Thủ Thuật Hướng dẫn Triều đình nhà Nguyễn đã từng bước đầu hàng thực dân Pháp ra làm sao Chi Tiết
Pro đang tìm kiếm từ khóa Triều đình nhà Nguyễn đã từng bước đầu hàng thực dân Pháp ra làm sao được Cập Nhật vào lúc : 2022-11-27 23:52:08 . Với phương châm chia sẻ Bí quyết về trong nội dung bài viết một cách Chi Tiết 2022. Nếu sau khi tìm hiểu thêm tài liệu vẫn ko hiểu thì hoàn toàn có thể lại phản hồi ở cuối bài để Mình lý giải và hướng dẫn lại nha.
BƯỚC ĐẦU TÌM HIỂU QUÁ TRÌNH ĐẦU HÀNG CỦA TRIỀU ĐÌNH NHÀ NGUYỄN QUA NỘI DUNG CÁC HIỆP ƯỚC ĐÃ KÝ KẾT VỚI THỰC DÂN PHÁP TỪ 1862 – 1884 – KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản khá đầy đủ của tài liệu tại đây (653.59 KB, 54 trang )
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC TÂY BẮC
ĐINH THỊ LỢI
BƯỚC ĐẦU TÌM HIỂU QUÁ TRÌNH ĐẦU HÀNG
CỦA TRIỀU ĐÌNH NHÀ NGUYỄN QUA NỘI DUNG
CÁC HIỆP ƯỚC ĐÃ KÝ KẾT VỚI THỰC DÂN PHÁP
TỪ 1862 – 1884
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
Sơn La, năm trước đó đó
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC TÂY BẮC
ĐINH THỊ LỢI
BƯỚC ĐẦU TÌM HIỂU QUÁ TRÌNH ĐẦU HÀNG
CỦA TRIỀU ĐÌNH NHÀ NGUYỄN QUA NỘI DUNG
CÁC HIỆP ƯỚC ĐÃ KÝ KẾT VỚI THỰC DÂN PHÁP
TỪ 1862 – 1884
CHUYÊN NGÀNH: LỊCH SỬ VIỆT NAM
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
Người hướng dẫn: Ths. Hoàng Xuân Thành
Sơn La, năm trước đó đó
LỜI CẢM ƠN
Em xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành đến thầy giáo – Thạc sĩ Hoàng Xuân
Thành đã tận tình chỉ bảo, giúp sức em hoàn thành xong khóa luận này.
Em xin cảm ơn những thầy cô giáo trong khoa Sử – Địa, thư viện trường Đại
học Tây Bắc đã hỗ trợ sức em trong quy trình nghiên cứu và phân tích và em cũng xin cám ơn
những bạn sinh viên trong tập thể lớp K50 ĐHSP Lịch Sử đã động viên giúp sức
trong suốt thời hạn em thực thi khóa luận này.
Mặc dù em đã rất nỗ lực xong khóa luận không thể tránh khỏi những thiếu
sót, em rất mong nhận được sự giúp sức, góp phần ý kiến của những thầy, cô và những
bạn để khóa luận này được hoàn hảo nhất hơn thế nữa.
Em xin chân thành cảm ơn!
Sơn La, tháng 05 năm trước đó đó
Người thực thi
Đinh Thị Lợi
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU 1
1. Lý do chọn đề tài 1
2. Lịch sử nghiên cứu và phân tích yếu tố 2
3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu và phân tích 3
3.1. Đối tượng nghiên cứu và phân tích 3
3.2. Phạm vi nghiên cứu và phân tích 3
4. Nhiệm vụ nghiên cứu và phân tích 3
5. Cơ sở tư liệu và phương pháp nghiên cứu và phân tích 3
5.1. Cơ sở tư liệu 3
5.2. Phương pháp nghiên cứu và phân tích 4
6. Đóng góp của khóa luận 4
7. Bố cục của khóa luận 4
CHƯƠNG 1. BỐI CẢNH LỊCH SỬ NƯỚC TA NỬA ĐẦU THẾ KỈ XIX 5
1.1. Bối cảnh lịch sử toàn thế giới 5
1.2. Bối cảnh lịch sử trong nước 7
1.2.1. Về chính trị 7
1.2.2. về kinh tế tài chính 9
1.2.3. tình hình xã hội và những cuộc khởi nghĩa của nhân dân 11
1.2.4. Về quân đội 12
1.2.5. Về văn hóa truyền thống, giáo dục 13
1.2.6. Về đối ngoại 14
CHƯƠNG 2. QUÁ TRÌNH ĐẦU HÀNG CỦA TRIỀU ĐÌNH NHÀ
NGUYỄN QUA NỘI DUNG CỦA CÁC HIỆP ƯỚC ĐÃ KÍ VỚI PHÁP TỪ
(1862 – 1884) 16
2.1. Triều đình nhà Nguyễn đối phó với cuộc trận chiến tranh xâm lược của thực
dân Pháp (1858 – 1862) 16
2.1.1. Âm mưu xâm lược Việt Nam của thực dân Pháp 16
2.1.2. Thực dân Pháp tiến công Thành Phố Thành Phố Đà Nẵng, lấn chiếm Gia Định và trào lưu
đấu tranh của nhân dân ta 17
2.1.3. Chủ trương của triều đình nhà Nguyễn – Điều ước Nhâm tuất (5/6/1862)19
2.2. Triều đình nhà Nguyễn đối phó với cuộc trận chiến tranh xâm lược Bắc Kì
lần thứ nhất của thực dân Pháp (1873 – 1874) 24
2.2.1. Thực dân Pháp lấn chiếm Bắc Kì lần thứ nhất và trào lưu chống
Pháp của nhân dân Bắc Kì (1873 – 1874) 24
2.2.2. Thái độ của nhà Nguyễn và hòa ước Giáp Tuất 1874 27
2.3. Thực dân Pháp lấn chiếm Bắc Kì lần thứ hai và đối sách của triều
đình nhà Nguyễn (1882 – 1884) 32
2.3.1. Thực dân Pháp lấn chiếm Bắc Kì lần thứ hai (1882 – 1884) và phong
trào kháng chiến của nhân dân 32
2.3.2. Đối sách của triều đình nhà Nguyễn – Hiệp ước Harmand 1883 và
Hàng ước Patenôtre 1884. Phong kiến nhà Nguyễn đầu hàng hoàn toàn thực
dân Pháp 34
CHƯƠNG 3. MỘT SỐ LÝ GIẢI VỀ SỰ ĐẦU HÀNG CỦA TRIỀU ĐÌNH
NHÀ NGUYỄN QUA VIỆC KÍ KẾT CÁC HIỆP ƯỚC VỚI THỰC DÂN
PHÁP TỪ 1862 – 1884 41
3.1. Thái độ của nhà Nguyễn khi kí kết những hiệp ước 41
3.2. Trách nhiệm của nhà Nguyễn trong việc để việt nam rơi vào tay thực
dân Pháp 44
KẾT LUẬN 48
TÀI LIỆU THAM KHẢO 49
1
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Qua gần 40 thế kỷ dựng nước và giữ nước, dân tộc bản địa Việt Nam đã hiên
ngang cùng với những dân tộc bản địa khác luôn xuất hiện trên vũ đài chính trị. Nhưng từ
thế kỷ XIX, dân tộc bản địa Việt Nam bước vào thời kỳ thử thách vô cùng to lớn, đó
là yếu tố khủng hoảng rủi ro không mong muốn cục bộ trong nước và nghiêm trọng hơn là yếu tố xâm lược của thực
dân Pháp.
Trong khi toàn thể nhân dân ta nhất quyết một lòng đấu tranh chống thực
dân Pháp thì do xuất phát từ chỗ bảo vệ triệt để quyền thống trị, bóc lột nhân dân
của tập đoàn lớn lớn phong kiến, nhà Nguyễn đã chủ trương lấy chủ đợi khách và
kế hoạch thủ để hòa rồi theo lương tâm và hảo ý của kẻ xâm lược, từng
bước ký kết những văn kiện đầu hàng dâng việt nam cho giặc. Các hiệp ước từ 1862
– 1884 ghi lại quy trình đầu hàng của triều đình nhà Nguyễn từ trên đầu hàng từng
bước đến đầu hàng toàn bộ và đã gây ra hậu quả to lớn cho vận mệnh dân tộc bản địa.
Thế nhưng cho tới nay chưa tồn tại một khu công trình xây dựng nào đề cập đến yếu tố này
một cách hoàn hảo nhất. Vì thế việc lựa chọn khóa luận Bước đầu tìm hiểu qúa
trình đầu hàng của triều đình nhà Nguyễn qua nội dung những hiệp ước đã ký kết kết
với thực dân Pháp từ 1862 – 1884 để nghiên cứu và phân tích có ý nghĩa về mặt khoa học
và thực tiễn như sau:
* Về mặt khoa học:
+ Góp phần làm sáng tỏ quy trình đầu hàng của triều đình nhà Nguyễn qua
nội dung những hiệp ước đã ký kết kết với thực dân Pháp từ 1862 – 1884.
+ Góp phần làm rõ trách nhiệm của nhà Nguyễn trong việc để việt nam rơi
vào tay thực dân Pháp.
* Về mặt thực tiễn:
+ Bổ sung nguồn tư liệu giảng dạy lịch sử phổ thông và góp thêm phần giúp độc
giả hiểu thêm về một quy trình thăng trầm trong lịch sử dân tộc bản địa.
+ Góp phần giáo dục truyền thống cuội nguồn yêu nước, tinh thần tự tôn dân tộc bản địa cho
thế hệ trẻ ngày này.
+ Khóa luận này còn làm tài liệu tìm hiểu thêm trong quy trình học tập và
giảng dạy lịch sử Việt Nam quy trình nửa thời gian cuối thế kỷ XIX.
