Kinh Nghiệm về Những câu văn câu thơ có hình ảnh so sánh Chi Tiết
Pro đang tìm kiếm từ khóa Những câu văn câu thơ có hình ảnh so sánh được Cập Nhật vào lúc : 2022-11-28 03:33:07 . Với phương châm chia sẻ Bí quyết Hướng dẫn trong nội dung bài viết một cách Chi Tiết 2022. Nếu sau khi đọc nội dung bài viết vẫn ko hiểu thì hoàn toàn có thể lại Comment ở cuối bài để Ad lý giải và hướng dẫn lại nha.
So sánh tu từ trong thơ Trần Đăng Khoa
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản khá đầy đủ của tài liệu tại đây (299.32 KB, 52 trang )
PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
Với lịch sử hơn 4000 năm văn hiến, Việt Nam đã có một kho tàng thơ ca phong
phú và phong phú. Thơ ca như dòng sữa mẹ nuôi dưỡng tâm hồn con người Việt Nam từ
ngàn xưa đến nay. Người ta yêu thơ, biến thơ thành những câu nói ví von, thành ca dao,
dân ca hay thậm chí còn rút ra thành thành ngữ, hò, vè,…
Tuy nhiên, để biến một bài thơ thành một bài hát là yếu tố rất khó, ngoài việc những
nhạc sĩ thay đổi về thanh điệu cho hòa giải và hợp lý để phổ chúng thành nhạc thì bản thân bài thơ
cũng phải độc lạ và có âm điệu dễ hát. Cho đến nay đã có nhiều bài thơ được phổ nhạc
nói về tình yêu như: Cô hàng xóm của Nguyễn Bính, Màu tím hoa Sim của Hữu Loan,
Hai sắc hoa Ti-gon của TTKh, Hương thầm của Phan Thị Thanh Nhàn,
Cũng là một dạng thơ được trở thành bài hát, nhưng thơ Trần Đăng Khoa mang
một sắc thái hoàn toàn khác, những bài thơ của ông được hầu hết trẻ con yêu mến mà tiêu
biểu nhất là bài thơ đã được nhạc sĩ Trần Viết Bính phổ thành nhạc:
Hạt gạo làng ta
Có vị phù sa
Của sông Kinh Thầy
Có hương sen thơm
Của hồ nước đầy
Giọt mồ hôi sa
Những trưa tháng Sáu
Nước như ai nấu
Chết cả cá cờ
(Hạt Gạo Làng Ta)
Vì sao thơ Trần Đăng Khoa lại được hầu hết những trẻ con yêu mến như vậy? Bởi
những tác phẩm thơ của ông rất thân thiện với tâm lí trẻ thơ, vần điệu ngắn gọn dễ nhớ,
giàu ý nghĩa và hình ảnh đầy sức sống.
Trần Đăng Khoa là người đã tạo cho mình một phong thái thơ không lầm lẫn
với bất kì nhà thơ nào, ông sáng tác còn rất sớm: khi mới lên tám tuổi! So với những trẻ
1
con khác, nếu sáng tác trong độ tuổi này thì sẽ không còn tránh khỏi sự vụng về, non nớt
trong tâm ý nhưng riêng với Trần Đăng Khoa, ông đã đạt được sự chín chắn
trong tư duy, độc lạ trong việc thể hiện tâm ý, sử dụng những giải pháp tu từ điêu
luyện và có sự trau chuốt trong cách tinh lọc từ ngữ.
Đến với thơ Trần Đăng Khoa, người đọc có cảm hứng như được trở về với tuổi
thơ. Hình ảnh thơ mộc mạc, ngôn từ giản dị, dễ hiểu nên đã để lại ấn tượng thâm thúy
trong tâm người đọc. Hầu hết những bài thơ đều là những bức tranh tái hiện lại môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường
ở làng quê. Từ những âm thanh trong môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường đến trong năm bom đạn trong chiến
tranh, được thể hiện trong thơ một cách khá đầy đủ và rõ ràng.
