Hải nước có sản lượng điện cao nhất Đông Nam á là Chi tiết

Kinh Nghiệm về Hải nước có sản lượng điện cao nhất Đông Nam á là 2022

Quý khách đang tìm kiếm từ khóa Hải nước có sản lượng điện cao nhất Đông Nam á là được Update vào lúc : 2022-12-02 19:08:09 . Với phương châm chia sẻ Bí kíp về trong nội dung bài viết một cách Chi Tiết 2022. Nếu sau khi Read tài liệu vẫn ko hiểu thì hoàn toàn có thể lại phản hồi ở cuối bài để Admin lý giải và hướng dẫn lại nha.

Khu vực Đông Nam Á (tiếng Anh: Southeast Asia, viết tắt: SEA) là tiểu vùng địa lý phía đông nam của châu Á, gồm có những khu vực phía nam của Trung Quốc, phía đông nam của tiểu lục địa Ấn Độ và phía tây-bắc của Úc.[5] Khu vực Đông Nam Á có phía bắc giáp Đông Á, phía tây giáp Nam Á và vịnh Bengal, phía đông giáp Châu Đại Dương và Thái Bình Dương, phía nam giáp Australia và Ấn Độ Dương. Ngoài Lãnh thổ Ấn Độ Dương thuộc Anh và hai trong số 26 hòn đảo sinh vật biển của Maldives ở Nam Á, Khu vực Đông Nam Á là tiểu vùng duy nhất khác của châu Á nằm một phần trong Nam Bán cầu. Phần lớn tiểu vùng này vẫn ở Bắc bán cầu. Đông Timor và phần phía nam của Indonesia là những phần duy nhất nằm ở vị trí phía nam của xích đạo.

Nội dung chính

• Mục lục


• Định nghĩa


• Phân chia chính trị


• Phân chia địa lý


• Lịch sử


• Tiền sử


• Thời đại những vương quốc Ấn Độ giáo và Phật giáo


• Truyền bá đạo Hồi


• Thương mại và thuộc địa hóa


• Lịch sử đương đại


• Ranh giới


• Môi trường


• Nhân khẩu học


• Các nhóm dân tộc bản địa


• Ngôn ngữ


• Ảnh hưởng


• Nghệ thuật


• Chữ viết


• Tự nhiên ảnh hưởng đến khu vực


• Các thống kê


• Cơ quan lập pháp


• Đặc điểm xã hội


• Tham khảo


• 
  

Khu vực Đông Nam ÁDiện tích4.545.792km2 (1.755.140dặmvuôngAnh)Dân số655.298.044 [1][2]Mật độ dân số135,6/km2 (351/sqmi)GDP(PPP)$796,6 nghìn tỷ[3]GDP(danh nghĩa)2,557 USD nghìn tỷ (tỷ giá hối đoái)[4]GDPbìnhquân đầu người4,018 USD (tỷ giá hối đoái)[4]HDI0,684Các nhóm dân tộcNam Á, Nam Đảo, Melanesia, Negrito, Papua, Người Việt, Hán-Tạng và TháiTôn giáoVật linh, Phật, Kitô, Nho, Hindu, Hồi, Satsana Phi, Đạo và Tín ngưỡng Việt NamTên gọi dân cưĐông Nam ÁQuốc gia

11 vương quốc



• Brunei


• Campuchia


• Indonesia


• Lào


• Malaysia


• Myanmar


• Philippines


• Singapore


• Thái Lan


• Đông Timor


• Việt Nam



Phụ thuộc

Danh sách



• Quần hòn đảo Andaman và Nicobar (Ấn Độ)
  


• Đảo Giáng Sinh (Úc)
  


• Quần hòn đảo Cocos (Keeling) (Úc)
  



Ngôn ngữ

Ngôn ngữ chính thức



• Anh
  


• Bồ Đào Nha
  


• Filipino
  


• Indonesia
  


• Khmer
  


• Lào
  


• Mã Lai
  


• Malaysia
  


• Miến Điện
  


• Tiếng Tamil
  


• Tiếng Tetum
  


• Tiếng Thái
  


• Tiếng phổ thông
  


• Tiếng Việt
  



Ngôn ngữ khác



• Ngữ hệ Phi-Á:
  Tiếng Ả Rập
  


• Ngữ hệ Nam Á:
  
  • Mon
  
  
  • Nicobarese
  
  
  • Asli
  
  


• Ngữ hệ Nam Đảo:
  
  • Tagalog
  
  
  • Tetum
  
  
  • Java
  
  
  • Sunda
  
  
  • Cebuano
  
  
  • Madura
  
  
  • Ilocano
  
  
  • Hiligaynon
  
  
  • Minangkabau
  
  
  • Batak
  
  
  • Bikol
  
  
  • Banjar
  
  
  • Bali
  
  
  • Waray
  
  
  • Kapampangan
  
  
  • Pangasinan
  
  
  • Masbateño
  
  
  • Bugis
  
  
  • Chăm
  
  
  • Aceh
  
  
  • Iban
  
  
  • Dusun
  
  
  • Kadazan
  
  
  • Lun Bawang/Lundayeh
  
  
  • Moken
  
  


• Tiếng Creole:
  
  • Tiếng Chavacano
  
  
  • Tok Pisin
  
  
  • Kristang
  
  
  • Betawi
  
  
  • Ambonese
  
  


• Ngữ hệ Dravida:
  
  • Tamil
  
  
  • Telugu
  
  
  • Malayalam
  
  
  • Kannada
  
  


• Ngữ hệ Ấn-Âu:
  
  • Bengal
  
  
  • Anh
  
  
  • Pháp
  
  
  • Ba Tư
  
  
  • Bồ Đào Nha
  
  
  • Tây Ban Nha
  
  
  • Hindi
  
  
  • Hà Lan
  
  
  • Dutch
  
  
  • Sinhala
  
  
  • Rohingya
  
  


• Ngữ hệ Tai-Kadai:
  
  • Thái
  
  
  • Lào
  
  
  • Shan
  
  


• Ngữ hệ Hán-Tạng:
  
  • Miến Điện
  
  
  • Rakhine
  
  
  • Karen
  
  
  • Quan thoại
  
  
  • Quảng Đông
  
  
  • Mân
  
  
  • Hmar
  
  
  • Mizo
  
  
  • Zomi
  
  
  • Thadou
  
  
  • Meitei
  
  


• Ngôn ngữ ở châu Á Tất cả châu Á
  



Múi giờ

5 múi giờ



• 
  
  • UTC+5:30: Quần hòn đảo Andaman và Nicobar
  
  
  • UTC+6:30: Cocos (Keeling) Islands Myanmar
  
  
  • UTC+7
  
  
  • UTC+7:00: Campuchia Đảo Giáng Sinh Indonesia Lào Thái Lan Việt Nam
  
  
  • UTC+8
  
  
  • UTC+8:00: Brunei Indonesia Malaysia Philippines Singapore
  
  
  • UTC+9
  
  
  • UTC+9:00: Đông Timor Indonesia
  
  



Tên miền Internet.bn, .id, .kh, .la, .mm, .my, .ph, .sg, .th, .tl, .vnMã điện thoạiKhu vực 6 & 8Thành phố lớn số 1

Thủ đô



• Bandar Seri Begawan
  


• Phnom Penh
  


• Jakarta
  


• Viêng Chăn
  


• Kuala Lumpur
  


• Naypyidaw
  


• Manila
  


• Singapore
  


• Bangkok
  


• Dili
  


• Tp Hà Nội Thủ Đô
  



Thành phố lớn số 1



• Bandung
  


• Bangkok
  


• Chiang Mai
  


• Phuket
  


• Davao
  


• Denpasar
  


• Thành Phố Thành Phố Đà Nẵng
  


• George Town
  


• Tp Hà Nội Thủ Đô
  


• Hải Phòng Đất Cảng
  


• Jakarta
  


• Kuala Lumpur
  


• Makassar
  


• Manila
  


• Medan
  


• Singapore
  


• Surabaya
  


• Quezon
  


• Thành phố Hồ Chí Minh
  


• Yangon
  


• Naypyidaw
  


• Mandalay
  


• Semarang
  



Mã UN M49035 Khu vực Đông Nam Á
142 Châu Á
001 Thế giới




Theo định nghĩa ngày này, Khu vực Đông Nam Á gồm có hai khu vực địa lý:




• Khu vực Đông Nam Á lục địa, còn được gọi là Bán hòn đảo Đông Dương và theo lịch sử là Đông Dương, gồm có Campuchia, Lào, Myanmar, bán hòn đảo Malaysia, Thái Lan và Việt Nam.


• Khu vực Đông Nam Á hải hòn đảo, còn được gọi là Quần hòn đảo Mã Lai và lịch sử là Nusantara, gồm có những quần hòn đảo Andaman và Nicobar (Ấn Độ), Brunei, Đông Malaysia, Đông Timor, Indonesia, Philippines và Singapore.[6][7][8]



Khu vực này nằm gần giao điểm của những mảng địa chất, với cả những hoạt động và sinh hoạt giải trí sinh hoạt địa chấn và núi lửa mạnh mẽ và tự tin. Mảng Sunda là mảng địa chất chính của khu vực, gồm có hầu hết những vương quốc Khu vực Đông Nam Á trừ Myanmar, bắc Thái Lan, bắc Lào, bắc Việt Nam và bắc Luzon của Philippines. Các dãy núi ở Myanmar, Thái Lan và bán hòn đảo Malaysia là một phần của vành đai Alpide, trong lúc những hòn đảo của Philippines là một phần của Vành đai lửa Thái Bình Dương. Cả hai vành đai địa chấn đều gặp nhau ở Indonesia, khiến khu vực này hoàn toàn có thể xẩy ra động đất và phun trào núi lửa tương đối cao.[9]




Vùng này gồm có tầm khoảng chừng 4.500.000km2 (1.700.000dặmvuôngAnh), chiếm 10,5% diện tích s quy hoạnh châu Á hoặc 3% tổng diện tích s quy hoạnh Trái đất. Tổng dân số của Khu vực Đông Nam Á là hơn 655 triệu người, chiếm khoảng chừng 8,5% dân số toàn thế giới. Đây là khu vực địa lý đông dân thứ ba ở Châu Á sau Nam Á và Đông Á.[10] Khu vực này phong phú về văn hóa truyền thống và dân tộc bản địa, với hàng trăm ngôn từ được sử dụng bởi những nhóm dân tộc bản địa rất khác nhau.[11] Mười vương quốc trong khu vực là thành viên của Thương Hội những vương quốc Khu vực Đông Nam Á (ASEAN), một tổ chức triển khai khu vực được xây dựng để hội nhập kinh tế tài chính, chính trị, quân sự chiến lược, giáo dục và văn hóa truyền thống Một trong những vương quốc thành viên.[12][13]




Dân tộc Khu vực Đông Nam Á lấy dân tộc bản địa Nam Đảo và dân tộc bản địa Mã Lai chiếm vị trí chủ yếu, dân cư trong khu vực phần nhiều theo Hồi giáo và Phật giáo, những tôn giáo khác ví như Kitô giáo, Ấn Độ giáo và tôn giáo có liên quan đến thuyết vật linh cũng tồn tại ở bên trong khu vực này. Indonesia là nước có người theo Hồi giáo nhiều nhất trên toàn thế giới, Thái Lan là nước Phật giáo lớn số 1 toàn thế giới, Philippines là nước có tín đồ Công giáo Rôma nhiều nhất ở Đông Bán cầu.





Khu vực Đông Nam Á nằm ở vị trí “ngã tư đường” giữa châu Á và châu Đại Dương, Thái Bình Dương và Ấn Độ Dương. Eo biển Malacca đó đó là “yết hầu” của giao lộ này, vị thế kế hoạch trọng yếu vô cùng. Eo biển Malacca nằm ở vị trí giữa bán hòn đảo Mã Lai và hòn đảo Sumatra, tổng chiều dài chừng 1.080km, chỗ hẹp nhất chỉ có 3,7km, đủ lưu thông tàu thủy tải trọng 250.000 tấn, những nước bờ tây Thái Bình Dương phần nhiều trải qua tuyến hàng hải này hướng tới Nam Á, Tây Á, bờ biển phía đông châu Phi và những nước đi sát bờ biển ở châu Âu. Các nước ven bờ eo biển Malacca có Thái Lan, Singapore và Malaysia, trong số đó Singapore ở vào chỗ hẹp nhất của eo biển Malacca, là vị trí giao thông vận tải lối đi bộ đặc biệt quan trọng trọng yếu.





Mục lục



• 1 Định nghĩa
  
  • 1.1 Phân chia chính trị
    
    • 1.1.1 Quốc gia có độc lập lãnh thổ
    
    
    • 1.1.2 Phân khu hành chính
    
    
    • 1.1.3 Lãnh thổ phụ thuộc
    
    
  
  
  • 1.2 Phân chia địa lý
  
  


• 2 Lịch sử
  
  • 2.1 Tiền sử
  
  
  • 2.2 Thời đại những vương quốc Ấn Độ giáo và Phật giáo
  
  
  • 2.3 Truyền bá đạo Hồi
  
  
  • 2.4 Thương mại và thuộc địa hóa
    
    • 2.4.1 Trung Quốc
    
    
    • 2.4.2 Châu Âu
    
    
    • 2.4.3 Nhật Bản
    
    
    • 2.4.4 Ấn Độ
    
    
    • 2.4.5 Hoa Kỳ
    
    
  
  
  • 2.5 Lịch sử đương đại
  
  


• 3 Địa lý
  
  • 3.1 Ranh giới
  
  
  • 3.2 Khí hậu
  
  
  • 3.3 Môi trường
  
  


• 4 Kinh tế


• 5 Nhân khẩu học
  
  • 5.1 Các nhóm dân tộc bản địa
  
  
  • 5.2 Tôn giáo
  
  
  • 5.3 Ngôn ngữ
  
  


• 6 Văn hóa
  
  • 6.1 Ảnh hưởng
  
  
  • 6.2 Nghệ thuật
  
  
  • 6.3 Âm nhạc
  
  
  • 6.4 Chữ viết
  
  


• 7 Tự nhiên ảnh hưởng đến khu vực


• 8 Các thống kê
  
  • 8.1 Cơ quan lập pháp
  
  


• 9 Đặc điểm xã hội


• 10 Xem thêm


• 11 Ghi chú


• 12 Tham khảo



Định nghĩa




Khu vực Đông Nam Á vào trước thế kỉ XX được người châu Âu gọi là Đông Ấn Độ. Trong lịch sử Trung Quốc thì gọi khu vực đó là Nam Dương (“南洋”). Bởi vì vùng địa lý giữa Trung Quốc với á lục địa Ấn Độ và ảnh hưởng văn hoá của khu vực láng giềng cho nên vì thế bộ phận lục địa Khu vực Đông Nam Á được nhà địa lý học châu Âu gọi là Indochina. Tuy nhiên, vào thế kỷ XX, lời nói này càng số lượng giới hạn ở lãnh thổ Đông Dương thuộc Pháp cũ (Campuchia, Lào và Việt Nam). Về mặt biển ở Khu vực Đông Nam Á cũng khá được gọi là quần hòn đảo Mã Lai, nguồn gốc thuật ngữ này tới từ khái niệm ở châu Âu – người Mã Lai của nhóm ngữ hệ Nam Đảo (tức nhân chủng Mã Lai).[14] Một thuật ngữ khác ở Khu vực Đông Nam Á hải dương là quần hòn đảo Đông Ấn Độ, dùng cho miêu tả khu vực giữa bán hòn đảo Ấn – Trung và Liên bang Úc.[15]




Thuật ngữ “Khu vực Đông Nam Á” cũng do mục sư Hoa Kỳ Howard Malcolm sử dụng lần thứ nhất vào năm 1839 ở trong một quyển sách “Du lịch Khu vực Đông Nam Á” của ông. Định nghĩa của Malcolm chỉ gồm có phần đất liền, và loại trừ phần Khu vực Đông Nam Á hải hòn đảo.[16] Vào thời kì Đại chiến toàn thế giới lần thứ hai, quân Đồng Minh xây dựng Bộ tư lệnh Khu vực Đông Nam Á (SEAC) vào năm 1943.[17] Thuật ngữ “Khu vực Đông Nam Á” vì nguyên do đó nên được sử dụng rộng tự do.[17] SEAC triển khai sử dụng thuật ngữ “Khu vực Đông Nam Á”, nhưng mà khái niệm cấu thành Khu vực Đông Nam Á vào thời kì đầu vẫn không cố định và thắt chặt, thí dụ Philippines và phần lớn Indonesia bị SEAC loại trừ ra ngoài vùng này trong lúc gồm có cả Ceylon. Đến cuối niên đại 70 thế kỉ XX, cách dùng tiêu chuẩn đại thể của chữ Khu vực Đông Nam Á và lãnh thổ mà nó bao hàm đã xuất hiện. Tuy nhiên, vào thời điểm cuối trong năm 1970, cách sử dụng gần đúng tiêu chuẩn của thuật ngữ “Khu vực Đông Nam Á” và những vùng lãnh thổ mà nó gồm có đã xuất hiện.[18] Mặc dù từ góc nhìn văn hóa truyền thống hoặc ngôn từ, những định nghĩa về “Khu vực Đông Nam Á” hoàn toàn có thể rất khác nhau, nhưng những định nghĩa phổ cập nhất lúc bấy giờ gồm có khu vực được đại diện thay mặt thay mặt bởi những vương quốc (những vương quốc có độc lập lãnh thổ và những vùng lãnh thổ phụ thuộc) được liệt kê dưới đây. Tập hợp những vương quốc này nhờ vào những khu vực lân cận nói chung trước kia bị trấn áp hoặc thống trị bởi những cường quốc thuộc địa phương Tây như Anh, Pháp, Hà Lan, Tây Ban Nha và Hoa Kỳ.





Mười trong số mười một vương quốc của Khu vực Đông Nam Á là thành viên của Thương Hội những vương quốc Khu vực Đông Nam Á (ASEAN), trong lúc Đông Timor là một vương quốc quan sát viên của tổ chức triển khai này. Papua New Guinea đã tuyên bố rằng họ hoàn toàn có thể tham gia ASEAN, và hiện là quan sát viên. Có một số trong những yếu tố tranh chấp độc lập lãnh thổ tồn tại riêng với một số trong những hòn đảo ở Biển Đông.