2
2. Lịch sử nghiên cứu và phân tích yếu tố
Hiện nay việc nghiên cứu và phân tích về triều Nguyễn nói chung, về quy trình đầu hàng
của triều đình nhà Nguyễn nói riêng đang rất được sự quan tâm của nhiều nhà khoa
học. Mỗi tác giả, tác phẩm nghiên cứu và phân tích đều đứng ở góc cạnh nhìn rất khác nhau thậm chí còn có
nhiều ý kiến trái ngược nhau.
Trong quy trình nghiên cứu và phân tích, tôi đã tìm hiểu thêm và thừa kế một số trong những tác phẩm
tiêu biểu vượt trội sau:
Tác phẩm Lịch sử Việt Nam tập II của ủy ban khoa hoc xã hội Việt Nam
đã phân tích khá khá đầy đủ tình hình Việt Nam trước lúc bị thực dân Pháp xâm
lược, quy trình xâm lược của thực dân Pháp và đồng thời thấy được quy trình
đầu hàng của triều Nguyễn từ 1862 – 1884. Tác phẩm có nói Nhà Nguyễn, triều
đại ở đầu cuối của chính sách phong kiến chuyên chế, không hề kĩ năng mở mang
kinh tế tài chính và phát huy tiềm lực nhân dân trong xây dựng giang sơn. Mặc dù những
vua đầu triều Nguyễn cũng luôn có thể có ý thức và kĩ năng tăng trưởng kinh tế tài chính tuy nhiên
trước nạn ngoại xâm những vua lần lượt đầu hàng và ký kết những văn kiện bán nước
ta cho thực dân Pháp. Điều đó xác lập trách nhiệm to lớn của nhà Nguyễn
trong việc để việt nam rơi vào tay thực dân Pháp.
Các tác giả Đại cương lịch sử Việt Nam (Toàn tập) đã trình diễn và phân
tích rất rõ ràng ràng, khá đầy đủ tình hình Việt Nam ở nửa đầu thế kỉ XIX thời Nguyễn
trên những nghành chính trị, kinh tế tài chính, xã hội, văn hóa truyền thống giáo dục và đi đến những kết
luân rằng những vua triều Nguyễn cũng luôn có thể có những giải pháp tích cực để tăng trưởng
giang sơn. Song do chủ trương bảo thủ, phản động nên nhanh gọn cấu kết với
bọn cướp nước để làm tay sai cho chúng, đàn áp, bóc lột nhân dân toàn nước.
Trên cơ sở ấy, những tác giả đã phán xét công minh: Đó là tội lớn của phong kiến
nhà Nguyễn trước dân tộc bản địa, trước lịch sử.
Tác phẩm Lịch sử 80 năm chống Pháp của tác giả Trần Huy Liệu cũng
đã nói rất rõ ràng ràng, rõ ràng về Qúa trình xâm lược của thực dân Pháp và chính
sách thu phục của vua quan Nam triều.
Tác phẩm Lịch sử nhà Nguyễn một cách tiếp cận mới, nhiều tác giả, nhà
xuất bản Đại học sư phạm năm 2005 cũng đề cập đến cái nhìn và nhìn nhận vai
trò của triều Nguyễn. Công và tội của triều Nguyễn trong lịch sử dân tộc bản địa.
Ngoài ra còn thật nhiều những tác phẩm khác có liên quan đến nội dung của
khóa luận như cuốn Những yếu tố lịch sử về triều đại ở đầu cuối ở Việt Nam,
cuốn Lịch sử Việt Nam từ 1858 đến nay cùng một số trong những tạp chí, sách báo. Đó là
3
những nguồn tư liệu thiết yếu giúp tôi có cái nhìn tổng thể, thâm thúy về yếu tố
khóa luận nêu lên.
Khóa luận của tôi một mặt là yếu tố thừa kế thành tựu của những học giả đi
trước, mặt khác là yếu tố nỗ lực xử lý và xử lý những gì còn bỏ ngỏ khi nói về quá
trình đầu hàng của triều đình nhà Nguyễn qua những hiệp ước từ 1862 – 1884.
3. Đối tượng, phạm vi, mục tiêu nghiên cứu và phân tích
3.1. Đối tượng nghiên cứu và phân tích
Khóa luận triệu tập đi sâu nghiên cứu và phân tích về quy trình đầu hàng của triều đình
nhà Nguyễn qua nội dung những hiệp ước đã ký kết kết với thực dân Pháp từ 1862 –
1884.
3.2. Phạm vi nghiên cứu và phân tích
– Về mặt thời hạn: Khóa luận triệu tập nghiên cứu và phân tích vào lúc chừng thời hạn từ
1858 cho tới cuối thế kỉ XIX trong số đó hầu hết là từ 1862 – 1884, thời hạn gắn
liền với việc xâm lược của thực dân Pháp và quy trình đầu hàng của triều Nguyễn.
– Về không khí: Khóa luận nghiên cứu và phân tích trên một địa phận khá rộng gồm:
Qúa trình đầu hàng của triều đình nhà Nguyễn trước sự việc xâm lược của thực dân
Pháp nhưng triệu tập vào những hiệp ước mà nhà Nguyễn ký với Pháp.
3.3. Mục đích nghiên cứu và phân tích
Nghiên cứu quy trình đầu hàng của triều đình nhà Nguyễn qua nội dung những
hiệp ước đã ký kết kết với thực dân Pháp từ 1862 – 1884 nhằm mục đích giúp toàn bộ chúng ta làm rõ
hơn về thái độ, bản chất của triều đình phong kiến Nguyễn trong đối nội, đối
ngoại và thấy được một quy trình thăng trầm trong lịch sử dân tộc bản địa ta.
4. Nhiệm vụ nghiên cứu và phân tích
Tái dựng lại bức tranh về chính sách phong kiến Việt Nam dưới triều Nguyễn,
nạn ngoại xâm của thực dân Pháp và quy trình đầu hàng của triều Nguyễn từ
1862 – 1884 cùng với những hậu quả của nó.
5. Cơ sở tư liệu và phương pháp nghiên cứu và phân tích
5.1. Cơ sở tư liệu
Để phục vụ cho việc nghiên cứu và phân tích khóa luận này tôi đã sử dụng những nguồn
tư liệu sau:
Các sách giáo trình thông sử, sách tìm hiểu thêm, sách chuyên đề lịch sử Việt
Nam.
4
Tạp chí nghiên cứu và phân tích lịch sử và những tài liệu tìm hiểu thêm khác.
5.2. Phương pháp nghiên cứu và phân tích
– Khóa luận sử dụng hai phương pháp nghiên cứu và phân tích chuyên nghành là phương
pháp lịch sử và phương pháp logic. Ngoài ra, trong quy trình nghiên cứu và phân tích còn sử
dụng những phương pháp khác ví như: phân tích, tổng hợp, sưu tầm và xử lý tư liệu.
– Cơ sở của phương pháp luận trong quy trình nghiên cứu và phân tích là: Dựa trên
những quan điểm của chủ nghĩa Mác – LêNin, tư tưởng Hồ Chí Minh và quan
điểm của Đảng và nhà nước về yếu tố chính trị – xã hội.
6. Đóng góp của khóa luận
– Khóa luận góp thêm phần Phục hồi lại một cách hoàn hảo nhất, khối mạng lưới hệ thống và chính
xác về tình hình việt nam giữa và thời gian cuối thế kỷ XIX. Đặc biệt khóa luận tái hiện lại
một cách khá đầy đủ về quy trình đầu hàng của triều Nguyễn qua những hiệp ước từ
1862 – 1884 theo trình tự thời hạn rõ ràng.
– Khóa luận nghiên cứu và phân tích thành công xuất sắc sẽ tương hỗ cho việc học tập, nghiên cứu và phân tích về
triều Nguyễn, về sự việc xâm lược của thực dân Pháp và nhất là quy trình đầu
hàng của triều Nguyễn qua việc ký kết những văn kiện từ 1862 – 1884 sẽ có được xem
thống nhất, chiều sâu và khá đầy đủ hơn.
7. Bố cục của khóa luận
Ngoài phần mở đầu, kết luận, phụ lục, thư mục tài liệu tìm hiểu thêm, nội dung
cơ bản của khóa luận gồm có 3 chương:
Chương 1. Bối cảnh lịch sử việt nam nửa thời điểm đầu thế kỷ XIX
Chương 2. Qúa trình đầu hàng của triều đình nhà Nguyễn qua nội
dung những hiệp ước đã ký kết kết với thực dân Pháp từ 1862 – 1884
Chương 3. Một số lí giải về sự việc đầu hàng của triều đình nhà Nguyễn qua
việc kí kết những hiệp ước với thực dân Pháp từ 1862 – 1884
5
CHƯƠNG 1. BỐI CẢNH LỊCH SỬ NƯỚC TA
NỬA ĐẦU THẾ KỈ XIX
1.1. Bối cảnh lịch sử toàn thế giới
Sau những cuộc cách mạng tư sản vào buổi đầu thời kỳ cận đại, những nước Âu,
Mỹ tăng trưởng mạnh trên con phố tư bản chủ nghĩa. Từ thời gian giữa thế kỷ XIX, chủ
nghĩa tư bản trở thành khối mạng lưới hệ thống toàn thế giới. Ba thập niên cuối của thế kỷ XIX những
nước tư bản chủ nghĩa lần lượt chuyển từ chủ nghĩa tư bản tự do đối đầu đối đầu sang
chủ nghĩa tư bản độc quyền (chủ nghĩa đế quốc) nổi trội nhất là những nước Anh,
Pháp, Đức, Mỹ Sự tăng trưởng đó yên cầu những nước tư bản phải tăng cường việc
xâm lược thuộc địa để tìm kiếm, mở rộng thị trường, tận dụng nguồn nhân công
rẻ mạt, vơ vét nguồn nguyên, nhiên liệu phục vụ cho chính quốc cũng chính vì
thế mà sự đối đầu đối đầu Một trong những nước tư bản trình làng quyết liệt. Trên đà tăng trưởng
đó những nước phương Tây ráo riết tìm kiếm xâm lược thuộc địa mà tiềm năng hàng
đầu là những nước Á, Phi, Mỹ Latinh.
