Kinh Nghiệm về Phân tích 12 câu tiếp bài việt bắc 2022
Bạn đang tìm kiếm từ khóa Phân tích 12 câu tiếp bài việt bắc được Cập Nhật vào lúc : 2022-12-01 10:12:09 . Với phương châm chia sẻ Kinh Nghiệm Hướng dẫn trong nội dung bài viết một cách Chi Tiết Mới Nhất. Nếu sau khi tìm hiểu thêm Post vẫn ko hiểu thì hoàn toàn có thể lại Comments ở cuối bài để Ad lý giải và hướng dẫn lại nha.
Phân tích bài thơ Việt Bắc
- 1. Bố cục bài thơ Việt Bắc
- 2. Dàn ý phân tích Việt Bắc
- 3. Sơ đồ tư duy phân tích Việt Bắc
- 4. Phân tích Việt Bắc
- 5. Phân tích bài thơ Việt Bắc
- 6. Cảm nhận bài thơ Việt Bắc
- 7. Phân tích Việt Bắc đoạn 1
- 8. Phân tích Việt Bắc đoạn 3
- 9. Phân tích bức tranh tứ bình Việt Bắc
- 10. Phân tích 8 câu đầu Việt Bắc
Phân tích bài thơ Việt Bắc của tác giả Tố Hữu để làm rõ hơn về thuở nào kháng chiến hào hùng của dân tộc bản địa. Trong nội dung bài viết ngày ngày hôm nay Hoatieu xin chia sẻ một số trong bộ sưu tập bài phân tích Việt Bắc, cảm nhận về bài thơ Việt Bắc để những bạn học viên có thêm tư liệu học tập tốt môn Ngữ Văn 12.
Nội dung chính
- Phân tích bài thơ Việt Bắc
- 1. Bố cục bài thơ Việt Bắc
- 2. Dàn ý phân tích Việt Bắc
- 3. Sơ đồ tư duy phân tích Việt Bắc
- 4. Phân tích Việt Bắc
- 5. Phân tích bài thơ Việt Bắc
- 6. Cảm nhận bài thơ Việt Bắc
- 7. Phân tích Việt Bắc đoạn 1
- 8. Phân tích Việt Bắc đoạn 3
- 9. Phân tích bức tranh tứ bình Việt Bắc
- 10. Phân tích 8 câu đầu Việt Bắc
- Top 4 mẫu Phân tích Tự tình 2 hay nhất
- 6 mẫu phân tích Tây Tiến của Quang Dũng hay nhất
- Top 5 mẫu phân tích bức tranh tứ bình Việt Bắc rõ ràng và tinh lọc
- Luận điểm 1: nỗi nhớ của người ở lại
- Luận điểm 2: tiếng lòng của người đi
- Luận điểm 3: nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp rực rỡ
Phân tích Việt Bắc của Tố Hữu để thấy đượckhông khí bịn rịn, nhớ thương của kẻ ở người đi khiTrung ương Đảng và Chính phủ rời chiến khu Việt Bắc về lại thủ đô. Việt Bắc đó đó là khúc tình ca về kiểu cách mạng, về cuộc kháng chiến và con người kháng chiến. Bài thơ đã thể hiện được sự gắn bó, ân tình sâu nặng với nhân dân, giang sơn trong niềm tự hào dân tộc bản địa Sau đấy là tổng hợp những bài văn mẫu phân tích bài thơ Việt Bắc, phân tích 8 câu đầu bài Việt Bắc, cảm nhận bài thơ Việt Bắc hay tinh lọc. Mời những bạn cùng tìm hiểu thêm.
1. Bố cục bài thơ Việt Bắc
2. Dàn ý phân tích Việt Bắc
I. Mở bài Phân tích bài Việt Bắc
Chín năm làm một Điện Biên
Nên vành hoa đỏ nên thiên sử vàng.
(Tố Hữu).
– Chặng đường kháng chiến chống Pháp đầy gian lao kết thúc với việc thắng lợi vẻ vang, vào thời hạn 10.1945, TW Đảng và chính phủ nước nhà từ chiến khu Việt Bắc dời về thủ đô Tp Hà Nội Thủ Đô. Trong buổi chia tay đầy lưu luyến với đồng bào Việt Bắc, Tố Hữu đã sáng tác bài thơ Việt Bắc.
– Bài thơ là khúc hát giao duyên, là lời nhắn gửi tâm tình giữa người về xuôi và người ở lại, lời giãi bày tình cảm thắm thiết và cả nỗi nhớ trùng điệp của người ra đi. Việt Bắc đó đó là một trong những tác phẩm thơ thể hiện tài năng đỉnh điểm, phong thái của Tố Hữu
II. Thân bài Phân tích bài Việt Bắc
1. Hai mươi câu thơ đầu: Kỉ niệm kháng chiến thông qua đó thể hiện tình quân dân thắm thiết
– Lời nhắn nhủ của người Việt Bắc:
+ Bốn dòng thơ đầu có hai vướng mắc tu từ, người ở lại hỏi người ra đi có còn nhớ ta là người nơi đây, hỏi nhớ núi, nguồn là nhớ mảnh đất nền trống đã từng chung sống, gắn bó 15 năm nghĩa tình. Câu hỏi mượn cớ nhưng thực ra là nhắc nhở, nhắn nhủ người về xuôi đừng quên mảnh đất nền trống tình người.
Sự tình chung, tình cảm đạo lí. Hiệu quả của nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp vướng mắc tu từ để thể hiện cảm xúc người nói, người ở lại kín kẽ thể hiện nỗi nhớ và tình yêu dành riêng cho những người dân về xuôi không phai mờ, trân trọng.
+ Lời giãi bày của nhà thơ, tự nhắc nhở mình
– Tâm sự của người về xuôi trong buổi chia tay
Bốn câu tiếp gợi ra khung cảnh chia tay. Bên cồn gợi khu vực chia tay ở bến sông nào đó, tiếng hát làm nền, nhân vật người đi kẻ ở bịn rịn, ban tay nắm chặt không rời, xúc động không nói nên lời. Tất cả tạo ra bầu không khí ngập tràn tình cảm, bin rịn, quyến luyến tình quân dân.
Từ láy bâng khuâng, bồn chồn lột tả tâm trạng xốn xang, xao xuyến vì tình cảm bị níu kéo lại.
Diễn tả nỗi lòng thương mến của người ở lại dành riêng cho con người, Việt Bắc.
Áo chàm hình ảnh ẩn dụ Việt Bắc. Tượng trưng cho tâm hồn chất phác, chân thành, sâu nặng của người Việt Bắc.
– Trong lúc chia tay, khơi gợi lại những tháng ngày gian truân ở chiến khu
Mưa nguồn suối lũ: đất trời vần vũ, chìm trong mưa gió bão bùng, sự khắc nghiệt của mùa mưa Việt Bắc khiến môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường trong rừng thêm trở ngại vất vả.
Những mây cùng mù giải pháp chêm xen nhấn mạnh yếu tố khung trời u ám nặng nề, gian truân đè nén, ẩn dụ những ngày đầu trở ngại vất vả của kháng chiến
Miếng cơm chấm muối: vừa tả thực vừa ước lệch chỉ những thiếu thốn mọi mặt ở chiến khu.
Khi gian truân có nhau đến khi vui sướng người đi kẻ ở, giờ phút chia tay lòng người ở lại bỗng xôn ao vì tiếc nuối nhớ nhung. Biện pháp hoán dụ rừng núi chỉ người Việt Bắc, nỗi nhớ thêm kín kẽ, đại từ ai phong thái dân gian mộc mạc
Người Việt Bắc nhắc tới kỉ niệm lịch sử khó quên, tự hào về mảnh đất nền trống anh hùng..
Hình thức đối thoại, đoạn thơ diễn tả tình cảm người Việt Bắc dành riêng cho cán bộ chiến sỹ thắm thiết, mặn nồng.
2. Những tâm sự của người ra đi
– Ta với mình, mình với ta là một sự xác lập tấm lòng thủy chung, một lòng mặn mà của người đi kẻ ở.
– Người ra đi luyến tiếc để nỗi nhớ vào vạn vật thiên nhiên, nhớ về trăng vào những buổi chiều tà, nắng hiu hắt chiều sương, rừng nứa bờ tre nhớ về thời hạn bốn mùa cùng bên nhau
– Nhớ về con người Việt Bắc: dù có gian khó, không nhẵn nhưng không chùn bước, cùng nhau chia sẻ ngọt bùi qua cơn đói rét. Nhớ về những kỉ niệm ấm áp bên bộ đội và đồng bào cùng những điệu hát, lớp học I tờ hình ảnh mộc mạc của cô em gái lao động
– Nhớ hình ảnh đoàn kết, hào hùng xông pha đánh giặc
– Nhớ những chiến công lẫy lừng, nụ cười thắng trận
Tình cảm người chiến sỹ dành riêng cho con người và quê nhà Việt Bắc cũng là tình cảm nhà thơ dành riêng cho nhân dân, giang sơn, tình yêu môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường kháng chiến
3. Bức tranh tứ bình qua cái nhìn đầy ưu ái của Tố Hữu
– Lời tâm sự của người đi tha thiết, sâu lắng.
Hoa và người: nỗi nhớ hướng tới đối tượng người dùng rõ ràng
Đại từ nhân xưng mình-ta thể hiện tình yêu thương gắn bó sâu nặng của người đi kẻ ở
Điệp từ ta về đầu câu thể hiện nỗi niềm xao xuyến, tâm trạng luyến lưu, vấn vương trong buổi chia tay, khơi gợi về quá khứ.
– Trong nỗi nhớ, bức tranh hiện ra có vẻ như đẹp gắn bó giữa cảnh với những người
Cảnh vạn vật thiên nhiên gói lại trong 4 mùa, thành bộ tranh tứ bình ghi lại bởi bút pháp chấm phá, hồn thơ cổ xưa
Vẻ đẹp ngày đông: vạn vật thiên nhiên khởi sắc chấm phá sắc đỏ thắm tươi của hoa chuối, sự tương phản sắc tố gợi vẻ rực rỡ. Không gian bỗng trong sáng, ấm áp nhờ sắc đỏ, khiến nỗi nhớ thêm rạo rực lòng người.
Đất trời vào xuân, vạn vật thiên nhiên Việt Bắc khoác trên mình gam màu xanh lá của núi rừng điểm tô dưới sắc trắng tinh khôi của hoa mơ. Động từ nở cùng tính từ trắng gợi những đóa hoa đang khoe sắc, độ xuân thì. Trong cảnh xuân con người miệt mài lao động, tạo bức tranh hòa giải và hợp lý
Sang hè, Việt Bắc mang sắc vàng tươi xinh của rừng phách. Phong cảnh mùa hạ hiện ra cổ xưa, hữu tình ngời sáng, lung linh
Sau cùng là cảnh thu với vẻ đẹp của đêm trăng. Một nét huyền ảo, hiền hòa, mộng mơ. Vẻ đẹp mang theo bao ước mơ tươi sáng ở tương lai
– Đoạn thơ khép lại bằng khúc hát ân tình thủy chung. Đó là tiếng hát của người ở lại, cũng là của người ra đi. Khúc hát của yếu tố kỳ vọng thiết tha, tình quân dân đậm sâu.
Đoạn thơ mở ra toàn thế giới của nét trẻ trung: bức tranh vạn vật thiên nhiên đẹp, con người mẫu, trong số đó là tấm lòng đẹp theo cùng nỗi nhớ đẹp. Thể hiện tình quân dân, tình giang sơn cao đẹp của nhà thơ.
4. Còn lại: Việt Bắc to lớn trong tháng ngày ra trận hào hùng.
– Bút pháp sử thi tác giả khắc họa đoàn quân sục sôi khí thế trên những nẻo đường ra trận.
Điệp từ đêm đêm tả thời hạn dài, từ láy rầm rập âm thanh phối hợp cùng nhịp thơ 2/2 gợi tả bước chân hành quân đều nhịp, chắc khỏe.
Biện pháp nói quá đất rung chứng tỏ sức mạnh đoàn quân phi thường.
Chân dung đoàn quân tiêu biểu vượt trội cho dân tộc bản địa anh hùng.
– Đường hành quân gian lao, nguy hiểm nhưng chiến sỹ vẫn cảm nhận được vẻ đẹp vạn vật thiên nhiên, mây trời, nụ cười ngắm cảnh: đã cho toàn bộ chúng ta biết lòng yêu đời, sáng sủa, tin vào tương lai.