Người xưa ý niệm, thơ không nhất thiết cầu kì, thơ cần nhất sự dung dị,
Lưu Đại Khôi đã nói: Văn chương quý ở đoạn giản dị. Phàm viết văn và cả làm thơ
nữa, những cây bút già dặn thì giản dị, vị thanh đạm thì giản dị, khí khá đầy đủ thì giản
dị, thần cao xa mà hàm chứa khôn cùng thì giản dị. Vì vậy, giản dị là cảnh giới tận
cùng của văn chương vậy. Bởi vì giản dị thì không cầu kì, câu chữ lại sở hữu tính triết
lí, ý tứ sâu xa lại hàm chứa tư tưởng khôn cùng. Thơ của Trần Đăng Khoa mê hoặc
như loại rượu vang nho nhẹ không khiến sốc, không nồng nhưng uống rồi sẽ ngấm, sẽ
say lâu và khó bỏ.
Thơ của Trần Đăng Khoa được đưa vào chương trình Tiếng Việt trong Sách giáo
khoa do Bộ Giáo dục đào tạo và giảng dạy và Đào tạo phát hành để giảng dạy cho học viên Phổ thông trung
học từ rất sớm. Chúng được nhìn nhận rất cao và chiếm vị trí quan trọng trong mảng văn
học thiếu nhi.
Một lí do nữa làm cho những người dân viết chọn đề tài này là: tuy so sánh tu từ là biện
pháp nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp đơn thuần và giản dị nhưng có vai trò vô cùng quan trọng. Thiếu so sánh trong giao
tiếp hằng ngày thì lời nói của toàn bộ chúng ta trở nên khô khan, thiếu gợi hình, thiếu sinh động.
Còn trong văn chương, nếu thiếu so sánh tu từ thì sẽ không còn thể nào diễn tả hết được cảm
xúc của tác giả muốn gửi đến người đọc người nghe. Ví như câu ca dao Công cha như
núi Thái Sơn, nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra nếu chỉ nói một cách đơn thuần
không còn ví von, so sánh thì người phát ngôn chỉ hoàn toàn có thể nói rằng Tình cảm của cha mẹ lớn
lao không gì hoàn toàn có thể tả được chứ không lột tả hết sự vất vả, gian lao, tình yêu thương vô
bờ bến của cha mẹ riêng với con cháu. Thông qua so sánh tu từ công cha được rõ ràng bằng
hình ảnh núi Thái Sơn, còn sự dịu dàng êm ả, vị tha, bao dung của mẹ được so sánh như
nước trong nguồn. Nói tóm lại, so sánh tu từ đã góp thêm phần giúp những nhà văn, nhà thơ
2
xây dựng những hình ảnh, hình tượng nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp độc lạ, sống động và đầy hình tượng
hơn cách diễn đạt thông thường thật nhiều.
2. Lịch sử yếu tố
Lịch sử yếu tố có vai trò trọng điểm riêng với những người dân làm công tác thao tác
nghiên cứu và phân tích khoa học, chính bới nó là nền tảng, là cơ sở để toàn bộ chúng ta hoàn toàn có thể tiến hành việc làm
nghiên cứu và phân tích của tớ. Hơn nữa, từ kết quả đã đạt được giúp ta phát sinh ra ý tưởng mới,
mê hoặc hơn những khu công trình xây dựng trước đó. Khi đi vào nghiên cứu và phân tích lịch sử yếu tố của đề tài:
So sánh tu từ trong thơ Trần Đăng Khoa người viết tiến hành khảo sát trên hai
phương diện: lịch sử những khu công trình xây dựng nghiên cứu và phân tích, nhận định về Trần Đăng Khoa và những
khu công trình xây dựng nghiên cứu và phân tích có liên quan đến so sánh tu từ.