Châu Á nói chung và khu vực Khu vực Đông Nam Á nói riêng là những nước có lãnh
thổ to lớn, dân số đông, nguồn tài nguyên vạn vật thiên nhiên phong phú. Trong khi đó
đến thế kỷ XIX, những nước này vẫn chìm trong chính sách phong kiến bảo thủ lỗi thời và
ngày càng lâm vào cảnh tình trạng khủng hoảng rủi ro không mong muốn cục bộ cả về kinh tế tài chính, chính trị, xã hội. Trong
tình hình như vậy, những nước phương Tây, trước hết là những thương nhân qua con
đường marketing thương mại đã lần lượt sang những nước khu vực Khu vực Đông Nam Á. Từ những hoạt
động marketing thương mại và truyền giáo, bọn thực dân phương Tây chuyển sang chính
sách xâm lược, biến những nước Khu vực Đông Nam Á nói riêng và những nước châu Á, châu
Phi, khu vực Mỹ Latinh nói chung thành thuộc địa. Làn sóng này vốn đã trỗi dậy
từ thời gian cuối thế kỷ XIV. Ở Trung Quốc trận chiến tranh thuốc phiện (1839 – 1842) với
nước Anh đã mở màn cho hàng loạt những nước đế quốc khác ví như Anh, Pháp, Hà
Lan theo chân vào xâm lược Trung Quốc.
Trên thực tiễn, ở những thập niên thời điểm đầu thế kỷ XIX, ý đồ can thiệp, xâm lược
của những nước tư bản thực dân phương Tây đang trở thành rủi ro không mong muốn tiềm ẩn tiềm ẩn chung của hàng
loạt những nước phương Đông nói chung và những nước khu vực Khu vực Đông Nam Á nói
riêng
Đối với Xiêm sớm trở thành đối tượng người dùng xâm lược của Anh. Đến năm 1827,
Anh buộc Xiêm ký một hiệp ước buộc Xiêm phải cho những người dân Anh đến marketing thương mại
tự do ở một số trong những bang, 80 năm tiếp theo Anh đã sở hữu lĩnh được được những bang còn sót lại của Xiêm
và sáp nhập vào Mã Lai.
6
Đối với Mã Lai, từ trên thời điểm đầu thế kỷ XIX, công ty Đông Ấn của Anh đã sở hữu
những cứ điểm quan trọng trên bán hòn đảo này nhằm mục đích giành ưu thế thương mại và quân
sự ở Viễn Đông. Năm 1819, công ty này chiếm đóng Singapore có vị trí quan trọng
trên con phố hàng hải từ Ấn Độ Dương sang Thái Bình Dương.
Đối với Singapore. Năm 1826, thực dân Anh gộp Singapore, Pesnang,
Welleslly thành một khối gọi là đất thực dân eo biển dưới quyền cai trị của
công ty Đông – Ấn đặt tại Kua-la-lăm-pua.
Thế kỷ XIV – XV một phần quần hòn đảo Philippin lệ thuộc vào triều đình
Indonexia. Năm 1521, nhà hàng quán ăn hải Bồ Đào Nha là Magienlan trong chuyến du ngoạn
vòng quanh toàn thế giới đã tới đây và bị giết chết. Đến thế kỷ XVI Tây Ban Nha đã
chiếm hữu được Philippin làm thuộc địa và xây dựng thành phố Manila tại đây.
Indonexia là nước thứ nhất ở Châu Á bị xâm chiếm. Bồ Đào Nha đã sở hữu
eo Malacca năm 1511. Năm 1595, Hà Lan lập thương điếm thứ nhất và cạnh
tranh với những người Bồ Đào Nha ở Indonexia. Đến thời gian giữa thế kỷ XVI, tuy mới làm
chủ một vùng đất không lớn lắm nhưng Hà Lan thực sự đã có ảnh hưởng mạnh
mẽ ở nước này đến khi Bồ Đào Nha phải rút bỏ.
Miến Điện đến thời điểm đầu thế kỷ XIX vẫn là một nước quân chủ mạnh trong khu
vực Khu vực Đông Nam Á. Nhưng từ thời gian cuối thế kỷ XVIII, sau khi nắm được công ty Đông
– Ấn của Anh bành trướng sang vùng Bengale tiếp giáp Miến Điện. Đặt xong
một số trong những thương điếm ở gần thủ đô Rangoun (Miến Điện) năm 1972 thực dân Anh
yêu cầu triều đình Miến Điện đồng ý công ty Đông – Ấn hưởng độc quyền
marketing thương mại và đặt cơ quan thường trú. Bị vua Miến Điện khước từ, thực dân Anh
thực thi yêu sách trên bằng vũ lực vào thời điểm đầu thế kỷ XIX.
Bước sang thế kỷ XIX quân địch nguy hiểm nhất của Campuchia là triều đình
Xiêm. Thực hiện ý đồ bành trướng và nô dịch Campuchia, vua Xiêm đã gây ra
nhiều cuộc thay máu chính quyền ở Campuchia tiến hành trấn áp nội trị, ngoại giao, tiếp
tục khống chế Campuchia cho tới lúc thực dân Pháp khởi đầu kế hoạch xâm lược
nước này vào thời gian giữa thế kỷ XIX.
Trong vài thập niên đầu của thế kỷ XIX, Lào cũng trở nên áp bức nặng nề của
triều đình Xiêm. Toàn bộ nước Lào coi như chịu sự khống chế của Xiêm trước
khi bị cắt phần đất phía đông cho thực dân Pháp.
Đối với Việt Nam, trong tình hình như vậy, một giang sơn giàu tài nguyên,
đông dân cư cũng sớm bị những nước tư bản nhòm ngó và xâm chiếm. Thế kỷ XIX
triều đình phong kiến nhà Nguyễn vừa phải đối phó với tình trạng khủng hoảng rủi ro không mong muốn cục bộ
trong nước vừa phải đối phó với rủi ro không mong muốn tiềm ẩn tiềm ẩn xâm lược từ những nước phương Tây, chủ
7
yếu là thực dân Pháp. Ngay từ thời điểm năm 1645 sau 21 năm thao tác làm truyền giáo
ở Việt Nam, khi về Pháp Alexande Rhodes đã đưa ra lời nhận xét có ý cổ vũ cho
một cuộc xâm chiếm thuộc địa tại đây: Đây là một vị trí nên phải chiếm lấy,
chiếm hữu được vị trí này thì thương nhân Châu Âu sẽ tìm kiếm được một nguồn lợi
nhuận và tài nguyên dồi dào
Như vậy, toàn bộ chúng ta hoàn toàn có thể thấy rằng cùng với việc tăng trưởng của chủ nghĩa tư
bản thế kỉ XIX, Việt Nam cũng tương tự như những vương quốc khác trên toàn thế giới đều nằm
trong con mắt thèm thuồng và trở thành đối tượng người dùng xâm lược của bọn tư bản thực
dân phương Tây mà ở Việt Nam đó đó là thực dân Pháp.
1.2. Bối cảnh lịch sử trong nước
Thực dân Pháp nổ súng xâm lược việt nam đúng vào lúc chính sách phong kiến
Việt Nam đang đi sâu vào con phố khủng hoảng rủi ro không mong muốn cục bộ từ thời gian cuối thế kỷ XVIII. Lúc
này, những mầm mống thứ nhất của chủ nghĩa tư bản trong nước đã xuất hiện và
ngày càng xích míc với quan hệ kinh tế tài chính phong kiến lỗi thời, lỗi thời.
Ngày 31 tháng 8 năm 1802 triều Nguyễn được xây dựng đứng đầu là
Nguyễn Ánh. Sau khi lên ngôi, Nguyễn Ánh lấy hiệu là Gia Long và trở thành vị
vua thứ nhất của triều Nguyễn làm chủ toàn bộ Đàng Trong, Đàng Ngoài. Vào
quy trình đầu của nhà Nguyễn, việt nam vẫn là nước có độc lập lãnh thổ và đã đạt được
những tiến bộ nhất định về kinh tế tài chính, chính trị, văn hóa truyền thống Tuy vậy, về cơ bản dưới
triều Nguyễn việt nam vẫn không tăng trưởng lên theo xu thế chung của toàn thế giới mà
ngày càng có những biểu lộ suy yếu và khủng hoảng rủi ro không mong muốn cục bộ thể hiện ở nhiều mặt.
1.2.1. Về chính trị
Về thể chế chính trị, cỗ máy thống trị của triều Nguyễn ngay từ khi thành
lập đã là cỗ máy chính trị mang nặng tính chất quan liêu, độc đoán chuyên
quyền và phản động. Mọi quyền hành đều triệu tập trong tay người đứng đầu
nhà nước đó là ông vua chuyên chế. Vua được mệnh danh là Thiên tử (con
trời) thay trời trị dân; quyền hành của nhà vua sẽ là thiêng liêng, vô
hạn, nắm toàn bộ mọi quyền hành, cả quyền hành pháp và lập pháp; quyết định hành động cả
trận chiến tranh và hòa bình. Trong thực tiễn nhà vua cũng là đại địa chủ lớn số 1 trong
nước có toàn quyền riêng với đất đai và thần dân trong nước.