Hoán dụ mũ nan: người chiến sỹ ra mặt trận mang theo mối tình quân dân để tiếp thêm động lực chiến đấu
Hình ảnh súng và sao rõ ràng mà giàu tính hình tượng. đầu súng gợi cảnh trận chiến tranh, sao vẽ ra khung cảnh thanh thản, tương lai tươi sáng hay ánh sao còn ẩn dụ cho hai con mắt tình nhân.
– Hình ảnh đoàn dân công
Ánh đuốc sáng gợi không khí lao động hăng say, phá đá mở đường. Anhs sáng đó toát lên sức mạnh, khí thế và gieo lên niềm tin tươi sáng.
Hình ảnh bước chân nát đá tô đậm sức mạnh vĩ đại của đoàn dân công.
Đoàn dân công có vẻ như đẹp của anh hùng ra trận, sức mạnh mẽ và tự tin của trận chiến tranh nhân dân
– Đoàn quân ra trận gởi về bao chiến công vang dội, làm chấn động địa cầu.
Liệt kê những khu vực để thấy thắng lợi dồn dập, tưng bừng
Điệp từ vui diễn tả niềm hồ hởi, phấn khích vô biên trong thắng lợi
Đoạn thơ tái hiện chân dung Việt Bắc trong những ngày ra trận, thông qua đó ca tụng Việt Bắc anh hùng, giang sơn anh hùng.
III. Kết bài Phân tích bài Việt Bắc
Việt Bắc là bài thơ xuất sắc ghi đậm dấu ấn của Tố Hữu. Nó không riêng gì có hài hào giữa cổ xưa và tân tiến, cảnh và người , tình và lí mà còn là một chất thơ dân gian, sử thi anh hùng ca đặc biệt quan trọng chỉ có ở Tố Hữu
3. Sơ đồ tư duy phân tích Việt Bắc
4. Phân tích Việt Bắc
“Việt Bắc” là bài thơ siêu phẩm của Tố Hữu, là một trong những thành tựu xuất sắc của thơ ca Việt Nam thời kháng chiến chống Pháp (1946 1954).
Ra đời trong một tình hình lịch sử hào hùng của dân tộc bản địa, sâu thắng lợi Điện Biên chấn động địa cầu, miền Bắc được hoàn toàn giải phóng, Thủ đô Tp Hà Nội Thủ Đô rợp đỏ bóng cờ trong thời gian ngày hội non sông (10 1954), bài thơ “Việt Bắc” là tiếng hát nghĩa tình sắt son thủy chung của tớ với ta, của chiến sỹ, cán bộ, đồng bào riêng với chiến khu Việt Bắc với cách mạng và kháng chiến, riêng với Đảng và Bác Hồ của miền xuôi và miền ngược; là khúc tráng ca anh hùng của một dân tộc bản địa thắng trận sau hơn ba ngàn ngày máu lửa.
Bài thơ “Việt Bắc” mang tầm vóc một trường ca, dài 150 câu thơ lục bát, vừa mang âm điệu ca dao, dân ca đậm đà, vừa mang vẻ đẹp thơ ca cổ xưa và thơ ca cách mạng dân tộc bản địa.
Mở đầu bài thơ là cảnh tiễn đưa của tớ với ta, giữa kẻ ở với những người về đã gợi ra một trời thương nhớ, lưu luyến, bồn chồn, thiết tha:
Mình về phần mình có nhớ ta
Mười lăm năm ấy thiết tha mặn nồng
Mình về phần mình có nhớ không
Nhìn cây nhớ núi, nhìn sông nhớ nguồn?
Hình ảnh hoán dụ “áo chàm” hiện lên trong buổi tiễn đưa đã tạo ra sắc tố Việt Bắc, sắc tố núi rừng chiến khu, màu thương nhớ của mối tình quân dân “đậm đà lòng son” suốt mười lăm năm trời cách mạng và kháng chiến:
Áo chàm đưa buổi phân li
Cầm tay nhau biết nói gì ngày hôm nay…
Có biết bao kỉ niệm thâm thúy ghi nhớ trong tâm, trải suốt một đoạn đường dài gian lao và can đảm và mạnh mẽ và tự tin, từ cuộc khởi nghĩa Bắc Sơn năm 1940 đến thắng lợi Điện Biên và ngày miền Bắc được hoàn toàn giải phóng (ngày thu năm 1954). Những vướng mắc của người ở lại hòa theo tiếng hát cứ quyện vào hồn, thấm sâu vào lòng người cán bộ kháng chiến về xuôi: “Mình về có nhớ… Mình đi có nhớ…”. Mình đi có nhớ những tháng ngày “nhóm lửa” gian truân: “Mưa nguồn suối lũ những mây cùng mù”. “Mình về có nhớ chiến khu” thời đánh Pháp đuổi Nhật “Miếng cơm chấm muối, mối thù nặng vai”. Trong thiếu thốn gian lao, nợ nước thù nhà khắc sâu hồn người, càng chất chứa trong tâm, càng đè nén đôi vai: “Mày sẽ chết! Thằng giặc Pháp hung tàn Băm xương thịt mày tan mới hả” (“Dọn về làng” Nông Quốc Chấn). Mình đi…, mình về… có nhớ, nhớ trám bùi, nhớ măng mai, nhớ lau xám, nhớ những khu vực lịch sử, nhớ “Tân Trào, Hồng Thái, mái đình cây đa?”. Nhớ Việt Bắc là “Nhớ khi kháng Nhật thuở còn Việt Minh”, nhớ đồng bào của dân tộc bản địa tuy nghèo khổ thiếu thốn nhưng tình nghĩa thủy chung son sắt với cách mạng. Những ẩn dụ, tượng trưng trong thơ Tố Hữu thật rung động, mở ra một không khí thương nhớ mênh mông với bao tình nghĩa vơi đầy:
Mình đi có nhớ những nhà
Hắt hiu lau xám, đậm đà lòng son.
Xa dần Việt Bắc, trên đường về Thủ đô, về xuôi, người cán bộ kháng chiến mang theo bao nỗi nhớ, chất chứa dào dạt trong tâm hồn bao kỉ niệm đẹp và thâm thúy:
Mình đi mình lại nhớ mình
Nguồn bao nhiêu nước, nghĩa tình bấy nhiêu….
Người đi, người về mang theo bao nỗi nhớ: nhớ mình, nhớ trăng lên đầu núi, nhớ nắng chiều sống lưng nương, nhớ bản khói cùng sương, nhớ nhà bếp lửa, nhớ rừng nứa bờ tre, nhớ ngòi Thia, sông Đáy, suối Lê,…
Một củ sắn lùi, một bát cơm sẻ nửa, chiếc chăn sui… trong những tháng ngày “đắng cay ngọt bùi” ấy, người về có bao giờ quên. Sự đồng cam cộng khổ đã làm cho tình thương nỗi nhớ thêm bồi hồi da diết:
“Thương nhau chia củ sắn lùi,
Bát cơm sẻ nửa, chăn sui đắp cùng”.
Các từ ngữ: thương nhau, sẻ nửa, đắp cùng như những ngọn lửa thắp sáng vần thơ, làm cho tình đồng bào đồng chí, tình quân dân, tình cá nươcs thêm ấm áp.
Nhớ chiến khu, nhớ Việt Bắc, ta nhớ mình, nhớ người mẹ vất vả, tần tảo “nắng nóng sống lưng, địu con lên rẫy bẻ từng bắp ngô”. Điệp ngữ “nhớ sao” diễn tả bao da diết bồn chồn: nhớ sao lớp học i tờ, nhớ sao đuốc sáng những giờ liên hoan; nhớ tiếng hát giữa sống lưng đèo, vách núi, nhớ tiếng mõ rừng chiều, nhớ tiếng chày đêm nện cối… của khúc nhạc rừng chiến khu. “Những hoa cùng người” của Việt Bắc trong bốn mùa đang trở thành mảnh tâm hồn của ta cùng với bao nỗi nhớ:
Ta về phần mình có nhớ ta,
Ta về ta nhớ những hoa cùng người,
Rừng xanh hoa chuối đỏ tươi,
Đèo cao nắng ánh dao gài thắt sống lưng.
Ngày xuân mơ nở trắng rừng
Nhớ người đan nón chuốt từng sợi giang.
Ve kêu rừng phách đổ vàng,
Nhớ cô em gái hái măng một mình.
Rừng thu trăng rọi hòa bình,
Nhớ ai tiếng hát ân tình thủy chung.
Đoạn thơ như một bài hành mang vẻ đẹp cổ xưa. Thiên nhiên và con người Việt Bắc được điểm nhãn trong bức tranh tứ bình đẹp như gấm như thêu. Màu đỏ tươi của hoa chuối giữa rừng xanh ngày đông và con dao quắm của người đi nương, đi rẫy “nắng ánh” trên đèo cao. Hoa mơ ngày xuân “nở trắng rừng” và người thợ thủ công khôn khéo đan nón “chuốt từng sợi giang”. Rừng phách ngày hè “đổ vàng” trong tiếng ve và hình ảnh cô nàng Việt Bắc “một mình” đi hái măng giữa rừng tre rừng trúc. Tiếng hát ân tình thủy chung của người nào cất lên trong rừng thu dưới ánh trăng xanh hòa bình mát dịu. Tất cả đều trở thành nỗi nhớ của ta, của người cán bộ kháng chiến.
Tố Hữu đã sống hết mình với Việt Bắc nên ông mới viết thật hay về nỗi nhớ ấy. Cảnh sắc vạn vật thiên nhiên đẹp rực rỡ, đẹp dịu dàng êm ả và đầy sức sống. Cảnh bốn ngày xuân, hạ, thu, đông, mùa nào thì cũng đẹp, một vẻ đẹp thơ mộng xinh tươi. Con người Việt Bắc được nói tới là con người lao động: người đi làm việc nương rẫy, người thợ thủ công, cô em gái hái măng, và ai đang cất cao tiếng hát toàn bộ đều tượng trưng cho những đức tính tốt đẹp của đồng bào những dân tộc bản địa Việt Bắc như cần mẫn, khôn khéo, sáng sủa yêu đời. Đọc bài thơ “Việt Bắc”, ta không quên được cảnh sắc vạn vật thiên nhiên bốn mùa và những con người lao động đáng yêu và dễ thương ấy.
Nhớ Việt Bắc là nhớ chiến khu bất khả xâm phạm: “Núi giăng thành lũy sắt dày”. Nhớ Việt Bắc là nhớ thế trận trận chiến tranh nhân dân thần kì: “Rừng cây núi đá ta cùng đánh Tây”. Nhớ Việt Bắc là nhớ chiến khu với toàn bộ niềm tự hào về khối đại đoàn kết dân tộc bản địa làm ra sức mạnh Việt Nam để chiến đấu và thắng lợi:
Mênh mông bốn mặt sương mù,
Đất trời ta cả chiến khu một lòng.
Tác giả đã sáng tạo ra những hình ảnh ẩn dụ và nhân hóa ngợi ca chiến khu Việt Bắc mang tầm vóc dũng sĩ hiên ngang cái nôi của cách mạng “hình thành Cộng hòa”. “Ai về ai có nhớ không?” Ta nhớ nhiều và nhớ lắm. Nhớ những nẻo đường chiến dịch, nhớ những khu vực lịch sử mà bộ đội ta từng vào sinh ra tử, làm cho giặc Pháp bạt vía kinh hồn: “nhớ Phủ Thông, đèo Giàng Nhớ sông Lô, nhớ phố Ràng Nhớ từ Cao Lạng nhớ sang Nhị Hà”. Cả một trời thương nhớ không bao giờ hoàn toàn có thể quên. Ta về ta nhớ những con đèo, những dòng sông, những ngọn núi…, nay “đã hóa tâm hồn” ta từ những tháng ngày gian truân và oanh liệt.
Nhớ Việt Bắc là nhớ những nẻo đường chiến dịch, nhớ những đêm “rầm rập” hành quân ra trận. Là nhớ những lữ đoàn “Quân đi điệp điệp trùng trùng” trong ánh sao đêm. Là nhớ những đoàn dân công vận tải lối đi bộ “Bước chân nát đá” theo ngọn đuốc đỏ rực, cùng ánh “đèn pha bật sáng” của đoàn xe kéo pháo ra trận. Giọng thơ mang âm điệu anh hùng ca cất lên như những tiếng reo biểu lộ nụ cười trước khí thế chiến đấu và thắng lợi của quân và dân ta trong ba nghìn ngày khói lửa:
Những đường Việt Bắc của ta,
Đêm đêm rầm rập như thể đất rung.