Phương diện thứ nhất là những khu công trình xây dựng nghiên cứu và phân tích và những nhận định về
Trần Đăng Khoa. Ông được mệnh danh là thần đồng thơ khi là một cậu bé 8 tuổi; có tập
thơ đầu tay năm 10 tuổi. Trần Đăng Khoa là một hiện tượng kỳ lạ lạ không riêng gì có làm sững
sờ biết bao bạn đọc trong nước mà còn Viral sang nhiều nước trên toàn thế giới. Người
có công tìm hiểu và đưa Trần Đăng Khoa đến với bạn đọc khắp toàn thế giới là nhà thơ Xuân
Diệu: Tôi đã sung sướng hướng dẫn đoàn vô tuyến truyền hình Pháp về quay phim
Thế giới nhỏ của em Khoa tại xã Quốc Tuấn Hải Hưng; tôi còn là một người thứ nhất
dịch thơ Khoa ra tiếng Pháp đưa cho nữ đồng chí Madeline Riffaud (Mađơlen Riphô).
Chị Riphô về đăng trên báo Nhân đạo của Đảng cộng sản Pháp; tiếp theo đó tôi lại dịch ra
cả tập thơ Khoa Pháp văn, từ đó trình làng thơ Trần Đăng Khoa, dịch ra nhiều thứ
tiếng trên nhiều toàn thế giới. Tôi lại giúp nhà thơ Cuba FéLix Pila Rodriguez dịch ra tiếng
Tây Ban Nha, và tôi đã bình hai bài thơ Mưa và Em kể chuyện này ở thật nhiều nơi
trên miền Bắc, ở Sài Gòn và những thành thị ở phía Nam (1975 1976).[tr.396]
Còn Ngô Văn Phú hà đông thì xác lập tài năng của Trần Đăng Khoa: Có lẽ còn lâu
mới lại sở hữu một thần đồng 8 tuổi lại thành một nhà thơ để lại được sự nghiệp trong nền
thơ Việt Nam như Trần Đăng Khoa. Và bày tỏ sự thích thú riêng với một hiện tượng kỳ lạ
lạ trước đó chưa từng có trong lịch sử văn học nước nhà: Thật sung sướng cho một nhà thơ
được mãi mãi hồn nhiên và đẹp với một hồn thơ từ 8, 9 tuổi[tr.397]
Với sự quan tâm của Đảng nhà nước trong việc tàng trữ và tăng trưởng sự nghiệp
thơ ca nước nhà, cùng với việc tăng trưởng của công nghệ tiên tiến và phát triển kỹ thuật nên tạo Đk thuận
lợi cho bạn đọc thuận tiện và đơn thuần và giản dị tiếp cận với những tác phẩm thơ ca. Chính vì thế ta có những
cuốn sách in ấn rất đẹp và ghi chép thận trọng tiểu sử, sự nghiệp sáng tác của nhà thơ
3
Trần Đăng Khoa: Hội nhà văn Nhà văn Việt Nam hiên đại, Ngô Văn Phú hà đông, Phong
Vũ, Nguyễn Phan Hách Nhà văn Việt Nam thế kỉ XX (tập 4), Thái Doãn Hiểu,
Hoàng Liên Giai thoại nhà văn Việt Nam, Trần Đăng Khoa Chân Dung Và Đối
Thoại, Trần Mạnh Thường Từ điển tác gia Việt Nam Thế kỉ XX. Ngoài ra còn tồn tại
một lượng thông tin vô cùng phong phú về cuộc sống, sự nghiệp và những cuộc phỏng
vấn liên quan đến Trần Đăng Khoa trên mạng internet.
