Kinh Nghiệm về Đặc trưng thi pháp văn học trung đại là gì 2022
Bạn đang tìm kiếm từ khóa Đặc trưng thi pháp văn học trung đại là gì được Cập Nhật vào lúc : 2022-12-03 05:19:09 . Với phương châm chia sẻ Bí kíp Hướng dẫn trong nội dung bài viết một cách Chi Tiết 2022. Nếu sau khi đọc nội dung bài viết vẫn ko hiểu thì hoàn toàn có thể lại Comment ở cuối bài để Ad lý giải và hướng dẫn lại nha.
Thi pháp văn học trung đại việt nam với việc đọc hiểu những tác phẩm văn học trung đại trong nhà trường
- 32 trang
S¸ng kiÕn kinh nghiÖm
PHẦN MỞ ĐẦU
1.1. Lý do chọn đề tài
– Thi pháp là toàn bộ khối mạng lưới hệ thống những hình thức nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp (phương thức: tự
sự, trữ tình, kịch; phương tiện đi lại: ngôn từ, từ vựng, cú pháp, ngữ âm, hình tượng;
thủ pháp: ẩn dụ, hoán dụ, hình tượng) có hiệu suất cao diễn đạt tư tưởng, giá trị
rực rỡ của sáng tác văn học.
Thi pháp nhìn văn học dưới góc nhìn sáng tạo nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp – tức là những yếu tố
tạo ra nét trẻ trung cho văn học. Mà tác phẩm văn học là một sáng tạo thẩm mỹ và làm đẹp,
việc nghiên cứu và phân tích thi pháp văn học sẽ hỗ trợ người đọc nâng cao kĩ năng cảm thụ
một tác phẩm văn học.
Khái niệm Thi pháp không phải là mới tuy nhiên riêng với học viên trong nhà
trường phổ thông dường như này vẫn là một yếu tố khá lạ lẫm. Các em được
hướng dẫn tìm hiểu, mày mò những giá trị nội dung, nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp rực rỡ của tác
phẩm hoặc tác giả nhưng không được phục vụ một chiếc nhìn khái quát và toàn
diện về toàn bộ khối mạng lưới hệ thống những hình thức nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp (thi pháp) của một tác giả hay
một thại đại, một quy trình văn họcViệc tóm gọn đặc trưng thi pháp của một
quy trình văn học, một khối mạng lưới hệ thống tác phẩm, hoặc tác giả của những em vẫn còn đấy lúng
túng và gần khá đầy đủ.
– Trong toàn bộ tiến trình VHVN, Văn học trung đại là một trong những
đoạn đường thứ nhất của cục phận văn học viết. Đây là đoạn đường văn học
khá dài (khoảng chừng 10 thế kỉ), tăng trưởng phức tạp và đạt được nhiều thành tựu
phong phú, góp thêm phần quan trọng vào sự tăng trưởng của đoạn đường Văn học
tân tiến sau này.
– Soi chiếu vào Sách giáo khoa Ngữ văn THPT, văn học Trung đại chiểm
2/3 chương trình Ngữ văn 10 và chiếm khoảng chừng 1/2 chương trình ngữ văn 11. Thực
tế này một lẫn nữa xác lập vị trí quan trọng của Văn học trung đại riêng với
học viên trung học phổ thông. Tuy nhiên, từ thực tiễn kinh nghiệm tay nghề giảng dạy,
người viết nhận thấy riêng với học viên THPT việc tìm hiểu và giãi mã những tác
phẩm trung đại vẫn là một trở ngại vất vả lớn riêng với những em bởi khoảng chừng cách về văn
1
Ph¹m ThÞ B×nh
Chuyªn H-ng Yªn
S¸ng kiÕn kinh nghiÖm
hoá, tư tưởng, ý niệm, ngôn ngữDo đó, giúp HS nắm vững đặc trưng của
thi pháp văn học trung đại sẽ phục vụ cho những em có chìa khoá để giải thuật những
tác phẩm trung đại trong chương trình cũng như mở ra cánh cửa của văn học
trung đại nhiều bí hiểm nhưng cũng đầy mới mẻ.
Xuất phát từ cơ sở lí luận về thi pháp văn học cũng như thực tiễn kinh
nghiệm giảng dạy văn học trung đại trong nhà trường PT nói trên, người viết lựa
chọn đề tài: Thi pháp Văn học trung đại Việt Nam với việc đọc – hiểu những tác
phẩm văn học trung đại trong nhà trường THPT như một hướng khai thác và
nghiên cứu và phân tích trong quy trình giảng dạy.
1.2. Mục tiêu, trách nhiệm của đề tài
– Nghiên cứu và thực thi đề tài này trong quy trình giảng dạy ở trường PT,
người viết sẽ phục vụ cho học viên một chiếc nhìn chung và toàn vẹn và tổng thể về đặc
trưng thi pháp của văn học trung đại Việt Nam. Từ việc nắm vững lý thuyết
chung đó, học viên hoàn toàn có thể vận dụng để tìm hiểu và giải thuật thâm thúy một tác phẩm
hoặc một nhóm tác phẩm trung đại rõ ràng trong chương trình.
– Thực hiện đề tài Thi pháp Văn học trung đại Việt Nam với việc đọc hiểu những tác phẩm văn học trung đại trong nhà trường THPT , người viết sẽ
triệu tập vào những trách nhiệm rõ ràng như sau:
+ Tìm hiểu chung về thi pháp Văn học trung đại trên những phương
diện: thi pháp thể loại, thi pháp hình tượng nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp, thi pháp nhân vật, thi
pháp ngôn từ (có kèm theo phân tích ví dụ rõ ràng để học viên làm rõ hơn vấn
đề nghiên cứu và phân tích).
+ Vận dụng thi pháp trung đại vào những bài tập rõ ràng: phân tích một số trong những
tác phẩm trung đại tiêu biểu vượt trội trong chương trình ngữ văn 10 và 11.
1.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu và phân tích
– Đối tượng nghiên cứu và phân tích: thi pháp văn học trung đại Việt Nam. Cụ thể như
thi pháp thể loại, thi pháp nhân vật, thi pháp hình tượng, thi pháp ngôn từ của
văn học trung đại Việt Nam.
– Phạm vi nghiên cứu và phân tích: Bám sát vào những tác phẩm tiêu biểu vượt trội của những tác giả
Trung đại trong nhà trường phổ thông (ví như những tác phẩm của Nguyễn
2
Ph¹m ThÞ B×nh
Chuyªn H-ng Yªn
S¸ng kiÕn kinh nghiÖm
Trãi, Nguyễn Du, Hồ Xuân Hương, Nguyễn Khuyến).