Quân đi điệp điệp trùng trùng
Ánh sao đầu súng bạn cùng mũ nan
Dân công đỏ đuốc từng đoàn
Bước chân nát đá muôn tàn lửa bay
Nghìn đêm thăm thẳm sương dày
Đèn pha bật sáng như ngày mai lên.
“Ai về có nhớ không” Ta về, ta nhớ nhiều và nhớ lắm!” Nhớ Việt Bắc là nhớ “thủ đô gió ngàn” của cuộc kháng chiến, là nhớ “Ngọn cờ đỏ thắm gió lồng cửa hang”, là nhớ “Mái đình Hồng Thái, cây đa Tân Trào”, là nhớ “Quê hương cách mạng hình thành Cộng hòa”
Chiến khu Việt Bắc là nơi gửi gắm bao niềm tin của đồng bào và chiến sỹ trên mọi miền giang sơn gần xa trong trong năm dài chiến đấu gian truân: “Trông về Việt Bắc: Cụ Hồ sáng soi Nhìn lên Việt Bắc mà nuôi chí bền”.
Việt Bắc là nơi quy tụ mọi chiến công, thắng lợi của quân và dân ta từ khắp những mặt trận báo về; nụ cười thắng trận dâng lên dào dạt:
Tin vui thắng lợi trăm miền
Hòa Bình, Tây Bắc, Điện Biên vui về,
Vui từ Đồng Tháp, An Khê,
Vui lên Việt Bắc, đèo De, núi Hồng.
Lời đối đáp tâm tình của tớ, ta được thể hiện trong phần thứ hai bài thơ “Việt Bắc” càng trở nên bồi hồi tha thiết; người ở, người về, miền xuôi và miền ngược càng gắn bó ân tình sâu nặng. Món quà Việt Bắc gửi về miền xuôi là đặc sản nổi tiếng, là “cây nhà lá vườn”, là mùi vị của núi rừng:
Mình về ta gửi về quê,
Thuyền nâu, trâu mộng với bè nứa mai.
Món quà ấy càng làm cho tình nghĩa mình ta, tình non nước thêm bền đẹp, càng làm cho môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường, cuộc sống thêm đậm đà sắt son: “Chàm nâu thêm đậm, phấn son chẳng nhòa Phên nhà lại ấm, mái đình lại vui”.
“Việt Bắc” là bài ca tình nghĩa. Có biết bao vướng mắc vang lên dồn dập như nhắc nhở, như khắc sâu những tình cảm tốt đẹp của quân dân, của cách mạng và kháng chiến, của tớ với ta:
Nhà cao còn thấy núi đồi nữa chăng?
Sáng đèn còn nhớ mảnh trăng giữa rừng?
Bao giờ Việt Bắc tưng bừng thêm vui?
Hai chữ “ngày mai” được điệp lại, mở ra một trời mơ ước bát ngát. Và này cũng là niềm tin yêu của những tấm lòng ân tình, ân nghĩa thủy chung:
Ngày mai về lại thôn hương,
Rừng xưa núi cũ yêu thương lại về.
Ngày mai rộn ràng sơn khê,
Ngược xuôi tàu chạy, bốn bề lưới giăng
Việt Bắc sẽ thay đổi trong sự thay đổi của giang sơn. Những nhà máy sản xuất mới sẽ mọc lên. Phố phường sẽ mọc lên. Có nhiều mái trường ngói mới đỏ tươi cho tuổi thơ. Có “Chợ vui trăm nẻo về khơi nguồn hàng”. Mối quan hệ đầy tình nghĩa giữa miền xuôi và miền ngược, sẽ trở nên sâu nặng, gắn bó thiết tha vô cùng. Muối Thái Bình, cày bừa Đông Xuất, mía đường tỉnh Thanh, chum vại Hương Canh là đặc sản nổi tiếng miền xuôi trình lên miền ngược sẽ góp thêm phần làm cho môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường mới thêm ấm áp, đẹp tươi. Món quà miền xuôi trình lên miền ngược là món quà tình nghĩa “Ai lên mình gửi cho anh với nàng”:
Chiếu Nga Sơn, gạch Bát Tràng,
Vải tơ Tỉnh Nam Định, lụa hàng Hợp Đồng Hà Đông.
Những món quà tình nghĩa ấy đã làm cho lời thề giữa mình với ta được khắc sâu, làm cho khúc tình ca non nước mãi mãi bền đẹp:
Nước trôi lòng suối chẳng trôi,
Mây đi mây vẫn nhớ hồi về non.
Đá mòn nhưng dạ chẳng mòn
Một trong những hình ảnh đẹp tuyệt vời nhất được Tố Hữu tô đậm trong bài thơ là hình ảnh vị lãnh tụ kính yêu của dân tộc bản địa. ông Cụ đã từng hoạt động và sinh hoạt giải trí bí mật tại Cao Bằng. Người đã tới với Tân Trào trong những ngày Quốc dân đại hội. Người đã sống và đi thuyền trên sông Đáy. Bác đã đi chiến dịch Biên giới nay Bác về xuôi cùng đoàn quân thắng trận. Núi rừng Việt Bắc “không nguôi nhớ Người”, ngẩn ngơ “trông theo bóng Người”. Bức chân dung lãnh tụ vừa cổ kính thiêng liêng vừa bình dị, thân thiện:
Mình về với Bác đường xuôi
Thưa giùm Việt Bắc không nguôi nhớ Người.
Nhớ Ông Cụ mắt sáng ngời
Áo nâu túi vải đẹp lạ thường!
Nhớ Người những sáng tinh sương
Ung dung yên ngựa trên đường suối reo
Nhớ chân Người bước lên đèo
Người đi, rừng núi trông theo bóng Người.
Nét vẽ nào thì cũng thần tình. Có núi rừng, có đèo cao, có suối reo làm nền cho bức họa đồ truyền thần. Có những nét chấm phá linh diệu về Ông Cụ: mắt sáng ngời, áo nâu túi vải đẹp tươi, phong thái ung dung khi ngồi trên yên ngựa trong tiếng suối reo, khi bước trên đèo cao Thời gian là những sáng tinh sương. Thần thái của Người là thông minh tài trí, là giản dị, bình dị, là ung dung, thanh cao. Thiên nhân được nhân hóa: “Người đi, rừng núi trông theo bóng Người” làm cho tình thương nhớ, lưu luyến và sự kính yêu ngưỡng mộ của nhân dân riêng với Bác Hồ thêm đậm đà, thâm thúy. Đây là một trong những đoạn thơ hay nhất, đẹp tuyệt vời nhất của Tố Hữu viết về vị lãnh tụ kính yêu của dân tộc bản địa.
Bài thơ “Việt Bắc” được khép lại trong tình non nước và lòng biết ơn Bác Hồ kính yêu. Đó là mối tình đời đời bất diệt:
Ngàn năm non nước tương lai
Đời đời ơn Bác càng sâu càng bền.
“Việt Bắc” là yếu tố kết tinh nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp thơ ca dân gian và thơ ca cổ xưa của dân tộc bản địa. Cách đối đáp giữa mình với ta theo lối ca dao dân ca được vận dụng sáng tạo. Tình lưu luyến, bồi hồi giữa kẻ ở người về gắn sát với bao kỉ niệm đắng cay, ngọt bùi trong suốt mười lăm năm trời, từ thời điểm ngày “kháng Nhật thuở còn Việt Minh” đến ngày thắng lợi giòn giã: “Hòa Bình, Tây Bắc, Điện Biên vui về”. Hình ảnh quân dân kháng chiến, hình ảnh lãnh tụ kính yêu, cảnh sắc vạn vật thiên nhiên thơ mộng, hùng vĩ, đẹp tươi toàn bộ đã chung đúc một cách hòa giải và hợp lý, tuyệt đẹp làm ra tính dân tộc bản địa và tính tân tiến của bài thơ tuyệt bút này.
“Việt Bắc” là khúc tình ca cũng là bản anh hùng ca về kiểu cách mạng, về cuộc kháng chiến và con người kháng chiến. Nó đã nâng cao tình yêu nước và niềm tự hào dân tộc bản địa. Tình ân nghĩa thủy chung là bài học kinh nghiệm tay nghề thâm thúy riêng với mỗi toàn bộ chúng ta, mãi mãi là hành trang của mỗi toàn bộ chúng ta.
“Thơ hay phải có dư vị văn chương” như có người đã nói. Trong trong năm dài sống trong chính sách bao cấp, thiếu thốn đủ điều, có những lúc phải ăn bo bo, nên lúc đọc Việt Bắc, nhiều người chưa cảm thấy “dư vị” của nó.
Bước sang thế kỉ XXI, đất việt nam đang thay đổi từng ngày từng ngày. Tuy đến nay (2008), Việt Bắc chưa tồn tại cảnh tượng “Phố phường như nấm, như măng giữa trời”, nhưng ai cũng cảm thấy sáng sủa và kỳ vọng. Dự báo ấy đó đó là “dư vị văn chương” của bài thơ “Việt Bắc”.
5. Phân tích bài thơ Việt Bắc
Năm 1954, cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp thắng lợi, hoà bình được lập lại. Chủ tịch Hồ Chí Minh, TW Đảng, cán bộ, bộ đội rời Việt Bắc trở về Thủ đô Tp Hà Nội Thủ Đô. Trong không khí chia tay đầy nhớ thương lưu luyến giữa nhân dân Việt Bắc và những người dân cán bộ cách mạng, nhà thơ Tố Hữu đã sáng tác bài thơ Việt Bắc. Với tầm nhìn của một nhà thơ cách mạng, một nhà tư tưởng, Tố Hữu đã phản ánh thâm thúy hiện thực kháng chiến mười lăm năm của Việt Bắc và dự báo những diễn biến tư tưởng trong hoà bình.
Đoạn trích bài thơ Việt Bắc miêu tả cuộc chia li đầy thương nhớ lưu luyến giữa Việt Bắc và những người dân cán bộ kháng chiến và gợi lại những kỉ niệm kháng chiến anh hùng mà đầy tình nghĩa. Tác giả đã chọn thể thơ lục bát và lối hát đối đáp như trong ca dao dân ca và hình tượng hoá Việt Bắc và những người dân cán bộ kháng chiến là Ta Mình. Cuộc chia li giữa nhân dân Việt Bắc và những người dân chiến sỹ cách mạng như thể cuộc chia tay của một đôi bạn tình đầy bịn rịn, nhớ nhung, lưu luyến.
Mở đầu là lời của Việt Bắc. Để cho Việt Bắc người ở lại mở lời trước là rất tế nhị, vì trong chia tay thì người ở lại thường không yên lòng riêng với những người ra đi:
Mình về phần mình có nhớ ta
Mười lăm năm ấy thiết tha mặn nồng
Mình về phần mình có nhớ không
Nhìn cây nhớ núi, nhìn sông nhớ nguồn?
Bài thơ Việt Bắc có hai giai điệu chính. Câu thơ mở đầu Mình về phần mình có nhớ ta là giai điệu chính thứ nhất. Câu thơ mới đọc thoáng qua tưởng không còn gì nhưng thâm thúy lắm. Một trăm cặp tình nhân chia tay cũng đều nói lời này. Tố Hữu mượn sắc tố của tình yêu mà phô diễn tình cảm cách mạng. Đại từ mình và ta đứng ở hai đầu câu thơ, đã thấy xa cách. Từ nhớ được điệp lại ba lần đã tạo ra âm hưởng chủ yếu của bài thơ: lưu luyến, nhớ thường, ân tình ân nghĩa. Người về lặng đi trước những vướng mắc nặng tình nặng nghĩa của Việt Bắc:
Áo chàm đưa buổi phân li
Cầm tay nhau biết nói gì ngày hôm nay
Việt Bắc lại hỏi:
Mình đi, có nhớ những ngày
Mưa nguồn suối lũ, những mây cùng mù
Mình về, có nhớ chiến khu
Miếng cơm chấm muối, mối thù nặng vai?
Để cho Việt Bắc hỏi là một cách nhà thơ khơi gợi lại những ngày kháng chiến gian truân. Chỉ vài hình ảnh mưa nguồn suối lũ, những mây cùng mù là khung cảnh rừng núi hiện lên ảm đạm trong những ngày đầu kháng chiến. Mình và Ta đã từng chịu chung gian truân miếng cơm chấm muối, đã cùng chung sống lưng đấu cật để chống quân địch chung mối thù nặng vai.