Phương diện thứ hai là những khu công trình xây dựng nghiên cứu và phân tích có liên quan đến so sánh tu từ:
Quyển Những toàn thế giới nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp ca dao của tác giả Phạm Thu Yến. Trong
quyển này còn có những yếu tố được xem như thể nền móng cơ sở vững chãi cho những mối
quan hệ mật thiết với nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp so sánh tu từ trong thơ ca tân tiến. Khi Phạm Thu Yến
nhận định rằng: So sánh tu từ trong ca dao trữ tình là điểm lưu ý nổi trội cả về số lượng cũng
như chất lượng nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp biểu lộ toàn thế giới tâm hồn phong phú, tinh xảo, chân thành
của người dân lao động, đồng thời đặc nền móng vững chãi cho nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp so sánh
trong thơ ca tân tiến Việt Nam.[] Từ ý kiến đó, ta thấy được rằng nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp so sánh
trong thơ tân tiến có một số trong những cấu trúc so sánh, hình thức so sánh cũng như mục tiêu của
việc so sánh là khởi sắc tương đương với so sánh tu từ trong ca dao.
Quyển Từ kí hiệu học đến thi pháp học của Hoàng Trinh. Trong quyển này tác
giả đã cho toàn bộ chúng ta biết được những đặc trưng của ngôn từ thơ.
Quyển Ngôn ngữ thơ Việt Nam của tác giả Hữu Đạt, đấy là khu công trình xây dựng nghiên
cứu về ngôn từ thơ ở nhiều khía cạnh rất khác nhau như: điểm lưu ý ngôn từ thơ, loại
hình của ngôn từ thơ, việc tổ chức triển khai ngôn từ trong thơ, những phương thức cơ bản của
ngôn từ thơ
Ngoài ra, còn nhiều khu công trình xây dựng nghiên cứu và phân tích khác ở những trường ĐH, cao đẳng
dưới dạng luận văn cũng góp thêm phần làm cho khối mạng lưới hệ thống nghiên cứu và phân tích so sánh tu từ thêm
phong phú và phong phú. Tuy mỗi khu công trình xây dựng nghiên cứu và phân tích đều xuất hiện tích cực và hạn chế
nhưng sự góp phần của chúng là không nhỏ riêng với việc xác lập vị trí của so sánh tu
từ trong kho tàng văn học dân tộc bản địa.
Việc chọn đề tài này giúp người viết hiểu biết thêm về lối so sánh độc lạ và
sáng tạo của thần đồng thơ. Mặt khác, còn trang bị cho những người dân viết một chìa khóa cần
thiết để xâm nhập, tiếp cận với những tác phẩm khác. Tuy nhiên trên tinh thần tiếp nối,
thừa kế và học hỏi những khu công trình xây dựng đi trước, người viết muốn qua khu công trình xây dựng này góp
thêm một phần nhỏ vốn hiểu biết của tớ vào những quan điểm lớn mang tính chất chất toàn
4
diện riêng với đề tài: So sánh tu từ trong thơ Trần Đăng Khoa. Và cũng từ đề tài này sẽ
tìm hiểu, mày mò ra được những cái hay, nét trẻ trung mang giá trị của nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp so sánh
tu từ trong thơ Trần Đăng Khoa.
3. Mục đích nghiên cứu và phân tích
Việc chọn đề tài So sánh tu từ trong thơ Trần Đăng Khoa sẽ hỗ trợ người viết
thấy được được tình cảm rất là sâu đậm của tác giả riêng với quê nhà, giang sơn. Hàm
chứa trong mọi câu thơ, bài thơ là nỗi niềm tâm sự, lòng trắc ẩn của nhà thơ khi đất
nước đang trong thời kì mưa bom, bão đạn. Từ đó xác lập: ngoài nội dung tư tưởng
được truyền tải thì những giải pháp tu từ cũng góp một phần không nhỏ vào thành công xuất sắc
chung của toàn bộ tác phẩm.
Nghiên cứu đề tài này tương hỗ cho những người dân viết hiểu một cách thâm thúy hơn về những biện
pháp tu từ mà nhất là so sánh tu từ, tìm hiểu những ý niệm rất khác nhau của những nhà
nghiên cứu và phân tích về so sánh. Trên cơ sở đó thấy được kĩ năng vận dụng so sánh tu từ đầy
sáng tạo và rất là độc lạ của Trần Đăng Khoa.