Từ Gia Long đến những vị vua tiếp theo của triều Nguyễn đều xây dựng, củng
cố nền thống trị trên nền tảng của ý thức hệ Nho giáo, xem trật tự phong kiến là
bất di bất dịch, mãi đến khi phương Tây nổ súng xâm lược việt nam thì mới bừng
tỉnh. Do xuất phát từ quyền lợi của giai cấp và dòng họ nên những ông vua nhà
nguyễn đã thi hành nhiều chủ trương thiển cận, ngăn ngừa và thui chột những tiến
8
bộ của nền sản xuất thành phầm & hàng hóa đã manh nha xuất hiện của thế kỉ XVIII. Không đưa
ra những chủ trương thích hợp để tự cứu mình, cứu dân tộc bản địa trong toàn cảnh thực dân
phương Tây đang ráo riết bành trướng sang phương Đông.
Hệ thống quan lại phần lớn là gian nịnh thần dốt nát và hủ bại, chính trị thì bảo
thủ cầu an, kinh tế tài chính thì tham lam luôn tìm cách đục khoét của nhân dân. Sự thối nát
này đã được Nguyễn Trường Tộ thể hiện qua di thảo của ông: Quan chế thời tự
Đức là một khối mạng lưới hệ thống quan liêu nặng nề đến mức mười con dê chín người chăn,
một con ngựa chín người giữ [6, 131]. Hệ thống ấy vừa làm cho triều đình tốn
nhiều lương bổng, vừa tạo ra tình trạng quan dân xa cách, làm cho xấp xỉ
không thông, lòng dạ rất khác nhau. Tệ tham nhũng quan lại ngày càng trở lên phổ
biến. Năm 1805, chính Tự Đức cũng phải than vãn quan vui thì dân khổ ích
người trên thì tổn dưới đưa quà cáp xin xỏ để làm cái thang bước lên quan
trường, hoặc góp phần khắp bạc để làm của cải cho mình tiêu dùng, những tệ ấy
không kể xiết nhưng vua không làm được gì. Nhân dân coi quan lại kẻ đại
diện cho pháp lý là trộm cướp, vì thế mà nhân dân ta có câu:
Con ơi mẹ bảo câu này
Cướp đêm là giặc, cướp ngày là quan
Đối với xã hội, nhà Nguyễn rất có ý thức trong việc quy định cỗ máy cai trị
ở đây, tổ chức triển khai xã thôn được nhà Nguyễn tận dụng thành công xuất sắc cụ bóc lột của
cường hào, địa chủ, làm cho nhân dân vô cùng đói khổ. Năm 1928, Nguyễn
Công Trứ tâu rằng quan lại nhũng tệ mới chỉ hai ba phần, còn sót lại điêu hào làm
hại đến bảy tám phần, còn sót lại cướp của ,giết người, giết vợ, cướp con mà trên
vẫn không biết, mà vẫn không tội vạ gì [5, 21]. Điều đó chứng tỏ rằng nhà
Nguyễn thiết lập khối mạng lưới hệ thống tổng lý đó ở nông thôn là để trực tiếp đề phòng và
ngăn ngừa trào lưu quật khởi của nông dân.
Lúc này trong khối mạng lưới hệ thống quan lại nhà nguyễn có những người dân dân có tư tưởng
tiến bộ, như Phan Thanh Giản, Phạm Phú Thứ, Nguyễn Trường Tộ, họ đưa ra đề
nghị cải cách giang sơn nhưng những tư tưởng này nhanh gọn bị bác bỏ vì
quan lại trong triều phần lớn là những kẻ bảo thủ, lỗi thời. Một cơ quan ban ngành thường trực
thống nhất trong toàn nước nhưng lại mang nặng tính quan liêu, độc đoán, tham
nhũng đè đầu nhân dân. Năm 1915, bộ luật Gia Long mô phỏng bộ luật phản
động phong kiến nhà Thanh (Trung Quốc) được phát hành tôn vinh quyền thống trị
tuyệt đối của vua quan, bảo vệ quyền bóc lột của địa chủ phong kiến, vua quan
nhà Nguyễn thi hành lệnh ngừng hoạt động, không tiếp xúc với tư bản phương tây,
nhưng lại thần phục nhà Thanh.
9
Tóm lại về chính trị, khối mạng lưới hệ thống chính trị của nhà Nguyễn rất sâu mọt, phản
động, bảo thủ, lỗi thời trái chiều với quyền lợi của nhân dân chính điều này đã làm
cho xấp xỉ không đồng lòng, quan dân xa cách, vua quan chỉ là người bất tài,
chuyên hạch sách, nhũng nhiễu nhân dân làm cho xích míc xã hội thêm gay
gắt. Do đó khi thực dân Pháp xâm lược việt nam triều đình đang không thể và không
biết xây dựng khối đại đoàn kết dân tộc bản địa để chống lại kẻ xâm lược mà chỉ biết
bảo vệ quyền lợi của chính mình.
1.2.2. Về kinh tế tài chính
Ngay sau khi xây dựng, nhà Nguyễn đã thi hành chủ trương kinh tế tài chính phản
động. Hầu hết những chủ trương tiến bộ dưới thời Tây Sơn bị nhà Nguyễn xóa
sổ hoàn toàn, đẩy nền kinh tế thị trường tài chính việt nam rơi vào tình trạng suy thoái và khủng hoảng nhất là đến
giữa và thời gian cuối thế kỷ XIX.
* Về nông nghiệp
Nhà Nguyễn xóa khỏi chủ trương ruộng đất và khuyến khích sản xuất thời
Tây Sơn. Thời Nguyễn, nền kinh tế thị trường tài chính tư hữu của nông dân bị xâm phạm nghiêm
trọng, ruộng đất của nông dân vẫn tiếp tục bị địa chủ kỳ hào chấp chiếm ác
liệt hơn những triều đại trước. Ruộng đất công chỉ từ xấp xỉ 15% phần lớn là
đất xương xẩu cằn cỗi, hơn thế nữa nhân dân lại phải gánh chịu mọi trách nhiệm và trách nhiệm
thuế khóa, phu phen tạp dịch Những mảnh đất nền trống phì nhiêu thì nằm hết trong
tay địa chủ và quan lại cho nên vì thế nạn đói thường xuyên xẩy ra, thiên tai, dịch
bệnh hoành hành, đời sống của nông dân vô cùng cực khổ. Hiện tượng nông
dân do dời sống cùng cực phải phiêu bạt đi mọi nơi trở nên phổ cập dưới
triều Nguyễn. Từ năm 1802 đến năm 1806, nông dân 370 thôn thuộc những trấn
lớn ngoài Bắc phiêu tán đi nơi khác. Đến năm 1826, lại sở hữu thêm 108 xã thôn
thuộc 13 huyện của trấn Tp Hải Dương xiêu tán, thêm vào đó vào đó là tô thuế rất
nặng nề. Cùng vời thảm cảnh đó, vỡ đê, lụt lội xẩy ra thường xuyên. Tại
Hưng Yên, đê Văn Giang vỡ 18 năm liền làm cho toàn bộ vùng Khoái Châu màu
mỡ, phì nhiêu trở thành bãi đất hoang, đời sống nông dân đói khổ, hàng đoàn
người bồng bế nhau đi mọi nơi xin ăn, ruộng đất bỏ hoang ngày càng nhiều.
Năm 1857, số ruộng đất bỏ hoang trong toàn nước là 395 488 mẫu [2, 374]. Đặc
biệt vào năm Tự Đức thứ 12 (1859) số người chết vì đói kém ôn dịch ở Nam
và Bắc có tới 60 vạn người [3, 15].
Để đối phó lại, nhà Nguyễn đã dùng giải pháp khẩn hoang bằng phương pháp mở
những đồn điền ở Nam Kì và khai khẩn đất sa bồi ở Bắc Kì nhưng ruộng đất do
chính tay người lao động khai khẩn sẽ là ruộng công và nông dân muốn
chiếm hữu thì phải nộp thuế.
10
Vào năm 1853 – 1854 dưới thời vua Tự Đức, Nguyễn Tri Phương đã cho
xây dựng khối mạng lưới hệ thống đồn điền rất rộng, 21 cơ được lập với 124 ấp phần lớn ở 6 tỉnh
Nam Kì Nhưng những việc làm trên đang không mang lại những hiệu suất cao đáng
kể vì đều xuất phát từ quyền lợi của giai cấp thống trị. Người nông dân vẫn không
có ruộng đất. Vì vậy, nạn nông dân lưu tán, nhất là đến thời Tự Đức, khi tư bản
Pháp nổ súng xâm lược lại càng trở nên phổ cập khắp toàn nước và trầm trọng
hơn. Đó là một trong những nét tiêu biểu vượt trội của thời kỳ khủng hoảng rủi ro không mong muốn cục bộ và suy vong
của chính sách phong kiến Việt Nam dưới Triều Nguyễn.
* Về công, thương nghiệp
+ Công nghiệp
Chính sách của triều Nguyễn về mặt công thương nghiệp vô cùng phản
động đã hạn chế sự tăng trưởng của công, thương nghiệp ở thế kỉ XVIII, đặc biệt quan trọng
là ở thời Tây Sơn thương nghiệp việt nam đang sẵn có đà tăng trưởng. Trên cơ sở sở hữu
những nghành marketing thương mại lớn như: đóng tàu, đúc tiền, đúc súng và những công xưởng
chuyên làm trách nhiệm sản xuất những vật dụng phục vụ vương triều và sở hữu những
công trường thi công xây dựng đền đài, lăng tẩm triều đình vận dụng chủ trương quản lí
bảo thủ, phản động. Chế độ lao động trong những công xưởng này theo chính sách Cộng
tượng mang nặng tính chất cưỡng bức lao động. Tất cả những thợ giỏi ở những địa
phương đều bị triệu tập về thao tác tại những công xưởng đều được biên chế thành
những đội, lao động triệu tập với mức lương thấp, lại chịu sự quản trị và vận hành, giám sát
nghiên ngặt của cục Công nên họ rất bất mãn, không hứng thú với việc làm.