Vẫn còn là một lời hỏi của Việt Bắc, nhưng tứ thơ chuyển:
Mình về, rừng núi nhớ ai
Trám bùi để rụng, măng mai để già.
Mình đi, có nhớ những nhà
Hắt hiu lau xám, đậm đà lòng son
Biện pháp tu từ nhân hoá rừng núi nhớ ai nói lên tình cảm thắm thiết của Việt Bắc với những người dân kháng chiến. Mình về thì núi rừng Việt Bắc trống vắng Trám bùi để rụng, măng mai để già. Quả trám (trám xanh và trám đen) và măng mai là hai món ăn thường nhật của cục đội và cán bộ kháng chiến. Mượn cái thừa để nói cái thiếu, thật hay! Hình thức trái chiều giữa cái bên phía ngoài (hắt hiu lau xám) và bên trong (đậm đà lòng son) biểu lộ chân thực môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường lam lũ, nghèo đói của người dân Việt Bắc, nhưng trong tâm thì thuỷ chung son sắt với cách mạng.
Cuối lời Việt Bắc hỏi người về:
Mình đi, mình có nhớ mình
Tân Trào, Hồng Thái, mái đình cây đa?
Giai điệu chính thứ hai của bài thơ xuất hiện: Mình đi, mình có nhớ mình. Nếu giai điệu một là đạo lí của dân tộc bản địa với tư tưởng ân nghĩa thì giai điệu hai là cách mạng. Việt Bắc nhắn nhủ với những người về là chẳng những nhớ ta mà còn phải nhớ mình, nói theo ngôn từ của tình yêu thì chẳng những phải nhớ em mà còn phải nhớ anh nữa. Cái anh mà hồi ở với em. Mình đã sống với Ta mười lăm năm, tình nghĩa biết mấy, anh hùng biết mấy! Mình với Ta viết lên những trang sử oai hùng của dân tộc bản địa Tân Trào, Hồng Thái, mái đình, cây đa. Bây giờ xa cách, Mình về thành thị, nhớ đừng thay lòng đổi dạ với Ta, mà cũng đừng thay lòng đổi dạ với chính mình:
Mình về thành thị xa xôi
Nhà cao, còn thấy núi đồi nữa chăng?
Phố đông, còn nhớ bản làng
Sáng đèn còn nhớ mảnh trăng giữa rừng?
Để cho Việt Bắc ướm hỏi dè chừng như vậy là một cách khôn khéo nhà thơ Tố Hữu dự báo những diễn biến tư tưởng trong hoà bình.
Mình đi, mình có nhớ mình
Đó là câu thơ hay nhất của bài thơ Việt Bắc mà cũng là một sáng tạo tuyệt vời của Tố Hữu. Đón hết những lời ân tình ân nghĩa của Việt Bắc, giờ đây người về mới mở lời. Lời người về cũng chí tình chí nghĩa:
Ta với mình, mình với ta
Lòng ta sau trước mặn mà đinh ninh,
Mình đi, mình lại nhớ mình
Nguồn bao nhiêu nước, nghĩa tình bấy nhiêu
Hai đại từ ta mình cứ xoắn xuýt, quấn quýt Ta với mình, mình với ta thật là nồng nàn. Ý nghĩa lại không rạch ròi để rồi nhập lại làm một:
Mình đi, mình lại nhớ mình
(Trả lời cho vướng mắc: Mình về phần mình có nhớ ta)
Diễn ra ngôn từ của tình yêu là Anh đi anh lại nhớ em. Nỗi nhớ của người đi thật là dào dạt, nghĩa tình của người đi riêng với Việt Bắc thật là bất tận Nguồn bao nhiêu nước, nghĩa tình bấy nhiêu. Người đi vấn đáp như vậy hẳn làm yên lòng người ở lại Việt Bắc.
Như vậy là biến tấu của giai điệu một đã tạo nên và mở rộng đến vô cùng. Tất nhiên đấy chỉ là một thủ pháp để nhà thơ miêu tả quan hệ khăng khít giữa Việt Bắc và cách mạng, miêu tả lại bản anh hùng ca kháng chiến của quân dân Việt Bắc.
Để xua tan những không tin của người ở lại, người về phải nói những lời thật nồng thắm, phải so sánh với những tình cảm cao quý nhất của con người:
Nhớ gì như nhớ tình nhân
Trăng lên đầu núi, nắng chiều sống lưng nương
Từ nhớ được điệp lại trùng trùng và mỗi từ lại gợi lên không biết bao nhiêu kỉ niệm thân thương giữa Ta với Mình. Những rõ ràng nhỏ nhặt đã được hồi tưởng (mà cái nhỏ trong tình yêu đó đó là cái lớn).
Thương nhau, chia củ sắn lùi
Bát cơm sẻ nửa, chăn sui đắp cùng
Con người Việt Bắc trong tâm người về mới đáng yêu và dễ thương đáng quý làm thế nào:
Nhớ người mẹ nắng nóng sống lưng
Địu con lên rẫy, bẻ từng bắp ngô.
Một tiếng mõ trâu giữa rừng chiều, một tiếng chày đêm ngoài suối âm vang mãi trong tâm người ra về:
Nhớ sao tiếng mõ rừng chiều
Chày đêm nện cối túc tắc suối xa
Nói gọn lại là người về nhớ vạn vật thiên nhiên Việt Bắc tươi đẹp, thơ mộng hữu tình(1); nhớ con người Việt Bắc giản dị, tình nghĩa, thủy chung.
Từ giọng điệu anh hung ca. Cuộc kháng chiến anh hùng của ta và mình được tái hiện trong hòai niệm của người về:
Nhớ khi giặc đến giặc lùng
Rừng cây núi đá ta cùng đánh Tây
Núi giăng thành lũy sắt dày
Rừng che bộ đội, rừng vây quân thù.
Thiên nhiên Việt Bắc như có linh hồn là nhờ tác giả sử dụng phép nhân hóa. Núi rừng Việt Bắc tươi đẹp đang trở thành lũy sắt bảo vệ và che chở cho bộ đội vây, đánh quân thù. Mỗi một tên núi, tên sông, tên phố, tên bản là một chiến công lừng lẫy của quân dân Việt Bắc. Rồi những đêm hành quân, những đoàn dân công, những đoàn xe vận tải lối đi bộ tấp nập sôi động:
Những đường Việt Bắc của ta
Đêm đêm rầm rập như thể đất rung
Quân đi điệp điệp trùng trùng
Ánh sao đầu súng bạn cùng mũ nan
Dân công đỏ đuốc từng đoàn
Bước chân nát đá, muôn tàn lửa bay.
Nghìn đêm thăm thẳm sương dày
Đèn pha bật sáng như ngày mai lên.
Tác giả lại chuyển sang giọng điệu thơ trang trọng, thiêng liêng để diễn tả nỗi nhớ của người về riêng với Trung ương Chính phủ Cụ Hồ. Và hình ảnh của Việt Bắc trong trí nhớ của người về là quê nhà cách mạng, là vị trí căn cứ địa kháng chiến, là niềm tin là kỳ vọng của toàn bộ dân tộc bản địa.
Người về cũng không quên vấn đáp vướng mắc gay cấn của Việt Bắc:
Mình về phần mình lại nhớ ta
Mái đình Hồng Thái, cây đa Tân Trào (2)
(Trả lời cho vướng mắc Mình đi mình có nhớ mình)
Nghĩa là người về muốn nhắn nhủ với Việt Bắc là dù xa cách dù về thành thị xa xôi thì người những bộ kháng chiến năm xưa vẫn giữ gìn và phát huy phẩm chất tốt đẹp của người cán bộ cách mạng.
Như vậy là với biến tấu của giai điệu hai, tác giả đã khép lại phần một của bài thơViệt Bắc. Và chủ đề chung thủy chung thủy với cách mạng của bài thơ Việt Bắc đã đạt đến độ thâm thúy ngay trong phần một này.
Việt Bắc là một siêu phẩm của Tố Hữu mà cũng là siêu phẩm của thơ ca cách mạng, thơ ca kháng chiến. Bài thơ thể hiện tài hoa nhiều mặt của nhà thơ Tố Hữu. Thể thơ lục bát được tác giả phô diễn những tình cảm, tư tưởng mới mà vẫn đậm đà bản sắc dân tộc bản địa. Lối hát đối đáp tạo ra giai điệu phong phú cho bài thơ. Nhiều giải pháp tu từ được tác giả vận dụng khôn khéo. Ngôn ngữ trong sáng, nhuần nhị, và có nhiều nét cải cách (nhất là hai đại từ Ta Mình). Tiếng nói yêu thương nét nổi trội trong phong thái thơ Tố Hữu không còn bài nào thấm thía hơn Việt Bắc. Bài thơ còn thể hiện tư tưởng mới mẻ với những dự báo sáng suốt được biểu lộ bằng hình ảnh phong phú và tấu lên băng âm nhạc làm say mê lòng người.
6. Cảm nhận bài thơ Việt Bắc
Tố Hữu là người đại diện thay mặt thay mặt xuất sắc của thơ ca cách mạng Việt Nam và cũng là nhà thơ có phong thái riêng trong sáng tác. Tố Hữu có giọng thơ trữ tình đằm thắm, những sáng tác của ông luôn gắn sát với những đoạn đường quan trọng của lịch sử dân tộc bản địa. Vì vậy, thơ Tố Hữu vừa đậm đà tính dân tộc bản địa nhưng không tách rời tính tân tiến.
Bài thơ Việt Bắc là đỉnh điểm của thơ Tố Hữu và cũng là thành tựu xuất sắc của thơ ca kháng chiến chống Pháp. Bài thơ Ra đời nhân một sự kiện lịch sử: tháng 10 năm 1954, những người dân kháng chiến rời vị trí căn cứ miền núi trở về miền xuôi. Từ điểm xuất phát ấy, bài thơ ngược về quá khứ để tưởng niệm thuở nào cách mạng và kháng chiến gian truân mà anh hùng, để nói lên nghĩa tình gắn bó thắm thiết với Việt Bắc, với Đảng và Bác Hồ, với giang sơn và nhân dân – toàn bộ là nguồn sức mạnh tinh thần to lớn để dân tộc bản địa ta vững vàng bước tiếp trên con phố cách mạng. Nội dung ấy được thể hiện bằng hình thức đậm tính dân tộc bản địa. Bài thơ rất tiêu biểu vượt trội cho phong thái thơ Tố Hữu.
Hoàn cảnh sáng tác tạo ra một sắc thái tâm trạng đặc biệt quan trọng, đầy xúc động bâng khuâng: Cầm tay nhau biết nói gì ngày hôm nay Đó là cuộc chia tay của những người dân từng sống gắn bó suốt mười lăm năm ấy, có biết bao kỉ niệm ân tình, từng sẻ chia mọi cay đắng ngọt bùi, nay cùng nhau gợi lại những hồi ức đẹp tươi, xác lập nghĩa tình thuỷ chung và khuynh hướng về tương lai tươi sáng. Chuyện ân tình cách mạng đã được Tố Hữu khôn khéo thể hiện như tâm trạng của tình yêu lứa đôi.
Diễn biến tâm trạng như trong tình yêu lứa đôi được tổ chức triển khai theo lối đối đáp quen thuộc của ca dao, dân ca, bên hỏi, bên đáp, người bày tỏ tâm sự, người hô ứng, đồng vọng. Hỏi và đáp đều mở ra bao nhiêu kỉ niệm về thuở nào cách mạng và kháng chiến gian truân mà anh hùng, mở ra bao nhiêu nỗi niềm nhớ thương. Thực ra, bên phía ngoài là đối đáp, còn bên trong là độc thoại, là yếu tố biểu lộ tâm tư nguyện vọng, tình cảm của chính nhà thơ, của những người dân tham gia kháng chiến.