Hơn thế nữa, khi thực thi đề tài này người viết sẽ nâng cao được kĩ năng vận
dụng phương pháp nghiên cứu và phân tích tác phẩm văn học ở góc cạnh nhìn so sánh tu từ, đó là cơ sở tiền
đề giúp người viết hoàn toàn có thể thực thi những khu công trình xây dựng nghiên cứu và phân tích sau này.
4. Phạm vi nghiên cứu và phân tích
Do không tìm kiếm được nhiều tài liệu nghiên cứu và phân tích về Trần Đăng Khoa và thời hạn
nghiên cứu và phân tích hạn chế nên người viết không phân tích hết những tác phẩm của ông mà chỉ
tạm ngưng ở ba tập thơ:
1. Góc sân và khoảng chừng trời (Nhà Xuất Bản Văn Học 2006)
2. Trần Đăng Khoa thơ tinh tuyển ( Nhà Xuất Bản Hội Nhà Văn, 2001)
3. Thơ Trần Đăng Khoa (Nhà Xuất Bản Thanh Niên,1999)
Thông qua những tác phẩm trong ba tập thơ để toàn bộ chúng ta thấy được tài năng sử
dụng ngôn từ một cách linh hoạt và sáng tạo. Bằng kĩ năng sử dụng so sánh tu từ hết
sức độc lạ của nhà thơ đã góp thêm phần vào thành công xuất sắc chung của toàn bộ tác phẩm. Có
thể nói từ trước đến nay, chưa một nhà thơ trẻ con nào lại sở hữu nhiều bài thơ thâm thúy và
thành công xuất sắc đến thế. Trần Đăng Khoa xứng danh với thương hiệu: Thần đồng thơ ca mà
nhiều người ban tặng.
5. Phương pháp nghiên cứu và phân tích
5
Đề tài hướng tới việc tìm hiểu So sánh tu từ trong thơ Trần Đăng Khoa, phân
tích cả về nội dung và nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp để thấy được tài năng của tác giả. Để lí giải yếu tố,
người viết đã sử dụng những phương pháp sau:
Sưu tầm toàn bộ những tài liệu có liên quan đến đề tài So sánh tu từ trong thơ Trần
Đăng Khoa.
Tiến hành thống kê khối mạng lưới hệ thống những câu thơ mang yếu tố so sánh trong ba tập
thơ của Trần Đăng Khoa.
Phân loại theo quy mô, hình ảnh, vật liệu so sánh.
Lựa chọn những bài thơ, câu thơ tiêu biểu vượt trội có kết cấu so sánh độc lạ phân tích,
chứng tỏ.
So sánh so sánh với ca dao và một số trong những nhà thơ khác để thấy được những hình
ảnh so sánh mới lạ, độc lạ và mê hoặc của Trần Đăng Khoa. Để đề tài có cơ sở, phong
phú và thuyết phục thì việc dẫn thêm một số trong những ý kiến của những nhà văn, nhà thơ, nhà nghiên
cứu là rất thiết yếu để luận văn được trọn vẹn.
CHƯƠNG 1
6
NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ SO SÁNH TU TỪ
1.1. Khái niệm về so sánh
Trong tiếp xúc hằng ngày toàn bộ chúng ta vẫn hay sử dụng hình thức so sánh để câu nói
thêm phần thuyết phục như:
Lan cao hơn mẹ
Mưa như trút nước
Em ngoan hơn anh
… … … … … …
Thậm chí, trong kho tàng thành ngữ Việt Nam từ lâu đã tồn tại nhiều thành ngữ
dưới dạng so sánh:
Xấu như ma
Cao như tre miễu
Đen như cột nhà cháy
… … … … … …
Việc dùng thủ pháp so sánh trở giúp người tiếp nhận hiểu thâm thúy hơn về những
phương diện nào đó của yếu tố vật, yếu tố, từ đó có cái nhìn khái quát hơn về yếu tố được
đề cập đến. Người ta chia so sánh ra làm hai loại: so sánh tu từ và so sánh luận lí.