1.4. Phương pháp nghiên cứu và phân tích
– Phương pháp phân tích, tổng hợp.
– Phương pháp so sánh, so sánh.
– Phương pháp đọc – hiểu văn bản.
1.5. Cấu trúc của sáng tạo độc lạ kinh nghiệm tay nghề.
Ngoài phần Mở đầu và phần Kết luận, phần Nội dung của đề tài gồm
năm phần chính sau này:
I. Khái niệm chung về thi pháp văn học trung đại
II. Những điểm lưu ý tư tưởng, văn hoá thời trung đại – Tiền đề của thi
pháp VHTĐVN.
III. Đặc điểm Thi pháp văn học trung đại.
IV. Vận dụng làm bài tập.
V. Kết quả thực nghiệm.
3
Ph¹m ThÞ B×nh
Chuyªn H-ng Yªn
S¸ng kiÕn kinh nghiÖm
PHẦN NỘI DUNG
I. Khái niệm chung về thi pháp và thi pháp văn học trung đại
Thi pháp là toàn bộ khối mạng lưới hệ thống những hình thức nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp (phương thức: tự
sự, trữ tình, kịch; phương tiện đi lại: ngôn từ, từ vựng, cú pháp, ngữ âm, hình tượng;
thủ pháp: ẩn dụ, hoán dụ, hình tượng) có hiệu suất cao diễn đạt tư tưởng, giá trị
rực rỡ của sáng tác văn học.
Thi pháp có nhiều Lever:
Xét từ chỉnh thể văn học có: thi pháp tác phẩm, thi pháp tác giả, thi pháp
trào lưu, thi pháp văn học thuở nào đại, thuở nào kì lịch sử, thi pháp văn học dân
tộc.
Xét từ những phương tiện đi lại, phương thức nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp có: thi pháp thể loại, thi
pháp phong thái, thi pháp kết cấu, thi pháp ngôn từ, thi pháp không khí, thời
gian
Ở đề tài này, người viết triệu tập nghiên cứu và phân tích thi pháp từ Lever chỉnh thể
văn học, rõ ràng là thi pháp văn học thuở nào đại: Thi pháp văn học trung đại Việt
Nam.
Thi pháp văn học trung đại là nói tới toàn bộ những hình thức nghệ
thuật: phương thức, phương tiện đi lại, thủ pháp nghệ thuậtbiểu hiện đời sống, tạo
nên giá trị tư tưởng rực rỡ cho những sáng tác trung đại.
II. Những điểm lưu ý tư tưởng, văn hoá thời trung đại – Tiền đề của thi pháp
VHTĐVN.
1. Quan niệm về thời hạn, không khí.
a. Quan niệm về thời hạn
– Thời trung đại ý niệm thời hạn chu kì, tuần hoàn.
+ Thời gian vũ trụ là một vòng tròn lặp lại, mùa này qua mùa khác lại tới,
năm này qua năm khác tới, tựa như một sự xoay vần vĩnh viễn.(Vì người xưa
sống đời sống nông nghiệp nên gắn với từng mùa: xuân, hạ, thu, đông. Các mùa
đó cứ lặp đi lặp lại theo một chu kì.) Điều này được thể hiện khá rõ trong thơ
của những nhà thơ trung đại. Trong Truyện Kiều, Nguyễn Du viết:
4
Ph¹m ThÞ B×nh
Chuyªn H-ng Yªn
S¸ng kiÕn kinh nghiÖm
Nay hoàng hôn đã lại mai hôn hoàng
Thời gian của ngày (hoàng hôn) ngày hôm nay cũng tương tự như thời hạn đó của
ngày mai, nó mang tính chất chất lặp lại, bền vững, không thay đổi. Thời gian của năm
(mùa) cũng vĩnh viễn chính bới nó ra đi rồi lại quay trở lại:
Ngán nỗi xuân đi xuân lại lại
(Tự tình – Hồ Xuân Hương)
Hay trong bài thơ Cáo tật thị chúng, Mãn Giác thiền sư cũng viết:
Xuân qua, trăm hoa rụng
Xuân tới, trăm hoa tươi
Hai câu thơ nói về quy luật của tự nhiên: ngày xuân qua hoa cỏ úa tàn, khi
xuân đến hoa cỏ lại xanh tươi. Mãn Giác thiền sư đã dùng hình ảnh hoa rụng, hoa
nở là để nói về sự việc sống tuần hoàn theo vòng tuần hoàn, luân hồi của thời hạn.
+ Lịch sử như một quy trình xoay vòng tròn, một sự xoay vần vĩnh cửu
của chừng ấy hình thức chính trị theo một trình tự nhất định. Sở dĩ có ý niệm
này bởi trong thời trung đại, hình thái lịch sử xã hội phong kiến kéo quá dài,
triều đại này suy sụp thì triều đại khác lại thay thế và hưng thịnh. Vì thế, nói tới
lịch sử là nói tới sự thay thế triều đại, sự hưng vong thành bại của những con
người xuất chúng.
Tượng trưng có ý nghĩa thâm thúy cho ý niệm của người trung đại về thời
gian là cái bánh xe. Chiếc bánh xe vũ trụ vận động vĩnh viễn, đó là vòng tuần
hoàn lặp đi lặp lại.Vì ý niệm thời hạn là một vòng tuần hoàn vĩnh cửu nên
con người luôn bình thản, sáng sủa, không chút lo âu, vội vã.
– So sánh: Quan niệm đó khác hoàn toàn với ý niệm của con người tân tiến.
Người tân tiến ý niệm tuyến tính về thời hạn. Thời gian như một véctơ, trôi
một chiều, trôi đi là mãi mãi không bao giờ trở lại và nó sẽ bào mòn đi toàn bộ. Vì
thế con người tân tiến luôn bị ám ảnh bởi thời hạn. Họ thường lo ngại, hốt
hoảng, vội vã trước dòng chảy của thời hạn, thậm chí còn chạy đua với thời hạn.
Thi sĩ Xuân Diệu hơn một lần giục giã:
Mau với chứ! Vội vàng lên với chứ
Em, em ơi! Tình non sắp già rồi.
5
Ph¹m ThÞ B×nh
Chuyªn H-ng Yªn
S¸ng kiÕn kinh nghiÖm
Một điều lưu ý là trong thời trung đại có ý niệm thời hạn như bóng
câu qua hiên chạy cửa số tuy nhiên đó không phải là thời hạn một đi không trở lại như thời
tân tiến mà chỉ là thời hạn trôi nhanh trong sự tuần hoàn mà thôi.
b. Quan niệm về không khí
– Thời trung đại ý niệm không khí được cảm nhận theo chiều dọc, có
cao có thấp, có trên có dưới.