Phân chia chính trị




Việt Nam

Lào

Campuchia

Thái Lan

Myanmar

Philippines

Brunei

Malaysia

Singapore

Indonesia

Đông Timor




Quốc gia có độc lập lãnh thổ

Nước




Diện tích




(km2)





Dân số(năm 2022)[19]

Mật độ dân số




(/km2)





GDP (trên danh nghĩa),




USD (năm 2022)[20]




GDP trung bình đầu người (PPP),




Int$ (năm 2022)[20]




Chỉ số tăng trưởng loài người




(năm 2022)





Thủ đô

Brunei




5.765[21]

439.524




74




10.600.000.000




$85.011




0,845




Bandar Seri Begawan

Campuchia




181.035[22]

16.718.965




90




26.300.000.000




$5.044




0,581




Phnôm Pênh

Đông Timor




14.874[23]

1.318.445




85




2.938.000.000




$5.321




0,626




Dili

Indonesia




1.904.569[24]

273.523.615




141




1.088.800.000.000




$14.841




0,707




Jakarta

Lào




236.800[25]

7.275.560




30




18.700.000.000




$8.684




0,604




Viêng Chăn

Malaysia




329.847[26]

32.365.999




96




336.300.000.000




$34.567




0,804




Kuala Lumpur *

Myanmar




676.578[27]

54.409.800




79




70.900.000.000




$7.220




0,578




Naypyidaw

Philippines




300.000[28]

109.581.078




356




367.400.000.000




$10.094




0,712




Manila

Singapore




719,2[29]

5.850.342




8.005




337.400.000.000




$105.689




0,935




Thành bang Singapore

Thái Lan




513.120[30]

69.799.978




135




509.200.000.000




$21.361




0,765




Băng Cốc

Việt Nam




331.210[31]

97.338.579




288




340.600.000.000




$8.677




0,693




Tp Hà Nội Thủ Đô




* Trung tâm hành chính ở vào Putrajaya.





Phân khu hành chính

Lãnh thổ




Diện tích (km2)




Dân số




Mật độ dân số (/km2)




GDP (trên danh nghĩa),




USD (năm 2022)





GDP trung bình đầu người (PPP),




Int$ (năm 2022)





Chỉ số tăng trưởng loài người (năm 2014)




Thủ đô

Quần hòn đảo Andaman và Nicobar




8.251




380.600[32]

46




0,778




Port Blair*

Lãnh thổ phụ thuộc

Lãnh thổ




Diện tích (km2)




Dân số




Mật độ dân số (/km2)




Thủ đô

Đảo Giáng Sinh




135[33]

1.402[33]

10,4




Flying Fish Cove

Quần hòn đảo Cocos (Keeling)




14[34]

596[34]

42,6




West Island (Pulau Panjang)




Phân chia địa lý




Khu vực Đông Nam Á về mặt địa lý được phân thành hai tiểu vùng, đó là Khu vực Đông Nam Á lục địa (hoặc bán hòn đảo Đông Dương) và Khu vực Đông Nam Á hải hòn đảo (hoặc quần hòn đảo Mã Lai được định nghĩa tương tự) (tiếng Java: Nusantara).





Bán hòn đảo Ấn – Trung gồm có



• Campuchia


• Lào


• Myanmar


• Malaysia bán hòn đảo


• Thái Lan


• Việt Nam



Quần hòn đảo Mã Lai gồm có



• Indonesia


• Philippines


• Đông Malaysia (Sarawak và Sabah)


• Brunei


• Singapore


• Đông Timor



Mặc dù Bán hòn đảo Malaysia nằm về mặt địa lý ở Khu vực Đông Nam Á lục địa, nhưng nó cũng luôn có thể có nhiều quan hệ tương đương về văn hóa truyền thống và sinh thái xanh với những hòn đảo xung quanh, do đó nó góp phần vai trò là cầu nối của hai tiểu vùng.[35] Về mặt địa lý, quần hòn đảo Andaman và Nicobar của Ấn Độ cũng khá sẽ là một phần của Khu vực Đông Nam Á hải hòn đảo. Đông Bangladesh và Đông Bắc Ấn Độ có quan hệ văn hóa truyền thống ngặt nghèo với Khu vực Đông Nam Á lục địa và đôi lúc sẽ là khu vực xuyên vương quốc giữa Nam Á và Khu vực Đông Nam Á.[36] Tương tự, Đảo Christmas và Quần hòn đảo Cocos (Keeling) có quan hệ văn hóa truyền thống ngặt nghèo với Hàng hải Khu vực Đông Nam Á và đôi lúc sẽ là khu vực xuyên miền giữa Khu vực Đông Nam Á và Australia/Châu Đại Dương. Trong một số trong những trường hợp, Sri Lanka sẽ là một phần của Khu vực Đông Nam Á vì quan hệ văn hóa truyền thống và tôn giáo với Khu vực Đông Nam Á lục địa.[18][37] Nửa phía đông của quần hòn đảo New Guinea, không phải là một phần của Indonesia, rõ ràng là Papua New Guinea, đôi lúc được gồm có như một phần của Khu vực Đông Nam Á hải hòn đảo, và Guam, Quần hòn đảo Bắc Mariana và Palau cũng vậy. toàn bộ những phần của Đông Ấn Tây Ban Nha có quan hệ mạnh mẽ và tự tin về văn hóa truyền thống và ngôn từ với khu vực, nhất là Philippines.[38]




Đông Timor và nửa phía đông của Indonesia (phía đông của Dòng Wallace ở khu vực Wallacea) sẽ là có link địa lý với Châu Đại Dương do những điểm lưu ý hệ động vật hoang dã đặc biệt quan trọng của chúng. Về mặt địa chất, hòn đảo New Guinea và những hòn đảo xung quanh sẽ là một phần của lục địa Úc, được link qua Thềm Sahul. Cả Đảo Christmas và Quần hòn đảo Cocos (Keeling) đều nằm trên mảng Ôxtrâylia, phía nam Rãnh Java. Mặc dù chúng nằm gần Biển Khu vực Đông Nam Á về mặt địa lý hơn so với lục địa Úc, nhưng hai lãnh thổ bên phía ngoài của Úc này sẽ không còn link địa chất với châu Á vì không còn lãnh thổ nào thực sự nằm trên Mảng Sunda. Phân chia địa lý của Liên Hợp Quốc đã phân loại cả hai lãnh thổ hòn đảo là một phần của Châu Đại Dương, thuộc tiểu vùng Australia và New Zealand (Australasia).





Ngoài ra, về nghĩa rộng, nhìn từ góc nhìn địa lý tự nhiên, Hải Nam, Quảng Tây, Quảng Đông, Hồng Kông, Ma Cao, Đài Loan, Phúc Kiến và phía nam Vân Nam cùng thuộc vùng đất Hoa Nam đều sẽ là khu vực Khu vực Đông Nam Á, những địa phương này đều thuộc về khí hậu á nhiệt đới gió mùa; tuy nhiên, về phương diện lịch sử và văn hoá, ngôn từ mà nhóm dân tộc bản địa thiểu số ở Quảng Tây và Vân Nam sử dụng với ngôn từ mà những nước bán hòn đảo Ấn – Trung sử dụng đều là cùng một ngữ hệ (ngữ hệ Kra-Dai, ngữ hệ Nam Á hoặc ngữ hệ H’Mông-Miền). Thổ dân Đài Loan cùng thuộc ngữ hệ Nam Đảo với những nước Khu vực Đông Nam Á khác ví như Philippines, Indonesia, v.v, về phương diện nhân chủng thuộc nhân chủng Mã Lai, Đài Loan cũng là nơi bắt nguồn ngữ hệ Nam Đảo Khu vực Đông Nam Á. Mặc dù nhóm dân tộc bản địa hầu hết ở Đài Loan là người Hán, nhưng mà chính bới số lượng nhiều thổ dân bị Hán hoá và kết thông gia với nó, vì thế thành phần máu khá tương cận với những người Khu vực Đông Nam Á;[39][40][41] về phương diện tôn giáo, người Thái ở tỉnh Vân Nam và quá nhiều nước ở bán hòn đảo Ấn – Trung đều tin thờ Phật giáo Thượng toạ bộ; về phương diện địa lí thì nằm ở vị trí vị trí TT quần hòn đảo hình vòng cung Đông Á – chỗ tiếp xúc lẫn nhau giữa Đông Bắc Á và Khu vực Đông Nam Á. Vì vậy, có những lúc sẽ tiến hành xem là một bộ phận của Khu vực Đông Nam Á.[42] Quần hòn đảo Andaman và Nicobar cũng theo như đúng như đó, bang Manipur trong số Bảy bang Chị em có những lúc cũng như vậy. Song, Papua New Guinea có vùng địa lý thuộc về châu Đại Dương cũng khá sẽ là một trong những nước Khu vực Đông Nam Á chính bới văn hoá và phong tục đều tương tự với Indonesia. Trái lại, Việt Nam một trong những nước Khu vực Đông Nam Á, vì nguyên do lịch sử và văn hoá đều bị văn hoá Trung Hoa ảnh hưởng, có những lúc cũng tiếp tục đem nó liệt vào khu vực Đông Á.





Lịch sử




Tượng cự thạch được tìm thấy ở Tegurwangi, Sumatra, Indonesia 1500 sau CN




Tiền sử




Khu vực này đã là nơi sinh sống của Homo erectus từ khoảng chừng 1.500.000 năm trước đó trong kỷ Pleistocen giữa.[43] Các nhóm Homo sapien khác lạ, tổ tiên của những quần thể Đông-Á-Âu (liên quan đến Đông Á), và những quần thể người Nam-Âu-Á (liên quan đến Papuan), đã tới khu vực này trong mức chừng từ 50.000 TCN đến 70.000 TCN, với một số trong những tranh cãi rằng họ đã tới Khu vực Đông Nam Á trước đó nữa.[44][45] Nghệ thuật đá có niên đại từ 40.000 năm trước đó (hiện là lâu lăm nhất toàn thế giới) đã được phát hiện trong những hang động của Borneo.[46] Homo floresiensis cũng sống trong khu vực này cho tới tối thiểu 50.000 năm trước đó, tiếp theo đó bị tuyệt chủng.[47] Trong phần lớn thời hạn này, những quần hòn đảo ngày này ở phía tây Indonesia được nhập vào một trong những vùng đất duy nhất được gọi là Sundaland do mực nước biển thấp hơn.





Di tích cổ đại của những người dân săn bắn hái lượm ở Biển Khu vực Đông Nam Á, ví như một người săn bắn hái lượm Holocen từ Nam Sulawesi, có tổ tiên từ cả hai, dòng dõi Nam-Á-Âu (đại diện thay mặt thay mặt là người Papuans và thổ dân Úc), và dòng dõi Đông-Âu (đại diện thay mặt thay mặt là Người Đông Á). Cá thể săn bắn hái lượm có tầm khoảng chừng ~ 50% tổ tiên “gốc Đông Á”, và được xác định giữa người Đông Á tân tiến và người Papua của Châu Đại Dương. Các tác giả kết luận rằng tổ tiên liên quan đến Đông Á đã mở rộng từ Khu vực Đông Nam Á lục địa sang Khu vực Đông Nam Á Khu vực Đông Nam Á hải hòn đảo sớm hơn nhiều so với đề xuất kiến nghị trước kia, sớm nhất là 25.000 TCN, rất mất thời hạn trước lúc những nhóm người thuộc ngữ hệ Nam Á và ngữ hệ Nam Đảo tăng trưởng.[48]




Tổ tiên riêng không liên quan gì đến nhau của người Basal-Đông Á (Đông-Á-Âu) mới gần đây được tìm thấy có nguồn gốc ở Khu vực Đông Nam Á lục địa vào lúc chừng thời hạn ~ 50.000 năm TCN, và được mở rộng qua nhiều làn sóng di cư lần lượt về phía nam và phía bắc. Luồng gen của tổ tiên Đông-Âu-Á vào Khu vực Đông Nam Á hải hòn đảo và Châu Đại Dương hoàn toàn có thể ước tính khoảng chừng 25.000 năm TCN (cũng hoàn toàn có thể sớm hơn). Các quần thể Nam-Á-Âu ở Biển Khu vực Đông Nam Á thời tiền đồ đá mới phần lớn bị thay thế bởi sự mở rộng của những quần thể Đông-Á-Âu rất khác nhau, bắt nguồn từ khoảng chừng 50.000 năm trước đó TCN đến 25.000 năm trước đó đây từ Khu vực Đông Nam Á lục địa. Những người còn sót lại, được gọi là Negrito, tạo thành những nhóm thiểu số nhỏ ở những vùng cách biệt về địa lý.





Sự mở rộng của dân cư thuộc ngữ hệ Nam Á và Nam Đảo vào Khu vực Đông Nam Á hải hòn đảo.




Vào cuối thời kỳ đồ đá mới, những dân tộc bản địa Nam Đảo, chiếm phần lớn dân số tân tiến ở Brunei, Indonesia, Đông Timor, Malaysia và Philippines, đã di cư đến Khu vực Đông Nam Á từ Đài Loan trong cuộc di cư đường thủy thứ nhất của con người được gọi là Sự bành trướng của người Nam Đảo. Họ đến miền bắc việt nam Philippines từ thời điểm năm 7.000 TCN đến năm 2.200 TCN và nhanh gọn phủ rộng rộng tự do ra ra những quần hòn đảo Bắc Mariana và Borneo vào năm 1500 TCN; Đảo Melanesia vào năm 1300 TCN; và phần còn sót lại của Indonesia, Malaysia, miền nam Việt Nam và Palau vào năm 1000 TCN.[49][50] Họ thường định cư dọc theo những khu vực ven bờ biển, thay thế và đồng hóa những dân tộc bản địa phong phú đã có ở đó từ trước.[45][51][52]




Các dân tộc bản địa Nam Đảo ở Khu vực Đông Nam Á đã là những người dân đi biển trong Hàng trăm năm. Họ mở rộng về phía đông đến Micronesia và Polynesia, cũng như về phía tây đến Madagascar, trở thành tổ tiên của người Malagasy ngày này, người Micronesia, người Melanesia và người Polynesia.[53] Việc trải qua Ấn Độ Dương đã tương hỗ quy trình thuộc địa của Madagascar, cũng như giao thương mua và bán giữa Tây Á, bờ biển phía đông của Ấn Độ và bờ biển phía nam của Trung Quốc.[53] Người ta nhận định rằng vàng từ Sumatra đã tới tận La Mã về phía tây. Pliny the Elder đã viết trong cuốn Lịch sử tự nhiên của tớ về Chryse và Argyre, hai quần hòn đảo lịch sử thuở nào giàu vàng và bạc, nằm ở vị trí Ấn Độ Dương. Những con tàu của tớ, ví như vinta, hoàn toàn có thể đi khắp đại dương. Chuyến đi của Magellan ghi lại mức độ cơ động của những tàu của tớ so với những tàu của châu Âu.[54] Người ta tin rằng một nô lệ từ biển Sulu đã được sử dụng trong chuyến hành trình dài của Magellan với tư cách là người phiên dịch.





Các nghiên cứu và phân tích do Tổ chức bộ gen người (HUGO) trình diễn thông qua nghiên cứu và phân tích di truyền của những dân tộc bản địa rất khác nhau ở châu Á đã cho toàn bộ chúng ta biết thực nghiệm rằng có một sự kiện di cư duy nhất từ châu Phi, Từ đó những người dân thứ nhất đi dọc theo bờ biển phía nam của châu Á, thứ nhất vào bán hòn đảo Mã Lai 50.000 90.000 năm trước đó. Người Orang Asli, nhất là người Semang thể hiện những điểm lưu ý của người da đen, là hậu duệ trực tiếp của những người dân định cư sớm nhất ở Khu vực Đông Nam Á này. Những người thứ nhất này phong phú hóa và di tán chậm về phía bắc đến Trung Quốc, và dân số Khu vực Đông Nam Á đã cho toàn bộ chúng ta biết sự phong phú di truyền hơn so với dân số trẻ của Trung Quốc.[55][56]




Solheim và những người dân khác đã đưa ra dẫn chứng về mạng lưới giao thương mua và bán hàng hải Nusantao trải dài từ Việt Nam đến phần còn sót lại của quần hòn đảo sớm nhất từ thời điểm năm 5000 TCN đến năm 1 sau CN.[57] Thời đại đồ đồng Văn hóa Đông Sơn tăng trưởng mạnh ở miền Bắc Việt Nam từ khoảng chừng 1000 năm TCN đến năm 1 TCN. Ảnh hưởng của nó phủ rộng rộng tự do ra ra những khu vực khác ở Khu vực Đông Nam Á.[58][59][60] Khu vực này bước vào thời kỳ đồ sắt vào năm 500 TCN, khi đồ sắt được rèn, ngay ở miền Bắc Việt Nam vẫn còn đấy dưới thời đồ đồng Đông Sơn đã và đang biết rèn sắt, nhờ giao thương mua và bán thường xuyên với nước láng giềng Trung Quốc.[43]




Trống đồng ở Sông Đà, miền Bắc Việt Nam, giữa thiên niên kỷ 1 TCN




Hầu hết người Khu vực Đông Nam Á ban đầu theo thuyết vật linh, tham gia vào việc thờ cúng tổ tiên, vạn vật thiên nhiên và thần linh. Những khối mạng lưới hệ thống tín ngưỡng này tiếp theo này đã được Ấn Độ giáo và Phật giáo thay thế sau khi khu vực này, nhất là những vùng ven bờ biển, tiếp xúc với tiểu lục địa Ấn Độ trong thế kỷ thứ nhất.[61] Những người Bà La Môn và thương nhân Ấn Độ đã mang Ấn Độ giáo đến khu vực và liên hệ với những triều đình địa phương.[62] Các nhà cai trị địa phương đã chuyển sang Ấn Độ giáo hoặc Phật giáo và vận dụng những truyền thống cuội nguồn tôn giáo của Ấn Độ để củng cố tính hợp pháp của tớ, nâng cao vị thế nghi lễ hơn những đối tác chiến lược chính của tớ và tạo Đk thuận tiện cho thương mại với những vương quốc Nam Á. Họ định kỳ mời những người dân Bà La Môn Ấn Độ vào cõi của tớ và khởi đầu quy trình Ấn Độ hóa từ từ trong khu vực.[63][64][65] Shaivism là truyền thống cuội nguồn tôn giáo thống trị của nhiều vương quốc Hindu ở miền nam Ấn Độ trong thế kỷ thứ nhất. Sau đó, tôn giáo này mở rộng vào Khu vực Đông Nam Á qua Vịnh Bengal, Đông Dương, rồi đến quần hòn đảo Mã Lai, dẫn đến hàng nghìn ngôi đền Shiva trên những hòn đảo của Indonesia cũng như Campuchia và Việt Nam, cùng tăng trưởng với Phật giáo trong khu vực.[66][67] Phật giáo Nguyên thủy gia nhập vào khu vực này vào thế kỷ thứ 3, thông qua những tuyến phố thương mại hàng hải giữa khu vực này với Sri Lanka.[68] Phật giáo tiếp theo này đã hiện hữu mạnh mẽ và tự tin ở vùng Phù Nam vào thế kỷ thứ 5. Ở Khu vực Đông Nam Á lục địa ngày này, Theravada vẫn là nhánh thống trị của Phật giáo, được những Phật tử Thái Lan, Miến Điện và Campuchia thực hành thực tiễn. Phân nhánh này được kết phù thích hợp với nền văn hóa truyền thống cổ truyền Khmer chịu ràng buộc của Ấn Độ giáo. Phật giáo Đại thừa khởi đầu hiện hữu ở Biển Khu vực Đông Nam Á, do những nhà sư Trung Quốc mang lại trong quy trình di tán trong khu vực trên đường đến Nalanda.[63] Phân nhánh này vẫn là nhánh thống trị của Phật giáo được những Phật tử Indonesia và Malaysia thực hành thực tiễn.