Qua hồi tưởng của chủ thể trữ tình, cảnh và người Việt Bắc hiện lên thật đẹp. Nỗi nhớ thiết tha của người cán bộ sắp về xuôi đã khắc sâu vạn vật thiên nhiên núi rừng Việt Bắc với vẻ đẹp vừa hiện thực, vừa thơ mộng, thi vị, gợi rõ những nét riêng không liên quan gì đến nhau, độc lạ, khác hoàn toàn những miền quê khác của giang sơn. Chỉ những người dân đã từng sổng Việt Bắc, coi Việt Bắc cũng là quê nhà thân thiết của tớ mới có nỗi nhớ thật da diết, những cảm nhận thật thâm thúy, thấm thía về tia nắng ban chiều, ánh trăng buổi tối, những bản làng mờ trong sương sớm, những nhà bếp lửa hồng trong đêm khuya, những núi rừng sông suối mang những tên thường gọi thân thuộc – toàn bộ là khoảng chừng thời hạn và không khí lóng lánh kỷ niệm:
Nhớ gì như nhớ tình nhân
…
Ngòi Thia, sông Đáy, suối Lê vơi đầy.
Nhưng có lẽ rằng đẹp tuyệt vời nhất trong nỗi nhớ về Việt Bắc là yếu tố hoà quyện thắm thiết giữa cảnh với những người, là ấn tượng không thể phai mờ về những người dân dân Việt Bắc cần mẫn trong lao động, thuỷ chung trong nghĩa tình:
Ta về, mình có nhớ ta
…
Nhớ ai tiếng hát ân tình thuỷ chung
Có thể thấy vạn vật thiên nhiên Việt Bắc hiện lên với bao vẻ đẹp thật phong phú, phong phú, sinh động, thay đổi theo từng thời tiết, từng mùa.
Gắn bó với từng khung cảnh ấy là hình ảnh những con người thông thường người đi làm việc nương rẫy, người đan nón, người hái măng, Bằng những việc làm tưởng chừng nhỏ bé của tớ, họ đã góp thêm phần tạo ra sức mạnh vĩ đại của cuộc kháng chiến. Chính nghĩa tình của nhân dân với cán bộ, bộ đội, sự đồng cảm và san sẻ, cùng chung mọi gian truân và nụ cười, cùng gánh vác mọi trách nhiệm nặng nề, trở ngại vất vả, toàn bộ càng làm Việt Bắc thêm ngời sáng trong tâm trí của nhà thơ. Việt Bắc – đó là hình ảnh những mái nhà hắt hiu lau xám, đậm đà lòng son, là hình ảnh người mẹ trong cái nắng nóng sống lưng – Địu con lên rẫy, bẻ từng bắp ngô, là những tháng ngày đồng cam cộng khổ:
Thương nhau, chia củ sắn lùi
Bát cơm sẻ nửa, chăn sui đắp cùng,
Có thể nói, âm hưởng trữ tình vang vọng suốt bài thơ đã tạo ra khúc ca ngọt ngào, đằm thắm của tình đồng chí, nghĩa đồng bào, của tình yêu vạn vật thiên nhiên, yêu giang sơn, yêu đời.
Theo dòng hồi tưởng của chủ thể trữ tình, bài thơ dẫn người đọc vào khung cảnh Việt Bắc chiến đấu với không khí núi rừng to lớn, những hoạt động và sinh hoạt giải trí tấp nập, những hình ảnh hào hùng, những âm thanh sôi sục, dồn dập, náo nức. Cách mạng và kháng chiến đã xua tan vẻ âm u, hiu hắt của núi rừng, đồng thời khơi dậy sức sống mạnh mẽ và tự tin của vạn vật thiên nhiên và con người Việt Bắc. Bài thơ tràn trề âm hưởng anh hùng ca, mang dáng vóc một sử thi tân tiến, chính bới chỉ việc phác họa khung cảnh hùng tráng ở Việt Bắc, Tố Hữu đã đã cho toàn bộ chúng ta biết khí thế vô cùng mạnh mẽ và tự tin của toàn bộ một dân tộc bản địa đứng lên chiến đấu vì Tổ quốc độc lập, tự do:
Những đường Việt Bắc của ta
…
Đèn pha bật sáng như ngày mai lên.
Dân tộc ấy đã vượt qua bao thiếu thốn, gian truân, hi sinh để lập nên những kì tích, những chiến công gắn với những khu vực: Phủ Thông, đèo Giàng, sông Lô, phố Ràng, Hoà Bình, Tây Bắc, Điện Biên, Nhưng Tố Hữu không riêng gì có miêu tả khí thế hào hùng của cuộc kháng chiến mà còn đi sâu lí giải những cội nguồn sức mạnh đã dẫn tới thắng lợi. Đó là sức mạnh mẽ và tự tin của lòng căm thù: “Miếng cơm chấm muối, mối thù nặng vai”, sức mạnh mẽ và tự tin của tình nghĩa thuỷ chung: “Mình đây ta đó, đắng cay ngọt bùi”, sức mạnh mẽ và tự tin của khối đại đoàn kết toàn dân, của yếu tố hoà quyện gắn bó giữa con người với vạn vật thiên nhiên – toàn bộ tạo thành hình ảnh giang sơn đứng lên:
Nhớ khi giặc đến giặc lùng
…
Đất trời ta cả chiến khu một lòng.
Đặc biệt, với những lời thơ trang trọng mà thiết tha, Tố Hữu đã nhấn mạnh yếu tố, xác lập Việt Bắc là quê nhà của Cách mạng, là vị trí căn cứ địa vững chãi, là đầu não của cuộc kháng chiến, nơi quy tụ bao tình cảm, tâm ý, niềm tin và kỳ vọng của mọi người Việt Nam yêu nước. Trong trong năm tháng đen tối trước Cách mạng, hình ảnh Việt Bắc hiện dần từ mờ xa (mưa nguồn suối lũ, những mây cùng mù) đến xác lập như một chiến khu kiên cường, nơi nuôi dưỡng bao sức mạnh đấu tranh, nơi khai sinh những khu vực sẽ mãi mãi đi vào lịch sử dân tộc bản địa:
Mình về, còn nhớ núi non
…
Tân Trào, Hồng Thái, mái đình, cây đa
Trong những ngày kháng chiến gian lao, Việt Bắc là nơi có Cụ Hồ sáng soi, có Trung ương, Chính phủ luận bàn việc công. Để xác lập niềm tin yêu của toàn nước với Việt Bắc, Tố Hữu lại dùng những vần thơ rất mộc mạc, giản dị mà thắm thiết nghĩa tình :
Ở đâu đau đớn giống nòi
…
Quê hương cách mạng hình thành cộng hoà.
Nghệ thuật biểu lộ của bài thơ đậm đà tính dân tộc bản địa. Điểm đáng để ý quan tâm trước hết là Tố Hữu đã phát huy được nhiều thế mạnh mẽ và tự tin của thể lục bát truyền thống cuội nguồn. Cấu tứ của bài thơ là cấu tứ ca dao với hai nhân vật trữ tình là ta và mình, người ra đi và người ở lại hát đối đáp với nhau. Trong cuộc hát đối đáp chia tay lịch sử này, người ở lại lên tiếng trước, nhớ về thuở nào xa hơn, thời đấu tranh gian truân trước Cách mạng, tiếp theo đó người ra đi tiếp nối đuôi nhau nhớ lại kỉ niệm thời chín năm kháng chiến.
Nhà thơ rất để ý quan tâm sử dụng kiểu tiểu đối của ca dao, chẳng những có tác dụng nhấn mạnh yếu tố ý mà còn tạo ra nhịp thuyên chuyển, thích hợp, hài hoà, làm cho lời thơ dễ nhớ, dễ thuộc, thấm sâu vào tâm tư nguyện vọng:
Mình về rừng núi nhớ ai
Trám bùi để rụng măng mai để già;
Điều quân chiến dịch thu đông
Nông thôn phát động giao thông vận tải lối đi bộ mở đường
Về ngôn từ thơ, Tố Hữu để ý quan tâm sử dụng lời ăn tiếng nói của nhân dân rất giản dị mộc mạc nhưng cũng rất sinh động để tái hiện lại thuở nào cách mạng và kháng chiến đầy gian truân mà dạt dào tình nghĩa. Đó là thứ ngôn từ rất giàu hình ảnh rõ ràng:
Nghìn đêm thăm thẳm sương dày;
Nắng trưa rực rỡ sao tràng;
và cũng là thứ ngôn từ rất giàu nhạc điệu:
Chày đêm nện cối túc tắc suối xa;
Đêm đêm rầm rập như thể đất rung;
Đặc biệt, thơ Tố Hữu sử dụng rất thuần thục phép trùng điệp của ngôn từ dân gian:
Mình về, mình có nhớ ta;
Mình về, có nhớ chiến khu;
Nhớ sao lớp học i tờ;
Nhớ sao ngày tháng cơ quan;
Nhớ sao tiếng mõ rừng chiều,
Tất cả tạo ra một giọng điệu trữ tình nghe thiết tha, êm ái, ngọt ngào như âm hưởng lời ru, đưa ta vào toàn thế giới của kỉ niệm và tình nghĩa thuỷ chung.
Bài thơ là khúc ca ân nghĩa, là hồi tưởng đầy xúc động và ân tình của Tố Hữu về đoạn đường mười lăm năm đã qua của giang sơn (từ khởi nghĩa Bắc Sơn năm 1940 đến hoà bình lập lại năm 1954), từ này mà khuynh hướng về tương lai tươi sáng, nhắc nhớ tâm nguyện thuỷ chung. Viết về nghĩa tình dân tộc bản địa và khuynh hướng về đồng bào mình, Tố Hữu đã phát huy được hình thức nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp mang tính chất chất dân tộc bản địa, trong số đó nổi trội là cách sử dụng thể thơ lục bát và ngôn từ thơ đậm sắc thái dân gian. Có thể coi Việt Bắc là khúc tình ca và cũng là khúc hùng ca về kiểu cách mạng, về cuộc kháng chiến và con người kháng chiến mà cội nguồn sâu xa của nó là tình yêu quê nhà giang sơn, là niềm tự hào về sức mạnh mẽ và tự tin của nhân dân, là truyền thống cuội nguồn ân nghĩa, đạo lí thuỷ chung của dân tộc bản địa Việt Nam.
7. Phân tích Việt Bắc đoạn 1
Nhắc đến Tố Hữu, người ta sẽ nhớ ngay đến hình ảnh của một nhà thơ luôn đón đầu trong trào lưu nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp vì nền cách mạng nước nhà. Con đường thơ ca của Tố Hữu luôn gắn sát với những hình ảnh, sự kiện nổi trội của dân tộc bản địa. Bằng giọng thơ giàu tình cảm, bút pháp tài tình phối hợp giữa chính trị và nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp biểu lộ, ông đã sáng tác bài thơ Việt Bắc sẽ là đỉnh điểm của thơ ca kháng chiến chống Pháp. Đặc biệt, chỉ qua khổ thơ thứ nhất, ông đã mang tới cho những người dân đọc đến với vùng đất Việt Bắc đầy nắng gió, trở ngại vất vả những thấm đẫm tình nghĩa.
Việt Bắc được sáng tác vào tháng 10/1954, đấy là quy trình chuyển giao khi cuộc kháng chiến chống Pháp đã kết thúc thắng lợi, những cán bộ chiến sỹ rời chiến khu Việt Bắc quay trở lại thủ đô Tp Hà Nội Thủ Đô. Cuộc trận chiến tranh kết thúc với bao nụ cười hân hoan vì nền độc lập hòa bình, thế nhưng đồng nghĩa tương quan với việc chia tay giữa cán bộ và đồng bào Việt Bắc. Nơi ấy, nhân dân cán bộ đã trải qua cùng nhau bao trở ngại vất vả, kỉ niệm, chia sẻ ngọt bùi cùng nhau. Bài thơ Việt Bắc Ra đời để thể hiện biết bao tâm tình của người đi kẻ ở.
Mở đầu đoạn trích, tác giả đã thay lời muốn nói của những người dân ở lại để thể hiện cho hết cung bậc nhớ thương, tình cảm:
Mình về phần mình có nhớ ta
Mười lăm năm ấy thiết tha mặn nồng
Mình về phần mình có nhớ không
Nhìn cây nhớ núi, nhìn sông nhớ nguồn?