+ Không gian vũ trụ, không khí xã hội, không khí ý thức được sắp xếp
theo chiều dọc thành tôn ti, trật tự. Những gì thuộc về không khí cao được đánh giá
là cao quý, tốt đẹp. trái lại, những gì thuộc về không khí thấp đều bị xem là
thấp hèn, thô lỗ.
Từ ý niệm đó tạo thành những phạm trù trái chiều: trời đất, thần quỷ,
thượng hạ
– Bên cạnh ý niệm về không khí được cảm nhận theo chiều dọc, thời
trung đại còn ý niệm không khí theo chiều ngang với vũ trụ vĩ mô và vi mô.
Không gian vũ trụ được cảm nhận như những vòng tròn đồng tâm: vạn vật thiên nhiên
(đại vũ trụ) hoà đồng với con người (tiểu vũ trụ), và có sự liên thông thành ba
toàn thế giới: trời đất (trần gian) địa phủ. Tả người phải lấy vẻ đẹp của trời đất
(Thuý Kiều, Thuý Vân). Và những nhân vật thuận tiện và đơn thuần và giản dị đi lại trong 3 không khí ấy:
Truyền kì mạn lục, Truyện Kiều
2. Quan niệm về con người
– Quan niệm vũ trụ được cảm nhận theo chiều dọc (cao – thấp, xấp xỉ) đã ảnh hưởng tới ý niệm không khí xã hội với con người đẳng cấp và sang trọng.
Con người được phân theo vị trí: quý tộc dân dã; theo phẩm chất: cao
thượng – thấp hèn. Ví dụ, thời trung đại con người được phân theo vị trí từ cao
xuống thấp như: Hoàng đế Vương Công Hầu Bá Tử Nam.
Hoặc nhờ vào nhân cách, phẩm chất, trí tuệ, khả năng làm, Nho giáo phân thành
hai loại người: quân tử (người dân có phẩm chất tốt đẹp, có trí tuệ hơn người và có
kĩ năng hành đạo giúp đời) và tiểu nhân (kẻ ti tiện về nhân cách, kém cỏi về trí
tuệ và không còn khả năng làm).
6
Ph¹m ThÞ B×nh
Chuyªn H-ng Yªn
S¸ng kiÕn kinh nghiÖm
– Bên cạnh đó, ý niệm không khí theo chiều ngang, vũ trụ được cảm
nhận trong sự đồng tâm đã tác động đến ý niệm con người được đặt trong
cái chung, ít thể hiện đậm cá tính.
+ Con người hiện lên với một kiểu mẫu có sẵn, đậm cá tính được khuôn
đúc. Chẳng hạn người con gái vẹn toàn phải có: công, dung, ngôn, hạnh; người
nam tử phải có: trung, hiếu, tiết, nghĩa. Quan niệm này hoàn toàn có thể thấy rõ qua những
hình tượng nhân vật Kiều Nguyệt Nga, Lục Vân Tiên trong truyện thơ của
Nguyễn Đình Chiểu:
Trai thời trung hiếu làm đầu
Gái thời tiết hạnh làm câu trau mình
+ Từ ý niệm đặt con người trong cái chung, con người trong thời trung
đại tôn vinh tinh thần hi sinh vì hiệp hội, trách nhiệm chung với cả hiệp hội.
Đó là ý niệm vua tôi, cha con. Ý thức về trách nhiệm với nhân dân, hay
đó là ý thức về việc lập công danh sự nghiệp của người nam tử.
– Từ ý niệm thời hạn là một vòng tuần hoàn, lặp đi lặp lại, không bao giờ thay đổi đã
ảnh hưởng tới ý niệm con người được nhìn nhận trong sự tĩnh tại chứ
không tăng trưởng. Con người thời trung đại không tăng trưởng mà chỉ chuyển từ
tuổi này sang tuổi khác.Thời trung cổ người ta xem đứa bé như người lớn còn
bé, không nêu lên sự hình thành tính cách, trẻ con được xem như người bạn tự
nhiên của người lớn (Các phạm trù văn hoá trung cổ). Từ đó, con người cũng
không còn sự tăng trưởng tính cách, người ta không để ý quan tâm nhiều tới sự tác động của
tình hình, nếu có thì tình hình cũng không còn vai trò tác động làm thay đổi
tính cách con người mà nó chỉ tô đậm, làm rõ thêm vào cho tính cách ban đầu.
Chẳng hạn như nhân vật Vũ Nương (Truyện người con gái Nam Xương của
Nguyễn Dữ) được trình làng ngay từ trên đầu truyện là người hiếu thảo, nhan sắc, nết
na, thuỳ mị, thuỷ chung. Những phẩm chất đó càng được sáng tỏ hơn trong mối
quan hệ với mẹ chồng, với chồng, với con khi người chồng đi lính. Khi phải tìm
đến cái chết, khi đã sang toàn thế giới khác và hiển linh hội ngộ chồng con, Vũ Nương
đã xác lập tấm lòng thuỷ chung ngời sáng của tớ.
7
Ph¹m ThÞ B×nh
Chuyªn H-ng Yªn
S¸ng kiÕn kinh nghiÖm
– Một phần ý niệm về thời hạn lặp lại, không bao giờ thay đổi cũng ảnh hưởng tới
ý niệm con người trọng đức hơn trọng tài. Bởi đức là một yếu tố có tính
bền vững hơn tài. Đức đang trở thành bản chất, phẩm chất đặc biệt quan trọng của con người,
nhất là con người vùng văn hoá nông nghiệp với lối sống hiệp hội, coi
trọng tình nghĩa. Quan niệm của người phương Đông là ý niệm đức trị, quan
niệm khiêm nhi bất kiêu:
Tài, đức thì cho lại sở hữu nhân
Tài thì kém đức một vài phân
(Nguyễn Trãi)
3. Quan niệm về nét trẻ trung.
– Từ ý niệm về thời hạn chu kì, tuần hoàn, không còn sự diễn tiến đã
ảnh hưởng đến ý niệm về nét trẻ trung thời trung đại: Thời hoàng kim thuộc về
quá khứ, nét trẻ trung là khuôn mẫu của tiền nhân.