1.1.1. So sánh luận lí
So sánh luận lí là so sánh hai đối tượng người dùng có quan hệ tương đương. Ở so sánh luận
lí thì cái được so sánh và cái so sánh là những đối tượng người dùng cùng loại, mục tiêu của yếu tố so sánh
là yếu tố xác lập sự tương tự giữa hai đối tượng người dùng.
Ví dụ:
10+10=15+5
Nó cao như bố nó
Tôi thương bậu như chồng bậu thương
Khi ta nói 10+10= 15+5 là đúng chuẩn, hợp lô-gích không thể chối cãi được vì
trong biểu thức tương tự của toán học thì hai vế đều bằng 20.
Nó cao như bố là chuyện thông thường vì nó và cha nó xẩy ra hiện tượng kỳ lạ di
truyền, kiểu gen giống nhau thì chuyện cao giống nhau là yếu tố dễ hiểu.
Còn riêng với chuyện hai chàng trai cùng thương một cô nàng với mức độ tình cảm
ngang nhau, suy cho cùng, cũng không phải là không hợp lý, là trái với quy luật tình yêu.
7
Dạng so sánh này đơn thuần mang phần tin thông báo chứ không tạo ra hình ảnh nghệ
thuật hay mang giá trị biểu cảm.
1.1.2. So sánh tu từ
Tác giả Cù Đình Tú trong quyển Phong cách học và điểm lưu ý tu từ tiếng Việt
viết: So sánh tu từ là cách công khai minh bạch so sánh hai hay nhiều đối tượng người dùng cùng có một
tín hiệu chung nào đấy (nét giống nhau) nhằm mục đích diễn tả một cách hình ảnh điểm lưu ý của
đối tượng người dùng.[tr.123]
Chẳng hạn như:
Công cha như núi Thái Sơn
Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra.
(Ca dao)
Đôi ta làm bạn thong dong
Như đôi đũa ngọc nằm trong mâm vàng.
(Ca dao)
Nước như ai nấu
Chết cả cá cờ.
(Trần Đăng Khoa – Hạt Gạo Làng Ta)
Cuộc đời tuy dài thế
Năm tháng vẫn trải qua
Như biển kia dẫu rộng
Mây vẫn bay về xa.
(Xuân Quỳnh – Sóng)
Công cha khác phạm trù với núi Thái Sơn cũng như nghĩa mẹ không
giống hệt với nước trong nguồn nhưng lại mang một giá trị đặc biệt quan trọng. Công cha, nghĩa
mẹ trong sự so sánh này được ví như sự bát ngát của trời bể.
Hay:
Tiền tài như phấn thổ
Nhân nghĩa tựa thiên kim.
(Ca dao)
8
Cách so sánh này làm nổi trội lên tính cách của con người coi trọng nhân nghĩa,
không ham danh lợi. Bởi vì so với nhân nghĩa, tiền tài trở nên vô giá trị (như phấn thổ),
còn ngược lại nhân nghĩa lại đáng giá ngàn vàng (tựa thiên kim).
So sánh tu từ là một giải pháp tu từ ngữ nghĩa, trong số đó người ta so sánh hai
đối tượng người dùng khác loại của thực tiễn khách quan không giống hệt với nhau hoàn toàn mà chỉ
có một nét giống nhau nào đó về hình thức bên phía ngoài hay tính chất bên trong, nhằm mục đích diễn
tả bằng hình ảnh một lối tri giác mới mẻ về đối tượng người dùng. Do vậy so sánh tu từ mang tính chất chất
biểu cảm hơn so với cách nói thông thường không dùng giải pháp so sánh. Tuy nhiên
tính biểu cảm ít hay nhiều còn tùy thuộc vào việc lựa chọn hình ảnh so sánh, ngôn từ
so sánh hay cái chân tình mà người thao tác làm so sánh sử dụng.