Đối với nghành khai mỏ triều đình phong kiến giữ độc quyền, từ thời điểm năm 1802 –
1858, nhà Nguyễn nắm 139 mỏ và phần lớn những mỏ đều do quan lại khai thác chỉ
số ít là vì thương nhân Việt Nam đứng ra khai thác và bị nhà nước đánh thuế nặng.
Phương thức sản xuất trong những mỏ vẫn là lao động thủ công, năng suất thấp. Bên
cạnh đó những nghành nghề thủ công dân gian cũng không còn Đk tăng trưởng.
Về thương nghiệp, nhà nước giữ độc quyền những nguyên vật tư phục vụ cho
công nghiệp nặng như: đồng, chì, thiếc, lưu huỳnh vì sợ nhân dân sản xuất vũ
khí mang bán cho thương nhân quốc tế. Đối với những loại hương, lâm sản
quý và hiếm như: sừng tê, gác hươu, cánh kiến, trầm hương nhà nước phong kiến
trấn áp và đánh thuế rất ngặt nghèo. Nhà nước phong kiến còn cấm nhân dân
không được họp chợ vì lo sợ trào lưu nông dân phủ rộng rộng tự do ra. Thóc gạo, món đồ
thiết yếu nhất trong đời sống cũng trở nên đánh thuế cao. Gạo từ Gia Định trở ra Nghệ
An phải nộp thuế 9 lần. Dưới thời phong kiến việc lưu thông thành phầm & hàng hóa hầu hết dựa
vào đường sông và đường thủy. Nhưng nhà nước không bảo vệ đường thủy khiến cho
giặc hoành hành, và thêm vào đó là việc trưng thu thuyền bè. Năm 1816 quy định
11
lại thuyền đi buôn thì phải chịu thuế còn chở cho nhà nước thì được miễn. Như
vậy đưới triều Nguyễn nội thương rất sa sút, giao lưu thành phầm & hàng hóa Một trong những địa
phương rất yếu kém.
+ Ngoại thương
Việc trao đổi marketing thương mại với thương nhân quốc tế cũng suy giảm do triều
đình thực thi chủ trương bế quan tỏa cảng (ngừng hoạt động). Mặc dù việt nam có vị
trí thuận tiện, bờ biển dài, có nhiều cửa biển tiện lợi cho hoạt động và sinh hoạt giải trí thông thương
marketing thương mại nhưng việc marketing thương mại với quốc tế do triều đình độc quyền, thường
bị hạn chế đến mức tối đa đặc biệt quan trọng dưới thời Tự Đức thì hầu như cấm hẳn, nhà
nước chỉ được cho phép mở một vài cửa biển để thông thương với quốc tế, nhập
những mặt thu phục vụ cho sinh hoạt của hoàng tộc, còn những hoạt động và sinh hoạt giải trí sinh hoạt buôn
bán khác đều bị trấn áp ngặt nghèo, tàu buôn quốc tế không thể ra vào buôn
bán được. Chính sách bế quan tỏa cảng của nhà Nguyễn đã ngưng trệ sự giao lưu
marketing thương mại với bên phía ngoài, số lượng tàu bè ra vào những cửa biển vắng vẻ, thu nhập
thuế quan giảm sút. Năm 1851 việt nam chỉ từ 20 khu vực marketing thương mại so với trước
thời gian này là 60 khu vực, một số trong những lượng quá rất ít riêng với việc tăng trưởng của thương
nghiệp. Triều đình Tự Đức hầu như cự tuyệt hoàn toàn với những thương nhân
phương Tây khi xin vào việt nam marketing thương mại. Việc nhà nước ngừng hoạt động ngoại thương
xuất phát từ ý đồ bảo vệ nền tảng phong kiến đang tàn tạ, ngăn cản sự tăng trưởng
của tầng lớp thị dân và sự tiếp xúc của nó với thị dân quốc tế. Chính sách bế
quan tỏa cảng của triều đình đã làm cho việc marketing thương mại với quốc tế sa sút rõ
rệt. Một số cảng trước kia phồn thịnh nay trở nên tiêu điều xơ xác.
Mặt khác còn tồn tại sự khủng hoảng rủi ro không mong muốn cục bộ tài chính của nhà Nguyễn. Năm 1820,
tổng số tô thuế triều đình thu được là 192.592 quan tiền, 2.266.650 hộc thóc, 580
lạng vàng. Đến năm 1847 số thu nhập còn tăng hơn: 308.162 quan tiền,
2.960.134 hộc thóc, 1608 lạng vàng và 128.773 lạng bạc. Điều này phản ánh chế
độ tô thuế và sự khủng hoảng rủi ro không mong muốn cục bộ tài chính nặng nề của nhà Nguyễn.
1.2.3. Tình hình xã hội và những cuộc khởi nghĩa của nông dân
* Về xã hội
Nhìn chung đến giữa thế kỉ XIX, xã hội Việt Nam rơi vào khủng hoảng rủi ro không mong muốn cục bộ
trầm trọng. Dưới triều Nguyễn những vua quan chỉ lo ăn chơi sa đọa, chỉ quan tâm
đến vui chơi tiệc tùng, ca hát, xây dựng những lăng tẩm, đền đài bỏ bê việc triều
chính, những quan từ TW đến địa phương ỷ thế cậy quyền bóc lột nhân dân.
Điều này làm cho đời sống của nhân dân rất là trở ngại vất vả. Không chỉ vậy họ
còn chịu nhiều thiên tai, dịch bệnh dẫn đến môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường nhân dân vô cùng khổ
cực. Mâu thuẫn giữa nhân dân, nhất là xích míc giữa nông dân và giai cấp
12
phong kiến ngày càng trở nên thâm thúy đã dẫn đến bùng nổ nhiều cuộc khởi
nghĩa của nông dân.
* Các cuộc khởi nghĩa của nông dân
Ngay sau khi nhà Nguyễn được xây dựng, vương triều nhà Nguyễn đã phải
đối phó với trào lưu nổi dậy của nông dân. Đến thời tự Đức đã thành một
rủi ro không mong muốn tiềm ẩn tiềm ẩn cho nền thống trị đó. Trong suốt 18 năm thời Gia Long (1802 1820)
đã có 73 cuộc khởi nghĩa, thời Minh Mạng (1820-1840) đã có 243 cuộc khởi
nghĩa, thời Tự Đức đã có 40 cuộc khởi nghĩa trong số đó có một số trong những cuộc khởi nghĩa
tiêu biểu vượt trội như: Khởi nghĩa Phan Bá Vành ở Tỉnh Nam Định (1821), Lê Duy Lương ở
Ninh Bình (1833), Lê Văn Khơi ở Gia Định (1833), Cao Bá Quát ở Bắc Ninh
(1854) Các cuộc khởi nghĩa này thể hiện rõ rằng lúc thực dân Pháp xâm lược
việt nam thì thời gian hiện nay xích míc giữa nông dân với phong kiến ở việt nam cũng
đang nóng giãy. Về sau những trào lưu này lập tức bị triều đình nhà Nguyễn dập
tắt. Cùng với những cuộc khởi nghĩa của nông dân, dân bỏ đi xiêu tán ngày một
nhiều dẫn tới sự tạm bợ của xã hội. Lợi dụng tình hình này, giặc cướp nổi lên
hoành hành cướp bóc của cải của nhân dân. Mặt khác, dân ta phải đối phó với
nạn giặc khách từ Trung Quốc tràn sang cướp phá ở vùng Việt Bắc. Đặc biệt là
giặc Tam Đường (Quảng nghĩa đường, Lục thắng đường, Đức thắng đường) tràn
sang cướp phá nhân dân ta ở Thái Nguyên, Tuyên Quang.
Khi thực dân Pháp sang xâm lược việt nam, nạn cướp phá, cướp của, giết
người ngày càng nhiều. Triều đình nhiều lần cử người đi đánh dẹp nhưng không
dẹp được. Nhà Nguyễn bất lực phải cầu viện nhà Thanh càng tạo Đk cho
quân Thanh sang cướp phá, nhũng nhiễu nhân dân ta làm cho đời sống nhân
dân ta ngày càng cơ cực, lầm than. Vì thế trào lưu đấu tranh của nhân dân ta
vừa chống xâm lược, vừa chống phong kiến ngày càng mạnh mẽ và tự tin.
1.2.4. Về quân đội
Trong khi việt nam đứng trước bờ vực của rủi ro không mong muốn tiềm ẩn tiềm ẩn mất nước thì triều đình
nhà Nguyễn vẫn duy trì khối mạng lưới hệ thống quân đội cũ theo phong cách lỗi thời với ba bộ phận:
Thân binh (bộ vệ vu), cấm binh (phòng thủ hoàng thành), tinh binh hay biến
binh (ở kinh đô và những địa phương). Theo nhận định của người Pháp làm ở thời
Gia Long lúc đó có 115.000 bộ binh và 17.600 bộ binh, theo Đại Nam thực lục
thì năm 1820 số quân là hơn 204.220 người, năm 1840 là 212.290 người. Dưới
thời vua Tự Đức, quân đóng ở kinh thành khoảng chừng 1 vạn người, ở những kinh thành
lớn có tầm khoảng chừng 4000 5000 quân, ở tỉnh nhỏ 1000 quân hoặc vài trăm quân. Tuy
nhiên binh lính không được rèn luyện thường xuyên, tinh thần quân sĩ bạc
nhược, tình trạng hòn đảo ngũ, bỏ trốn thật nhiều gây ra sự thiếu vắng lực lượng
13
nghiêm trọng trong quân đội. Mỗi năm quân đội chỉ được rèn luyện một lần duy
nhất là bắn đại bác. Nhà Nguyễn không tiến hành tổ chức triển khai thi võ để lựa chọn
người tài giỏi võ như những triều đại trước đó.