+ Người trung đại ý niệm thời xưa là một lí tưởng không thể nào đạt
tới, là thế kỉ vàng của quả đât. Tầm mắt của tớ không nhìn về tương lai mà
quay trở lại quá khứ, sống để sáng tạo khuôn mẫu đã có từ quá khứ ấy Điều này
thể hiện ở văn chương trung đại với tâm lí sùng cổ, chuộng những gì của nước
ngoài, nhất là Trung Hoa với việc tồn tại lâu lăm, có những khuôn mẫu đã trở
thành mực thước. Đồng thời từ này cũng dẫn đến ý niệm thuật nhi bất tác
(tuân theo mà không sáng tạo), sáng tạo trong khuôn mẫu có sẵn. Biểu hiện cụ
thể như: văn học trung đại Việt Nam đã tiếp thu những thể loại văn học Trung
Quốc như phú (đời Hán), thơ (đời Đường), từ (đời Tống), tiểu thuyết (đời Minh
Thanh). Bên cạnh đó, toàn bộ chúng ta còn viện dẫn nhiều điển cố, thi liệu Hán học
trong thơ ca.
– Xuất phát từ ý niệm không khí vũ trụ theo chiều dọc có cao – thấp,
không khí xã hội có đẳng cấp và sang trọng sang hèn dẫn đến ý niệm nét trẻ trung thường là
những cái cao cả, thanh nhã, cái đời thường, bình dị không thuộc phạm trù cái
đẹp. Do đó, văn chương hướng tới vẻ đẹp của vạn vật thiên nhiên, vũ trụ, của chí, của
đạo. Từ đó hình thành ý niệm về hiệu suất cao văn chương: thi dĩ ngôn chí,
8
Ph¹m ThÞ B×nh
Chuyªn H-ng Yªn
S¸ng kiÕn kinh nghiÖm
văn dĩ tải đạo và phong, hoa tuyết, nguyệt, sơn thuỷ hữu tình, tùng, cúc,
trúc, mai trở thành những thi đề quen thuộc của thơ ca trung đại.
– Từ ý niệm không khí được cảm nhận trong sự đồng tâm, con người
trong cái chung, ít thể hiện đậm cá tính, bản sắc riêng, thời trung đại ý niệm cái
đẹp là yếu tố hài hoà. Điều này thể hiện ở cảm quan đối xứng, tuy nhiên hành bởi sự đối
xứng bao giờ cũng tạo ra nét cân đối, hài hoà cho tạo vật. Chẳng hạn như
nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp tứ bình, nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp tuy nhiên hành thời trung đại. Nói đến cây cối phải nói
đến: tùng, cúc, trúc, mai; nói tới tài năng của con người phải nói tới: cầm kì
thi – hoạ; nói tới bốn thú vui phải nói tới: ngư – tiều canh – mụcQuan
niệm này cũng thể hiện qua hình thức câu văn, câu thơ đối xứng. Chẳng hạn thể
cáo, phú, hịchthường sử dụng những câu văn biền ngẫu.
III. Đặc điểm Thi pháp văn học trung đại.
1. Thi pháp thể loại.
Đối với văn học trung đại, yếu tố phong thái thể loại giữ vai trò quan trọng.
Hầu hết tên những tác phẩm thời trung đại đều gắn với tên thể loại: Thiên đô chiếu,
Hịch tướng sĩ, Bình Ngô đại cáo, BĐ giang phú, Thượng kinh kí sự, Truyện
Kiều
a. Quá trình tăng trưởng của thể loại VHTĐ
– Từ thế kỉ X XIV: hầu hết tiếp thu thể loại VHTQ (hịch, cáo, chiếu,
biểu, phú, thơ đường luật)
– Từ thế kỉ XV: Dân tộc hoá thơ Đường luật để sở hữu thơ Nôm Đường luật.
– Thế kỉ XVIII XIX: thể loại nội sinh tăng trưởng: ngâm khúc, truyện
thơ, hát nói
b. Phân loại những thể loại của VHTĐ
– Các thể loại văn học hiệu suất cao (hay còn gọi là văn học tập chức – thực
hiện những hiệu suất cao ngoài văn học). Gồm:
+ Văn học thực thi hiệu suất cao hành chính xã hội: hịch, cáo, chiếu,
biểu, thư
+ VH thực thi hiệu suất cao lễ nghi, tôn giáo: văn tế (lễ nghi), kệ – còn gọi
là thơ Thiền (tôn giáo)
9
Ph¹m ThÞ B×nh
Chuyªn H-ng Yªn
S¸ng kiÕn kinh nghiÖm
+ Vh thực thi hiệu suất cao sử học: những truyện ghi chép về lịch sử (Đại
việt sử kí, Đại Việt sử kí toàn thư)
– Các thể loại VH nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp. Gồm:
+ Các thể thơ trữ tình: Thơ tự tình (HXH), Ngâm khúc, hát nói.
+ Các thể loại truyện: truyện văn xuôi chữ Hán (truyện thần linh, truyện
truyền kì, tiểu thuyết chương hồi), truyện thơ Nôm.
+ Các thể loại kí: kí sự (Thượng kinh kí sự), tuỳ bút (Vũ trung tuỳ bút Phạm Đình Hổ).
c. Các thể loại của VHTĐ có tính quy phạm ngặt nghèo
– Tính quy phạm về kết cấu: Mỗi thể loại văn học trung đại có những
quy định ngặt nghèo về kết cấu. Những quy định này thường được những tác giả tuân
thủ một cách nghiêm ngặt khi sáng tác. Ví dụ:
+ Thể cáo, tiêu biểu vượt trội là Đại cáo bình Ngô Nguyễn Trãi được kết cấu
theo bốn phần:
Phần 1: Nêu luận đề chính nghĩa.
Phần 2: Vạch rõ tội ác của quân xâm lược
Phần 3: Thuật lại quy trình chinh phạt gian truân, tất thắng của cuộc khởi
nghĩa.
Phần 4: Tuyên bố chiến quả, xác lập sự nghiệp chính nghĩa.
+ Một thể loại nữa có kết cấu ngặt nghèo đến mức hoàn toàn có thể quy mô hóa, đó là
thể thơ Đường luật. Có hai cách chia kết cấu một bài thơ Đường luật:
Thứ nhất: theo kết cấu khai, thừa, chuyển, hợp riêng với thơ tứ tuyệt và kết
cấu đề, thực, luận, kết riêng với thơ bát cú.
Thứ 2: là kết cấu bài thơ Đường luật theo quy mô Kim Thánh Thán đề
xuất thì hoàn toàn có thể phân thành hai. Bài thơ bát cú thì bốn câu trên được gọi là tiền giải,
bốn câu sau gọi là hậu giải. Không cứ bát cú mà bài tứ tuyệt cũng luôn có thể có khi chia
thành hai phần như vậy. Ví dụ: Bài Độc Tiểu Thanh kí Nguyễn Du, hoàn toàn có thể
chia 2 phần: Bốn câu đầu: Khóc người, thương người (thể hiện lòng nhân đạo
bát ngát); bốn câu sau: Khóc mình thương mình (thể hiện lòng nhân đạo thâm thúy).