Mình – ta thường được sử dụng để thể hiện quan hệ thân thiện như vợ chồng, lứa đôi. Thế nhưng tác giả đã dùng cặp từ ấy cho đồng bài Việt Bắc với những người dân lính cán bộ. Chẳng phải vợ chồng nhưng tình nghĩa đôi bên cũng keo sơn, bền chặt tựa như vậy. Những vướng mắc dồn dập, nào là có nhớ ta, nhớ cây nhớ núi nhớ sông nhớ nguồn không. Điệp từ nhớ được nhắc lại nhiều lần trong vướng mắc tu từ càng xoáy sâu vào trong tâm người đọc. Mười lăm năm là rõ ràng thực chỉ độ dài từ trong năm 1940 cho tới thời hạn ấy, hơn một thập kỷ toàn bộ chúng ta đã cùng nhau ăn, cùng nhau cười, cùng nhau chiến đấu. So với những cuộc kháng chiến khác, mười lăm năm ấy chẳng phải là dài. Thế nhưng cái quan trọng ở đây, khoảng chừng thời hạn ấy đã tích tụ, bồi đắp biết bao tình cảm, hoàn toàn có thể đong đầy bằng cả đời người. Câu hỏi chất chứa tình cảm lưu luyến, bao lời dặn dò của người ở lại cho những người dân ra đi. Trở về với phố hội phồn hoa, mong người đừng quên cây núi sông nguồn chốn đây. Những cảnh vật tuy vô tri vô giác, thế nhưng đã cùng mình với ta trong suốt bao năm qua lúc vui kể cả lúc buồn. Cây và sông là hình tượng của không khí miền xuôi, với vùng cao đầy núi và nguồn. Sự chia tay hoàn toàn có thể bị ngăn trở bởi khoảng chừng cách thế nhưng ta vẫn luôn kỳ vọng mình sẽ chẳng bao giờ quên những chốn kỉ niệm ấy. Tố Hữu đặc biệt quan trọng sử dụng những từ thiết tha, mặn nồng càng làm tăng giá trị của những thứ tình cảm ấy. Phải thật trân trọng, đáng quý xiết bao mới khiến con người ta không khỏi nuối tiếc nếu phải đánh mất đi.
Nếu như riêng với những người ở lại, những tình cảm ấy chất chứa trong Hàng trăm lời nói thì người ra đi chỉ biết dùng hành vi để thể hiện nỗi lòng. Tình cảm ấy, họ đã quá hiểu nhân dân Việt Bắc. Vì sự nghiệp giang sơn vẫn đang đợi chờ những anh nên buộc lòng những anh phải ra đi, tuy chẳng nỡ nhưng cũng đành xa cách:
Tiếng ai tha thiết bên cồn
Bâng khuâng trong dạ, bồn chồn bước đi
Những cặp từ láy bâng khuâng, bồn chồn diễn tả trạng thái tâm ý nhớ thương, luyến tiếc khiến lòng chẳng thể yên. Như Tú Xương đã viết:
Nhớ ai ai nhớ giờ đây nhớ ai…
Tiếng ai ấy lại chất chứa biết bao yêu thương, chẳng thể chỉ rõ ràng một người, bởi tình cảm ấy là dành riêng cho toàn bộ một đồng bào Việt Bắc. Tố Hữu đã khai thác tiếng ai ấy một cách xuất sắc, khi để lại âm vang trong tâm người về. Nó làm cho tâm trạng con người càng trở nên nôn nao, những dòng cảm xúc cứ ào về không thôi. Nhưng những tâm trạng nhớ thương ấy chỉ biết kìm nén chặt trong tâm, không thể nào dùng lời lẽ bày tỏ, hay thét lên cho nguôi ngoai những nỗi buồn.
Tâm trạng bâng khuâng bồn chồn ấy còn được thể hiện rất là tinh xảo qua nhịp điệu hai câu tiếp theo:
Áo chàm đưa buổi phân li
Cầm tay nhau biết nói gì ngày hôm nay
Cặp thơ lục bát được tác giả góp thêm một chút ít nhịp điệu, như một hòn đảo phách trong âm nhạc. Màu áo chàm đặc trưng của những con người chân chất miền núi Tây Bắc. Hình ảnh thấy thật đơn sơ, mộc mạc của chốn quê nghèo, nghèo vật chất những luôn giàu tình cảm. Tấm áo ấy đã chất chứa biết bao mồ hôi, trở ngại vất vả vất vả, một nắng hai sương để chiến đấu, nuôi dưỡng những anh lính cụ Hồ để những anh yên tâm đánh giặc. Chẳng phải áo bào, áo gấm để tiễn đưa, cảm ơn công lao của những anh, chỉ là bóng hình của những con người lao động nhưng sao vẫn thực hiện cho ta không khỏi cảm kích, biết ơn. Tình cảm bịn rịn ấy còn được thể hiện qua hình ảnh cầm tay. Đôi bàn tay của những con người cầm súng ấm ấp, nâng niu đôi tay của những người dân lao động. Những đôi tay vất vả, sờn lên vì những trở ngại vất vả rất khác nhau, nhưng giờ phút ấy, đôi ta đều chung một nỗi tâm tình. Hình ảnh giàu tính gợi hình, quyến rũ xúc, chẳng nên phải giãi bày nhiều vì có quá nhiều điều muốn nói, nhưng lại chẳng biết bắt nguồn từ đâu. Nỗi lòng ấy, xin người để ta chôn chặt trong tim nhưng tình cảm sẽ sống mãi trong khoảnh khắc cầm tay ấy.
Đoạn thơ mở đầu của bài Việt Bắc đã vẽ nên những cung bậc cảm xúc rất là phong phú, sâu lắng của người đi kẻ ở. Nhịp thơ nhẹ nhàng, du dương để diễn tả một cách trọn vẹn, khôn khéo những tình cảm chân thành ấy đã đã cho toàn bộ chúng ta biết tài năng nổi trội của Tố Hữu trong số những thi sỹ tài hoa của Việt Nam.
8. Phân tích Việt Bắc đoạn 3
Xuân Diệu từng tâm sự khi đọc thơ Tố Hữu: Thơ của chàng thanh niên Tố Hữu khi đó từ trái tim vọt ra cũng như thơ của chúng tôi, cũng lãng mạn như thể chúng tôi, nhưng là thứ lãng mạn khác, có nhiều máu huyết hơn; thơ chúng tôi chỉ đập cho Open trời, nhưng thơ Tố Hữu thì mới có chìa khóa: Cách mạng, giải phóng dân tộc bản địa, giải phóng cho những người dân lao khổ. Cuộc đời Tố Hữu là cuộc sống dân tộc bản địa, lẽ sống Tố Hữu là lẽ sống của đồng bào. Câu thơ Tố Hữu cũng thế, câu thơ của những cuộc kháng chiến:
Mình đi, có nhớ những ngày
Mưa nguồn suối lũ, những mây cùng mù?
Mình về, có nhớ chiến khu
Miếng cơm chấm muối, mối thù nặng vai?
Mình về, rừng núi nhớ ai
Trám bùi để rụng, măng mai để già
Mình đi, có nhớ những nhà
Hắt hiu lau xám, đậm đà lòng son
Mình về, còn nhớ núi non
Nhớ khi kháng Nhật, thuở còn Việt Minh
Mình đi, mình có nhớ mình
Tân Trào, Hồng Thái, mái đình cây đa?
Tháng 7 năm 1954, cuộc kháng chiến chống Pháp quay trở lại việt nam đã kết thúc thắng lợi. Hòa bình được lặp lại, nửa giang sơn được giải phóng. Tháng 10 năm 1954, Tp Hà Nội Thủ Đô được giải phóng, TW Đảng và chính phủ nước nhà rời chiến khu Việt Bắc về lại thủ đô. Lịch sử dân tộc bản địa bước sang một trang mới. Ở thời khắc này, người ta có nhu yếu nhìn lại đoạn đường vừa qua, đồng thời khuynh hướng về con phố tương lai để bước tiếp. Bài thơ Việt Bắc Ra đời để phục vụ nhu yếu ấy của xã hội, là tiếng lòng của đồng bào mọi người. Việt Bắc là bản trường ca đầy ân tình tình quê nhà, tình giang sơn, nghĩa tình giữa con người. Vì thế bài thơ là một bản tổng kết lịch sử bằng tâm tình. Bởi là một đoạn đường dài nên từ những câu thơ này đến dòng thơ sau đều phải có sự tăng trưởng và vận động, mang ý nghĩa riêng của nó.
Những câu thơ đầu là khúc dạo đầu của bản trường ca, tái hiện lại những ngày tháng gian truân trở ngại vất vả mà thấm đượm ân tình, ân nghĩa:
Mình đi, có nhớ những ngày
Mưa nguồn suối lũ, những mây cùng mù
Mình về, có nhớ chiến khu
Miếng cơm chấm muối, mối thù nặng vai
Đoạn thơ là một loạt những vướng mắc được điệp lại: Mình đi, có nhớ, mình về, có nhớ như lời nhắc nhở nhẹ nhàng, ân tình. Cách xưng hô mình ta cùng với kết cấu đối đáp quen thuộc gợi nhớ về lối đối đáp quen thuộc trong những câu hát giao duyên, những điệu hát huê tình của chàng trai và cô nàng, giữa mận và đào, của mai và trúc. Mượn tình đôi lứa thành viên để diễn đạt một tình cảm to nhiều hơn: tình yêu đồng bào khiến câu thơ từ chính trị khô khan trở nên rất đỗi trữ tình. Trong những câu thơ sau, tác giả đã vận dụng sáng tạo cách ăn nói, lối diễn đạt dân gian: mưa nguồn suối lũ, mây cùng mù để tái hiện hình ảnh của vạn vật thiên nhiên nơi rừng núi. Nếu vạn vật thiên nhiên miền Tây Bắc hiện lên thơ mộng, lãng mạn trong cái nhìn của Quang Dũng: Trôi làn nước lũ hoa đong đưa thì vạn vật thiên nhiên riêng với những con người nơi đầu nguồn chớp bể thực sự không thuận tiện và đơn thuần và giản dị: mưa nguồn suối lũ tưởng như hoàn toàn có thể vượt mặt và làm con người biến mất bất thần. Sau này, hình ảnh mưa ấy cũng vào trong trang thơ của Phạm Tiến Duật, trên con phố tiến tới lí tưởng: Mưa tuôn mưa xối như ngoài trời. Hơn nữa, lại thêm những mây cùng mù- trên mây, dưới mù gợi lên cái gì hoang vu, u lạnh của một vùng thâm sơn cùng cốc nào đó. Biện pháp trái chiều: Miếng cơm chấm muối mối thù nặng vai không riêng gì có nói lên những gian truân trở ngại vất vả mà con người ở đây phải gánh chịu mà thông qua này còn xác lập lòng quyết tâm chiến đấu, thắng lợi của con người. Điều kiện càng trở ngại vất vả, gian truân càng nhắc nhở con người về mối thù không hề vô hình dung mà đã hữu hình, có sức nặng và cảm nhận được.
Tiếp nối mạch cảm xúc ấy nhưng những câu thơ lại chở chút luyến lưu, xao xuyến và cả những do dự:
Mình về, rừng núi nhớ ai
Trám bùi để rụng, măng mai để già
Mình đi, có nhớ những nhà
Hắt hiu lau xám, đậm đà lòng son
Một loạt những cụm từ Trám bùi để rụng, măng mai để già, hắt hiu lau xám như những nỗi do dự về sự việc thay đổi, phai nhạt của lòng người theo thời hạn để rồi mọi thứ cũng héo úa, tàn lụi dần. Nhưng kết thúc lại là hình ảnh tươi rói, ấm áp bao nhiêu: đậm đà lòng son nổi lên giữa sự mờ nhạt xung quanh. Câu thơ kết lại cứng ngắc về mối tình ân nghĩa, thủy chung không thể thay đổi.
Cuối cùng là lời trao gửi của người ở lại để nhắc nhớ về hành trình dài kháng chiến của toàn dân tộc bản địa với những đoạn đường đáng nhớ:
Mình về, còn nhớ núi non
Nhớ khi kháng Nhật, thuở còn Việt Minh
Mình đi, mình có nhớ mình
Tân Trào, Hồng Thái, mái đình cây đa?
Trong vướng mắc cuối: có đến ba từ mình. Mình thứ nhất và thứ hai để chỉ người ra đi. Vậy còn từ Mình thứ ba? Vẫn là người ra đi? Hay đó là người ở lại? Không thể phân biệt được! Có lẽ là cả hai. Mình và ta giờ đang không hề phân biệt được nữa rồi. Mình là ta, ta và mình hòa quyện trong nhau, cùng sống, cùng lí tưởng, cùng chiến đấu để cùng tận thưởng nụ cười thắng lợi. Những tình cảm đó, sẽ là ta đi theo mình đến mọi đoạn đường, dù khi đó mình có đi đâu chăng nữa.