Sự truyền bá của hai tôn giáo Ấn Độ này đã hạn chế những tín đồ của tín ngưỡng bản địa Khu vực Đông Nam Á chuyển vào những vùng sâu trong trong nước. Quần hòn đảo Maluku và New Guinea chưa bao giờ bị Ấn Độ hóa và người dân bản địa của nó hầu hết là những người dân theo thuyết vật linh cho tới thế kỷ 15 khi Hồi giáo khởi đầu phủ rộng rộng tự do ra ở những khu vực này.[69] Trong khi ở Việt Nam, Phật giáo chưa bao giờ tăng trưởng được mạng lưới thể chế mạnh do ảnh hưởng mạnh mẽ và tự tin của Trung Quốc.[70] Ở Khu vực Đông Nam Á ngày này, Việt Nam là vương quốc duy nhất mà tôn giáo dân gian chiếm hầu hết.[71][72] Gần đây, tôn giáo dân gian Việt Nam đang hồi sinh với việc tương hỗ của chính phủ nước nhà nước này.[73] Ở những nơi khác, có những nhóm dân tộc bản địa ở Khu vực Đông Nam Á chống lại sự cải đạo và vẫn giữ niềm tin vật linh ban đầu của tớ, ví như người Dayak ở Kalimantan, người Igorot ở Luzon và người Shan ở miền đông Myanmar.[74]




Thời đại những vương quốc Ấn Độ giáo và Phật giáo




Sự truyền bá của Ấn Độ giáo từ Nam Á đến Khu vực Đông Nam Á




Sau khi khu vực này tiếp xúc với tiểu lục địa Ấn Độ vào lúc chừng năm 400 TCN, nó khởi đầu quy trình Ấn Độ hóa từ từ, nơi những ý tưởng của Ấn Độ như tôn giáo, văn hóa truyền thống, kiến trúc và hành chính chính trị được những thương nhân và những nhân vật tôn giáo đưa tới và được những vua chúa địa phương vận dụng. Đổi lại, những người dân Bà La Môn và tu sĩ Ấn Độ được những nhà cai trị địa phương mời đến sống trong vương quốc của tớ và giúp quy đổi những chính thể địa phương trở nên Ấn Độ hóa hơn, trộn lẫn giữa truyền thống cuội nguồn Ấn Độ và bản địa.[64][65][75] Tiếng Phạn và tiếng Pali đang trở thành ngôn từ bác học của khu vực, khiến Khu vực Đông Nam Á trở thành một phần của nền văn minh Ấn Độ.[76] Hầu hết khu vực này đã biết thành Ấn Độ hóa trong những thế kỷ thứ nhất, trong lúc Philippines tiếp theo này đã Ấn Độ hóa vào lúc chừng thế kỷ thứ 9 khi Vương quốc Tondo được xây dựng ở Luzon.[77] Việt Nam, nhất là phần phía bắc, chưa bao giờ được Ấn Độ hóa hoàn toàn do trải qua nhiều thời kỳ bị Trung Quốc đô hộ.[78]




Các chính thể chịu ràng buộc của Ấn Độ thứ nhất được xây dựng trong khu vực là những thành bang Pyu đã tồn tại vào lúc chừng thế kỷ thứ hai TCN, nằm trong trong nước Myanmar. Nó từng là một TT thương mại trên bộ giữa Ấn Độ và Trung Quốc.[79] Phật giáo Nguyên thủy là tôn giáo hầu hết của những thành phố này, trong lúc sự hiện hữu của những tôn giáo Ấn Độ khác ví như Phật giáo Đại thừa và Ấn Độ giáo cũng rất phổ cập.[80][81] Vào thế kỷ 1, vương quốc Phù Nam triệu tập ở đồng bằng sông Cửu Long được xây dựng, gồm có Campuchia ngày này, miền nam Việt Nam, Lào và miền đông Thái Lan. Quốc gia này đang trở thành cường quốc thương mại thống trị ở Khu vực Đông Nam Á lục địa trong mức chừng 5 thế kỷ, phục vụ lối đi cho thành phầm & hàng hóa Ấn Độ và Trung Quốc và nắm quyền riêng với dòng chảy thương mại qua Khu vực Đông Nam Á.[82] Ở vùng biển Khu vực Đông Nam Á, vương quốc Ấn Độ hóa thứ nhất được ghi nhận là Salakanagara, được xây dựng ở phía tây Java vào lúc chừng thế kỷ thứ hai CN. Vương quốc Hindu này được người Hy Lạp gọi là Argyre (Vùng đất của bạc).[83]




Đền Borobudur ở Trung Java, Indonesia




Đến thế kỷ thứ 5 sau CN, mạng lưới giao thương mua và bán giữa Đông và Tây triệu tập vào tuyến phố hàng hải. Các thương nhân quốc tế khởi đầu sử dụng những tuyến phố mới như Malacca và eo biển Sunda do sự tăng trưởng của Khu vực Đông Nam Á hải hòn đảo. Sự thay đổi này dẫn đến việc suy tàn của Phù Nam, trong lúc những cường quốc hàng hải mới như Srivijaya, Tarumanagara và Medang nổi lên. Srivijaya đặc biệt quan trọng trở thành cường quốc hàng hải thống trị trong hơn 5 thế kỷ, trấn áp cả eo biển Malacca và eo biển Sunda.[84] Sự thống trị này khởi đầu suy giảm khi Srivijaya bị Đế chế Chola, một cường quốc hàng hải thống trị tiểu lục địa Ấn Độ, xâm lược.[85] Cuộc xâm lược này đã định hình lại quyền lực tối cao và thương mại trong khu vực, dẫn đến việc trỗi dậy của những cường quốc khu vực mới như Đế chế Khmer và Kahuripan.[86] Các mối liên hệ thương mại liên tục với Đế quốc Trung Quốc đã được cho phép Cholas ảnh hưởng đến những nền văn hóa truyền thống cổ truyền địa phương. Nhiều ví dụ còn sót lại về ảnh hưởng văn hóa truyền thống Ấn Độ giáo được tìm thấy ngày này trên khắp Khu vực Đông Nam Á là kết quả của những cuộc thám hiểm của người Chola. [note 1]




Angkor Wat ở Siem Reap, Campuchia




Khi ảnh hưởng của Srivijaya trong khu vực suy giảm, Đế chế Khmer của người Hindu đã trải qua thuở nào kỳ hoàng kim trong mức chừng thế kỷ 11 đến thế kỷ 13. Thủ đô của đế chế Angkor có những di tích lịch sử hùng vĩ – ví như Angkor Wat và Bayon. Hình ảnh vệ tinh đã tiết lộ rằng Angkor, trong thời kỳ đỉnh điểm, là TT đô thị tiền công nghiệp lớn số 1 trên toàn thế giới.[88] Nền văn minh Champa nằm ở vị trí trung bộ Việt Nam ngày này, từng là một Vương quốc Ấn Độ giáo cao độ. Người Việt đã phát động một cuộc chinh phạt lớn chống lại người Chăm trong cuộc xâm lược Champa năm 1471 của người Việt, lục soát và đốt phá Champa, tàn sát Hàng trăm người Chăm, và cưỡng bức họ đồng hóa vào văn hóa truyền thống Việt Nam.[89]




Trong suốt thế kỷ 13, khu vực này đã trải qua những cuộc xâm lược của người Mông Cổ, với những khu vực bị ảnh hưởng như bờ biển Việt Nam, trong nước Miến Điện và Java. Vào trong năm 1258, 1285 và 1287, quân Mông Cổ nỗ lực xâm lược Đại Việt và Champa.[90] Các cuộc xâm lược này đều không thành công xuất sắc, nhưng cả Đại Việt và Champa đều đồng ý trở thành những vương quốc triều cống nhà Nguyên để tránh xung đột thêm.[91] Người Mông Cổ cũng xâm chiếm Vương quốc Pagan ở Miến Điện từ thời điểm năm 1277 đến năm 1287, dẫn đến việc chia cắt của Vương quốc này và sự trỗi dậy của những vương quốc Shan nhỏ hơn do những thủ lĩnh địa phương phục tùng nhà Nguyên trên danh nghĩa.[92][93] Tuy nhiên, vào năm 1297, một thế lực địa phương mới xuất hiện. Vương quốc Myinsaing trở thành vương triều cai trị thực sự của miền Trung Miến Điện và thử thách sự thống trị của người Mông Cổ. Điều này dẫn đến cuộc xâm lược Miến Điện lần thứ hai của người Mông Cổ vào năm 1300, và bị Myinsaing đánh lui.[94][95] Quân Mông Cổ tiếp theo đó rút khỏi Miến Điện vào năm 1303.[96] Năm 1292, quân Mông Cổ cử sứ giả đến Vương quốc Singhasari ở Java để yêu cầu thần phục Mông Cổ. Singhasari từ chối đề xuất kiến nghị này và làm bị thương những sứ giả, khiến người Mông Cổ phẫn nộ và họ gửi một hạm đội xâm lược lớn đến đánh Java. Họ không hề hay biết, Singhasari sụp đổ vào năm tiếp Từ đó – 1293 – do cuộc nổi dậy của Kadiri, một trong những chư hầu của vương quốc này. Khi quân Mông Cổ đến Java, một hoàng tử địa phương tên là Raden Wijaya đã đề xuất kiến nghị được đi theo để tương hỗ quân Mông Cổ trừng phạt Kadiri. Sau khi Kadiri bị vượt mặt, Wijaya đã phản bội lại những liên minh Mông Cổ của tớ, phục kích hạm đội xâm lược của tớ và buộc quân Mông Cổ phải rời khỏi Java ngay lập tức.[97][98]




Sau sự ra đi của người Mông Cổ, Wijaya xây dựng Đế chế Majapahit ở phía đông Java vào năm 1293. Majapahit nhanh gọn tăng trưởng thành một cường quốc trong khu vực. Người trị vì vĩ đại nhất của đế chế Majapahit là Hayam Wuruk, vị vua đã trị vì từ thời điểm năm 1350 đến năm 1389 ghi lại đỉnh điểm của đế chế khi những vương quốc khác ở nam bán hòn đảo Malay, Borneo, Sumatra và Bali đều chịu ràng buộc của vương quốc này. Nhiều nguồn rất khác nhau như Nagarakertagama cũng đề cập rằng ảnh hưởng của Majapahit trải dài trên những vùng của Sulawesi, Maluku, và một số trong những khu vực phía tây New Guinea và nam Philippines, khiến đế chế này trở thành một trong những đế chế lớn số 1 từng tồn tại trong lịch sử Khu vực Đông Nam Á.[99]: 107 Tuy nhiên, đến thế kỷ 15, ảnh hưởng của Majapahit khởi đầu suy yếu do trải qua nhiều trận chiến liên tục và sự trỗi dậy của những vương quốc Hồi giáo mới như Samudera Pasai và Malacca Sultanate xung quanh eo biển kế hoạch Malacca. Sau đó Đế chế Majapahit sụp đổ vào lúc chừng năm 1500. Đây là vương quốc Ấn Độ giáo lớn ở đầu cuối và là cường quốc khu vực ở đầu cuối trong khu vực trước lúc người châu Âu đến.[100][101]




Truyền bá đạo Hồi




Nhà thờ Hồi giáo cổ Wapauwe là nhà thời thánh Hồi giáo lâu lăm nhất còn sót lại ở Indonesia và lâu lăm thứ hai ở Khu vực Đông Nam Á, được xây dựng vào năm 1414




Hồi giáo khởi đầu tiếp xúc với Khu vực Đông Nam Á vào thế kỷ thứ 8 sau CN, khi người Umayyad thiết lập giao thương mua và bán với khu vực này thông qua những tuyến phố biển.[102][103][104] Tuy nhiên, sự mở rộng của Hồi giáo vào khu vực này chỉ xẩy ra nhiều thế kỷ tiếp theo đó. Vào thế kỷ 11, thuở nào kỳ hỗn loạn đã xẩy ra trong lịch sử Khu vực Đông Nam Á hải hòn đảo. Hải quân Chola của Ấn Độ vượt đại dương và tiến công vương quốc Srivijaya của Sangrama Vijayatungavarman ở Kadaram (Kedah); thủ đô của vương quốc hàng hải hùng mạnh đã biết thành cướp phá và nhà vua bị bắt. Cùng với Kadaram, Pannai ở Sumatra và Malaiyur ngày này và bán hòn đảo Malayan cũng trở nên tiến công. Ngay tiếp theo đó, vua của Kedah Phra Ong Mahawangsa trở thành người cai trị thứ nhất từ bỏ tín ngưỡng Hindu truyền thống cuội nguồn và chuyển sang đạo Hồi với Vương quốc Hồi giáo Kedah được xây dựng vào năm 1136. Samudera Pasai cải sang đạo Hồi vào năm 1267, Vua của Malacca Parameswara kết hôn với công chúa của Pasai, và con trai trở thành quốc vương thứ nhất của Malacca. Chẳng bao lâu, Malacca trở thành TT nghiên cứu và phân tích Hồi giáo và thương mại hàng hải, và những nhà cai trị khác cũng tuân theo. Nhà lãnh đạo tôn giáo Indonesia và học giả Hồi giáo Hamka (19081981) đã viết vào năm 1961: “Sự tăng trưởng của Hồi giáo ở Indonesia và Malaya có liên quan mật thiết đến một người Hồi giáo Trung Quốc, Đô đốc Trịnh Hòa.”[105]




Có một số trong những giả thuyết về quy trình Hồi giáo hóa ở Khu vực Đông Nam Á. Một lý thuyết khác là thương mại. Việc mở rộng giao thương mua và bán Một trong những nước Tây Á, Ấn Độ và Khu vực Đông Nam Á đã tương hỗ cho việc truyền bá tôn giáo khi những thương nhân Hồi giáo từ Nam Yemen (Hadramout) mang đạo Hồi đến khu vực với khối lượng thương mại lớn của tớ. Nhiều người định cư ở Indonesia, Singapore và Malaysia. Điều này thể hiện rõ ràng ở những nhóm người Ả Rập-Indonesia, Ả Rập-Singapore và Ả Rập-Malay, những người dân đã từng rất nổi trội ở mỗi vương quốc của tớ. Cuối cùng, những giai cấp thống trị đã đồng ý Hồi giáo và điều này càng tương hỗ cho việc xâm nhập của tôn giáo này trong toàn khu vực. Người cai trị cảng quan trọng nhất của khu vực, Vương quốc Hồi giáo Malacca, đã đồng ý Hồi giáo vào thế kỷ 15, báo trước thuở nào kỳ chuyển sang Hồi giáo nhanh gọn trên khắp khu vực khi Hồi giáo phục vụ một lực lượng tích cực cho những tầng lớp thống trị và thương mại. Người Hồi giáo Gujarati đóng một vai trò quan trọng trong việc xây dựng Hồi giáo ở Khu vực Đông Nam Á.[106]




Thương mại và thuộc địa hóa




Giao thương Một trong những nước Khu vực Đông Nam Á có truyền thống cuội nguồn lâu lăm. Hậu quả của chính sách thực dân, cuộc đấu tranh giành độc lập và trong một số trong những trường hợp là trận chiến tranh đã ảnh hưởng đến thái độ và chủ trương kinh tế tài chính của mỗi vương quốc.[107]




Trung Quốc




Từ năm 111 TCN đến năm 938, miền Bắc Việt Nam nằm dưới sự cai trị của Trung Quốc. Bắc Việt Nam được một loạt những triều đại Trung Quốc chiếm giữ và cai trị gồm có nhà Hán, Đông Hán, Đông Ngô, Tào Ngụy, Tấn, Lưu Tống, Nam Tề, Lương, Tùy, Đường và Nam Hán.





Ghi chép từ chuyến du ngoạn của Magellan đã cho toàn bộ chúng ta biết Brunei sở hữu nhiều pháo hơn những tàu châu Âu, vì vậy người Trung Quốc chắc như đinh đã marketing thương mại với họ.[54]




Truyền thuyết của Malaysia kể rằng một nhà vua nhà Minh của Trung Quốc đã cử một công chúa Hang Li Po đến Malacca cùng với 500 tùy tùng để kết hôn với Sultan Mansur Shah sau khi nhà vua nhà Minh ấn tượng trước sự việc thông thái của vị vua này. Giếng của Han Li Po (xây dựng năm 1459) hiện là một điểm thu hút khách du lịch ở Malaysia, cũng như Bukit Cina, nơi tùy tùng của bà định cư.





Giá trị kế hoạch của eo biển Malacca, do Vương quốc Hồi giáo Malacca trấn áp vào thế kỷ 15 và thời điểm đầu thế kỷ 16, đã được nhà văn Bồ Đào Nha Duarte Barbosa, người vào năm 1500, nói tới: “Ai là chúa tể của Malacca là người nắm yết hầu của Venice.





Ranh giới thuộc địa ở Khu vực Đông Nam Á

Châu Âu

Pháo đài Cornwallis ở George Town ghi lại nơi Công ty Đông Ấn của Anh lần thứ nhất đổ xô vào Penang vào năm 1786, báo trước sự việc xâm chiếm Malaya của người Anh.




Ảnh hưởng của phương Tây khởi đầu xâm nhập vào khu vực này vào thế kỷ 16, với việc xuất hiện của người Bồ Đào Nha ở Malacca, Maluku và Philippines, những khu vực mà sau này người Tây Ban Nha đến định cư trong năm tiếp Từ đó. Trong suốt thế kỷ 17 và 18, người Hà Lan xây dựng Đông Ấn thuộc Hà Lan; người Pháp xây dựng Đông Dương thuộc Pháp; và người Anh xây dựng Khu định cư Eo biển. Đến thế kỷ 19, toàn bộ những nước Khu vực Đông Nam Á đều là thuộc địa ngoại trừ Thái Lan.





Duit, một đồng xu được VOC đúc, 16461667. 2 kas, 2 duit




Các nhà thám hiểm châu Âu đã tới Khu vực Đông Nam Á từ phía tây và từ phía đông. Hoạt động thương mại thường xuyên Một trong những con tàu đi về phía đông từ Ấn Độ Dương và nam từ lục địa Á đã phục vụ thành phầm & hàng hóa để đổi lại những thành phầm tự nhiên, ví như mật ong và mỏ chim hồng hoàng từ những hòn đảo của quần hòn đảo. Trước thế kỷ 18 và 19, người châu Âu hầu hết quan tâm đến việc mở rộng link thương mại. Đối với phần lớn dân số ở mỗi vương quốc, tương đối ít tương tác với những người châu Âu và những quan hệ và thói quen xã hội truyền thống cuội nguồn vẫn tiếp tục duy trì. Đối với hầu hết mọi người, môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường với nông nghiệp tự cung tự túc tự cấp, đánh bắt cá cá và trong những nền văn minh kém tăng trưởng hơn, săn bắn và hái lượm vẫn còn đấy nhiều trở ngại vất vả.[108]




Người châu Âu mang theo Thiên chúa giáo đến và được cho phép việc truyền giáo Thiên chúa giáo được phổ cập rộng tự do. Thái Lan cũng khá được cho phép những nhà khoa học phương Tây vào nước này để tăng trưởng khối mạng lưới hệ thống giáo dục riêng cũng như khởi đầu cử những thành viên Hoàng gia và học giả Thái Lan sang học ĐH từ châu Âu và Nga.