10
Ph¹m ThÞ B×nh
Chuyªn H-ng Yªn
S¸ng kiÕn kinh nghiÖm
– Tính quy phạm về lời văn: Nhiều thể loại thường dùng những lời văn
đối xứng:
+ Văn vần: Thơ Đường luật quy đinh cặp câu 3 -4, Cặp câu 5 6 phải đối
xứng với nhau.
+ Văn biền ngẫu: phú, cáo, chiếu thường sử dụng những câu văn đối
xứng.
+ Văn xuôi: những bài kí, bài tựa, bài luậncó khi cũng dùng những lời văn
đối xứng
(Đối trong một câu – tiểu đối; đối 2 câu – đối ngẫu; xét về nội dung ý nghĩa có
đối tương đương và đối tương phản. Tác dụng của đối: tăng âm hưởng, nhịp điệu,
sự mượt mà; đồng thời góp thêm phần nhấn mạnh yếu tố ý hoặc nổi trội ý).
2. Thi pháp hình tượng nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp
a. Thiên về những hình tượng nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp mang tính chất chất ước lệ.
– Xuất phát từ ý niệm thẩm mĩ: nét trẻ trung là khuôn mẫu của tiền nhân,
dẫn đến tính quy phạm chi phối cả trong tư duy, cả trong hình tượng nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp.
Do đó, tính ước lệ như một điểm lưu ý nổi trội của văn học trung đại. VHTĐ hình
thành những khối mạng lưới hệ thống ước lệ để phản ánh, diễn đạt toàn thế giới, xã hội, con người.
– Các loại khối mạng lưới hệ thống hình tượng ước lệ trong VHTĐ:
+ Hệ thống hình tượng ước lệ về vạn vật thiên nhiên: phong, hoa, tuyết, nguyệt, tùng,
cúc, trúc, mai, sơn thuỷ hữu tình
Viết về ngày thu bao giờ cũng gắn sát với những hình ảnh như:
– Ngô giống hệt diệp lạc
Thiên hạ cộng tri thu
(Một lá ngô đồng rụng
Thiên hạ biết thu sang)
– Rừng phong thu đã nhuốm màu quan san.
– Sen tàn cúc lại nở hoa
Sầu dài ngày ngắn, đông đà sang xuân.
+ Hệ thống hình tượng ước lệ về môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường: ngư, tiều, canh, mục
– Lom khom dưới núi tiều vài chú
11
Ph¹m ThÞ B×nh
Chuyªn H-ng Yªn
S¸ng kiÕn kinh nghiÖm
Lác đác bên sông chợ mấy nhà.
– Gác mái ngư ông về viễn phố
Gõ sừng mục tử lại cô thôn.
+ Hệ thống hình tượng ước lệ về chia tay, xa cách: hoàng hôn, dòng sông, con
đò
– Song sa vò võ phương trời
Nay hoàng hôn, đã lại mai hôn hoàng.
– Buồn trông cửa bể chiều hôm.
– Trời chiều bảng lảng bóng hoàng hôn.
b. Hình tượng nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp có sự sáng tạo trong ước lệ.
– Các hình tượng nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp được xây hình thành vẫn giữ tính ước lệ
nhưng trong ước lệ đã có sự sáng tạo riêng của tác giả.
– Phân tích ví dụ: bài thơ Tùng của Nguyễn Trãi.
+ Yếu tố ước lệ của bài thơ:
Sử dụng hình tượng tùng để chỉ người quân tử.
Những phẩm chất của cây tùng cũng đó đó là những phẩm chất của
người quân tử:
Một mình lạt thuở ba đông
người quân tử hoàn toàn có thể vượt qua những thử thách, trở ngại vất vả của tình hình.
Tài đống lương cao ắt cả dùng.
người quân tử có tài năng năng, phẩm chất, hoàn toàn có thể giữ vị trí quan trọng trong triều
đình, vương quốc.
Cội rễ bền, dời chẳng động.
bản lĩnh, ý chí của người quân tử trong bất kể tình hình nào thì cũng không
thay đổi.
Dành còn để trợ dân này.
tấm lòng ái quốc ưu dân của người quân tử.
+ Yếu tố sáng tạo của Nguyễn Trãi.
Qua hình tượng cây tùng để nói về chính mình (về chủ thể trữ tình).
Qua đó, ta thấy được cuộc sống (cuộc sống nhiều thăng trầm và nhà thơ đã vượt
12
Ph¹m ThÞ B×nh
Chuyªn H-ng Yªn
S¸ng kiÕn kinh nghiÖm
qua toàn bộ) và phẩm chất (ý thức được tài năng của tớ và suốt đời sống với lý
tưởng vì dân) của Nguyễn Trãi.
Nghệ thuật: hình thức đối thoại nhưng thực ra là độc thoại (giống
văn học tân tiến: chủ thể trữ tình phân thân để tự đối thoại: Việt Bắc, Đây thôn
Vĩ Dạ, Tiếng hát con tàu).
– Đống lương tài có mấy bằng mày
– Dành còn để trợ dân này.
c. Hình tượng nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp có sự phá vỡ tính ước lệ.
– Với những hình tượng nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp này, tác giả có quan điểm riêng dẫn đến
có sự sáng tạo riêng và thể hiện được đậm cá tính của tớ.
+ Ví dụ: hình tượng vạn vật thiên nhiên trong thơ Hồ Xuân Hương đều mang vẻ
đẹp hình thể, tự nhiên, trần thế của người phụ nữ (quả mít, động Hương tích, đèo
Ba dội, cái quạt), tạo ra khối mạng lưới hệ thống hình tượng mang tính chất chất chất phạm thượng.
Hồ Xuân Hương là người đi trước trong việc lấy con người là chuẩn mực cho
nét trẻ trung, không phải chờ đến thơ tân tiến sau này.
– Những hình tượng nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp phá vỡ tính ước lệ còn là một những hình
tượng giản dị, thân thiện, mộc mạc, phản ánh trực tiếp hiện thực đời sống:
– Ao quan thả gửi đôi bè muống
Đất bụt ươm nhờ một lảnh mùng.
– Ao thu lạnh lẽo nước trong xanh
Một chiếc thuyền câu bé tẻo teo
* Tóm lại: Hình tượng nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp trong VHTĐ thiên về tính chất tượng trưng, ước lệ.
Tuy nhiên, ở một số trong những tác giả tài năng, đậm cá tính họ đã có sự sáng tạo hình tượng
nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp trong tính ước lệ, thậm chí còn phá vỡ ước lệ để tạo ra dấu ấn độc lạ
trong sáng tác của tớ, tạo sự phong phú cũng như sự tăng trưởng cho VHTĐ.
