực những cấp, ông đã tiến hành xóa khỏi khối mạng lưới hệ thống
tổ chức triển khai hành chính cũ thời Lê Thái Tổ từ 5 đạo đổi thành 13 đạo (thừa tuyên).
Dưới thời Lê Thánh Tông, những quan chỉ được thao tác tối đa đến tuổi 65
và ông bãi bỏ luật cha truyền con nối cho những mái ấm gia đình có công – công thần.
Ông tôn trọng việc chọn quan phải là người dân có tài năng và đức.
23
2.2.2 Bộ máy hành chính việt nam từ 1460-1497
Trung ương:
Vua
Khối hành
chính
Lục bộ
Lục tự
Thanh tra tư
pháp xét xử
Lục khoa
Ngũ giám
Khối quân sự chiến lược
Ngự sử đài
Ty ngự sử
24
Bộ máy hành chính địa phương:
Triều đình
TW
Kinh đô
Thừa ty
Phủ trung
đô
Phường
Đạo thừa
tuyên
Đô ty
Phủ
Hiến ty
Huyện
Châu
Ty ngự ngũ
Xã
2.2.3 Về chính sách quan chức:
Năm 1471, Lê Thánh Tông ra dụ “Hiệu định quan chế ” để cải tổ lại bộ
máy cơ quan ban ngành thường trực TW, quy định dõ trách nhiệm của những quan chức và
triệu tập quyền binh vào tay nhà vua. Lê Thánh Tông bãi bỏ chức Tể tướng,
trực tiếp nắm quyền hành – chính sách phong kiến tập quyền đã tiếp tục tăng trưởng tới mức
cao của chính sách quân chủ chuyên chế.
Các phủ có Tri phủ đứng đầu; những huyện, châu có Tri huyện, Tri châu; ở
xã chức Xã quan được gọi là Xã trưởng. Ở miền thượng du, những bản mường
vẫn được giao cho Tù trưởng, Lang đạo quản trị và vận hành như cũ. Riêng vùng biên
giới phía Bắc, nhà Lê cử thêm một số trong những tướng giỏ ở miền suôi lên trấn trị và
trở thành “Phiên Thần”, đời đời nối nhau quản trị và vận hành địa phương. Chủ trương
của Lê Thánh Tông là đảm bảo sự thống nhất trong cơ quan ban ngành thường trực từ trên xuống
dưới, từ TW đến địa phương, “những chức lớn nhỏ cũng ràng buộc nhau,
nặng nhẹ cùng gìn giữ nhau, lẽ phải của nước không biến thành chuyện riêng, việc lớn
25
Cải cách hành chính phải tiếp tục làm cho giang sơn hùng mạnh
Thứ tư – 04/08/2022 16:40 2.333 0
Công tác cải cách hành chính phải tiếp tục làm cho giang sơn hùng mạnh, người dân, mọi tổ chức triển khai có khát vọng tăng trưởng Việt Nam hùng cường.
Reply
2
0
Chia sẻ
Share Link Download Các cuộc cải cách hành chính trong lịch sử miễn phí
Bạn vừa đọc Post Với Một số hướng dẫn một cách rõ ràng hơn về Video Các cuộc cải cách hành chính trong lịch sử tiên tiến và phát triển nhất và Chia SẻLink Tải Các cuộc cải cách hành chính trong lịch sử miễn phí.
Hỏi đáp vướng mắc về Các cuộc cải cách hành chính trong lịch sử
Nếu sau khi đọc nội dung bài viết Các cuộc cải cách hành chính trong lịch sử vẫn chưa hiểu thì hoàn toàn có thể lại Comment ở cuối bài để Mình lý giải và hướng dẫn lại nha
#Các #cuộc #cải #cách #hành #chính #trong #lịch #sử