Xét về mặt hình thức thì so sánh bao giờ cũng luôn có thể có hai vế, mỗi vế có một hoặc
nhiều đối tượng người dùng. Xét về mặt nội dung thì giữa hai vế so sánh khởi sắc tương đương và đó
đó đó là cơ sở, là tiền đề cho việc so sánh hình thành. Tóm lại, một phép so sánh tu từ đặc
sắc là đối tượng người dùng đưa ra so sánh khác loại, chính do hai đối tượng người dùng so sánh khác loại nên
việc phát hiện ra nét giống nhau sẽ làm cho ý tứ trong câu trở nên độc lạ, ý nhị mà
không phải ai cũng hoàn toàn có thể thấy được.
1.1.3. Sự rất khác nhau giữa so sánh tu từ và so sánh luận lí
So sánh là công cụ giúp ta nhận thức thâm thúy hơn về phương diện nào đó của yếu tố
vật, hiện tượng kỳ lạ. Cả so sánh tu từ và so sánh luận lí đều mang trong nó hiệu suất cao nhận
thức. Để phân biệt so sánh tu từ và so sánh luận lí, ta nhờ vào những tiêu chuẩn cùng loại
hay khác loại của đối tượng người dùng nêu trong phép so sánh.
So sánh luận lí nhờ vào cơ sở tương đương của những đối tượng người dùng đồng loại, nhằm mục đích chỉ
ra sự hơn, kém, giống nhau, rất khác nhau đơn thuần Một trong những đối tượng người dùng nhằm mục đích nhấn mạnh yếu tố
điều muốn nói mà không yên cầu cao về kiểu cách thể hiện, cách dùng từ.
Ví dụ:
Xấu như ma
Đẹp như tiên
So sánh tu từ nhờ vào cơ sở tương đương Một trong những đối tượng người dùng khác loại nhằm mục đích giúp
sự vật hiện, tượng trở nên sinh động, biểu cảm, thâm thúy hơn. Điều này tạo ra giá trị nghệ
thuật cao trong sử dụng ngôn từ.
Ví dụ:
9
Bỗng nhiên một con cá
Nhảy bên thuyền như trêu
(Trần Đăng Khoa – Bên Bờ Sông Kinh Thầy)
Mưa
Mưa
Ù ù như xay lúa
(Trần Đăng Khoa – Mưa)
Nên có câu kết đoạn.
1.1.4. Những ý niệm về so sánh tu từ của những tác giả ngôn từ
So sánh tu từ được những nhà nghiên cứu và phân tích ngôn từ quan tâm nhiều bởi đấy là biện
pháp nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp hoàn toàn có thể giúp người ta bày tỏ được trang thái tâm lí, tâm tư nguyện vọng tình cảm, cảm
xúc một cách ý nhị, tinh xảo. Sau đấy là một vài ý niệm của một nhà ngôn từ học:
Tác giả Nguyễn Phan Cảnh trong quyển Ngôn ngữ thơ viết rằng: So sánh là cách
tổ chức triển khai hay thấy nhất, được cho phép tín hiệu lôi kéo và tín hiệu được lôi kéo cùng xuất hiện
trên thông báo, và thông qua một tín hiệu hướng dẫn, người đọc được báo về mối liên tưởng
đó. [tr.93]
Tác giả Đào Thản viết trong quyển Từ ngôn từ chung đến ngôn từ nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp:
So sánh là lối nói so sánh hai sự vật hoặc hai hiện tượng kỳ lạ có một hay nhiều tín hiệu
giống nhau về hình thức bên phía ngoài hay tính chất bên trong. Lối so sánh như vậy được
dùng với mục tiêu lý giải, miêu tả, nhìn nhận và biểu lộ tình cảm về đối tượng người dùng được
nói tới.[tr.93]
Tác giả Đinh Trọng Lạc trong quyển 99 phương tiện đi lại và phương pháp tu từ
tiếng Việt viết: So sánh (so sánh hình ảnh, so sánh tu từ) là một giải pháp tu từ ngữ