Nhật Bản




Trong Chiến tranh toàn thế giới thứ hai, Đế quốc Nhật Bản đã xâm chiếm hầu hết những thuộc địa cũ của thực dân phương Tây. Chế độ chiếm đóng Chiêu Hòa đã thực thi những hành vi bạo lực chống lại dân thường như vụ thảm sát Manila và thực thi khối mạng lưới hệ thống lao động cưỡng bức, ví như khối mạng lưới hệ thống liên quan đến 4 đến 10 triệu romusha ở Indonesia.[109] Một báo cáo tiếp theo đó của Liên Hợp Quốc nói rằng bốn triệu người đã chết ở Indonesia do nạn đói và lao động cưỡng bức trong thời kỳ Nhật Bản chiếm đóng.[110] Các cường quốc Đồng minh đã vượt mặt Nhật Bản tại mặt trận Khu vực Đông Nam Á trong Thế chiến thứ hai tiếp theo đó trao trả độc lập cho những người dân bản địa, và lại đánh nhau với những người dân bản địa đi theo chủ nghĩa dân tộc bản địa.





Ấn Độ




Gujarat, Ấn Độ đã có một quan hệ thương mại hưng thịnh với Khu vực Đông Nam Á vào thế kỷ 15 và 16.[106] Mối quan hệ thương mại với Gujarat suy giảm sau khi người Bồ Đào Nha xâm lược Khu vực Đông Nam Á vào thế kỷ 17.[106]




Hoa Kỳ




Hoa Kỳ đã sở hữu Philippines từ Tây Ban Nha vào năm 1898. Quyền tự trị nội bộ được trao cho Philippines vào năm 1934, và Philippines được trao quyền độc lập vào năm 1946.[111]




Lịch sử đương đại




Hầu hết những vương quốc trong khu vực được hưởng quyền tự quyết dân tộc bản địa. Các hình thức chính phủ nước nhà dân chủ và việc công nhận nhân quyền đang bén rễ. ASEAN tạo ra một khuôn khổ cho việc hội nhập thương mại và những phản ứng của khu vực riêng với những mối quan tâm quốc tế.





Trung Quốc đã xác lập những yêu sách riêng với Biển Đông, nhờ vào đường chín đoạn và đã xây dựng những hòn đảo tự tạo trong một nỗ lực củng cố những tuyên bố độc lập lãnh thổ của tớ. Trung Quốc đã và đang xác lập một vùng độc quyền kinh tế tài chính nhờ vào quần hòn đảo Trường Sa. Philippines đã thử thách Trung Quốc tại Tòa án Trọng tài Thường trực ở La Hay vào năm trước đó đó, và tại phiên tòa xét xử Philippines v. Trung Quốc (2022), Tòa đã ra phán quyết có lợi cho Philippines và bác bỏ những yêu sách của Trung Quốc.[112][113]




Địa lý




Bản đồ Khu vực Đông Nam Á




Indonesia là vương quốc lớn số 1 ở Khu vực Đông Nam Á và cũng là quần hòn đảo lớn số 1 toàn thế giới về diện tích s quy hoạnh (theo CIA World Factbook). Về mặt địa chất, Quần hòn đảo Indonesia là một trong những khu vực có nhiều núi lửa nhất trên toàn thế giới. Sự nâng cao tầng địa chất trong khu vực đã và đang tạo ra một số trong những ngọn núi ấn tượng, đỉnh điểm là Puncak Jaya ở Papua, Indonesia với độ cao 5.030 mét (16.500 foot), trên hòn đảo New Guinea; nó là nơi duy nhất hoàn toàn có thể tìm thấy

Biển Đông là vùng nước chính ở Khu vực Đông Nam Á. Philippines, Việt Nam, Malaysia, Brunei, Indonesia và Singapore đều phải có những dòng sông liền mạch đổ ra Biển Đông.





Núi lửa Mayon, tuy nhiên còn hoạt động và sinh hoạt giải trí nguy hiểm nhưng vẫn giữ kỷ lục là hình nón hoàn hảo nhất nhất toàn thế giới được xây dựng từ hoạt động và sinh hoạt giải trí trong quá khứ và việc liên tục phun trào.[114]




Ranh giới




Về mặt địa lý, Khu vực Đông Nam Á có phía Đông Nam giáp lục địa Úc, ranh giới giữa hai khu vực này chạy qua Wallacea. nằm trong tâm Papua New Guinea và vùng Tây New Guinea của Indonesia (Papua và Tây Papua). Cả hai nước có chung hòn đảo New Guinea.





Khí hậu




Bản đồ Khu vực Đông Nam Á theo phân loại khí hậu Köppen




Khí hậu Khu vực Đông Nam Á hầu hết là nhiệt đới gió mùa nóng ẩm quanh năm với lượng mưa dồi dào. Miền Bắc Việt Nam và những vùng miền núi của Lào và Myanmar là những khu vực duy nhất ở Khu vực Đông Nam Á có khí hậu cận nhiệt đới gió mùa, có ngày đông ôn hòa hơn với nhiệt độ cực lớn thấp tới 20°C hay 68°F. Phần lớn khu vực Khu vực Đông Nam Á có mùa khô và ẩm do sự thay đổi theo mùa của gió hoặc gió mùa. Vành đai mưa nhiệt đới gió mùa gây ra lượng mưa tương hỗ update trong mùa gió mùa. Rừng nhiệt đới gió mùa lớn thứ hai trên Trái đất (với rừng nhiệt đới gió mùa Amazon là rừng nhiệt đới gió mùa lớn số 1). Các trường hợp ngoại lệ riêng với khí hậu và thảm thực vật rừng nhiệt đới gió mùa này là:




• những khu vực núi ở khu vực phía bắc và những hòn đảo cao hơn, nơi có độ cao dẫn đến nhiệt độ ôn hòa hơn


• vùng khô hạn của trung bộ Myanmar trong bóng mưa của dãy núi Arakan, nơi lượng mưa thường niên hoàn toàn có thể thấp tới 600 milimét hay 24 inch, dưới nhiệt độ nóng vượt trội là khô đủ để sẽ là bán khô hạn.



Khu vực Đông Nam Á là một trong những khu vực dễ bị tác động do biến hóa khí hậu nhất trên toàn thế giới.[115][116] Biến đổi khí hậu sẽ có được ảnh hưởng lớn đến nông nghiệp ở Khu vực Đông Nam Á như khối mạng lưới hệ thống thủy lợi sẽ bị ảnh hưởng bởi những thay đổi về lượng mưa và dòng chảy, và tiếp theo đó là chất lượng và nguồn phục vụ nước.[117] Biến đổi khí hậu cũng hoàn toàn có thể rình rập đe dọa nghiêm trọng đến ngành thủy sản ở Khu vực Đông Nam Á.[115] Mặc dù là một trong những khu vực dễ bị tổn thương nhất trước tác động của biến hóa khí hậu trên toàn thế giới, những vương quốc Khu vực Đông Nam Á hiện giờ đang bị tụt hậu về những giải pháp giảm thiểu khí hậu của tớ.[116]




Môi trường




Rồng Komodo ở Vườn vương quốc Komodo, Indonesia




Phần lớn Khu vực Đông Nam Á nằm trong vùng nhiệt đới gió mùa ấm, ẩm và khí hậu của vùng này nói chung hoàn toàn có thể được đặc trưng là gió mùa. Động vật của Khu vực Đông Nam Á rất phong phú; trên những hòn đảo Borneo vtra]], đười ươi, voi châu Á, heo vòi Malayan, tê giác Sumatra và báo mây Bornean cũng hoàn toàn có thể được tìm thấy. Sáu loài phụ của binturong hoặc bearcat tồn tại trong khu vực, tuy nhiên một loài đặc hữu của quần hòn đảo Palawan hiện được xếp vào loại dễ bị tổn thương.





Hổ thuộc ba phân loài rất khác nhau được tìm thấy trên hòn đảo Sumatra (hổ Sumatra), ở bán hòn đảo Malaysia (hổ Malayan), và ở Đông Dương (hổ Đông Dương); toàn bộ đều là những loài có rủi ro không mong muốn tiềm ẩn tiềm ẩn tuyệt chủng.





Rồng Komodo là loài thằn lằn sống lớn số 1 và sinh sống trên những hòn đảo Komodo, Rinca, Flores và Gili Motang ở Indonesia.





Đại bàng Philippines




Đại bàng Philippines là loài chim vương quốc của Philippines. Nó được những nhà khoa học xem là loài đại bàng lớn số 1 trên toàn thế giới,[118] và là loài đặc hữu của những khu rừng rậm ở Philippines.





Loài trâu nước Châu Á hoang dã, và trên những hòn đảo rất khác nhau liên quan loài lùn của Bubalus như Anoa đã từng phổ cập ở Khu vực Đông Nam Á; Ngày nay trâu nước châu Á được nuôi phổ cập khắp vùng, nhưng những họ hàng còn sót lại của nó là loài quý và hiếm và có rủi ro không mong muốn tiềm ẩn tiềm ẩn tuyệt chủng.





Hươu chuột, một loài hươu có ngà nhỏ, lớn bằng chó hoặc mèo đồ chơi, hầu hết hoàn toàn có thể được tìm thấy ở Sumatra, Borneo (Indonesia) và quần hòn đảo Palawan (Philippines). Bò tót, một loài bò rừng khổng lồ to nhiều hơn hết trâu rừng, được tìm thấy hầu hết ở Đông Dương. Có rất ít thông tin khoa học về những loài lưỡng cư Khu vực Đông Nam Á.[119]




Các loài chim như công xanh và drongo sống ở tiểu vùng này xa về phía đông như Indonesia. Babirusa, một loài lợn bốn ngà, cũng hoàn toàn có thể được tìm thấy ở Indonesia. Chim hồng hoàng được nhìn nhận cao vì cái mỏ của nó và được sử dụng để marketing thương mại với Trung Quốc. Sừng của tê giác, không phải một phần của hộp sọ, cũng khá được nhìn nhận cao ở Trung Quốc.





Quần hòn đảo Indonesia bị Đường Wallace chia cắt. Đường này dọc theo những gì ngày này được gọi là ranh giới mảng kiến thiết và phân tách những loài châu Á (phương Tây) với những loài châu Úc (phương Đông). Các hòn đảo giữa Java/Borneo và Papua tạo thành một vùng hỗn hợp, nơi cả hai loại đều xuất hiện, được gọi là Wallacea. Khi vận tốc tăng trưởng tăng nhanh và dân số tiếp tục mở rộng ở Khu vực Đông Nam Á, mối quan tâm đã tiếp tục tăng thêm về tác động của hoạt động và sinh hoạt giải trí con người riêng với môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên của khu vực. Tuy nhiên, một phần đáng kể của Khu vực Đông Nam Á đang không thay đổi nhiều và vẫn là ngôi nhà chung của những loài thú hoang dã. Các vương quốc trong khu vực, chỉ với một số trong những ngoại lệ, đã nhận được thức được sự thiết yếu của việc duy trì độ che phủ của rừng không riêng gì có để ngăn ngừa xói mòn đất mà còn để bảo tồn sự phong phú của động thực vật. Ví dụ, Indonesia đã tạo ra một khối mạng lưới hệ thống to lớn những vườn vương quốc và những khu bảo tồn cho mục tiêu này. Mặc dù vậy, những loài như tê giác Java phải đương đầu với rủi ro không mong muốn tiềm ẩn tiềm ẩn tuyệt chủng, chỉ từ một số trong những ít loài động vật hoang dã còn sót lại ở phía tây Java.





Đường giả định của Wallace chia Quần hòn đảo Indonesia thành 2 vùng động vật hoang dã, hệ động vật hoang dã Châu Úc và Khu vực Đông Nam Á. Vùng nước sâu của eo biển Lombok Một trong những hòn đảo Bali và Lombok đã tạo thành một rào cản nước trong cả những lúc mực nước biển thấp hơn, đã link những quần hòn đảo hiện đã biết thành ngăn cách và vùng đất liền ở hai bên




Vùng nước nông của những rạn sinh vật biển Khu vực Đông Nam Á có mức độ phong phú sinh học cao nhất riêng với những hệ sinh thái xanh biển trên toàn thế giới, tại đây có thật nhiều sinh vật biển, cá và động vật hoang dã thân mềm. Theo Tổ chức Bảo tồn Quốc tế, những cuộc khảo sát biển đã cho toàn bộ chúng ta biết sự phong phú của sinh vật biển ở Raja Ampat (Indonesia) là cao nhất được ghi nhận trên Trái đất. Sự phong phú to nhiều hơn đáng kể so với bất kỳ khu vực nào khác được lấy mẫu trong Tam giác San hô gồm có Indonesia, Philippines và Papua New Guinea. Tam giác San hô là TT của phong phú sinh học rạn sinh vật biển trên toàn thế giới, Verde Passage được Tổ chức Bảo tồn Quốc tế mệnh danh là “TT của TT phong phú sinh học những loài món ăn thủy hải sản biển”. Cá nhám voi, loài cá lớn số 1 toàn thế giới và 6 loài rùa biển cũng hoàn toàn có thể được tìm thấy ở Biển Đông và những vùng lãnh thổ Thái Bình Dương của Philippines.





Cây cối và những loài thực vật khác của vùng là nhiệt đới gió mùa; ở một số trong những vương quốc có núi đủ cao, thảm thực vật khí hậu ôn hòa hoàn toàn có thể được tìm thấy. Những khu vực rừng nhiệt đới gió mùa này hiện giờ hiện giờ đang bị khai thác, nhất là ở Borneo.





Trong khi Khu vực Đông Nam Á có hệ động thực vật phong phú, Khu vực Đông Nam Á đang phải đương đầu với nạn phá rừng nghiêm trọng gây mất môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống và cống hiến cho những loài có rủi ro không mong muốn tiềm ẩn tiềm ẩn tuyệt chủng rất khác nhau như đười ươi và hổ Sumatra. Các Dự kiến đã được đưa ra rằng hơn 40% những loài động thực vật ở Khu vực Đông Nam Á hoàn toàn có thể bị xóa sổ trong thế kỷ 21.[120] Đồng thời, khói mù đã xẩy ra thường xuyên. Hai đợt sương mù tồi tệ nhất trong khu vực là vào năm 1997 và 2006, trong số đó nhiều vương quốc bị bao trùm bởi khói mù dày đặc, phần lớn là vì những hoạt động và sinh hoạt giải trí sinh hoạt “đốt nương làm rẫy ” ở Sumatra và Borneo. Để phản ứng lại, một số trong những vương quốc ở Khu vực Đông Nam Á đã ký kết Hiệp định ASEAN về Ô nhiễm khói mù Xuyên biên giới để chống ô nhiễm khói mù.





Khói mù Khu vực Đông Nam Á năm trước đó đó tận mắt tận mắt chứng kiến mức độ API đạt đến mức nguy hiểm ở một số trong những vương quốc. Muar đã trải qua mức API cao nhất là 746 vào lúc chừng 7 giờ sáng ngày 23 tháng 6 năm trước đó đó.[121]




Kinh tế




Cảng Singapore là cảng trung chuyển và container sinh động nhất trên toàn thế giới, là TT vận tải lối đi bộ và hàng hải quan trọng ở Khu vực Đông Nam Á




Ngay cả trước lúc có sự xâm nhập của những vương quốc châu Âu, Khu vực Đông Nam Á là một phần quan trọng của khối mạng lưới hệ thống thương mại toàn thế giới. Nhiều loại thành phầm & hàng hóa có nguồn gốc trong khu vực, nhưng đặc biệt quan trọng quan trọng là nhiều chủng loại gia vị như tiêu, gừng, đinh hương và nhục đậu khấu. Việc marketing thương mại gia vị ban đầu được những thương nhân Ấn Độ và Ả Rập tăng trưởng, nhưng nó cũng đưa người châu Âu đến khu vực này. Đầu tiên, những người dân Tây Ban Nha (Manila galleon) đi thuyền từ Châu Mỹ và Vương quốc Bồ Đào Nha, tiếp theo đó là người Hà Lan, và ở đầu cuối là người Anh và người Pháp đã tham gia marketing thương mại ở nhiều nước rất khác nhau. Sự xâm nhập của những công ty thương mại châu Âu từ từ tăng trưởng thành việc thôn tính những lãnh thổ, khi những thương nhân vận động chính trị để mở rộng quyền trấn áp nhằm mục đích bảo vệ và mở rộng hoạt động và sinh hoạt giải trí marketing thương mại của tớ. Kết quả là, người Hà Lan chiếm Indonesia, người Anh chiếm Malaya và một phần của Borneo, người Pháp chiếm Đông Dương, và người Tây Ban Nha và Mỹ chiếm Philippines. Một tác động kinh tế tài chính của chủ nghĩa đế quốc này là yếu tố thay đổi thành phầm & hàng hóa được sản xuất. Ví dụ, những đồn điền cao su của Malaysia, Java, Việt Nam và Campuchia, khai thác thiếc ở Malaya, những cánh đồng lúa ở Đồng bằng sông Cửu Long ở Việt Nam, và đồng bằng sông Irrawaddy ở Miến Điện, là những phản ứng trước nhu yếu mạnh mẽ và tự tin của thị trường.[122]




Cộng đồng người Hoa ở quốc tế đã đóng một vai trò lớn trong sự tăng trưởng của những nền kinh tế thị trường tài chính trong khu vực. Nguồn gốc ảnh hưởng của Trung Quốc hoàn toàn có thể bắt nguồn từ thế kỷ 16, khi những người dân Hoa di cư từ miền nam Trung Quốc đến định cư ở Việt Nam, Indonesia, Thái Lan và những nước Khu vực Đông Nam Á khác.[123] Dân số Trung Quốc trong khu vực tăng nhanh sau cuộc Cách mạng giải phóng Trung Quốc của Đảng Cộng sản năm 1949, khiến nhiều người tị nạn phải di cư ra ngoài Trung Quốc.[124]




Nền kinh tế tài chính của khu vực này phụ thuộc rất rộng vào nông nghiệp; gạo và cao su từ lâu đã là những món đồ xuất khẩu nổi trội. Sản xuất và dịch vụ ngày càng trở nên quan trọng hơn.[cần dẫn nguồn] Là một thị trường mới nổi, Indonesia là nền kinh tế thị trường tài chính lớn số 1 trong khu vực này. Các nước mới công nghiệp hóa gồm có Indonesia, Malaysia, Thái Lan và Philippines, trong lúc Singapore và Brunei là những nền kinh tế thị trường tài chính tăng trưởng giàu sang. Phần còn sót lại của Khu vực Đông Nam Á vẫn phụ thuộc nhiều vào nông nghiệp, nhưng Việt Nam đang đạt được những tiến bộ đáng kể trong việc tăng trưởng những nghành công nghiệp.[cần dẫn nguồn] Khu vực này đặc biệt quan trọng sản xuất hàng dệt may, hàng điện tử công nghệ tiên tiến và phát triển cao như bộ vi xử lý và những thành phầm công nghiệp nặng như xe hơi.[cần dẫn nguồn] Trữ lượng dầu ở Khu vực Đông Nam Á rất dồi dào.[cần dẫn nguồn]




17 công ty viễn thông đã ký kết hợp đồng xây dựng tuyến cáp quang biển Asia-America Gateway để link Khu vực Đông Nam Á với Mỹ[125] Điều này nhằm mục đích tránh sự gián đoạn do việc cắt cáp biển từ Đài Loan đến Mỹ trong trận động đất Hengchun năm 2006.