Đoạn thơ gợi ý về những tháng năm kháng chiến, những ân tình cách mạng mà không hề khô khan, giáo điều mà rất nhẹ nhàng, tự nhiên đi vào lòng người đọc bởi thể thơ lục bát quen thuộc, kết cấu của những câu hát yêu thương tình nghĩa với giọng điệu thiết tha, da diết. Hình ảnh thơ giản dị, quen thuộc mà có sức gợi đến bất thần. Chính trong năm tháng ấy, những con người ấy là yếu tố tựa, là động lực để làm ra những thắng lợi lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu. Nếu nói văn học đó đó là tấm gương lớn di tán trên đường cái, là phong vũ biểu của thời đại thì Việt Bắc của Tố Hữu đó đó là tác phẩm như vậy. Nó đã làm trọn trách nhiệm của tớ, của văn học: phục vụ cách mạng, cổ vũ chiến đấu.
Xin mượn lời của nhà thơ Chế Lan Viên thay cho lời kết: Thơ Tố Hữu là thơ một con người biết trân trọng lấy đời mình, muốn làm cho đời mình trở nên hữu ích. Vậy thì ai kia còn phung phí đời mình, làm gì rồi cũng khá được, sống sao cũng xong, trong lúc đọc thơ này hãy khởi đầu thử tạm ngưng mà biết quý lấy đời mình, mà đem xây dựng nó.
9. Phân tích bức tranh tứ bình Việt Bắc
Nhắc đến Việt Bắc là nhắc tới cội nguồn của cách mạng, nhắc tới mảnh đất nền trống trung du nghèo khó mà nặng nghĩa nặng tình – nơi đã in sâu bao kỷ niệm của thuở nào kỳ cách mạng gian truân nhưng hào hùng sôi sục khiến khi chia xa, lòng ta sao khỏi xuyến xao bồi hồi.
Và cứ thế sợi nhớ, sợi thương cứ thế mà đan cài xoắn xuýt như tiếng gọi “Ta – mình” của đôi lứa yêu nhau. Đúng như lời thơ Chế Lan Viên từng viết “Khi ta ở đất chỉ là nơi ở/ Khi ta đi đất bỗng hóa tâm hồn”. Vâng! Việt Bắc đã hóa tâm hồn dào dạt nghĩa yêu thương trong thơ Tố Hữu với những lời thơ như tiếng nhạc ngân nga, với cảnh với những người ăm ắp những kỉ niệm ân tình có bao giờ quên được.
“Ta về phần mình có nhớ ta
Ta về, ta nhớ những hoa cùng người
Rừng xanh hoa chuối đỏ tươi
Đèo cao nắng ánh dao gài thắt sống lưng
Ngày xuân mơ nở trắng rừng
Nhớ người đan nón chuốt từng sợi giang
Ve kêu rừng phách đổ vàng
Nhớ cô em gái hái măng một mình
Rừng thu trăng rọi hòa bình
Nhớ ai tiếng hát ân tình thủy chung”
Tố Hữu là nhà thơ trữ tình chính trị, thơ ông diễn tả những tình cảm cách mạng thật nhẹ nhàng mà cũng thật đậm sâu. Việt Bắc là đỉnh điểm của thơ Tố Hữu nói riêng, của thơ ca kháng chiến chống Pháp nói chung. Bài thơ được viết vào tháng 10/1954, khi Trung ương Đảng và Chính phủ, Bác Hồ và cán bộ kháng chiến từ giã “Thủ đô gió ngàn” về với “Thủ đô Hoa vàng nắng Ba Đình”. Cả bài thơ là một niềm hoài niệm nhớ thương tuôn chảy về trong năm tháng ở chiến khu Việt Bắc rất gian truân nhưng vui tươi hào hùng. Nhưng có lẽ rằng để lại ấn tượng sâu đậm nhất trong bài ca Việt Bắc có lẽ rằng là đoạn thơ về bức tranh tứ bình với bốn ngày xuân – hạ – thu – đông.
Mở đầu đoạn thơ là hai câu thơ trình làng nội dung bao quát cảm xúc chung của đoạn thơ:
“Ta về phần mình có nhớ ta
Ta về ta nhớ những hoa cùng người”
Câu thơ thứ nhất sử dụng vướng mắc tu từ “mình có nhớ ta”, câu thơ thứ hai là tự vấn đáp, điệp từ “ta” lặp lại bốn lần cùng với âm “a” là âm mở khiến câu thơ mang âm hưởng ngân xa, tha thiết nồng nàn. Với Tố Hữu, người cán bộ ra đi không riêng gì có nhớ đến những ngày tháng gian truân “bát cơm sẻ nửa chăn sui đắp cùng”, mà còn nhớ đến vẻ đẹp đáng yêu và dễ thương của Hoa cùng Người. Ở đây, hoa tượng trưng cho vẻ đẹp vạn vật thiên nhiên Việt Bắc. Còn con người là con người Việt Bắc với tấm áo chàm nghèo khổ nhưng đậm đà lòng son. Hoa và Người quấn quýt với nhau trong vẻ đẹp hòa giải và hợp lý đằm thắm để tạo ra cái nét riêng không liên quan gì đến nhau, độc lạ của vùng đất này. Chính điều này đã tạo ra cái cấu trúc rực rỡ cho đoạn thơ. Trong bốn cặp lục bát còn sót lại câu sáu dành riêng cho nhớ hoa, nhớ cảnh, câu tám dành riêng cho nhớ người. Cảnh và Người trong mọi câu lại sở hữu những sắc thái điểm lưu ý riêng thật mê hoặc.
Nhắc đến ngày đông ta thường nhớ đến cái lạnh thấu xương da, cái ảm đạm của những ngày mưa phùn gió mùa, cái buồn bã của khí trời u uất. Nhưng đến với Việt Bắc trong thơ Tố Hữu thì thật lạ. Mùa đông bỗng ấm áp lạ thường:
“Rừng xanh hoa chuối đỏ tươi
Đèo cao nắng ánh dao gài thắt sống lưng”
Điểm xuyết trên cái nền màu xanh bát ngát bát ngát của cánh rừng, là màu hoa chuối đỏ tươi đang nở rộ lung linh dưới tia nắng mặt trời. Từ xa trông tới, bông hoa như những bó đuốc thắp sáng rực tạo ra một bức tranh với đường nét, sắc tố vừa trái chiều, vừa hòa giải và hợp lý, vừa cổ xưa vừa tân tiến. Cái màu “đỏ tươi” – gam màu nóng của bông chuối nổi lên giữa màu xanh bát ngát của núi rừng, làm cho vạn vật thiên nhiên Việt Bắc trở nên tươi sáng, ấm áp và như tiềm ẩn một sức sống, xua đi cái hoang sơ lạnh giá hiu hắt vốn có của núi rừng. Câu thơ làm ta liên tưởng đến red color của hoa lựu trong thơ Nguyễn Trãi:
“Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ
Hồng liên trì đã tịn mùi hương”
Từ liên tưởng ấy ta thấy, ngày đông trong thơ Tố Hữu cũng phủ rộng hơi ấm của ngày hè chứ không lạnh lẽo hoang sơ bởi red color của hoa chuối cũng như đang phun trào từ nửa màu xanh của núi rừng.
Cùng hiện lên với cái lung linh của hoa chuối ấy là con người của vùng chiến khu lên núi làm nương, phát rẫy sản xuất ra nhiều lúa khoai phục vụ cho kháng chiến “Đèo cao nắng ánh dao gài thắt sống lưng” . Trước vạn vật thiên nhiên bát ngát, con người dường như càng trở nên kỳ vĩ, hùng tráng hơn.Ở đây nhà thơ không khắc họa khuôn mặt mà chớp lấy một nét thần tình rực sáng nhất. Đó là ánh mặt trời chớp lóe trên lưỡi dao rừng ở ngang sống lưng. Ở đây câu thơ vừa mang ngôn từ thơ nhưng lại vừa mang ngôn từ của nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp nhiếp ảnh. Con người như một tụ điểm của ánh sáng. Con người ấy đã và đang xuất hiện ở một vị trí, một tư thế đẹp tuyệt vời nhất – “đèo cao”. Con người đang sở hữu đỉnh điểm, sở hữu núi rừng, tự do “Núi rừng đấy là của toàn bộ chúng ta/ Trời xanh đấy là của toàn bộ chúng ta”. Đấy là cái tư thế làm chủ đầy tự tôn và vững chãi: Giữa núi và nắng, giữa trời cao bát ngát và rừng xanh mênh mang. Con người ấy đang trở thành linh hồn của bức tranh ngày đông Việt Bắc.
Đông qua, xuân lại tới. Nhắc đến ngày xuân ta liên tưởng ngay đến sức sống mới của cỏ cây, hoa lá, của trăm loài đang cựa mình thức dậy sau ngày đông dài. Mùa xuân Việt bắc cũng vậy:
“Ngày xuân mơ nở trắng rừng
Nhớ người đan nón chuốt từng sợi giang”
Bao trùm lên cảnh vật ngày xuân là white color dịu dàng êm ả, trong trẻo, tinh khiết của hoa mơ nở khắp rừng: “Ngày xuân mơ nở trắng rừng”. “Trắng rừng” được viết theo phép hòn đảo ngữ và từ “trắng” được sử dụng như động từ có tác dụng nhấn mạnh yếu tố vào sắc tố, white color dường như lấn át toàn bộ mọi màu xanh của lá, và làm bừng sáng cả khu rừng rậm bởi sắc trắng mơ màng, bâng khuâng, dịu mát của hoa mơ. Động từ “nở” làm sức sống ngày xuân phủ rộng và tràn trề nhựa sống. Đây không phải là lần thứ nhất Tố Hữu viết về white color ấy, năm 1941 Việt Bắc cũng đón bác Hồ trong sắc tố hoa mơ:
“Ôi sáng xuân nay xuân bốn mốt
Trắng rừng biên giới nở hoa mơ
Bác về im re con chim hót
Thánh thót bờ lau vui ngẩn ngơ”
Mùa xuân càng trở nên tươi tắn hơn thế nữa bởi sự xuất hiện của hình ảnh con người với hoạt động và sinh hoạt giải trí “chuốt từng sợi giang”. Con người mẫu tự nhiên trong những việc làm hằng ngày. Từ “chuốt” và hình ảnh thơ đã nói lên được bàn tay của con người lao động: cần mẫn, tỉ mẩn, khôn khéo, tài hoa, nhanh nhẹn, chăm chút này cũng đó đó là phẩm chất tần tảo của con người Việt Bắc.
Mùa hè đến trong âm thanh rộn ràng của tiếng ve, bức tranh Việt Bắc lại sống động hơn bao giờ hết:
“Ve kêu rừng phách đổ vàng
Nhớ cô em gái hái măng một mình”
Thời điểm ve kêu cũng là thời gian rừng phách đổ vàng. Động từ “đổ” là động từ mạnh, diễn tả sự vàng lên hàng loạt của hoa phách đầu hè. Màu của cây phách đổ vàng cả suối ngàn dường như làm cho tia nắng của ngày hè và cả tiếng ve kêu râm ran kia nữa cũng trở nên óng vàng ra. Đây là một bức tranh sơn mài được vẽ lên bằng hoài niệm, nên lung linh ánh sáng, sắc tố và rộn ràng âm thanh. Tố Hữu không riêng gì có có biệt tài trong việc miêu tả vẻ đẹp riêng của từng mùa, mà còn tồn tại tài trong việc miêu tả sự vận động thay đổi của thời hạn và cảnh vật. Chỉ trong một câu thơ trên mà ta thấy được cả thời hạn luân chuyển sống động: tiếng ve kêu báo hiệu ngày hè đến và cây phách ngả sang màu vàng rực rỡ. Đây đó đó là một biểu lộ rực rỡ của tính dân tộc bản địa.
Hiện lên trong cái vạn vật thiên nhiên óng vàng và rộn ràng ấy, là hình ảnh cô nàng áo chàm cần mẫn đi hái búp măng rừng phục vụ cho bộ đội kháng chiến: “Nhớ cô em gái hái măng một mình”. Hái măng một mình mà không gợi lên ấn tượng về sự việc đơn độc, hiu hắt như bóng hình của người sơn nữ trong thơ xưa; trái lại rất trữ tình, thơ mộng, thân thiện thân thương tha thiết. Hình ảnh thơ cũng gợi lên được vẻ đẹp chịu rất khó chịu thương của cô nàng. Đằng tiếp theo đó, ẩn chứa biết bao niềm cảm thông, trân trọng của tác giả.