Vũ khí tuy được củng cố nhưng vẫn còn đấy thô sơ hầu hết là giáo mác. Thời
vua Tự Đức đã cho đúc nhiều đại bác phục vụ cho chiến đấu nhưng hiệu suất cao
không đảm bảo, đại bác bắn rất thấp và ngắn lại nặng nề. Đạn dược không được bảo
quản tốt nên bắn ít nổ, bắn ra như bắn đá. Thành quách của nhà Nguyễn rất kiên
cố vững chãi theo lối vô lăng của Pháp như công sự ở Thành Phố Thành Phố Đà Nẵng, đồn lũy Chí
Hòa ở Nam Kì có mức giá trị nhiều mặt về kĩ thuật nhưng trong trận chiến đấu
chống thực dân Pháp có vũ khí tân tiến thì nó lại là yếu tố tập hợp vũ khí, lương
thực, quân lính để chờ chết.
Tướng lĩnh phần lớn là người bất tài, ngu dốt không do thi tuyển tuyển chọn mà
chỉ do mộ được đi lính mà thành quan võ. Sự hèn nhát của quan, lính nhà
Nguyễn lên đến mức cao độ khi thực dân Pháp nổ súng xâm lược việt nam. Năm 1858,
viên suất đội Bùi Văn Phương ở quân thứ Quảng Nam đang đắp lũy Cẩm Lệ
vẳng nghe tiếng súng ở vùng Sơn Trà đã bỏ chạy quân cũng tan tác tứ phía cả,
hay như thể viên suất đội Bùi Văn Côn đi thuyền giang vận, gặp một thuyền phỉ
chỉ có bốn tên đi tới Văn Côn sợ liền bỏ chạy, mất cả thuyền và khí giới lương
thực. Sự bạc nhược và hèn nhát của quan quân nhà Nguyễn như vậy thì làm thế nào
hoàn toàn có thể thắng được quân địch đang hung hăng như con hổ đói – thực dân Pháp.
1.2.5. Về văn hóa truyền thống, giáo dục
Giữa thế kỉ XIX, hệ tư tưởng việt nam thời kỳ này còn có những biến hóa to lớn.
Trong khi hệ tư tưởng dân chủ tư sản được xác lập và trở thành một khối mạng lưới hệ thống thế
giới thì ở việt nam, nho giáo ngày càng suy dồi ngưng trệ sự tăng trưởng của đất
nước, nhà Nguyễn đứng đầu là Tự Đức vẫn ra sức củng cố vị thế Nho giáo, dùng
văn học để tuyên truyền cho việc thống trị đẫm máu của chúng tiêu biểu vượt trội là vua
Minh Mạng đã ra Mười điều huấn dụ, Tự Đức ra Điều âm thập điều diễn ca để
truyền rộng tự do học thuyết Nho giáo. Trên cơ sở đó củng cố ý thức hệ phong
kiến đã rạn nứt.
Vào thời gian này trước rủi ro không mong muốn tiềm ẩn tiềm ẩn xâm lược của thực dân phương Tây, đất
nước cần chấn hưng, tăng trưởng về mọi mặt. Do đó, nên phải thay đổi phương
pháp giáo dục, thi tuyển. Nhưng nhà Nguyễn vẫn bó gọn nội dung giáo dục, thi tuyển
trong mấy bộ Tứ thư, Ngũ kinh. Người học chỉ biết học thuộc lòng, làm thơ,
soạn nhạc theo khuôn sáo, không được học những kiến thức và kỹ năng của khoa học tự
nhiên. Hình thức thi tuyển không được thay đổi vẫn mang nặng lối thi tuyển theo như hình
thức học thuộc lòng, thiếu sáng tạo. Từ giáo dục, thi tuyển lỗi thời đã đào tạo và giảng dạy ra
14
một khối mạng lưới hệ thống quan lại sở hữu đầu óc bảo thủ, ngu dốt, một cỗ máy sâu mọt, quan
liêu nặng nề.
Bên cạnh đó, hệ tư tưởng việt nam thời kì này còn có những biến hóa lớn. Trong
khi hệ tư tưởng Nho giáo đang ngày càng suy đồi thì đạo Thiên Chúa tăng trưởng
mạnh mẽ và tự tin số lượng tín đố theo đạo ngày một đông. Trước tình hình đó, Tự Đức
đã phát hành nhiều chỉ dụ cấm đạo: Tháng 8 năm 1848, Tự Đức ban bố dụ cấm
đạo lần thứ nhất ra lệnh ban thưởng 30 nén bạc cho kẻ nào bắt được giáo sĩ.
Những giáo sĩ tội nặng thì bị xử theo như hình phạt buộc đá vào cổ và vứt xuống
biển. Đối với giáo sĩ bản xứ nếu không bỏ đạo thì bị thích chữ vào mặt và bị đi
đày vùng nước độc. Tháng 9 năm 1851, Tự Đức ban bố dụ cấm đạo lần thứ hai
nhắc lại hình phạt của chỉ dụ lần thứ nhất. Tháng 9 năm 1855 ban bố dụ cấm đạo
lần thứ ba với hình phạt tàn khốc hơn. Tuy nhiên chủ trương cấm đạo của vua
không ngăn cản trở được sự tăng trưởng của đạo Thiên Chúa mà trái lại tạo ra sự
xung đột tôn giáo và tư tưởng nóng giãy. Chính sách này cũng là cái cớ trực tiếp để
thực dân Pháp nổ súng xâm lược việt nam. Đạo Phật và tín ngưỡng dân gian thời
kì này tiếp tục tăng trưởng.
1.2.6. Về đối ngoại
Nhà Nguyễn thực thi chủ trương hai mặt: Đối với những nước phương Tây,
nhà Nguyễn vẫn duy trì chủ trương bế quan tỏa cảng, tăng cường cấm đạo, giết
hại và đàn áp giáo dân. Đối với những nước láng giềng như Lào và Cao Miên, nhà
Nguyễn thực thi chủ trương quân sự chiến lược cứng rắn. Đối với nhà Thanh, Nguyễn
Ánh cử người sang xin cầu phong, quốc hiệu và cống nạp. Trong toàn cảnh lịch
sử lúc bấy giờ muốn giữ được giang sơn thì không còn cách nào khác là phải ra
sức củng cố khối đại đoàn kết dân tộc bản địa, ra sức tăng trưởng kinh tế tài chính, tăng trưởng nền
kinh tế tài chính tiểu nông, mở những cửa biển để thông thương marketing thương mại với bên phía ngoài học
tập sự tiến bộ của phương Tây để từng bước Phục hồi tiềm lực vương quốc dân
tộc. Chỉ có như vậy mới hoàn toàn có thể đối phó được với thủ đoạn và hành vi xâm
lược của thực dân Pháp nhưng triều đình nhà Nguyễn đang không làm được điều
đó và lại thi hành những chủ trương thủ cựu, phản động, bảo thủ làm cho tiềm
lực vương quốc suy kiệt, kinh tế tài chính lỗi thời, xã hội xích míc nóng giãy.
Tóm lại, những chủ trương đối nội, đối ngoại của nhà Nguyễn đã làm cho tiềm
lực giang sơn bị suy yếu về mọi mặt đẩy việt nam nhanh gọn trở thành đối
tượng xâm lược của chủ nghĩa tư bản phương Tây, nhất là thực dân Pháp từ lâu
đã có thủ đoạn và hành vi xâm lược rất là ráo riết và được che đậy dưới
nhiều hình thức rất khác nhau.
15
Như vậy, trong lúc chủ nghĩa tư bản đang trên đà tăng trưởng mạnh mẽ và tự tin, nguy
cơ xâm lược thể hiện rõ thì tình hình việt nam giữa và thời gian cuối thế kỷ XIX lâm vào cảnh
khủng hoảng rủi ro không mong muốn cục bộ thâm thúy, nhà Nguyễn đứng đầu là Tự Đức không đưa ra những
chủ trương tích cực để tăng trưởng kinh tế tài chính, ổn định đời sống nhân dân, xã hội, đổi
mới giáo dục, thi tuyển và củng cố lực lượng quân đội. Trái lại, thi hành nhiều
chủ trương ngưng trệ sự tăng trưởng của giang sơn tạo Đk thuận tiện cho thực
dân Pháp nổ súng xâm lược việt nam. Chính sách của triều Nguyễn đã làm cho
dân sức mòn, lực kiệt nội bộ chia rẽ thâm thúy, đặt nhân dân ta vào thế bất lợi
trước cuộc vũ trang của thực dân Pháp và đẩy rủi ro không mong muốn tiềm ẩn tiềm ẩn mất nước từ chỗ không
tất yếu thành tất yếu.
16
CHƯƠNG 2. QUÁ TRÌNH ĐẦU HÀNG CỦA TRIỀU ĐÌNH
NHÀ NGUYỄN QUA NỘI DUNG CỦA CÁC HIỆP ƯỚC
ĐÃ KÍ VỚI PHÁP TỪ (1862 – 1884)
2.1. Triều đình nhà Nguyễn đối phó với cuộc trận chiến tranh xâm lược của
thực dân Pháp (1858 – 1862)
2.1.1. Âm mưu xâm lược Việt Nam của thực dân Pháp
Bước sang thế kỷ XIX, chủ nghĩa tư bản phương Tây tiến dần lên trở thành
những nước đế quốc chủ nghĩa, càng ráo riết tăng cường xâm lược trên phạm vi
toàn thế giới nhất là ở những nước phương Đông trong số đó có Việt Nam.