Cùng với những ngôi đền, Campuchia đã và đang thúc đẩy những khu nghỉ ngơi ven bờ biển. Đảo xa bờ Bãi biển Otres, Sihanoukville, Campuchia




Du lịch đã và đang là yếu tố then chốt trong tăng trưởng kinh tế tài chính của nhiều nước Khu vực Đông Nam Á, nhất là Campuchia. Theo UNESCO, “du lịch, nếu được ý niệm một cách đúng chuẩn, hoàn toàn có thể là một công cụ tăng trưởng to lớn và là một phương tiện đi lại hữu hiệu để bảo tồn sự phong phú văn hóa truyền thống của hành tinh toàn bộ chúng ta.”[126] Kể từ trên đầu trong năm 1990, “trong cả những vương quốc ngoài ASEAN như Campuchia, Lào, Việt Nam và Miến Điện, vốn là nơi thu nhập từ du lịch thấp, cũng đang nỗ lực mở rộng những ngành du lịch của riêng mình.”[127] Năm 1995, Singapore là vương quốc đứng vị trí số 1 khu vực về lệch giá du lịch so với GDP ở tại mức trên 8%. Đến năm 1998, số thu đó hạ xuống dưới 6% GDP trong lúc Thái Lan và CHDCND Lào tăng số thu lên hơn 7%. Kể từ thời điểm năm 2000, Campuchia đã vượt qua toàn bộ những nước ASEAN khác và tạo ra gần 15% GDP từ du lịch vào năm 2006.[128] Hơn nữa, Việt Nam được nhìn nhận là một cường quốc đang nổi lên ở Khu vực Đông Nam Á do có nhiều thời cơ góp vốn đầu tư quốc tế và ngành du lịch đang bùng nổ, tuy nhiên mới được dỡ bỏ lệnh cấm vận thương mại vào năm 1995.





Indonesia là thành viên duy nhất của những nền kinh tế thị trường tài chính lớn G-20 và là nền kinh tế thị trường tài chính lớn số 1 trong khu vực.[129] Tổng thành phầm quốc nội ước tính của Indonesia cho năm 2022 là một trong.088,8 tỷ USD (danh nghĩa) hoặc 3.328,3 tỷ USD (PPP) với GDP trung bình đầu người là 4.038 USD (danh nghĩa) hoặc 12.345 USD (PPP).[130]




Thị trường sàn góp vốn đầu tư và chứng khoán ở Khu vực Đông Nam Á đã hoạt động và sinh hoạt giải trí tốt hơn so với những thị trường khác trong khu vực Châu Á – Thái Bình Dương trong năm 2010, với PSE của Philippines đứng vị trí số 1 với mức tăng 22%, tiếp theo là SET của Thái Lan với 21% và JKSE của Indonesia với 19%.[131][132]




Theo ước tính của Quỹ Tiền tệ Quốc tế năm 2022, GDP trung bình đầu người của Khu vực Đông Nam Á là 4.685 USD, tương tự với Nam Phi, Iraq và Gruzia.[133]




Nhân khẩu học




Sự phân loại dân cư của những nước Khu vực Đông Nam Á (với Inđônêxia phân thành những hòn đảo lớn).




Khu vực Đông Nam Á có diện tích s quy hoạnh khoảng chừng 4.500.000 kilômét vuông (1.700.000dặmvuôngAnh). Tính đến 2022, khoảng chừng 655 triệu người sống trong khu vực, hơn một phần năm (143 triệu) sống trên hòn đảo Java của Indonesia, quần hòn đảo lớn có tỷ suất dân số cao nhất trên toàn thế giới. Indonesia là vương quốc đông dân nhất với 268 triệu người và cũng là vương quốc đông dân thứ 4 trên toàn thế giới. Sự phân loại của những tôn giáo và dân tộc bản địa rất phong phú ở Khu vực Đông Nam Á và thay đổi theo từng vương quốc. Khoảng 30 triệu Hoa kiều cũng sống ở Khu vực Đông Nam Á, nổi trội nhất là ở Đảo Christmas, Indonesia, Malaysia, Philippines, Singapore và Thái Lan, và khắp cơ thể Hoa ở Việt Nam. Những người gốc Khu vực Đông Nam Á được gọi là người Khu vực Đông Nam Á hoặc Aseanite.





Các nhóm dân tộc bản địa




Người phụ nữ Ati ở Aklan người Negrito là những dân cư sớm nhất ở Khu vực Đông Nam Á.

Nhóm dân tộc bản địa Khu vực Đông Nam Á




Người Asli và Negrito được cho là một trong những dân cư sớm nhất trong khu vực này. Họ có quan hệ di truyền với những người Papua ở Đông Indonesia, Đông Timor và thổ dân Úc. Vào thời tân tiến, người Java là nhóm dân tộc bản địa lớn số 1 ở Khu vực Đông Nam Á, với trên 100 triệu người, phần lớn triệu tập ở Java, Indonesia. Nhóm dân tộc bản địa lớn thứ hai ở Khu vực Đông Nam Á là người Việt (người Kinh) với mức chừng 86 triệu dân, hầu hết sinh sống ở Việt Nam, do này đã tạo nên một nhóm thiểu số đáng kể ở những nước láng giềng Campuchia và Lào. Người Thái cũng là một nhóm dân tộc bản địa đáng kể với mức chừng 59 triệu dân, chiếm hầu hết ở Thái Lan. Tại Miến Điện, người Miến Điện chiếm hơn hai phần ba tổng số dân tộc bản địa ở giang sơn này, với những người Rohingya Indo-Aryan chiếm một thiểu số đáng kể ở Bang Rakhine.





Indonesia bị thống trị bởi những nhóm dân tộc bản địa Java và Sundan, cùng với hàng trăm dân tộc bản địa thiểu số sinh sống trên quần hòn đảo, gồm có người Madurese, Minangkabau, Bugis, Bali, Dayak, Batak và Malay. Trong khi Malaysia bị chia cắt giữa hơn một nửa người Mã Lai và 1/4 người Hoa, và khắp cơ thể Ấn Độ thiểu số ở Tây Malaysia, tuy nhiên Dayaks chiếm hầu hết ở Sarawak và Kadazan-dusun chiếm hầu hết ở Sabah thuộc Đông Malaysia. Người Mã Lai chiếm hầu hết ở Tây Malaysia và Brunei, trong lúc họ tạo thành một thiểu số đáng kể ở Indonesia, Nam Thái Lan, Đông Malaysia và Singapore. Ở thành phố-nhà nước Singapore, người Hoa chiếm hầu hết, tuy nhiên thành phố này là nơi hòa trộn đa văn hóa truyền thống với những người Mã Lai, Ấn Độ và Âu Á cũng gọi quần hòn đảo này là quê nhà của tớ.





Người Chăm tạo thành một dân tộc bản địa thiểu số đáng kể ở miền Trung và miền Nam Việt Nam, cũng như ở miền Trung Campuchia. Trong khi người Khơme chiếm hầu hết ở Campuchia và tạo thành một thiểu số đáng kể ở miền Nam Việt Nam và Thái Lan, thì người Hmong chiếm thiểu số ở Việt Nam, Trung Quốc và Lào.





Trong phạm vi Philippines, những nhóm người Tagalog, Visayan (hầu hết là Cebuano, Waray và Hiligaynon), Ilocano, Bicolano, Moro (hầu hết là Tausug, Maranao và Maguindanao) và Trung Luzon (hầu hết là Kapampangan và Pangasinan) có dân số đáng kể.





Tôn giáo




Những ngôi nhà thần phổ cập ở những khu vực Khu vực Đông Nam Á, nơi mà thuyết vật linh là một tín ngưỡng được đồng ý.

Các Đền Mẹ Besakih, một trong những đến thờ tại Bali của tôn giáo Bali Hindu.

Phật tử Nam tông Thái Lan ở Chiang Mai, Thái Lan.

Phòng cầu nguyện của Đền thờ Nữ thần Thương xót, ngôi đền Đạo giáo lâu lăm nhất ở Penang, Malaysia.

Nhà thờ Hồi giáo Sultan Omar Ali Saifuddin ở Brunei, một vương quốc Hồi giáo với luật Sharia.

Nhà thờ Hồi giáo Sultan Omar Ali Saifuddin ở Brunei, một vương quốc Hồi giáo với luật Sharia.

Một nhà thời thánh Tin lành ở Indonesia. Indonesia có dân số theo đạo Tin lành lớn số 1 ở Khu vực Đông Nam Á.

Giáo đường Do Thái Surabaya ở Indonesia, bị phá bỏ vào năm trước đó đó.




Các vương quốc ở Khu vực Đông Nam Á thực hành thực tiễn nhiều tôn giáo rất khác nhau. Theo dân số, Hồi giáo là tín ngưỡng được thực hành thực tiễn nhiều nhất, với mức chừng 240 triệu tín đồ, tức khoảng chừng 40% toàn bộ dân số, triệu tập ở Indonesia, Brunei, Malaysia, Nam Thái Lan và Nam Philippines. Indonesia là vương quốc hầu hết theo đạo Hồi đông dân nhất trên toàn thế giới.





Có khoảng chừng 205 triệu Phật tử ở Khu vực Đông Nam Á, khiến tôn giáo này trở thành tôn giáo lớn thứ hai trong khu vực, sau Hồi giáo. Khoảng 38% dân số Phật giáo toàn thế giới cư trú ở Khu vực Đông Nam Á. Phật giáo hầu hết ở Việt Nam, Thái Lan, Lào, Campuchia, Myanmar và Singapore. Thờ cúng tổ tiên và Nho giáo cũng khá được thực hành thực tiễn rộng tự do ở Việt Nam và Singapore.





Cơ đốc giáo hầu hết xuất hiện ở Philippines, đông Indonesia, Đông Malaysia và Đông Timor. Philippines có dân số theo Công giáo La Mã lớn số 1 ở châu Á.[134] Đông Timor cũng hầu hết là Công giáo La Mã do lịch sử của yếu tố cai trị của Indonesia[135] và Bồ Đào Nha. Vào tháng 10 năm 2022, số rất nhiều người theo đạo Thiên chúa, cả Công giáo và Tin lành ở Khu vực Đông Nam Á, đạt 156 triệu người, trong số đó 97 triệu người ở Philippines, 29 triệu người ở Indonesia, 11 triệu người ở Việt Nam, và phần còn sót lại tới từ Malaysia, Myanmar., Đông Timor, Singapore, Lào, Campuchia và Brunei.





Không một vương quốc Khu vực Đông Nam Á nào là giống hệt về mặt tôn giáo. Một số nhóm được bảo vệ trên thực tiễn bởi sự cô lập của tớ với phần còn sót lại của toàn thế giới.[136] Tại vương quốc Hồi giáo đông dân nhất toàn thế giới, Indonesia, Ấn Độ giáo chiếm ưu thế trên những quần hòn đảo như Bali. Cơ đốc giáo cũng chiếm ưu thế ở phần còn sót lại của Philippines, New Guinea, Flores và Timor. Nhiều người theo đạo Hindu cũng hoàn toàn có thể được tìm thấy trên khắp Khu vực Đông Nam Á ở Singapore, Malaysia, v.v. Garuda, phượng hoàng là vật cưỡi (vahanam) của thần Vishnu, là hình tượng vương quốc ở cả Thái Lan và Indonesia; ở Philippines, hình ảnh Garuda bằng vàng đã được tìm thấy trên Palawan; Hình ảnh vàng của những vị thần và nữ thần Hindu khác cũng khá được tìm thấy trên hòn đảo Mindanao. Ấn Độ giáo Bali hơi khác với Ấn Độ giáo được thực hành thực tiễn ở những nơi khác, vì thuyết vật linh và văn hóa truyền thống địa phương được phối hợp lại. Người theo đạo Thiên chúa cũng xuất hiện trên khắp Khu vực Đông Nam Á; họ chiếm hầu hết ở Đông Timor và Philippines, vương quốc có số người theo Cơ đốc giáo lớn số 1 châu Á. Ngoài ra, cũng luôn có thể có những thực hành thực tiễn tôn giáo bộ lạc lâu lăm hơn ở những vùng xa xôi của Sarawak ở Đông Malaysia, Tây Nguyên Philippines và Papua ở miền đông Indonesia. Ở Miến Điện, Sakka (Indra) được tôn kính như một Nat. Ở Việt Nam, phân nhánh Phật giáo Đại thừa rất phổ cập, chịu ràng buộc của thuyết vật linh bản địa nhưng chú trọng tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên.





Thành phần tôn giáo của mỗi vương quốc như sau: Một số giá trị được lấy từ CIA World Factbook:[137]




Quốc gia




Tôn giáo

Andaman and Nicobar Islands




Ấn Độ giáo (69%), Thiên chúa giáo, Hồi giáo, Sikhism và khác

Brunei




Hồi giáo (81%), Phật giáo, Thiên chúa giáo, khác (tín ngưỡng bản địa v.v…)

Campuchia




Phật giáo (97%), Hồi giáo, Thiên chúa giáo, thuyết vật linh, khác

Đông Timor




Công giáo Roma (97%), Tin Lành, Hồi giáo, Ấn Độ giáo, Phật giáo

Indonesia




Hồi giáo (86.7%), Tin Lành (7.6%), Công giáo Roma (3.12%), Ấn Độ giáo (1.74%), Phật giáo(0.77%), Nho giáo (0.03%), khác(0.4%)[138][139]Lào




Phật giáo (67%), thuyết vật linh, Thiên chúa giáo, khác

Malaysia




Hồi giáo (61.3%), Phật giáo, Thiên chúa giáo, Ấn Độ giáo, thuyết vật linh

Myanmar (Burma)




Phật giáo (89%), Hồi giáo, Thiên chúa giáo, Ấn Độ giáo, thuyết vật linh, khác

Philippines




Công giáo Roma (80.6%), Hồi giáo (6.9%-11%),[140] Evangelical (2.7%), Iglesia ni Cristo (Church of Christ) (2.4%), Tin lành khác (3.8%), Phật giáo (0.05%-2%),[141] thuyết vật linh (0.2%-1.25%), khác (1.9%)[142]Singapore




Phật giáo, Thiên chúa giáo, Hồi giáo, Lão giáo, Ấn Độ giáo, khác

Thái Lan




Phật giáo (93.5%), Hồi giáo (5.4%), Thiên chúa giáo (1.13%), Ấn Độ giáo (0.02%), khác (0.003%)

Việt Nam




Tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên (45.3%), Phật giáo (16.4%), Thiên chúa giáo (8.2%), khác (0.4%), không tôn giáo (29.6%)[143]




Ngôn ngữ




Mỗi ngôn từ đều bị ảnh hưởng bởi áp lực đè nén văn hóa truyền thống do thương mại, nhập cư và quy trình thuộc địa hóa trong lịch sử. Có gần 800 ngôn từ bản địa trong khu vực này.





Thành phần ngôn từ cho từng vương quốc như sau (với những ngôn từ chính thức được in đậm):





Quốc gia/Vùng

Ngôn ngữ

Andaman and Nicobar Islands




Tiếng Bengali, tiếng Hindi, tiếng Anh, Tamil, Telugu, Malayalam, Shompen, A-Pucikwar, Aka-Jeru, Aka-Bea, Aka-Bo, Aka-Cari, Aka-Kede, Aka-Kol, Aka-Kora, Aka-Bale, Jangil, Jarawa, Oko-Juwoi, Önge, Sentinelese, Camorta, Car, Chaura, Katchal, Nancowry, Southern Nicobarese, Teressa

Brunei




Tiếng Malay, tiếng Anh, Indonesia, Trung Quốc, Tamil and indigenous Bornean dialects (Iban, Murutic language, Lun Bawang,)[144]Cambodia




Tiếng Khmer, tiếng Anh, Pháp, Triều Châu, Việt, Cham, Phổ thông, khác[145]East Timor




Tetum, Bồ Đào Nha, Mambae, Makasae, Tukudede, Bunak, Galoli, Kemak, Fataluku, Baikeno, khác[146]Indonesia




Indonesia, Javanese, Sundanese, Batak, Minangkabau, Buginese, Banjar, Papuan, Dayak, Acehnese, Ambonese Balinese, Betawi, Madurese, Musi, Manado, Sasak, Makassarese, Batak Dairi, Karo, Mandailing, Jambi Malay, Mongondow, Gorontalo, Ngaju, Kenyah, Nias, North Moluccan, Uab Meto, Bima, Manggarai, Toraja-Sa’dan, Komering, Tetum, Rejang, Muna, Sumbawa, Bangka Malay, Osing, Gayo, Bungku-Tolaki languages, Moronene, Bungku, Bahonsuai, Kulisusu, Wawonii, Mori Bawah, Mori Atas, Padoe, Tomadino, Lewotobi, Tae’, Mongondow, Lampung, Tolaki, Ma’anyan, Simeulue, Gayo, Buginese, Mandar, Minahasan, Enggano, Ternate, Tidore, Mairasi, East Cenderawasih Language, Lakes Plain Languages, Tor-Kwerba, Nimboran, Skou/Sko, Border languages, Senagi, Pauwasi, Mandarin, Hokkien, Cantonese, Hakka, Teochew, Tamil, Punjabi, Bengali, and Arabic.




Indonesia has over 700 languages in over 17,000 islands across the archipelago, making Indonesia the second most linguistically diverse country on the planet,[147] slightly behind Papua New Guinea. The official language of Indonesia is Indonesian (Bahasa Indonesia), widely used in educational, political, economic, and other formal situations. In daily activities and informal situations, most Indonesians speak in their local language(s). For more details, see: Languages of Indonesia.