3. Thi pháp nhân vật
a. Nhân vật phân theo loại
– Hệ thống nhân vật được phân loại thành 2 tuyến khá rõ ràngthiện ác,
tốt – xấu tạo ra tính đơn nhất, một chiều trong xây dựng nhân vật.
Ví dụ: Truyện LụcVân Tiên, nhân vật đại diện thay mặt thay mặt co điều thiện: Lục Vân
13
Ph¹m ThÞ B×nh
Chuyªn H-ng Yªn
S¸ng kiÕn kinh nghiÖm
Tiêm, Kiều Nguyệt Nga, ông ngư, ông tiều, mục đồng, Hớn Minh, Tử Trực…
Nhân vật đại diện thay mặt thay mặt cho điều ác: Trịnh Hâm, Bùi Kiệm, cha con Võ Thế Loan
Giống kiểu nhân vật trong truyện cổ tích. Hay nói cách khác, ở điểm này, văn
học trung đại mang dấu vết của Truyện cổ tích.
– Tuy nhiên ở những tác giả tài năng, có tính đa diện khi xây dựng nhân
vật (càng về sau nhân vật càng có tính cách đa diện)
Ví dụ : Truyện Kiều – Nguyễn Du
+ Kiểu nhân vật theo loại: Tốt (Thuý Kiều, Ktrọng, Từ Hải) >< xấu (MGS,
Tú Bà, Sở Khanh, Hoạn Thư).
+ Kiểu nhân vật đa diện: Thuý Kiều, ngoài những phẩm chất tốt đẹp như hiếu
thảo, Thuỷ chung, giàu đức hi sinhthì vẫn vẫn đang còn những tật xấu như lấy chuông
vàng khánh bạc nhà Hoạn thư bỏ trốn (Phật tiền sẵn có mọi đồ kim ngân / Bên
mình giắt để hộ thân), tham tiền mắc mưu Hồ Tôn Hiến dẫn đến cái chết của Từ
Hải (Nàng thời thật dạ tin người / lễ nhiều nói ngọt nghe lời dễ xiêu), Hoạn Thư
ngoài những cái xấu như ghen tuông, đánh đập tra tấn Kiều rất dã man nhưng
lúc biết Kiều bỏ trốn đang không cho những người dân đuổi theo nàng (Nghĩ cho khi gác viết
Kinh / Với khi khỏi cửa dứt tình chẳng theo) ; Thúc Sinh lúc đầu cũng yêu Kiều
say đắm (Trước còn giăng gió sau ra đá vàng) nhưng khi bị Hoạn Thư đánh
ghen thì tỏ ra nhu nhược, không đủ can đảm đấu tranh cho tình yêu của tớ (Liệu mà
cao chạy xa bay / Ái ân ta có chừng này mà thôi).
đấy là yếu tố tiến bộ của nhân vật trong VHTĐ.
b. Hướng về con người chung hơn là con người thành viên, ít thể hiện cái Tôi cá
nhân.
– VHTĐ để ý quan tâm xây dựng quan hệ giữa con người thành viên với cộng
đồng. con người trong thời trung đại tôn vinh tinh thần hi sinh vì hiệp hội, trách
nhiệm chung với cả hiệp hội. Đó là ý niệm vua tôi, cha con:
Quân thân chưa báo lòng canh cánh
Tình phụ cơm trời, áo cha
(Nguyễn Trãi)
Hay đó là ý thức về việc lập công danh sự nghiệp của người nam tử: Nam nhi vị
liễu công danh sự nghiệp trái / Tu thính nhân gian thuyết Vũ Hầu
14
Ph¹m ThÞ B×nh
Chuyªn H-ng Yªn
S¸ng kiÕn kinh nghiÖm
(Thần thoại chú trọng quan hệ con người với tự nhiên, sử thi chú trọng mối
quan hệ con người với lịch sử, VHHĐ chú trọng xây dựng con người trong quan
hệ với chung và riêng).
– Tuy nhiên, ở những tác giả tài năng và đậm cá tính có xuất hiện con người cá
nhân:
+ Sáng tác của Nguyễn Trãi có con người thành viên: có sở trường thành viên
(Ông này đã có thú ông này), có bản lĩnh thành viên (Sự thế dữ lành ai hỏi đến/
nói rằng ông đã điếc hai tai), ý thức về tài năng thành viên (tùng), những từ ngữ,
hình ảnh thể hiện con người thành viên (ông này, những đại từ cô, độc, nhất)
+ Ở Hồ Xuân Hương cũng luôn có thể có ý thức về thành viên: thảm kịch thành viên (Tự
tình), khát vọng thành viên (Mời trầu, Tự tình), ý thức tài năng thành viên (Đề đền
Sầm Nghi Đống, Mắng học trò dốt)
+ Nguyễn Công Trứ cũng ý thức thâm thúy về tài năng thành viên thể hiện qua
lối sống ngất ngưởng, ngông (đó là biêu hiện của yếu tố khác thường, khác đời,
đồng thời cũng là hơn người, hơn đời).
+ Con người thành viên của Nguyễn Du – Độc Tiểu Thanh kí, Truyện Kiều,
Tú Xương Thương vợ, những bài thơ viết về chủ đề thi tuyển).
c. Thể hiện con người hành vi hơn là con người cảm nghĩ.
– Con người được khắc hoạ hầu hết qua ngôn từ đối thoai, hành vi,
cử chỉ mà ít đi sâu miêu tả tâm trạng (so sánh với kiểu nhân vật trong Truyện cổ
tích: chỉ có con người hành vi, không còn con người đậm cá tính). Ví dụ những nhân
vật Lục Vân Tiên, Kiều Nguyệt Nga, Hớn Minh, Tử trực, Vũ Nương
– Nhân vật ít có sự tăng trưởng tính cách. Các sự kiện chỉ góp thêm phần làm nổi
bật nét tính cách đã được định hình từ trước. Ví dụ tính cách Vũ Nương, Kiều
Nguyệt Nga đều được ổn định với tấm lòng thuỷ chung son sắc, Lục Vân Tiên
với tính cách nghĩa hiệp
– Tuy nhiên, ở một số trong những tác giả tài năng và càng về cuối của VHTĐ càng
xuất hiện nhân vật với cả con người hành vi và con người cảm nghĩ, con
người tính cách.
Ví dụ sự thể hiện tâm lí của Thuý Kiều trong đoạn trích Trao duyên, Kiều
15
Ph¹m ThÞ B×nh
Chuyªn H-ng Yªn
S¸ng kiÕn kinh nghiÖm
ở lầu Ngưng Bích, Nỗi thương mình.
d. Hướng về con người nhân cách hơn là con người tài năng.