Âm mưu xâm lược Việt Nam của tư bản Pháp đã có từ rất sớm bắt nguồn từ
thời gian cuối thế kỷ XVII (thông qua những giáo sĩ truyền đạo) và được xúc tiến mạnh mẽ và tự tin
vào thời gian giữa thế kỷ XIX. Xâm lược Việt Nam tư bản Pháp có thuận tiện là được giáo
sĩ và thương nhân truyền đạo, marketing thương mại trước rất mất thời hạn lại được sự tiếp tay từ bên
trong số đó là Nguyễn Ánh. Từ Đầu thế kỷ XVI, đã có những giáo sĩ đến
truyền đạo tại việt nam, trong thời kỳ đầu hoạt động và sinh hoạt giải trí truyền giáo thuần túy mang ý
nghĩa tôn giáo nên đã được nhà nước phong kiến Việt Nam tạo Đk thuận
lợi. Nhưng càng về sau, hoạt động và sinh hoạt giải trí của những giáo sĩ dần có sự biến tướng – nhuốm
màu chính trị, họ đã cấu kết với tư bản Pháp bằng phương pháp: những quan chức thực dân
phục vụ phương tiện đi lại, tài chính cho những giáo sĩ, đổi lại họ sẽ nhận được thông
tin về Việt Nam thông qua những giáo sĩ. Cuối thế kỷ XVIII, thời điểm đầu thế kỷ XIX nhiều
quan chức thực dân đã đội lốt thầy tu, trực tiếp xâm nhập vào việt nam đến dò la
tình hình tiêu biểu vượt trội như : Adran (Bá đa lộc) người làm trung gian cho Nguyễn
Ánh kí với chính phủ nước nhà Pháp hòa ước Vecxai (1787) Từ đó mọi yếu tố nội trị,
ngoại giao của giang sơn đã được những giáo sĩ ghi chép tỉ mỉ, nhất là tình hình
khủng hoảng rủi ro không mong muốn cục bộ của chính sách phong kiến Việt Nam lúc bấy giờ.
Mặc dù biết được thủ đoạn đó của thực dân Pháp xong nhà Nguyễn lại
vướng mắc ở đoạn là nhờ có sự giúp sức của thực dân Pháp, năm 1802 Nguyễn
Ánh mới lật đổ được vương triều Tây Sơn và thiết lập nên nhà Nguyễn. Vì nhớ
đến công lao của Bá-Đa-Lộc, vua Gia Long đang không bức hại đạo và cũng
không nâng đỡ đạo, điều này đã tạo Đk cho những giáo sĩ mở rộng địa phận
hoạt động và sinh hoạt giải trí khắp toàn nước. Đó cũng đó đó là lí do tại sao về sau nhà Nguyễn đã
phải vận dụng chủ trương cấm đạo. Thế nhưng, triều đình càng cấm đạo thì những
giáo sĩ phương Tây càng tỏ ra ngoan cố hoạt động và sinh hoạt giải trí ráo riết hơn.
Vào trong năm 50 của thế kỷ XIX, chủ nghĩa tư bản Pháp tăng trưởng ngày
càng mạnh mẽ và tự tin, nhu yếu về thị trường và thuộc địa ngày càng lớn, do đó chúng
17
tăng cường hơn thế nữa quy trình xâm lược việt nam và có những hành vi như: do
thám một số trong những nơi ở bờ biển việt nam, tạo áp lực đè nén buộc ta phải Open marketing thương mại ở
cửa biển Thành Phố Thành Phố Đà Nẵng và một số trong những nơi khác, đưa quốc thư tới triều đình nhà Nguyễn
lấy danh nghĩa thương thuyết về truyền đạo để sẵn sàng sẵn sàng quay quồng xâm lược Việt
Nam rồi bắn phá những pháo đài trang nghiêm của ta ở Thành Phố Thành Phố Đà Nẵng. Đến tháng 9 năm 1858, viện cớ
bênh vực giáo sĩ, chống lại việc triều đình nhà Nguyễn ngược đãi những giáo sĩ và
cự tuyệt việc nhận những quốc thư của Pháp, thực dân Pháp đã nổ súng xâm lược
việt nam.
Như vậy ngay từ sớm, thực dân Pháp đã có thủ đoạn xâm lược việt nam và
chính những chủ trương sai lầm không mong muốn của triều đình nhà Nguyễn cả về đối nội, đối
ngoại nhất là chủ trương cấm đạo đã tạo cái cớ và Đk thuận tiện để thực
dân Pháp thực thi thủ đoạn đó.
2.1.2. Thực dân Pháp tiến công Thành Phố Thành Phố Đà Nẵng, lấn chiếm Gia Định và phong
trào đấu tranh của nhân dân ta
Sau thuở nào gian sẵn sàng sẵn sàng, từ nửa thế kỉ XIX, thực dân Pháp quay quồng hành
động xâm lược việt nam.
Sáng sớm ngày một/9/1858, liên quân Pháp – Tây Ban Nha chính thức nổ
súng xâm lược việt nam tại Thành Phố Thành Phố Đà Nẵng. Kế hoạch của chúng là đánh nhanh, thắng
nhanh để chiếm lấy Thành Phố Thành Phố Đà Nẵng làm vị trí căn cứ bàn đạp đánh lên kinh thành Huế buộc
triều đình đầu hàng. Sở dĩ Pháp chọn Thành Phố Thành Phố Đà Nẵng là nơi tiến công thứ nhất vì thời
điểm 1858, Pháp đang cùng với Anh liên minh gây chiến tại Quảng Đông Trung
Quốc, lực lượng Pháp đánh Việt Nam là rất nhỏ. Do đó họ phải link với Tây
Ban Nha cùng nhau đánh Việt Nam. Tuy nhiên ban đầu họ cũng chưa muốn
chiếm ngay mà chủ trương uy hiếp triều đình Huế phải Open và kí kết những
điều ước có lợi cho họ.Với số quân ít, không chắc thắng, nên họ đành chọn
kế hoạch đánh bất thần, kinh thành Huế nằm phía trong phá Tam Giang, muốn
vượt qua sẽ thiệt hại rất rộng. Đánh những vùng khác thì hiệu suất cao bắt phải đàm phán
không đảm bảo nên họ quyết định hành động chọn đánh vị trí gần kinh thành và có mức giá trị kinh tế tài chính
nhất là khu vực Thành Phố Thành Phố Đà Nẵng. Hơn nữa, Thành Phố Thành Phố Đà Nẵng nằm trong tâm Huế và đồng bằng phía
Nam, có bãi tắm biển rộng, tương đối sâu dễ cho thủy quân đổ xô và bắn phá, Đà
Nẵng còn tồn tại Hội An là thương cảng lớn số 1 khu vực lúc đó, ở đây lại sở hữu nhiều
người theo đạo Thiên Chúa nên sẽ ủng hộ họ, nếu đánh thắng ở đây thì một
trong những nơi ảnh hưởng trực tiếp là kinh thành Huế, do đó Pháp và Tây Ban
Nha quyết định hành động chọn Thành Phố Thành Phố Đà Nẵng là nơi tiến công thứ nhất. Tuy nhiên, vừa đổ xô lên
bán hòn đảo Sơn Trà, quân Pháp đã vấp phải sức kháng cự của quân đội triều đình
do Nguyễn Tri Phương chỉ huy.
18
Trên mặt trận Đằ Nẵng, ngay lúc chiến sự xẩy ra quan quân triều đình phối
phù thích hợp với nhiều lực lượng nông dân đánh giặc. Tại đây, Nguyến Tri Phương đã thực
hiện lối đánh phòng thủ, đắp đồn lũy và giải pháp vườn không nhà trống
nhằm mục đích cắt đứt con phố bóc lột lương thực, binh sĩ của địch. Kết quả, sau 5 tháng
bị giam chân tại chỗ, trở ngại vất vả ngày càng chồng chất, liên quân Pháp – Tây Ban
Nha phải rút phần lớn quân khỏi Thành Phố Thành Phố Đà Nẵng, đi vào nam mở mặt trận mới ở Gia Định
(2/1859). Kế hoạch đánh nhanh, thắng nhanh của địch đã biết thành thất bại. Sáng ngày
10/02/1859 tàu chiến Pháp – Tây Ban Nha triệu tập ở Vũng Tàu, bắn phá những pháo
đài phòng thủ của ta như Phúc Thắng, Lương Thiện, Phúc Mỹ mở đường ngược
sông Cần giờ, vừa tiến vừa bắn phá những đồn hai bên bờ nhưng vấp phải sự chống cự
khá quyết liệt của quan quân triều đình và nhân dân. Sáng 17/2, quân địch mới
chiếm xong thành Gia Định. Tháng 3/1860, Nguyễn Tri Phương được điều động từ
Thành Phố Thành Phố Đà Nẵng vào chỉ huy mặt trận Gia Định. Ông lôi kéo quân dân quay quồng xây dựng
khối mạng lưới hệ thống phòng ngự kiên cố, lấy đại đồn Chí Hòa làm trụ sở, triệu tập
quân sĩ, vũ khí lương thực để phòng giặc đánh rộng ra.
Về phía Pháp. Cuối tháng 2/1861 sau khi cùng những nhà tư bản phương Tây
can thiệp vũ trang vào Trung Quốc, chúng dồn quân vào mặt trận Gia Định. Không
trụ nổi trước hỏa lực của địch, quân Nguyễn Tri Phương thất thủ. Sau đó, quân địch
đánh rộng ra nhiều nơi lần lượt là ba tỉnh miền Đông Nam Kì (Gia Định, Định
Tường, Biên Hòa) và một tỉnh miền Tây Nam Kì (Vĩnh Long) bị Pháp chiếm.
Mặc dù vậy nhưng trào lưu đấu tranh của nhân dân không lúc nào ngớt.
Cuối năm 1861, tiếp theo trận đánh của nghĩa quân Nguyễn Trung Trực đốt cháy
tàu Ét-pê-răng trên sông Nhật Tảo, nhiều cuộc khởi nghĩa lớn nhỏ bùng nổ,
nhiều TT kháng chiến hình thành tiêu biểu vượt trội là vị trí căn cứ Gò Công (huyện Tân
Hòa, Gia Định) của Trương Định. Trong năm 1862, trào lưu nhân dân chống
Pháp dâng cao ở những quận, huyện và thị xã thuộc hai tỉnh Gia Định và Định
Tường. Tình hình đó làm cho địch rất là hoang mang lo ngại, lo sợ. Chính lúc đó,
triều đình Huế đã kí điều ước 5/6/1862, cắt ba tỉnh miền Đông Nam Kì và hòn đảo
Côn Lôn cho Pháp. Mục đích của triều đình Huế là muốn sớm bắt tay với thực
dân Pháp để đối phó với trào lưu nông dân miền Bắc đang trên đà tăng trưởng.