Laos




Lao, Thai, Việt, Hmong, Miao, Mien, Dao, Shan and khác[148]Malaysia




Malaysian, English, Mandarin, Indonesian, Tamil, Kedah Malay, Sabah Malay, Brunei Malay, Kelantan Malay, Pahang Malay, Acehnese, Javanese, Minangkabau, Banjar, Buginese, Tagalog, Hakka, Cantonese, Hokkien, Teochew, Fuzhounese, Telugu, Bengali, Punjabi, Hindi, Sinhala, Malayalam, Arabic, Brunei Bisaya, Okolod, Kota Marudu Talantang, Kelabit, Lotud, Terengganu Malay, Semelai, Thai, Iban, Kadazan, Dusun, Kristang, Bajau, Jakun, Mah Meri, Batek, Melanau, Semai, Temuan, Lun Bawang, Temiar, Penan, Tausug, Iranun, Lundayeh/Lun Bawang, and khác[149] see: Languages of Malaysia

Myanmar (Burma)




Burmese, Shan, Kayin(Karen), Rakhine, Kachin, Chin, Mon, Kayah, Trung Quốc and other ethnic languages.[150]Philippines




Filipino (Tagalog), English, Bisayan languages (Aklanon, Cebuano, Kinaray-a, Capiznon, Hiligaynon, Waray, Masbateño, Romblomanon, Cuyonon, Surigaonon, Butuanon, Tausug), Ivatan, Ilocano, Ibanag, Pangasinan, Kapampangan, Bicolano, Sama-Bajaw, Maguindanao, Maranao, Chavacano




The Philippines has more than a hundred native languages, most without official recognition from the national government. Spanish and Arabic are on a voluntary and optional basis. Malay (Bahasa Malaysia, Bahasa Indonesia), Mandarin, Lan-nang (Hokkien), Cantonese, Hakka, Japanese and Korean are also spoken in the Philippines due to immigration, geographic proximity and historical ties. See: Languages of the Philippines





Singapore




English, Malay, Mandarin Chinese, Tamil, Hokkien, Teochew, Cantonese, Hakka, Telugu, Malayalam, Punjabi, Hindi, Sinhala, Javanese, Balinese, Singlish creole and khác

Thailand




Thai, Isan, Northern Khmer, Malay, Karen, Hmong, Teochew, Minnan, Hakka, Yuehai, Burmese, Mien, Tamil, Bengali, Urdu, Arabic, Shan, Lue, Phutai, Mon and khác[151]Vietnam




Tiếng Việt, Tiếng Khơ-me, Cantonese, Tiếng H-mông, Tai, Tiếng Chăm and khác[152]




Văn hóa




Chùa Bạc, Campuchia




Văn hóa ở Khu vực Đông Nam Á rất phong phú: ở Khu vực Đông Nam Á lục địa, văn hóa truyền thống là yếu tố trộn lẫn của những nền văn hóa truyền thống cổ truyền Miến Điện, Campuchia, Lào, Thái Lan ( Ấn Độ ) và Việt Nam ( Trung Quốc ). Trong khi ở Indonesia, Philippines, Singapore và Malaysia, văn hóa truyền thống là yếu tố trộn lẫn của những nền văn hóa truyền thống cổ truyền Austronesian, Ấn Độ, Hồi giáo, phương Tây và Trung Quốc bản địa. Ngoài ra, Brunei đã và đang cho toàn bộ chúng ta biết ảnh hưởng mạnh mẽ và tự tin từ Ả Rập. Việt Nam và Singapore đã cho toàn bộ chúng ta biết ảnh hưởng của Trung Quốc nhiều hơn nữa[153] ở đoạn Singapore, tuy nhiên là một vương quốc Khu vực Đông Nam Á về mặt địa lý, là nơi sinh sống của quá nhiều người Hoa và Việt Nam nằm trong vùng ảnh hưởng của Trung Quốc trong phần lớn lịch sử của tớ. Ảnh hưởng của Ấn Độ ở Singapore chỉ rõ ràng qua những người dân Tamil di cư,[154], ở một mức độ nào đó, ảnh hưởng đến ẩm thực của Singapore. Trong suốt lịch sử của Việt Nam, vương quốc này sẽ không còn còn ảnh hưởng trực tiếp từ Ấn Độ – chỉ thông qua tiếp xúc với những dân tộc bản địa Thái, Khmer và Chăm. Hơn nữa, Việt Nam cũng khá được xếp vào khu vực văn hóa truyền thống Đông Á cùng với Trung Quốc, Nước Hàn và Nhật Bản do một lượng lớn ảnh hưởng của Trung Quốc trong văn hóa truyền thống và lối sống của tớ.





Ruộng lúa Việt Nam




Nông nghiệp trồng lúa nước đã tồn tại ở Khu vực Đông Nam Á trong nhiều thiên niên kỷ, trên phạm vi toàn tiểu vùng. Một số ví dụ ấn tượng về những cánh đồng lúa này nằm trong Ruộng bậc thang Banaue ở vùng núi Luzon ở Philippines. Việc bảo dưỡng những cánh đồng này rất tốn công sức của con người. Các cánh đồng lúa rất thích phù thích hợp với khí hậu gió mùa của vùng này.





Nhà sàn xuất hiện ở khắp Khu vực Đông Nam Á, từ Thái Lan và Việt Nam đến Borneo, đến Luzon ở Philippines, đến Papua New Guinea. Khu vực này còn có kỹ thuật gia công sắt kẽm kim loại phong phú, nhất là ở Indonesia. Việc này gồm có vũ khí, gồm có như kris đặc biệt quan trọng và nhạc cụ, ví như gamelan.





Ảnh hưởng




Những ảnh hưởng văn hóa truyền thống chính của khu vực tới từ sự phối hợp giữa Hồi giáo, Ấn Độ và Trung Quốc. Ảnh hưởng văn hóa truyền thống phong phú rõ rệt ở Philippines, nhất là bắt nguồn từ thời kỳ cai trị của Tây Ban Nha và Mỹ, tiếp xúc với những nền văn hóa truyền thống cổ truyền chịu ràng buộc của Ấn Độ, và thời kỳ giao thương mua và bán của Trung Quốc và Nhật Bản.





Theo quy luật, những dân tộc bản địa ăn bằng ngón tay có nhiều kĩ năng bị ảnh hưởng bởi văn hóa truyền thống của Ấn Độ, ví dụ, hơn là văn hóa truyền thống của Trung Quốc, vốn ăn bằng đũa; trà với tư cách là một loại đồ uống, hoàn toàn có thể được tìm thấy trên khắp vùng này. Nước mắm tuy là đặc trưng của vùng này nhưng mỗi nước lại sở hữu những khác lạ.





Nghệ thuật




Biểu diễn múa rối Miến Điện




Nghệ thuật của Khu vực Đông Nam Á có mối liên hệ với nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp của những khu vực khác. Khiêu vũ ở hầu hết những nước Khu vực Đông Nam Á gồm có hoạt động và sinh hoạt giải trí của bàn tay cũng như bàn chân, để thể hiện cảm xúc của điệu nhảy và ý nghĩa của câu truyện mà nữ diễn viên ballet sẽ kể cho người theo dõi. Hầu hết những nước Khu vực Đông Nam Á gia nhập vũ điệu vào cung đình của tớ; đặc biệt quan trọng, ballet hoàng gia Campuchia trình diễn vào thời điểm đầu thế kỷ thứ 7 trước cung đình Đế chế Khmer, nơi chịu ràng buộc lớn của Ấn Độ giáo Ấn Độ. Điệu múa Apsara, nổi tiếng với cử động tay và chân mạnh mẽ và tự tin, là một ví dụ tuyệt vời về điệu múa hình tượng của đạo Hindu.





Múa rối và kịch bóng cũng là một hình thức vui chơi rất được quan tâm trong những thế kỷ trước, một hình thức nổi tiếng là Wayang tới từ Indonesia. Nghệ thuật và văn học ở một số trong những vùng Khu vực Đông Nam Á chịu ràng buộc khá lớn từ Ấn Độ giáo, vốn đã được truyền tới từ nhiều thế kỷ trước. Indonesia, tuy nhiên cải sang đạo Hồi, nơi phản đối một số trong những hình thức nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp, nhưng vẫn giữ nhiều hình thức thực hành thực tiễn, văn hóa truyền thống, nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp và văn học chịu ràng buộc của Ấn Độ giáo. Một ví dụ là Wayang Kulit (Múa rối bóng) và văn học như Ramayana. Show diễn kulit wayang đã được UNESCO công nhận vào trong ngày 7 tháng 11 năm 2003, là Kiệt tác di sản truyền khẩu và phi vật thể của quả đât.





Ballet Hoàng gia Campuchia (Paris, Pháp 2010)




Người ta đã chỉ ra rằng nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp cổ xưa của người Khmer và Indonesia quan tâm đến việc miêu tả môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường của những vị thần, nhưng riêng với tâm thức Khu vực Đông Nam Á, môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường của những vị thần là môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường của chính những dân tộc bản địa vui tươi, trần thế, nhưng có tính thần thánh. Người Thái, gia nhập muộn vào Khu vực Đông Nam Á, mang theo một số trong những truyền thống cuội nguồn nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp của Trung Quốc, nhưng họ sớm vô hiệu chúng để ủng hộ truyền thống cuội nguồn Khmer và Môn, và tín hiệu duy nhất về sự việc tiếp xúc sớm hơn của tớ với nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp Trung Quốc là phong thái của những ngôi chùa của tớ, nhất là mái nhà kiểu thon nhọn, và đồ sơn mài của tớ.





Âm nhạc




Angklung là một siêu phẩm di sản truyền khẩu và phi vật thể của quả đât




Âm nhạc truyền thống cuội nguồn ở Khu vực Đông Nam Á cũng phong phú như nhiều bộ tộc và văn hóa truyền thống của nó. Các phong thái chính của âm nhạc truyền thống cuội nguồn hoàn toàn có thể thấy: Âm nhạc cung đình, âm nhạc dân gian, phong thái âm nhạc của những dân tộc bản địa nhỏ hơn và âm nhạc chịu ràng buộc của những thể loại bên phía ngoài vùng địa lý.





Trong những thể loại cung đình và dân gian, dàn nhạc cồng chiêng chiếm hầu hết (trừ những vùng miền xuôi của Việt Nam). Dàn nhạc Gamelan và Angklung từ Indonesia, hòa tấu Piphat / Pinpeat của Thái Lan và Campuchia và hòa tấu Kulintang của miền nam Philippines, Borneo, Sulawesi và Timor là ba phong thái âm nhạc riêng không liên quan gì đến nhau chính đã ảnh hưởng đến những phong thái âm nhạc truyền thống cuội nguồn khác trong khu vực. Nhạc cụ dây cũng rất phổ cập.





Vào ngày 18 tháng 11 năm 2010, UNESCO đã chính thức công nhận angklung là Kiệt tác di sản truyền khẩu và phi vật thể của quả đât, đồng thời khuyến khích người dân và chính phủ nước nhà Indonesia bảo vệ, truyền tải, tiếp thị màn biểu diễn và khuyến khích nghề thủ công của nghề làm angklung.





Chữ viết




Bản thảo tiếng Thái từ trước lúc có khối mạng lưới hệ thống chữ viết thế kỷ 19




Lịch sử Khu vực Đông Nam Á đã dẫn đến vô số tác giả rất khác nhau, từ cả trong và ngoài nước viết về khu vực này.





Ban đầu, người Ấn Độ là những người dân thầy thứ nhất dạy cho dân cư bản địa về chữ viết. Điều này được thể hiện qua những hình thức chữ viết Brahmic xuất hiện trong khu vực như chữ viết Bali được thể hiện trên lá cọ chẻ được gọi là lontar (xem hình bên trái – phóng to hình ảnh để thấy chữ viết ở mặt phẳng, và trang trí ở mặt kia).





Các chữ viết tiếng Bali và tiếng Latinh tại một ngôi đền Hindu ở Bali




Hình thức chữ viết này đã tồn tại lâu lăm trước lúc ý tưởng sáng tạo ra giấy vào lúc chừng năm 100 ở Trung Quốc. Lưu ý mỗi phần lá cọ chỉ có vài dòng, được viết theo chiều dọc của lá và được buộc bằng sợi xe với những phần khác. Phần bên phía ngoài chữ được trang trí. Các bảng vần âm của Khu vực Đông Nam Á có Xu thế là abugida, cho tới lúc người châu Âu đến, họ sử dụng những từ cũng kết thúc bằng phụ âm chứ không riêng gì có nguyên âm. Các hình thức tài liệu chính thức khác, không sử dụng giấy, gồm có những cuộn giấy đồng Java. Vật liệu này tỏ ra bền hơn giấy trong khí hậu nhiệt đới gió mùa của Khu vực Đông Nam Á.





Tại Malaysia, Brunei và Singapore, ngôn từ Mã Lai lúc bấy giờ thường được viết bằng khối mạng lưới hệ thống chữ Latinh. Hiện tượng tương tự cũng luôn có thể có ở tiếng Indonesia, tuy nhiên những tiêu chuẩn chính tả rất khác nhau được sử dụng (ví dụ: ‘Teksi’ trong tiếng Mã Lai và ‘Taksi’ trong tiếng Indonesia để chỉ ‘Taxi’).





Việc sử dụng chữ Hán, trong quá khứ và hiện tại, chỉ rõ ràng ở Việt Nam và mới gần đấy là Singapore và Malaysia. Việc sử dụng chữ Hán ở Việt Nam có từ khoảng chừng năm 111 TCN khi vương quốc này bị người Trung Quốc đô hộ. Một phiên bản chữ Việt gọi là chữ Nôm sử dụng Chữ Hán đã sửa đổi để diễn tả ngôn từ tiếng Việt. Cả chữ Hán và chữ Nôm đều được người Việt sử dụng cho tới thời điểm đầu thế kỷ 20.





Tuy nhiên, việc sử dụng chữ viết Trung Quốc đã biết thành suy giảm, nhất là ở Singapore và Malaysia do những thế hệ trẻ đang ủng hộ khối mạng lưới hệ thống chữ viết Latinh.





Tự nhiên ảnh hưởng đến khu vực




Rau Nhái, một loại hoa dại mọc thật nhiều ở Việt Nam và Indonesia.




Phải nói rằng gió mùa không riêng gì có đem lại thuận tiện cho con người mà còn là một những yếu tố tự nhiên tác động và tạo ra sự thất thường cho khí hậu trong vùng, với biên độ không lớn lắm. Mưa nhiệt đới gió mùa trên địa phận tự nhiên của khu vực tạo ra những vùng nhỏ, xen kẽ giữa rừng nhiệt đới gió mùa, đồi núi, bờ biển, và đồng bằng, tạo ra những cảnh sắc phong phú. Thực tế đó làm cho Khu vực Đông Nam Á thiếu những không khí rộng cho việc tăng trưởng kinh tế tài chính – xã hội trên quy mô lớn, thiếu những Đk tự nhiên cho việc tăng trưởng những kĩ thuật tinh xảo, phức tạp. Ở đây không còn những đồng bằng to lớn như vùng châu thổ sông Ấn, sông Hằng hay Hoàng Hà; cũng không còn những đồng cỏ mênh mông như vùng thảo nguyên. Không gian sống sót ở đây tuy nhỏ hẹp nhưng lại rất phong phú, phong phú. Con người hoàn toàn có thể khai thác ở vạn vật thiên nhiên đủ loại thức ăn để sống sót. Vì thế có người gọi Khu vực Đông Nam Á là khu vực khai thác thức ăn theo nghĩa rộng. Những Đk đó rất thuận tiện cho môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường con người trong buổi đầu, nhưng không khỏi ảnh hưởng nhất định đến việc tăng trưởng của một nền sản xuất lớn, tạo ra một khối lượng thành phầm lớn trong những quy trình tăng trưởng sau này của khu vực. Đồng thời, sự phong phú, xen kẽ của những địa phận sinh tụ nhỏ trong văn hóa truyền thống tộc người của toàn bộ vùng và trong mọi vương quốc.





Do Đk địa lý của tớ, Khu vực Đông Nam Á chịu ràng buộc hầu hết của gió mùa, tạo ra hai muà tương đối rõ rệt: mùa khô lạnh, mát và mùa mưa tương đối nóng và ẩm. Vì thế, Khu vực Đông Nam Á còn được gọi là khu vực “Châu Á gió mùa”. Nếu theo khái niệm này thì ranh giới địa lý khu vực Khu vực Đông Nam Á còn gồm có cả miền Nam Trường Giang và vùng Đông Bắc của Ấn Độ nữa. Chính gió mùa và khí hậu biển làm cho khí hậu vùng Khu vực Đông Nam Á đáng lẽ trở nên khô cằn như một số trong những khu vực lục địa khác có cùng vĩ độ[155] đã trở nên xanh tốt và trù phú với những đô thị đông đúc và thịnh vượng như Kuala Lumpur, Singapore, Jakarta… Gió mùa kèm theo những lượng mưa nhiệt đới gió mùa đã phục vụ đủ nước cho con người tiêu dùng trong đời sống và sản xuất hằng năm, tạo ra những cánh rừng nhiệt đới gió mùa phong phú về thảo mộc và chim muông. Khu vực Đông Nam Á từ lâu đang trở thành quê nhà của những cây gia vị, cây hương liệu đặc trưng như hồ tiêu, sa nhân, đậu khấu, hồi, quế, trầm hương… và cây lương thực đặc trưng là lúa nước.





Các thống kê




Dân số quá khứ và trong tương lai (cty: người)

Hạng

Quốc gia

Diện tích (km2)

1950

2000

2022

2050

2100

1

Indonesia

1.904.569

82.979.000

166.070.000

271.080.000

327.000.000

356.000.000

2

Philippines

342.353

24.336.000

61.600.000

109.181.000

154.381.000

167.300.000

3

Việt Nam

331.212

25.000.000

80.285.000

98.156.000

112.783.000

125.000.000

4

Thái Lan

513.120

23.342.999

51.759.000

68.978.000

66.064.000

64.800.000

5

Myanmar

676.000

21.050.000

36.766.000

59.126.000

70.600.000

56.511.000

6

Malaysia

329.847

7.312.000

15.650.000

32.653.000

42.929.000

51.000.000

7

Campuchia

181.035

5.211.000

9.368.000

16.927.000

22.400.000

56.511.000

8

Lào

236.800

2.078.000

4.211.000

7.448.000

10.900.000

23.800.000

9

Singapore

824

1.123.000

3.048.000

6.210.000

8.610.000

9.210.000

10

Đông Timor

14.874

473.000

740.000

1.400.000

2.192.000

2.990.000

11

Brunei

5.765

45.000

254.000

465.000

639.000

721.000

Tổng cộng

4.536.397

192.949.000

429.751.000

671.624.000

818.498.000

‘




[156]




Cơ quan lập pháp




Bài rõ ràng: Danh sách những vương quốc theo cơ quan lập pháp




Cơ quan lập pháp tại những vương quốc Khu vực Đông Nam Á được tổ chức triển khai theo 2 khối mạng lưới hệ thống: Hệ thống lưỡng viện gồm những vương quốc: Thái Lan, Campuchia, Myanmar, Malaysia, Indonesia và Philippines. Hệ thống đơn viện gồm những vương quốc: Việt Nam, Lào, Singapore, Brunei và Đông Timor. Quốc hội Indonesia sẽ là nghị viện có số đại biểu đông nhất Khu vực Đông Nam Á, với 692 thành viên (132 ở thượng viện và 560 ở hạ viện). Quốc hội Brunei có số thành viên tối thiểu, chỉ có 36 nghị sĩ.