– Xuất phát từ ý niệm người xưa trọng đức hơn trọng tài dẫn đến việc
VHTĐ hướng nhiều về con người nhân cách. Trong sáng tác văn học thời này
người ta ít nói tới tài năng (ý niệm của Khổng Tử: người quân tử khiêm
nhi bất kiêu) mà tôn vinh khía cạnh phẩm chất, nhân cách, tôn vinh cái tâm của
con người. Chẳng hạn như:
+ Con người sống theo nguyên tắc tỏ lòng: nhân vật trữ tình trong Thuật
hoài, Cảm hoài, Thuý Kiều trong Truyện Kiều, Lục Vân tiên, Kiều Nguyệt
Nga
+ Con người nêu gương sáng: thơ văn Nguyễn Trãi,
– Ở những tác giả tài năng có sự thể hiện con người tài năng, nhất là từ
thế kỉ XVIII. Chẳng hạn nhân vật trữ tình trong thơ Nguyễn Du, Nguyễn Công
Trứ, Hồ Xuân Hương.
4. Thi pháp ngôn từ
a. Tính chất tuy nhiên ngữ với những yếu tố ngôn từ Hán và yếu tố ngôn từ Nôm.
– Ngôn ngữ của VHTĐ có tính chất tuy nhiên ngữ với việc phối hợp hài hoà của
yếu tố Hán và yếu tố Nôm về ngôn từ.
* Yếu tố ngôn từ Hán được thể hiện thông qua cách dùng những điển
tích, điển cố và thi liệu Hán học. Những yếu tố ngôn từ Hán được sử dụng
trong văn học trung đại với những trường hợp sau:
– Thể hiện những gì nghiêng về cái cao cả, thanh nhã
Chẳng hạn trong lời của Thuý Kiều, khi nói với Thúc Sinh tác giả sử dụng
nhiều yếu tố ngôn từ Hán vì Thúc Sinh là một chàng thư sinh cũng luôn có thể có học
thức, đồng thời tạo tính trang nhã:
Sâm thương chẳng vẹn chữ tòng
Tại ai lại chẳng phụ lòng cố nhân
Nhưng khi nói về Hoạn Thư – một người đàn bà tinh ma, khôn ngoan thì
lời Kiều lại xuất hiện nhiều yếu tố Nôm mà không dùng thi liệu Hán:
Vợ chàng quỷ quái tinh ma
16
Ph¹m ThÞ B×nh
Chuyªn H-ng Yªn
S¸ng kiÕn kinh nghiÖm
Phen này kẻ cắp bà già gặp nhau.
Kiến bò miệng chén không lâu.
Mưu sâu cùng trả nghĩa sâu cho vừa.
– Thể hiện sắc thái cổ kính, cổ xưa, vĩnh hằng
Ví dụ: Trong bài Chiều hôm nhớ nhà, Bà Huyện Thanh Quan có viết:
Gác mái ngư ông về viễn phố
Gõ sừng mục tử lại cô thôn.
Từ những hình ảnh, sự vật rõ ràng mà tác giả lại sử dụng những từ Hán Việt làm cho những con người, sự vật ấy như đã có từ xưa cũ, thiên cổ, thành
vĩnh hằng. Từ đó, một nỗi nhớ rõ ràng trước mắt được đẩy thành nỗi nhớ muôn
đời và vĩnh hằng. Và ngược lại nỗi nhớ từ vĩnh hằng, muôn thuở đã dồn vào nỗi
nhớ rõ ràng của tác giả ngày hôm nay.
– Khi cần thể hiện tính chất hàm súc, cô đọng người ta cũng hay dùng
những điển cố, thi liệu Hán học.
Chẳng hạn, kết thúc bài Thu vịnh, Nguyễn Khuyến hạ bút với một điển
cố:
Nhân hứng cũng vừa toan cất bút
Nghĩ ra lại thẹn với ông Đào.
Sử dụng điển cố ông Đào (Tức Đào Tiềm) thể hiện nỗi thẹn về nhân
cách, về tài năng của Nguyễn Khuyên so với Đào Tiềm cái thẹn này làm cho
con người trở lên lớn lao, cao cả hơn.
* Yếu tố ngôn từ Nôm được thể hiện thông qua cách sử dụng ngôn từ
đời sống, thi liệu văn học dân gian. Yếu tố ngôn từ Nôm được sử dụng trong
VHTĐ với những trường hợp sau:
– Thể hiện những gì nghiêng về sự việc bình dị, mộc mạc.
Chẳng hạn tái hiện lại một môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường của một lão nông tri điền, Nguyễn
Trãi viết:
Ao cạn, vớt bèo cấy muống
Đìa thanh, phát cỏ ương sen..
17
Ph¹m ThÞ B×nh
Chuyªn H-ng Yªn
S¸ng kiÕn kinh nghiÖm
– Thể hiện những gì nghiêng về sắc thái rõ ràng, sinh động. Điều này được
thể hiện rõ khi tác giả sử dụng những từ láy (láy âm, láy vần, láy toàn phần).
Ví dụ:
Hương cách, gác vân thu lạnh lạnh
Thuyền kề bãi tuyết nguyệt chênh chênh.
Trong 2 câu thơ trên, những yếu tố ngôn từ Hán như: hương cách, gác
vân, bãi tuyết, nguyệt rất dễ dàng khiến câu thơ rơi vào công thức, ước lệ. Hai yếu tố
ngôn từ Nôm là hai từ láy lạnh lạnh, chênh chênh khiến cảnh hiện lên chân
thực, rõ ràng, sinh động chứ không hề ước lệ, công thức nữa.
– Yếu tố ngôn từ Nôm còn được sử dụng trong những trường hợp thể
hiện sự thân thiện, thân thiện, đậm đà chất dân tộc bản địa.
+ Chẳng hạn trong thơ Nguyễn Trãi. Trong tập Quốc âm thi tập,
những từ chỉ quan hệ họ hàng, thân tộc hầu như Nguyễn Trãi không sử dụng từ
Hán – Việt mà chỉ sử dụng từ thuần Việt, tạo sự thân thiện, chân thành, ruột thịt:
– Nuôi con mới biết lòng cha mẹ
Thấy loạn thì hay đời Thuấn, Nghiêu.
– Quân thân chưa báo lòng canh cánh
Tình phụ cơm trời, áo cha.
+ Thơ Nguyễn Khuyến sử dụng nhiều ngôn từ đời sống.
Ông chẳng hay ông tuổi đã già.