Như vậy, chỉ với sau ba năm Tính từ lúc lúc kéo quân vào xâm lược Gia Định
đến thời điểm đầu xuân mới 1862, thực dân Pháp đã mở rộng địa phận chiếm đóng ra ba tỉnh
miền Đông Nam Kì là Gia Định, Định Tường và Biên Hòa và một phần tỉnh
Vĩnh Long.
19
2.1.3. Chủ trương của triều đình nhà Nguyễn – Điều ước Nhâm Tuất
(5/6/1862)
Trong khi thực dân Pháp nổ súng xâm lược, tình hình việt nam có nhiều biến hóa
trên những nghành, chính trị thì rối ren, triều đình nhà Nguyễn vẫn một mực thi
hành chủ trương bảo thủ, phản động, triệt để thực thi chủ trương xử lý và xử lý
bằng phương pháp hòa hoãn. Kinh tế thì tiêu điều, xơ xác, đời sống nhân dân vô
cùng đói khổ. Tình hình đó làm cho xích míc trong xã hội nóng giãy, nhân dân
nổi dậy khắp nơi. Bên cạnh cuộc đấu tranh chống phong kiến, nhân dân ta còn
đấu tranh chống Pháp. Vì vậy, sau khi thực dân Pháp xâm lược trên đất việt nam
vẫn duy trì hai trận tuyến đấu tranh: khởi nghĩa nông dân chống phong kiến và
trận chiến tranh chống áp bức dân tộc bản địa.
Đứng trước hai trận tuyến đấu tranh đó, triều đình Tự Đức đã xử lý và xử lý
như sau:
Thứ nhất: Nhà Nguyễn vì quyền lợi giai cấp không nhất quyết đấu tranh
chống xâm lược mà lựa chọn con phố thỏa hiệp và từng bước đầu hàng giặc,
đàn áp trào lưu đấu tranh của nhân dân. Cụ thể:
Ngay từ khi liên minh Pháp – Tây Ban Nha vừa mới xâm phạm Thành Phố Thành Phố Đà Nẵng, lòng
dân toàn nước từ Bắc chí Nam đã sôi sục chí căm thù giặc. Nhưng trái lại, ngay từ
đầu tập đoàn lớn lớn phong kiến đang không thích đi với dân trong cuộc đấu tranh này. Sau
khi thất bại ở Thành Phố Thành Phố Đà Nẵng, Gia Định, thực dân Pháp buộc phải chuyển sang kế
hoạch đánh lâu dài, trong lúc đó nhà Nguyễn không còn quyết tâm chống giặc
nên không thể tìm ra mưu kế gì đối phó lâu dài với giặc. Trước sức tiến công ồ ạt
của quân giặc, ngay từ trên đầu quan quân triều đình chỉ lo phòng thủ mà không tấn
công, dần tỏ ra bất lực, trong nội bộ đã sớm có sự phân hóa thành hai phái: chủ
chiến và chủ hòa với mọi theo phe chủ hòa. Điều đó xác lập một thực tiễn là
ngay từ trên đầu, đại bộ phận thuộc hàng ngũ cầm quyền đã mang nặng tư tưởng thất
bại, sợ giặc.
Khi Pháp tiến công Thành Phố Thành Phố Đà Nẵng, chúng chỉ có 2000 quân và 14 tàu chiến.
Trong khi triều đình Huế gồm 2000 quân đóng tại chỗ, 2000 quân ứng cứu và
lực lượng kháng chiến của ta rất nhiều hòn đảo nhưng quan quân triều đình đều án
binh bất động. Tháng 2 năm 1859 khi đại bộ phận quân Pháp rút vào Gia Định,
chỉ để lại Thành Phố Thành Phố Đà Nẵng một lực lượng quân sự chiến lược nhỏ bé nhưng triều đình chỉ lo phòng
thủ chứ không tiến công. Điều này đủ nói lên sự thiếu quyết tâm tiêu diệt địch
của triều đình phong kiến. Khi Pháp lấn chiếm Gia Định, chúng có 2.200 quân,
16 tàu chiến, ngược lại quân triều đình có 1000 quân với hàng nghìn quân tiếp
viện đủ khí giới và 5.800 quân ứng nghĩa của dân cùng với lương thực cho một vạn
20
quân đóng giữ trong một năm. Nhưng triều đình vẫn không chịu đánh giặc, giặc tấn
công thì chống cự yếu ớt, chạy dài, giặc chiếm Gia Định một cách thuận tiện và đơn thuần và giản dị,
nhanh gọn. Tháng 2/1860, Pháp sa lầy ở Trung Quốc phải điều động quân từ
miền nam sang, chỉ từ lại 800 tên do một đại úy chỉ huy và phải dàn mỏng dính ra
10 km. thế mà nhà Nguyễn vẫn thực thi giải pháp án binh bất động, không
đánh cũng không hòa. Hậu quả là Hàng trăm quân triệu tập trong đại đồn, chỉ
rộng ba cây số vuông làm tiềm năng cho đại bác giặc.
Thứ hai: Đứng trước những trở ngại vất vả chồng chất về kinh tế tài chính, xã hội nhiều tư
tưởng duy tân nhằm mục đích đưa đất việt nam thoát khỏi ngõ cụt đang không được nhà Nguyễn
đồng ý. Cuối cùng, để cứu vãn quyền lợi giai cấp, chúng đã hèn kém phản bội
quyền lợi nhân dân, dân tộc bản địa chọn con phố cắt đất đầu hàng, trông chờ vào
lương tâm và hảo ý của giặc. Từ hướng xử lý và xử lý trên đã đưa tới việc nhà
Nguyễn vội vã kí hiệp ước ngày mồng 5 tháng 6 năm 1862, cắt ba tỉnh miền Đông
Nam Kì cho Pháp ghi lại bước đầu số 1 tiên của triều đình nhà Nguyễn.
– Điều ước Nhâm Tuất (5/6/1862)
Từ Đầu tháng 5/1862, để bảo vệ quyền lợi cho mình, vua Tự Đức đã
dữ thế chủ động giảng hòa với giặc. Nhận được tin này, quân Pháp vô cùng mừng rỡ vì
đấy là thuở nào cơ bất thần giúp chúng thoát khỏi tình trạng trở ngại vất vả này.
Người Pháp đã khởi đầu thấy nên phải chinh phục lại những tỉnh đã chinh phục.
Nhưng trong lúc không ngờ Tự Đức xin giảng hòa thì Tự Đức lại xin giảng
hòa[ 5, 74].
Hiệp ước Nhâm Tuất được kí kết trên một chiếc tàu chiến Duprè của Pháp
đậu ở bến Sài Gòn đại diện thay mặt thay mặt phía Pháp do Bonard (Đô đốc chỉ huy liên quân
Pháp Tây Ban Nha) cùng Gutchiene (Đại tá chỉ huy trưởng đạo quân Tây Ban
Nha ở Nam Kì) và đại diện thay mặt thay mặt triều đình Nguyễn do Phan Thanh Giản và Lâm Duy
Thiệp, toàn quyền khâm sai của Tự Đức. Sau nhiều ngày thương thuyết, đến ngày
05/06/1862 thì hiệp ước được kí kết được mang danh là Hiệp ước hòa bình và
hữu nghị. Nội dung gồm 12 khoản quy tụ những điểm sau.
Điều khoản III xác lập rằng, Tự Đức với danh nghĩa quốc vương nước
Đại Nam nhượng hẳn cho Pháp ba tỉnh Biên Hòa, Gia Định và Định Tường và
cả Côn Đảo. Phần hai của lao lý III và toàn bộ lao lý X xác lập
quyền trấn áp toàn bộ đường thủy trên khắp lục tỉnh. Điều khoản IV xác lập
sự lệ thuộc về ngoại giao của triều đình nhà Nguyễn vào quyền lợi tư bản Pháp
và thông thông qua đó, Pháp giành được quyền dữ thế chủ động trong thủ đoạn biến Việt Nam
thành thuộc địa của tớ. Điều khoản V xác lập, tư bản Pháp có quyền tự do
marketing thương mại ở ba cửa biển Thành Phố Thành Phố Đà Nẵng, Ba Lạt và Quảng Yên đồng thời nhà Nguyễn
Reply
3
0
Chia sẻ
Share Link Tải Triều đình nhà Nguyễn đã từng bước đầu hàng thực dân Pháp ra làm sao miễn phí
Bạn vừa tìm hiểu thêm nội dung bài viết Với Một số hướng dẫn một cách rõ ràng hơn về Clip Triều đình nhà Nguyễn đã từng bước đầu hàng thực dân Pháp ra làm sao tiên tiến và phát triển nhất và ShareLink Download Triều đình nhà Nguyễn đã từng bước đầu hàng thực dân Pháp ra làm sao miễn phí.
Thảo Luận vướng mắc về Triều đình nhà Nguyễn đã từng bước đầu hàng thực dân Pháp ra làm sao
Nếu sau khi đọc nội dung bài viết Triều đình nhà Nguyễn đã từng bước đầu hàng thực dân Pháp ra làm sao vẫn chưa hiểu thì hoàn toàn có thể lại Comment ở cuối bài để Admin lý giải và hướng dẫn lại nha
#Triều #đình #nhà #Nguyễn #đã #từng #bước #đầu #hàng #thực #dân #Pháp #như #thế #nào