STT

Quốc gia

Tổng số ghế

Số ghế thượng viện

Số ghế hạ viện

Tuổi bầu cử

Đứng đầu Quốc hội

Nhiệm kỳ

1

Campuchia

184 ghế

61 ghế

123 ghế

18 tuổi trở lên

Chủ tịch Thượng viện và Chủ tịch Hạ viện

5 năm tại Thượng viện và 5 năm tại Hạ viện

2

Thái Lan

650 ghế

150 ghế

500 ghế

18 tuổi trở lên

Phát ngôn viên Thượng viện và Phát ngôn viên Hạ viện

5 năm tại Thượng viện và 5 năm tại Hạ viện

3

Myanmar

664 ghế

224 ghế

440 ghế

18 tuổi trở lên

Chủ tịch Thượng viện và Phát ngôn viên Hạ viện

5 năm tại Thượng viện và 5 năm tại Hạ viện

4

Malaysia

292 ghế

70 ghế

222 ghế

21 tuổi trở lên

Chủ tịch Thượng viện và quản trị Hạ viện

3 năm tại Thượng viện và 5 năm tại Hạ viện

5

Indonesia

692 ghế

132 ghế

560 ghế

17 tuổi trở lên

Chủ tịch Thượng viện và Chủ tịch Hạ viện

5 năm tại Thượng viện và 5 năm tại Hạ viện

6

Philippines

310 ghế

24 ghế

286 ghế

18 tuổi trở lên

Chủ tịch Thượng viện và Chủ tịch Hạ viện

6 năm tại Thượng viện và 3 năm tại Hạ viện

7

Việt Nam

498 ghế

Không chia viện

Không chia viện

18 tuổi trở lên

Chủ tịch Quốc hội

5 năm

8

Lào

115 ghế

Không chia viện

Không chia viện

18 tuổi trở lên

Chủ tịch Quốc hội

5 năm

9

Singapore

99 ghế

Không chia viện

Không chia viện

21 tuổi trở lên

Phát ngôn viên Quốc hội

5 năm

10

Brunei

36 ghế

Không chia viện

Không chia viện

18 tuổi trở lên

Chủ tịch Quốc hội

Không cố định và thắt chặt

11

Đông Timor

65 ghế

Không chia viện

Không chia viện

17 tuổi trở lên

Chủ tịch Quốc hội

5 năm

Quốc gia




Dân số (2022)[157]

Ngôn ngữ




Tôn giáo




Sắc tộc

Brunei




439,000




Tiếng Mã Lai Brunei




Hồi giáo




Người Mã Lai

Campuchia




16,728,000




Tiếng Khmer




Phật




Người Khmer

Đông Timor




1,321,000




Tiếng Tetum, Tiếng Bồ Đào Nha




Cơ Đốc giáo (Công giáo)




Người Timor

Indonesia




273,623,000




Tiếng Indonesia, Tiếng Java




Hồi giáo




Người Indonesia

Lào




7,276,000




Tiếng Lào




Phật




Người Lào

Malaysia




32,366,000




Tiếng Mã Lai




Hồi giáo




Người Mã Lai

Myanmar




54,409,000




Tiếng Miến Điện




Phật




Người Miến Điện

Philippines




109,000,000




Tiếng Filipino




Cơ Đốc giáo (Công giáo)




Người Filipino

Singapore




5,900,000




Tiếng Hoa, Mã Lai, Tamil, Khác




Phật, Hồi giáo, Cơ Đốc giáo, Hindu, Tín ngưỡng




Người Hoa, Mã Lai, Tamil, Khác

Thái Lan




70,780,000




Tiếng Thái




Phật




Người Thái

Việt Nam




96,339,000




Tiếng Việt




Tín ngưỡng, Phật




Người Việt

Tổng cộng




668.180.000




Tiếng Indonesia, Java, Filipino, Việt, Thái, Miến Điện, Mã Lai, Khmer, Lào




Hồi giáo, Phật, Cơ Đốc giáo




Người Indonesia, Java, Filipino, Việt, Thái, Miến Điện, Mã Lai, Khmer, Lào




Đặc điểm xã hội




Khu vực Đông Nam Á có những biển, vịnh biển ăn vào đất liền, tạo Đk cho những luồng di dân giữa đất liền và những hòn đảo, cho việc giao lưu văn hóa truyền thống Một trong những vương quốc, những dân tộc bản địa. Người Khu vực Đông Nam Á có nhiều nét tương đương trong sinh hoạt, sản xuất, như cùng trồng lúa nước, dùng trâu bò làm sức kéo, dùng gạo làm nguồn lương thực chính… Tuy vậy mỗi nước vẫn vẫn đang còn những phong tục, tập quán, tín ngưỡng riêng tạo ra sự phong phú trong văn hóa truyền thống của toàn bộ vùng. Ví dụ sự phong phú về tín ngưỡng: không ít người Malaysia, Indonesia theo đạo Hồi; người Myanmar, Thái Lan, Campuchia và Lào theo đạo Phật; ở Philippines, đạo Ki-tô và đạo Hồi có số người theo đông nhất. Ở Việt Nam cùng với đạo Phật, đạo Ki-tô, người dân còn tồn tại những tín ngưỡng địa phương.





Vị trí cầu nối và nguồn tài nguyên giàu sang của Đông nam Á đã thu hút sự để ý quan tâm của những nước đế quốc. Cho tới trước trận chiến tranh toàn thế giới thứ hai, ba nước Campuchia, Lào, Việt Nam bị đế quốc Pháp xâm chiếm; Myanmar, Malaysia trở thành thuộc địa của Anh; Indonesia là thuộc địa của Hà Lan; Philippines bị Tây Ban Nha và tiếp theo đó Hoa Kỳ chiếm đóng. Ngoại lệ, Thái Lan giữ được nền độc lập nhưng lệ thuộc phương Tây nhiều mặt. Trong trận chiến tranh toàn thế giới thứ hai, hầu hết những nước Khu vực Đông Nam Á bị phát xít Nhật xâm chiếm. Sau trận chiến tranh toàn thế giới thứ hai, những nước đã lần lượt giành lại được độc lập. Hiện nay hầu hết những vương quốc trong khu vực theo chính sách cộng hòa, bên gần đó là một số trong những vương quốc theo chính thể quân chủ lập hiến. Các nước trong khu vực đều mong ước hợp tác tăng trưởng. Các nước Khu vực Đông Nam Á có những nét tương đương trong nền văn hóa truyền thống cổ truyền đậm đà bản sắc dân tộc bản địa, trong lịch sử đấu tranh giành độc lập và đang cùng nhau xây dựng quan hệ hợp tác toàn vẹn và tổng thể, cùng nhau tăng trưởng giang sơn và khu vực.





Xem thêm




Wikimedia Commons có thêm hình ảnh và phương tiện đi lại truyền tải về Khu vực Đông Nam Á.



• Lịch sử Khu vực Đông Nam Á


• Thương Hội những vương quốc Khu vực Đông Nam Á


• Các vương quốc Khu vực Đông Nam Á



Ghi chú



• ^ The great temple complex Prambanan in Indonesia exhibit a number of similarities with the South Indian architecture.[87]
  



Tham khảo



• ^ “World Population prospects Population division”. population.un.org. Ban Kinh tế và Xã hội Liên Hợp Quốc, Population Division. Truy cập ngày 9 tháng 11 năm 2022.
  


• ^ “Overall total population” World Population Prospects: The 2022 Revision (xslx). population.un.org (custom data acquired via website). Ban Kinh tế và Xã hội Liên Hợp Quốc, Population Division. Truy cập ngày 9 tháng 11 năm 2022.
  


• ^ ASEAN Community in Figures (ACIF) 2013 (PDF) (ấn bản 6). Jakarta: ASEAN. tháng 2 năm 2014. tr.1. ISBN978-602-7643-73-4. Bản gốc (PDF) tàng trữ ngày 4 tháng 9 năm 2015. Truy cập ngày 9 tháng 5 năm 2015.
  


• ^ a b Lỗi chú thích: Thẻ <ref> sai; không còn nội dung trong thẻ ref mang tên IMF


• ^ Klaus Kästle (10 tháng 9 năm trước đó đó). Map of Southeast Asia Region. Nations Online Project. One World Nations Online. Truy cập ngày 10 tháng 9 năm trước đó đó. Southeast Asia is a vast subregion of Asia, roughly described as geographically situated east of the Indian subcontinent, south of China, and northwest of Australia. The region is located between the Indian Ocean and the Bay of Bengal in the west, the Philippine Sea, the South China Sea, and the Pacific Ocean in the east.
  


• ^ Shaffer, Lynda Norene (18 tháng 2 năm 2015). Maritime Southeast Asia to 500 (bằng tiếng Anh). Routledge. ISBN978-1-317-46520-1.
  


• ^ O. W. Wolters. “Lịch sử, văn hoá và khu vực dưới tầm nhìn Khu vực Đông Nam Á”.
  


• ^ Anthony Reid. “Thời đại thương nghiệp của Khu vực Đông Nam Á”.
  


• ^ Chester, Roy (16 tháng 7 năm 2008). Furnace of Creation, Cradle of Destruction: A Journey to the Birthplace of Earthquakes, Volcanoes, and Tsunamis. AMACOM. ISBN978-0-8144-0920-6.
  


• ^ Population of Asia (2022) – Worldometers. www.worldometers.info (bằng tiếng Anh). Truy cập ngày 30 tháng 12 năm 2022.
  


• ^ Zide; Baker, Norman H.; Milton E. (1966). Studies in comparative Austroasiatic linguistics. Foreign Language Study.Quản lý CS1: nhiều tên: list tác giả (link)
  


• ^ ASEAN Member States. ASEAN.
  


• ^ Abe Shinzo xem xét viện trợ một khoản tiền cấp cho Đông Timor, thúc đẩy nó gia nhập ASEAN. http://news.sina.com.cn/. Mạng Sina. 16 tháng 03 năm 2022. Liên kết ngoài trong |website= (trợ giúp)
  


• ^ Wallace, Alfred Russel (1869). The Malay Archipelago. London: Macmillan and Co. tr.1.
  


• ^ Lach; Van Kley, Donald F.; Edwin J (1998). Asia in the Making of Europe, Volume III. Chicago: University of Chicago Press. ISBN9780226467689.Quản lý CS1: nhiều tên: list tác giả (link)
  


• ^ Eliot, Joshua; Bickersteth, Jane; Ballard, Sebastian (1996). Indonesia, Malaysia & Singapore Handbook. Tp New York City: Trade & Trade & Travel Publications.
  


• ^ a b Park; King, Seung-Woo; Victor T. (2013). The Historical Construction of Southeast Asian Studies: Korea and Beyond. Singapore: Institute of Southeast Asian Studies. ISBN9789814414586.Quản lý CS1: nhiều tên: list tác giả (link)
  


• ^ a b Emmerson, Donald K (1984). Southeast Asia: What’s in a Name?. Journal of Southeast Asian Studies. 15 (1): 121. doi:10.1017/S0022463400012182. JSTOR20070562.
  


• ^ South-Eastern Asia Population (LIVE). worldometers/. ngày 6 tháng 2 năm 2022. Bản gốc tàng trữ ngày 19 tháng 8 năm trước đó đó. Truy cập ngày 6 tháng 2 năm 2022.
  


• ^ a b World Economic Outlook Database, October 2022. IMF.org. International Monetary Fund. ngày 15 tháng 10 năm 2022. Truy cập ngày 3 tháng 9 năm 2022.
  


• ^ East Asia/Southeast Asia:: Brunei The World Factbook – Central Intelligence Agency. www.cia.gov. Truy cập ngày 11 tháng 11 năm 2022.
  


• ^ East Asia/Southeast Asia:: Cambodia The World Factbook – Central Intelligence Agency. www.cia.gov. Truy cập ngày 11 tháng 11 năm 2022.
  


• ^ East Asia/Southeast Asia:: Timor-Leste The World Factbook – Central Intelligence Agency. www.cia.gov. Truy cập ngày 11 tháng 11 năm 2022.
  


• ^ East Asia/Southeast Asia:: Indonesia The World Factbook – Central Intelligence Agency. www.cia.gov. Truy cập ngày 11 tháng 11 năm 2022.
  


• ^ East Asia/Southeast Asia:: Laos The World Factbook – Central Intelligence Agency. www.cia.gov. Truy cập ngày 11 tháng 11 năm 2022.
  


• ^ East Asia/Southeast Asia:: Malaysia The World Factbook – Central Intelligence Agency. www.cia.gov. Truy cập ngày 11 tháng 11 năm 2022.
  


• ^ East Asia/Southeast Asia:: Burma The World Factbook – Central Intelligence Agency. www.cia.gov. Truy cập ngày 11 tháng 11 năm 2022.
  


• ^ East Asia/Southeast Asia:: Philippines The World Factbook – Central Intelligence Agency. www.cia.gov. Truy cập ngày 11 tháng 11 năm 2022.
  


• ^ East Asia/Southeast Asia:: Singapore The World Factbook – Central Intelligence Agency. www.cia.gov. Truy cập ngày 11 tháng 11 năm 2022.
  


• ^ East Asia/Southeast Asia:: Thailand The World Factbook – Central Intelligence Agency. www.cia.gov. Truy cập ngày 11 tháng 11 năm 2022.
  


• ^ East Asia/Southeast Asia:: Vietnam The World Factbook – Central Intelligence Agency. www.cia.gov. Truy cập ngày 11 tháng 11 năm 2022.
  


• ^ Population data as per the Indian Census.
  


• ^ a b Christmas Islands. CIA World Factbook. Truy cập ngày 12 tháng 9 năm 2009.
  


• ^ a b Cocos (Keeling) Islands. CIA World Factbook. Truy cập ngày 12 tháng 9 năm 2009.
  


• ^ Southeast Asia. Encyclopædia Britannica.
  


• ^ Baruah, Sanjib (2005). Durable Disorder: Understanding the Politics of Northeast India. Oxford University Press.
  


• ^ Friborg, Bastian (2010). Southeast Asia: Myth or Reality pg 4.
  


• ^ Inoue, Yukiko (2005). Teaching with Educational Technology in the 21st Century: The Case of the Asia-Pacific Region: The Case of the Asia-Pacific Region. Idea Group Inc (IGI). tr.5. ISBN978-1-59140-725-6.
  


• ^ Uỷ ban Người bản địa (ngày 5 tháng 7 năm 2010). Tóm tắt nhóm dân tộc bản địa ngữ hệ Nam Đảo. www.apc.gov.tw. Bản gốc tàng trữ ngày một tháng 7 năm 2011. Truy cập ngày 6 tháng 5 năm trước đó đó.
  


• ^ Mẹ của ngành huyết học ở Đài Loan Lâm Ma Lợi một giọt máu giúp bạn tìm kiếm tổ tiên Lưu trữ 2013-12-23 tại Wayback Machine, Báo mạng Liên hợp, ngày 15 tháng 11 năm 2011.
  


• ^ 85% nhóm người Phúc Kiến – Khách Gia có huyết thống thổ dân Lưu trữ 2012-10-14 tại Wayback Machine, Thời báo Tự do, ngày 18 tháng 11 trong năm 2007.
  


• ^ 台雪山隧道 世界第四東南亞第一長公路隧道. 大紀元. ngày 15 tháng 6 năm 2006. Lưu trữ bản gốc ngày 11 tháng 8 năm 2022. Truy cập ngày 18 tháng 6 năm 2022.
  


• ^ a b Bellwood, Peter (10 tháng bốn năm 2022). First Islanders: Prehistory and Human Migration in Island Southeast Asia (bằng tiếng Anh) (ấn bản 1). Wiley-Blackwell. ISBN978-1-119-25154-5.
  


• ^ Lipson, Mark; Reich, David (tháng bốn năm 2022). A Working Model of the Deep Relationships of Diverse Modern Human Genetic Lineages Outside of Africa. Molecular Biology and Evolution. 34 (4): 889902. doi:10.1093/molbev/msw293. ISSN0737-4038. PMC5400393. PMID28074030.
  


• ^ a b Larena, Maximilian; Sanchez-Quinto, Federico; Sjödin, Per; McKenna, James; Ebeo, Carlo; Reyes, Rebecca; Casel, Ophelia; Huang, Jin-Yuan; Hagada, Kim Pullupul (30 tháng 3 năm 2022). Multiple migrations to the Philippines during the last 50,000 years. Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 118 (13). doi:10.1073/pnas.2026132118. ISSN0027-8424. PMC8020671. PMID33753512.
  


• ^ Kiona N. Smith (11/9/2022) What the worlds oldest figurative drawing reveals about human migration
  


• ^ Morwood, M. J.; Brown, P.; Jatmiko; Sutikna, T.; Wahyu Saptomo, E.; Westaway, K. E.; Rokus Awe Due; Roberts, R. G.; Maeda, T. (13 tháng 10 năm 2005). Further evidence for small-bodied hominins from the Late Pleistocene of Flores, Indonesia. Nature. 437 (7061): 10121017. Bibcode:2005Natur.437.1012M. doi:10.1038/nature04022. PMID16229067.
  


• ^ Carlhoff, Selina; Duli, Akin; Nägele, Kathrin; Nur, Muhammad; Skov, Laurits; Sumantri, Iwan; Oktaviana, Adhi Agus; Hakim, Budianto; Burhan, Basran (tháng 8 năm 2022). Genome of a middle Holocene hunter-gatherer from Wallacea. Nature (bằng tiếng Anh). 596 (7873): 543547. doi:10.1038/s41586-021-03823-6. ISSN1476-4687. PMID34433944. The qpGraph analysis confirmed this branching pattern, with the Leang Panninge individual branching off from the Near Oceanian clade after the Denisovan gene flow, although with the most supported topology indicating around 50% of a basal East Asian component contributing to the Leang Panninge genome (Fig. 3c, Supplementary Figs. 711). |hdl-access= cần |hdl= (trợ giúp)
  


• ^ Bellwood, Peter (1991). The Austronesian Dispersal and the Origin of Languages. Scientific American. 265 (1): 8893. Bibcode:1991SciAm.265a..88B. doi:10.1038/scientificamerican0791-88. JSTOR24936983.
  


• ^ Hill, Adrian V.S.; Serjeantson, Susan W. sửa đổi và biên tập (1989). The Colonization of the Pacific: A Genetic Trail. Research Monographs on Human Population Biology No. 7. Oxford University Press. ISBN978-0-19-857695-2.
  


• ^ Taylor, Jean Gelman (2003). Indonesia: Peoples and Histories. New Haven and London: Yale University Press. tr.57. ISBN978-0-300-10518-6.
  