Năm lăm ông cũng lão đây mà.
* Đôi khi, sự phối hợp hài hoà giữa yếu tố ngôn từ Hán với yếu tố ngôn
ngữ Nôm tạo ra hiệu suất cao nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp cao.
– Chẳng hạn khi những tác giả tạo ra sự phối hợp giữa cái thanh cao, thanh nhã
với cái bình dị, mộc mạc:
Kho thu phong nguyệt đầy qua nóc
Thuyền chở yên hà nặng vạy then.
(Chữ in nghiêng là yếu tố ngôn từ Hán, chữ gạch chân là yếu tố ngôn từ
Nôm).
– Hoặc khi tạo sự phối hợp giữa cái hàm súc, cô đọng, hình tượng với cái cụ
18
Ph¹m ThÞ B×nh
Chuyªn H-ng Yªn
S¸ng kiÕn kinh nghiÖm
thể, sinh động.
Gác mái ngư ông về viễn phố
Gõ sừng mục tử lại cô thôn.
Sự phối hợp giữa yếu tố ngôn từ Hán với những yếu tố ngôn từ Nôm, giữa bút
pháp ước lệ với nét bút rõ ràng đã tạo ra bức tranh cảnh chiều hôm vừa như thuộc
về dĩ vãng vừa như đang trình làng trong thực tại, sinh động ở trước mắt.
b. Tính chất cô đọng, hàm súc với việc ưa đúc chữ và tính trang nhã với việc
hay dùng uyển ngữ.
* Ngôn ngữ trong VHTĐ ưa sự đúc chữ. Thể hiện rõ ràng nhất trong thơ Đường
luật.
– Thơ Đường luật sử dụng nhiều thực từ hơn hư từ. Đặc biệt hay sử dụng
những chữ có vai trò nhãn tự, nhãn cú, thần cú, thần tự
– Ví dụ: nhãn tự
Vô vi cư điện những
Xứ xứ ắt đao binh.
(Quốc tộ – Đỗ pháp Thuận)
Từ vô vi là nhãn tự của bài thơ, thể hiện quan điểm trị quốc: dùng đức
để cảm hoá thì giang sơn, môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường của nhân dân sẽ ấm no, niềm sung sướng, chiến
tranh tự nó sẽ chấm hết.
– Bất tri tam bách dư niên hậu
Thiên hạ hà nhân khấp Tố Như?
Ở đây cùng nghĩa là khóc nhưng tác giả lại sử dụng từ khấp chứ không
dùng từ khốc, Bởi khốc là khóc to thành tiếng và có nước mắt, còn khốc
là khóc thầm, khóc không thành tiếng, nước mắt không chảy ra ngoài mà chảy
ngược vào trong. Khấp là tiếng khóc tri âm Một trong những người dân tri kỉ chứ không
phải khóc xót thương thông thường như khốc. Vì vậy hoàn toàn có thể nói rằng Khấp là
nhãn tự của bài thơ thể hiện niềm khát khao tìm kiếm người tri âm tri kỉ của đại
thi hào Nguyễn Du, đồng thời đã và đang cho toàn bộ chúng ta biết được nỗi đơn độc, cô độc, không
người thấu hiểu của nhà thơ trong thực tại.
19
Ph¹m ThÞ B×nh
Chuyªn H-ng Yªn
S¸ng kiÕn kinh nghiÖm
* Ngôn ngữ VHTĐ cũng hay dùng uyển ngữ. Biểu hiện rõ ràng như sau:
– Dùng cách nói nhẹ, nói tránh thay cho lối nói trực diện hoàn toàn có thể bị xem là
thô lỗ, sỗ sàng. Bởi thời trung đại ý niệm văn phải lệ (tức văn phải trau
chuốt, mài giũa), từ phải mĩ (tức từ phải hay, phải đẹp).
Ví dụ trong đoạn trích Trao duyên, Thuý Kiều hay dùng những uyển ngữ:
–
Giữa đường đứt gánh tương tư
–
Bây giờ trâm gãy gương tan
Kể làm thế nào xiết muôn vàn ái ân.
Hay trong Truyện Lục Vân Tiên có câu:
Lá vàng còn ở trên cây
Lá xanh đã rụng trời hay chăng trời.
– Làm cho lời đẹp một cách trau chuốt, mượt mà:
Chẳng hạn trong Truyện Kiều, Từ Hải khen tài thơ của Thuý Kiều, Nguyễn
Du viết:
Khen tài nhả ngọc, phun châu
Lời lời châu ngọc, hàng hành gấm thêu.
IV. Vận dụng làm bài tập.
Bài tập 1. Đặc điểm thơ Nôm Đường luật? Phương pháp phân tích thơ Nôm
Đường luật? Vận dụng phương pháp đó để phân tích bài thơ Nôm Đường luật
Cảnh ngày hè – Nguyễn Trãi.
* Gợi ý
* Đặc điểm thơ Nôm Đường luật
– Thơ Nôm Đường luật là một thành tựu rực rỡ của thơ ca trung đại Việt
Nam. Dân tộc hoá từ thể loại thơ Đường luật của Trung Quốc
– Đặc điểm của thơ Nôm Đường luật, nói một cách ngắn gọn và bản chất
nhất là yếu tố phối hợp hòa giải và hợp lý giữa yếu tố Nôm và yếu tố Đường luật. Hai yếu
tố này vừa hòa quyện, xen kẽ vào nhau tạo ra giá trị của mỗi tác phẩm vừa có
tính độc lập tương đối, hoàn toàn có thể tách ra để nhận diện điểm lưu ý của thể loại. Mỗi
một yếu tố có những giá trị diễn đạt, biểu cảm, giá trị thẩm mỹ và làm đẹp rất khác nhau.
20
Ph¹m ThÞ B×nh
Chuyªn H-ng Yªn
Tải về bản full
Reply
8
0
Chia sẻ
Share Link Tải Đặc trưng thi pháp văn học trung đại là gì miễn phí
Bạn vừa đọc tài liệu Với Một số hướng dẫn một cách rõ ràng hơn về Clip Đặc trưng thi pháp văn học trung đại là gì tiên tiến và phát triển nhất và Share Link Cập nhật Đặc trưng thi pháp văn học trung đại là gì Free.
Giải đáp vướng mắc về Đặc trưng thi pháp văn học trung đại là gì
Nếu sau khi đọc nội dung bài viết Đặc trưng thi pháp văn học trung đại là gì vẫn chưa hiểu thì hoàn toàn có thể lại Comments ở cuối bài để Mình lý giải và hướng dẫn lại nha
#Đặc #trưng #thi #pháp #văn #học #trung #đại #là #gì