Thu sang, khung cảnh núi rừng chiến khu như được tắm trong ánh trăng xanh huyền ảo lung linh dịu mát:
“Rừng thu trăng rọi hòa bình
Nhớ ai tiếng hát ân tình thủy chung”
Không gian bát ngát tràn ngập ánh trăng, đó là ánh trăng của tự do, của hòa bình rọi sáng nụ cười lên từng núi rừng, từng bản làng Việt Bắc. Ta cũng từng nghe biết ngày thu đầy ánh trăng trong thơ của Bác lúc còn ở chiến khu:
“Trăng vào hiên chạy cửa số đòi thơ
Việc quân đang bận xin chờ hôm sau
Chuông lầu chợt tỉnh giấc thu
Ấy tin thắng trận liên khu báo về”
Ở đây không còn tiếng chuông báo thắng trận nhưng lại vang lên tiếng hát. Đó là tiếng hát trong trẻo của đồng bào dân tộc bản địa, là tiếng hát nhắc nhở thủy chung ân tình. Đây cũng đó đó là tiếng hát của Việt Bắc của núi rừng của tình cảm mười lăm năm gắn bó thiết tha mặn nồng.
Vâng! Bức tranh ngày thu Việt Bắc đã làm hoàn hảo nhất bức tranh tuyệt mỹ của núi rừng và khép lại đoạn thơ bằng tiếng hát “ân tình thủy chung” gợi cho những người dân về và khắp cơ thể đọc những rung động sâu xa của tình yêu quê nhà giang sơn.
Với những nét chấm phá đơn sơ giản dị, vừa cổ xưa vừa tân tiến, đoạn thơ trên của Tố Hữu đã làm nổi trội được bức tranh cảnh và người qua bốn mùa của chiến khu Việt Bắc. Cảnh và người hòa phù thích hợp với nhau tô điểm lẫn nhau, làm cho bức tranh trở nên thân thiện thân quen, sống động và có hồn hơn. Tất cả đã tan chảy thành nỗi nhớ nhung quyến luyến thiết tha trong tâm hồn người cán bộ về xuôi.
10. Phân tích 8 câu đầu Việt Bắc
Có thể nói, nhà thơ Tố Hữu là một trong những nhà thơ trữ tình chính trị tiêu biểu vượt trội cho dòng thơ ca cách mạng Việt Nam. Trong thơ ông, tiềm ẩn những tình cảm lớn lao và lẽ sống lý tưởng của những con người Cách mạng. Đặc biệt bài Việt Bắc là một trong những tác phẩm ghi dấu ấn thâm thúy trong tâm fan hâm mộ mọi thế hệ người Việt Nam. Phân tích 8 câu thơ đầu bài Việt Bắc, những bạn sẽ cảm nhận được tình cảm sâu đậm tình quân dân trong trong năm kháng chiến chống Pháp. Bài thơ Ra đời khi những cán bộ chiến sỹ tạm biệt bà con chiến khu Việt Bắc để về xuôi sau 15 năm gắn bó. Đoạn thơ đầu, tác giả đã thể hiện một cách thâm thúy và tinh xảo cảm xúc của khắp cơ thể ở lẫn người đi trong những giờ phút phân li:
Mình về phần mình có nhớ ta
Mười lăm năm ấy thiết tha mặn nồng.
Mình về phần mình có nhớ không
Nhìn cây nhớ núi, nhìn sông nhớ nguồn?
Tiếng ai tha thiết bên cồn
Bâng khuâng trong dạ, bồn chồn bước đi
Áo chàm đưa buổi phân li
Cầm tay nhau biết nói gì ngày hôm nay
Thân bài rõ ràng phân tích 8 câu thơ đầu bài Việt Bắc
Khi phân tích 8 câu thơ đầu bài Việt Bắc, những fan hâm mộ vô cùng ấn tượng với cách xưng hô thú vị của người đi và kẻ ở mà tác giả nói trong bài. Đó là mình và ta. Đặc biệt tần suất xuất hiện của hai từ này được lặp lại thật nhiều ngay trong 4 câu thơ đầu:
Mình về phần mình có nhớ ta
Mười lăm năm ấy thiết tha mặn nồng.
Mình về phần mình có nhớ không
Nhìn cây nhớ núi, nhìn sông nhớ nguồn?
Mở đầu đoạn thơ là một vướng mắc tu từ. Câu hỏi không phải để hỏi cho ra đáp án mà chỉ là vướng mắc không cần lời đáp nhưng cả hai bên đều ngầm hiểu ý nghĩa cũng như câu vấn đáp. Mình về phần mình có nhớ ta- vướng mắc nghe tưởng là bâng quơ nhưng thực ra lại ẩn chứa nhiều cảm xúc xốn xang của người ở lại. Tiếp đến, người ở lại mà ở đây đó đó là đồng bào Việt Bắc đã khơi gợi lại kỷ niệm một quy trình 15 năm với biết bao ân tình Mười lăm năm ấy thiết tha mặn nồng. 15 năm không phải cả đời người nhưng nó đã gần như thể đưa con người ta trải qua một quãng đời đáng nhớ và không hề ngắn. Đặc biệt thời hạn ấy lại rơi vào tình hình trận chiến tranh, trong sự sống còn, trước sự việc vào sinh ra tử. Bởi thế tình người càng trân quý biết bao. Không chỉ gợi lại thời hạn bên nhau đằng đẵng với bao mặn nồng mà người ở lại còn nhắc tới cho những người dân đi hình ảnh không khí với rừng cây, núi đồi. Nơi mà cả hai đã có những tháng ngày không thể nào quên: Mình về phần mình có nhớ không/ Nhìn cây nhớ núi, nhìn sông nhớ nguồn?. Tiếp tục lại là một vướng mắc tu từ không lời đáp nhưng chan chứa bao ân tình, khiến người đọc cảm thấy cả tiếng nức nở, nỗi thổn thức nhớ nhung của người ở lại. Đại từ xưng hô mình- ta thường phát hiện trong những câu ca dao được tác giả vận dụng vào đây thật thích hợp. Giúp người đọc cảm nhận thâm thúy sự giản dị, thân thiện gắn bó tình cảm của quân và dân thời bấy giờ. Điệp từ nhớ càng thể hiện rõ rệt nỗi nhớ da diết, sâu nặng của đồng bào Việt Bắc dành riêng cho chiến sỹ Cách mạng. Đó là thứ tình cảm thiêng liêng, không riêng gì có con người mà cả vạn vật thiên nhiên, đất trời Việt Bắc cũng nhuốm màu thương nhớ, ân tình.
Nếu 4 câu đầu là tâm tư nguyện vọng tình cảm của người đồng bào miền ngược thì 4 câu thơ sau lại đó đó là tiếng lòng của những chiến sỹ miền xuôi.
Tiếng ai tha thiết bên cồn
Bâng khuâng trong dạ, bồn chồn bước đi
Áo chàm đưa buổi phân li
Cầm tay nhau biết nói gì ngày hôm nay
Lúc này sẽ không còn hề phân biệt rõ ta và mình nhưng người đọc đều làm rõ đó đó đó là tiếng lòng của những chiến sỹ. Độc giả vẫn thuận tiện và đơn thuần và giản dị tưởng tượng cảnh cia tay bịn rịn, đầy nước mắt ất. Người chiến sỹ sẵn sàng sẵn sàng quay bước đi nhưng bỗng nghe văng vẳng bên tăm tiếng ai tha thiết bên cồn để rồi lại cảm thấy bâng khuâng trong dạ, bồn chồn bước đi. Tác giả sử dụng cụm từ láy bâng khuâng ở đây để thể hiện sự xuyến xao trong cõi lòng. Còn từ bồn chồn lại lột tả tâm trạng lo lắng không yên, còn nhiều lo ngại của những chiến dành riêng cho đồng bào sự dẫn đến việc không nỡ rời xa. Sở dĩ những chiến sỹ còn nhiều âu lo cho đồng bào vì dù rằng Cách mạng đã thành công xuất sắc, nhưng dân ta còn nghèo, việt nam còn chưa mạnh, giặc vẫn còn đấy nhiều phen lâm le ngoài bờ cõi. Vì thế, yên tâm sao được!. Nhất là lúc những chiến sỹ nhìn thấy chiếc áo chàm bà con đang mặc. Nó thật giản dị đơn sơ nhưng cũng thể hiện cả sự đói nghèo thiếu thốn. Bởi vậy dù còn nhiều bận tâm, dù không thích rời đi, nhưng những chiến sỹ vẫn phải quyết chí để về xuôi hoàn thành xong trách nhiệm. Chính thế nên vì thế mà Áo chàm đưa buổi phân li/ Cầm tay nhau biết nói gì ngày hôm nay. Chỉ cầm thay mà không biết nói gì ở đây không phải vì không còn gì để nói mà là có quá nhiều điều muốn chia sẻ nhưng không biết bắt nguồn từ đâu, nói ra làm sao. Tưởng chừng như bao câu từ cứ bị nghẹn ứ ở cổ họng, nên chỉ có thể cầm tay nhau thôi, trao nhau hơi ấm của khung hình cũng đủ để thay lời yêu thương.
Phân tích 8 cầu thơ đầu bài Việt Bắc fan hâm mộ không riêng gì có cảm phục trước tấm chân tình của đồng bào Việt Bắc dành riêng cho những chiến sỹ Cách mạng mà còn ấn tượng với tài năng của nhà thơ Tố Hữu. Cũng in như đại thi hào Nguyễn Du, Tố Hữu đã sử dụng thành công xuất sắc thể thơ lục bát truyền thống cuội nguồn. Một thể thơ dễ thuộc, dễ nhớ, dễ đi vào lòng người. Đồng thời, tác giả sử dụng hình ảnh đối đáp thân quen trong ca dao dân ca, càng làm tăng thêm sự sinh động, tự nhiên của tác phẩm. Kết phù thích hợp với việc sử dụng những hình ảnh hoán dụ, những biệt pháp nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp như vướng mắc tu từ, điệp ngữ, từ láy đã mang tới cho fan hâm mộ những áng thơ đầy cảm xúc. Không chỉ câu từ ý nghĩa mà nhịp điệu của thơ cũng rất đằm thắm và trữ tình. Tất cả những điều này, tổng hòa lại tạo ra một bức tranh về buổi phân li không riêng gì có thấm đượm tình người mà còn cả tình đồng bào, đồng chí.
Kết bài
Việc phân tích 8 câu thơ đầu bài Việt Bắc đó đó là cách giúp fan hâm mộ tiếp cận một cách thâm thúy hơn toàn bộ tác phẩm. Bởi đấy là một trong những áng thơ tiêu biểu vượt trội, mang âm hưởng núi rừng Tây Bắc rõ rệt. Đoạn thơ in như bản tình về buổi chia tay của những con người nặng nghĩa ân tình. Mỗi câu ca mỗi hình ảnh trong đoạn thơ đều chất chứa bao nỗ niềm nhớ nhung của người đi lẫn người ở lại.
Có thể nói, chỉ có Tố Hữu, nhà thơ làm Cách mạng mới đủ nhạy cảm, đủ yêu thương và lý trí để sáng tác nên áng thơ bất hủ như vậy. Bởi hơn ai hết, ông là một người trong cuộc. Ông cảm nhận sâu đậm xúc cảm của người và cảnh trong buổi phân li ấy. Bằng tài năng văn chương của tớ, ngay từ những câu thơ đầu, nhà thơ Tố Hữu đã phác họa thành công xuất sắc tấm chân tình của quân và dân trong những ngày trận chiến tranh đầy gian khó mà oanh liệt.
Mời những bạn tìm hiểu thêm thêm những thông tin hữu ích khác trên phân mục Tài liệu của HoaTieu.vn.
Reply
3
0
Chia sẻ
Chia Sẻ Link Download Phân tích 12 câu tiếp bài việt bắc miễn phí
Bạn vừa đọc Post Với Một số hướng dẫn một cách rõ ràng hơn về Review Phân tích 12 câu tiếp bài việt bắc tiên tiến và phát triển nhất và ShareLink Tải Phân tích 12 câu tiếp bài việt bắc miễn phí.
Giải đáp vướng mắc về Phân tích 12 câu tiếp bài việt bắc
Nếu sau khi đọc nội dung bài viết Phân tích 12 câu tiếp bài việt bắc vẫn chưa hiểu thì hoàn toàn có thể lại Comments ở cuối bài để Admin lý giải và hướng dẫn lại nha
#Phân #tích #câu #tiếp #bài #việt #bắc