• ^ Matsumura H, Shinoda KI, Shimanjuntak T, Oktaviana AA, Noerwidi S, Octavianus Sofian H, Prastiningtyas D, Nguyen LC, Kakuda T, Kanzawa-Kiriyama H, Adachi N, Hung HC, Fan X, Wu X, Willis A, Oxenham MF (22 tháng 6 năm 2022). Cranio-morphometric and aDNA corroboration of the Austronesian dispersal model in ancient Island Southeast Asia: Support from Gua Harimau, Indonesia. PLOS ONE. 13 (6): e0198689. Bibcode:2018PLoSO..1398689M. doi:10.1371/journal.pone.0198689. PMC6014653. PMID29933384. Đã bỏ qua tham số không rõ |displayauthors= (gợi ý |display-authors=) (trợ giúp)
  


• ^ a b Hall, Kenneth R. (16 tháng 1 năm 2011). A History of Early Southeast Asia: Maritime Trade and Societal Development, 1001500 (bằng tiếng Anh). Lanham: Rowman & Littlefield Publishers. ISBN978-0-7425-6761-0.
  


• ^ a b Laurence Bergreen, Over the Edge of the World: Magellan’s Terrifying Circumnavigation of the Globe, HarperCollins Publishers, 2003, hardcover 480 pages, ISBN 978-0-06-621173-2
  


• ^ Genetic ‘map’ of Asia’s diversity. BBC News. 11 tháng 12 năm 2009.
  


• ^ Geneticist clarifies role of Proto-Malays in human origin. Malaysiakini (bằng tiếng Anh). 25 tháng 1 thời gian năm 2012. Truy cập ngày 27 tháng 8 năm 2022.
  


• ^ Solheim, Journal of East Asian Archaeology, 2000, 2:12, pp. 273284(12)
  


• ^ Vietnam Tours Lưu trữ 26 tháng bốn 2013 tại Wayback Machine
  


• ^ Nola Cooke, Tana Li, James Anderson The Tongking Gulf Through History Page 46 2011 -“Nishimura actually suggested the Đông Sơn phase belonged in the late metal age, and some other Japanese scholars argued that, contrary to the conventional belief that the Han invasion ended Đông Sơn culture, Đông Sơn artifacts,.
  


• ^ Vietnam Fine Arts Museum 2000 “… the bronze cylindrical jars, drums, Weapons and tools which were sophistically carved and belonged to the World-famous Đông Sơn culture dating from thousands of years; the Sculptures in the round, the ornamental architectural Sculptures.
  


• ^ Jan Gonda, The Indian Religions in Pre-Islamic Indonesia and their survival in Bali, in Handbook of Oriental Studies. Section 3 Southeast Asia, Religions tại Google Books
  


• ^ Ooi, Keat Gin (2004). Southeast Asia: A Historical Encyclopedia, from Angkor Wat to East Timor. ABC-CLIO. ISBN978-1-57607-770-2.
  


• ^ a b Hall, Kenneth R. (2010). A History of Early Southeast Asia: Maritime Trade and Societal Development, 1001500. Rowman & Littlefield Publishers. ISBN978-0-7425-6762-7.
  


• ^ a b Vanaik, Achin (1997). The Furies of Indian Communalism: Religion, Modernity, and Secularization. Verso. ISBN978-1-85984-016-0.
  


• ^ a b Montgomery, Robert L. (2002). The Lopsided Spread of Christianity: Toward an Understanding of the Diffusion of Religions. Greenwood Publishing Group. ISBN978-0-275-97361-2.
  


• ^ Jan Gonda (1975). Handbook of Oriental Studies. Section 3 Southeast Asia, Religions. BRILL Academic. tr.320, 3536, 4951. ISBN978-90-04-04330-5.
  


• ^ Peter Bisschop (2011), Shaivism, Oxford University Press
  


• ^ Steadman, Sharon R. (2022). Archaeology of Religion: Cultures and Their Beliefs in Worldwide Context. Routledge. ISBN978-1-315-43388-2.
  


• ^ Timme, Elke (2005). A Presença Portuguesa nas Ilhas das Moluccas 1511 1605. GRIN Verlag. tr.3. ISBN978-3-638-43208-5.
  


• ^ Church, Peter (2022). A Short History of South-East Asia. John Wiley & Sons. ISBN978-1-119-06249-3.
  


• ^ The Global Religious Landscape 2010.
  


• ^ Global Religious Landscape. The Pew Forum. Truy cập ngày 4 tháng 5 năm 2014.
  


• ^ Roszko, Edyta (1 tháng 3 thời gian năm 2012). From Spiritual Homes to National Shrines: Religious Traditions and Nation-Building in Vietnam. East Asia (bằng tiếng Anh). 29 (1): 2541. CiteSeerX10.1.1.467.6835. doi:10.1007/s12140-011-9156-x. ISSN1096-6838.
  


• ^ Baldick, Julian (15 tháng 6 năm trước đó đó). Ancient Religions of the Austronesian World: From Australasia to Taiwan (bằng tiếng Anh). London: I.B.Tauris. ISBN978-1-78076-366-8.
  


• ^ Hall, Kenneth R. (2010). A History of Early Southeast Asia: Maritime Trade and Societal Development, 1001500. Rowman & Littlefield Publishers. ISBN978-0-7425-6762-7.
  


• ^ Mahbubani, Kishore; Sng, Jeffery (2022). The ASEAN Miracle: A Catalyst for Peace. NUS Press. tr.19. ISBN978-981-4722-49-0.
  


• ^ Postma, Antoon (27 tháng 6 năm 2008). The Laguna Copper-Plate Inscription: Text and Commentary. Philippine Studies. 40 (2): 182203.
  


• ^ Viet Nam social sciences 2002 Page 42 Ủy ban khoa học xã hội Việt Nam 2002 “The first period of cultural disruption and transformation: in and around the first millennium CE (that is, the period of Bac thuoc) all of Southeast Asia shifted into strong cultural exchanges with the outside world, on the one hand with Chinese.
  


• ^ Malik, Preet (2015). My Myanmar Years: A Diplomat’s Account of India’s Relations with the Region. SAGE Publications. tr.28. ISBN978-93-5150-626-3.
  


• ^ Aung-Thwin 2005: 3134
  


• ^ Htin Aung 1967: 1517
  


• ^ Hall, Kenneth R. (16 tháng 1 năm 2011). A History of Early Southeast Asia: Maritime Trade and Societal Development, 1001500 (bằng tiếng Anh). Lanham: Rowman & Littlefield Publishers. ISBN978-0-7425-6761-0.
  


• ^ Iguchi, Masatoshi (2022). Java Essay: The History and Culture of a Southern Country. Troubador Publishing Ltd. tr.116. ISBN978-1-78462-885-7.
  


• ^ Hall, Kenneth R. (16 tháng 1 năm 2011). A History of Early Southeast Asia: Maritime Trade and Societal Development, 1001500 (bằng tiếng Anh). Lanham: Rowman & Littlefield Publishers. ISBN978-0-7425-6761-0.
  


• ^ R. C. Majumdar (1961), “The Overseas Expeditions of King Rājendra Cola”, Artibus Asiae 24 (3/4), pp. 338342, Artibus Asiae Publishers
  


• ^ Mukherjee, Rila (2011). Pelagic Passageways: The Northern Bay of Bengal Before Colonialism. Primus Books. tr.76. ISBN978-93-80607-20-7.
  


• ^ Nilakanta Sastri, K.A. The CōĻas, 1935, p..709.
  


• ^ Evans, Damian (9 tháng bốn năm 2009). A comprehensive archaeological map of the world’s largest preindustrial settlement complex Angkor, Cambodia. PNAS. 104 (36): 1427782. Bibcode:2007PNAS..10414277E. doi:10.1073/pnas.0702525104. PMC1964867. PMID17717084. Đã bỏ qua tham số không rõ |displayauthors= (gợi ý |display-authors=) (trợ giúp)
  


• ^ Kiernan, Ben (2007). Blood and Soil: A World History of Genocide and Extermination from Sparta to Darfur. Yale University Press. tr.110. ISBN978-0-300-13793-4.
  


• ^ Chapuis, Oscar (1995). A history of Vietnam: from Hong Bang to Tu Duc. Greenwood Press. tr.85. ISBN978-0-313-29622-2.
  


• ^ Bulliet, Richard; Crossley, Pamela; Headrick, Daniel; Hirsch, Steven; Johnson, Lyman (2014). The Earth and Its Peoples: A Global History. Cengage Learning. tr.336. ISBN978-1-285-96570-3.
  


• ^ Hardiman, John Percy (1900). Gazetteer of Upper Burma and the Shan States (bằng tiếng Anh). superintendent, Government printing, Burma.
  


• ^ Bernice Koehler Johnson (2009). The Shan: Refugees Without a Camp, an English Teacher in Thailand and Burma. Trinity Matrix Publishing. tr.11. ISBN978-0-9817833-0-7.
  


• ^ Kohn, George Childs (2013). Dictionary of Wars. Taylor & Francis. tr.446. ISBN978-1-135-95501-4.
  


• ^ Whiting, Marvin C. (2002). Imperial Chinese Military History: 8000 BC-1912 AD. iUniverse. tr.408. ISBN978-0-595-22134-9.
  


• ^ Hardiman, John Percy (1900). Gazetteer of Upper Burma and the Shan States. superintendent, Government printing, Burma. ISBN978-0-231-50004-3.
  


• ^ SarDesai, D. R. (2012). Southeast Asia: Past and Present. Avalon Publishing. ISBN978-0-8133-4838-4.
  


• ^ Rao, B. V. History of Asia. Sterling Publishers Pvt. Ltd. ISBN978-81-207-9223-4.
  


• ^ Miksic, John (1999). Ancient History. Indonesian Heritage Series. 1. Archipelago Press / Editions Didier Millet. ISBN978-981-3018-26-6.
  


• ^ Hipsher, Scott (2013). The Private Sector’s Role in Poverty Reduction in Asia. Elsevier. ISBN978-0-85709-449-0.
  


• ^ Federspiel, Howard M. (2007). Sultans, Shamans, and Saints: Islam and Muslims in Southeast Asia. University of Hawaii Press. ISBN978-0-8248-3052-6.
  


• ^ Hardt, Doug (2022). Who Was Muhammad?: An Analysis of the Prophet of Islam in Light of the Bible and the Quran. TEACH Services, Inc. ISBN978-1-4796-0544-6.
  


• ^ Anderson, James (21 tháng 3 năm trước đó đó). Daily Life Through Trade: Buying and Selling in World History. ABC-CLIO. ISBN978-0-313-36325-2.
  


• ^ Ayoub, Mahmoud (2013). Islam: Faith and History. Oneworld Publications. ISBN978-1-78074-452-0.
  


• ^ Wang Ma, Rosey (2003). Chinese Muslims in Malaysia: History and Development. Center for Asia-Pacific Area Studies, Academia Sinica.
  


• ^ a b c Prabhune, Tushar (27 tháng 12 năm 2011). Gujarat helped establish Islam in SE Asia. The Times of India. Ahmedabad.
  


• ^ Baten, Jörg (2022). A History of the Global Economy. From 1500 to the Present. Cambridge University Press. tr.282. ISBN978-1-107-50718-0.
  


• ^ Baten, Jörg (2022). A History of the Global Economy. From 1500 to the Present. Cambridge University Press. tr.286. ISBN978-1-107-50718-0.
  


• ^ Library of Congress, 1992, “Indonesia: World War II and the Struggle For Independence, 194250; The Japanese Occupation, 194245” Access date: 9 February 2007.
  


• ^ John W. Dower War Without Mercy: Race and Power in the Pacific War (1986; Pantheon; ISBN 978-0-394-75172-6)
  


• ^ H. W. Brands, Bound to Empire: The United States and the Philippines: 1890-1990 (1992)
  


• ^ Joseph Chinyong Liow, What does the South China Sea ruling mean, and what’s next?, Brookings Institution (12 July 2022).
  


• ^ Euan Graham, The Hague Tribunal’s South China Sea Ruling: Empty Provocation or Slow-Burning Influence?, Lowy Institute for International Policy (18 August 2022).
  


• ^ Davis, Lee (1992).
  


• ^ a b Overland, Indra et al. (2022) Impact of Climate Change on ASEAN International Affairs: Risk and Opportunity Multiplier, Norwegian Institute of International Affairs (NUPI) and Myanmar Institute of International and Strategic Studies (MISIS).
  


• ^ a b Overland, Indra; Sagbakken, Haakon Fossum; Chan, Hoy-Yen; Merdekawati, Monika; Suryadi, Beni; Utama, Nuki Agya; Vakulchuk, Roman (tháng 12 năm 2022). The ASEAN climate and energy paradox. Energy and Climate Change. 2: 100019. doi:10.1016/j.egycc.2022.100019. |hdl-access= cần |hdl= (trợ giúp)
  


• ^ Climate Change Impacts – South East Asia. Bản gốc tàng trữ ngày 29 tháng 8 năm 2022.
  


• ^ Climate Reality Watch Party 2022. 13 tháng 12 thời gian năm 2012.
  


• ^ Navjot S. Sodhi; Barry W. Brook (2006). Southeast Asian Biodiversity in Crisis. Cambridge University Press. tr.68. ISBN978-0-521-83930-3.
  


• ^ Biodiversity wipeout facing Southeast Asia, New Scientist, 23 July 2003
  


• ^ 2013 Southeast Asian haze#Air Pollution Index readings
  


• ^ Baten, Jörg (2022). A History of the Global Economy. From 1500 to the Present. Cambridge University Press. tr.287. ISBN978-1-107-50718-0.
  


• ^ Murray L Weidenbaum (1 tháng 1 năm 1996). The Bamboo Network: How Expatriate Chinese Entrepreneurs are Creating a New Economic Superpower in Asia. Martin Kessler Books, Free Press. tr.2328. ISBN978-0-684-82289-1.
  


• ^ Murray L Weidenbaum (1 tháng 1 năm 1996). The Bamboo Network: How Expatriate Chinese Entrepreneurs are Creating a New Economic Superpower in Asia. Martin Kessler Books, Free Press. tr.48. ISBN978-0-684-82289-1.
  


• ^ Sean Yoong (27 tháng bốn trong năm 2007). 17 Firms to Build $500M Undersea Cable. International Business Times. Bản gốc tàng trữ ngày 27 tháng 9 trong năm 2007. Truy cập ngày 28 tháng 7 trong năm 2007.
  


• ^ Background overview of The National Seminar on Sustainable Tourism Resource Management Lưu trữ 24 tháng 3 2012 tại Wayback Machine, Phnom Penh, 910 June 2003.
  


• ^ Hitchcock, Michael, et al.
  


• ^ WDI Online
  


• ^ About the G20 (bằng tiếng Anh). G20. Bản gốc tàng trữ ngày 11 tháng 1 năm 2022. Truy cập ngày 27 tháng 1 năm 2022.
  


• ^ Indonesia Datasets – World Economics Outlook (October 2022) (bằng tiếng Anh). IMF. tháng 10 năm 2022. Bản gốc tàng trữ ngày 27 tháng 1 năm 2022. Truy cập ngày 27 tháng 1 năm 2022.
  


• ^ SE Asia Stocks-Jakarta, Manila hit record highs, others firm. Reuters. 27 tháng 9 năm 2010.
  


• ^ Bull Market Lifts PSE Index to Top Rank Among Stock Exchanges in Asia | Manila Bulletin.
  


• ^ World Economic Outlook (December 2022) Nominal GDP per capita. IMF. Truy cập ngày 25 tháng 1 năm 2022.
  


• ^ 5 facts about Catholicism in the Philippines. Pew Research Center (bằng tiếng Anh). Truy cập ngày 5 tháng 7 năm 2022.
  


• ^ Taylor, Jean Gelman (2003). Indonesia: Peoples and Histories. Yale University Press. tr.381. ISBN978-0-300-10518-6.
  


• ^ CNN (11/21/2022) Tribespeople believed to have ‘killed’ 27-year-old missionary who trespassed on the remote island
  


• ^ Field Listing Religions. CIA Factbook. Truy cập ngày 24 tháng 2 trong năm 2007.
  


• ^ Indonesia The World Factbook
  


• ^ Statistik Umat Menurut Agama di Indonesia (bằng tiếng Indonesia). Ministry of Religious Affairs. 15 tháng 5 năm 2022. Bản gốc tàng trữ ngày 3 tháng 9 năm 2022. Truy cập ngày 24 tháng 9 năm 2022.
  


• ^ National Commission on Muslim Filipinos. www.ncmf.gov.ph.
  


• ^ BuddhaNet. World Buddhist Directory Presented by BuddhaNet.Net. buddhanet.info.
  


• ^ 2015 Philippine Statistical Yearbook (PDF). psa.gov.ph. Philippine Statistical Authority. tháng 10 năm 2015. Truy cập ngày 26 tháng 7 năm 2022.
  


• ^ Table: Religious Composition by Country, in Percentages. 18 tháng 12 thời gian năm 2012.
  


• ^ CIA The World Factbook Brunei. Cia.gov. Retrieved on 17 October 2011.
  


• ^ CIA The World Factbook Cambodia. Cia.gov. Retrieved on 17 October 2011.
  


• ^ CIA The World Factbook East Timor. Cia.gov. Retrieved on 17 October 2011.
  


• ^ Top 20 Countries by Number of Languages Spoken. www.vistawide.com. Truy cập ngày 28 tháng 5 năm 2022.
  


• ^ CIA The World Factbook Laos. Cia.gov. Retrieved on 17 October 2011.
  


• ^ CIA The World Factbook Malaysia. Cia.gov. Retrieved on 17 October 2011.
  


• ^ Country: Myanmar (Burma). Joshua Project.
  


• ^ CIA The World Factbook Thailand. Cia.gov. Retrieved on 17 October 2011.
  


• ^ CIA The World Factbook Vietnam. Cia.gov. Retrieved on 17 October 2011.
  


• ^ Introduction to Vietnamese culture (PDF). UNESCO. Truy cập ngày 23 tháng 8 năm 2022.
  


• ^ Periasamy, Makeswary (tháng 10 trong năm 2007). Indian Migration Into Malaya and Singapore During the British Period (PDF). biblioasia. 3 (3): 411. ISSN0219-8126. Bản gốc (PDF) tàng trữ 21 tháng Mười thời gian năm 2012. Truy cập 22 tháng Bảy năm 2014.
  


• ^ lịch sử trung đại toàn thế giới phần phương đông. GS Lương Ninh. trang 9
  


• ^ https://danso.org/dong-nam-a/. |title= trống hay bị thiếu (trợ giúp)
  


• ^ Population of South Eastern Asia – Worldometers.
  



Reply

3

0

Chia sẻ




Chia Sẻ Link Download Hải nước có sản lượng điện cao nhất Đông Nam á là miễn phí




Bạn vừa Read nội dung bài viết Với Một số hướng dẫn một cách rõ ràng hơn về Clip Hải nước có sản lượng điện cao nhất Đông Nam á là tiên tiến và phát triển nhất và ShareLink Tải Hải nước có sản lượng điện cao nhất Đông Nam á là miễn phí.





Hỏi đáp vướng mắc về Hải nước có sản lượng điện cao nhất Đông Nam á là




Nếu sau khi đọc nội dung bài viết Hải nước có sản lượng điện cao nhất Đông Nam á là vẫn chưa hiểu thì hoàn toàn có thể lại Comments ở cuối bài để Admin lý giải và hướng dẫn lại nha

#Hải #nước #có #sản #lượng #điện #cao #nhất #Đông #Nam #là