nghĩa, trong số đó người ta so sánh hai đối tượng người dùng khác loại trên thực tiễn khách quan
giống hệt với nhau hoàn toàn mà chỉ có một nét tương đương nà đó nhằm mục đích diễn tả bằng
hình ảnh một lối tri giác mới mẻ về đối tượng người dùng.[tr.154]
Tác giả Nguyễn Văn Nở trong quyển Giáo trình phong thái học tiếng Việt
đưa ra định nghĩa: So sánh tu từ (comparison) là so sánh hai hay nhiều đối tượng người dùng
(hoặc sự vật) có một nét tương đương nào đó về hình thức bên phía ngoài hay tính chất bên
trong để gợi ra hình ảnh rõ ràng, những cảm xúc thẩm mĩ trong nhận thức của người
đọc, người nghe.[tr.123]
10
Tác giả Nguyễn Thái Hòa trong quyển Phong cách học tiếng Việt viết cùng
với Đinh Trọng Lạc nhận định rằng: So sánh là phương thức diễn đạt tu từ khi đem sự vật
này so sánh với việc vật khác miễn là giữa hai sự vật có một nét tương đương nào đó, để
gợi ra hình ảnh rõ ràng, những cảm xúc thẩm mĩ trong nhận thức của người đọc, người
nghe.[tr.189]
Tác giả Hữu Đạt trong quyển Phong cách tiếng việt tân tiến ý niệm rằng:
So sánh tu từ là dùng thuộc tính hay tình trạng của yếu tố vật, hiện tượng kỳ lạ này lý giải
cho thuộc tính hay tình trạng của yếu tố vật khác.[tr.336]
Tác giả Cù Đình Tú trong quyển Phong cách học và điểm lưu ý tu từ tiếng Việt
viết: So sánh tu từ là cách công khai minh bạch so sánh hai hay nhiều đối tượng người dùng cùng có một
tín hiệu chung nào đấy (nét giống nhau) nhằm mục đích diễn tả một cách hình ảnh điểm lưu ý của
đối tượng người dùng.[tr.274]
Quan niệm của Lê Anh Hiển, trong quyển Phong cách học tiếng Việt viết:
So sánh (hình ảnh) là yếu tố so sánh hai đối tượng người dùng có một tín hiệu chung nào đấy nhằm mục đích
biểu lộ một cách hình tượng điểm lưu ý của một trong hai đối tượng người dùng đó.[tr.100]
Có thể thấy những tác giả ngôn từ trên đều phải có cách định nghĩa riêng về giải pháp
so sánh tu từ. Tuy cách diễn đạt không hoàn toàn giống nhau nhưng đều hướng tới một
điểm chung: So sánh là yếu tố so sánh giữa hai đối tượng người dùng rất khác nhau và hai đối tượng người dùng đem
ra so sánh phải khởi sắc tương đương nào đó. Trong số những định nghĩa trên, hai định nghĩa
có tính khái quát cao là định nghĩa của tác giả Cù Đình Tú và Nguyễn Văn Nở. Bởi vì
trong thực tiễn môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường, trong sáng tác của những nhà thơ, nhà văn không thể chỉ so sánh
một đối tượng người dùng này với một đối tượng người dùng khác mà có lúc còn tồn tại sự so sánh Một trong những đối
tượng với nhau.
Ví dụ:
Em đi mần một ngày có hai cắc
Về thấy anh ngồi trong sòng tứ sắc,
Kể chắc anh thua rồi.
Trời đất ơi, con thơ năm bảy đứa,
Gạo em kiếm từng nồi anh thấy chưa?
Em nói rồi nước mắt như mưa
(Ca dao)
Nên có câu kết đoạn.
11
2.2. Phân loại
2.2.1. Những dạng thức so sánh tu từ
So sánh tu từ xuất hiện thật nhiều trong môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường và trong thơ văn với nhiều dạng
thức rất khác nhau. Đôi khi toàn bộ chúng ta hoàn toàn có thể nhận ra những đối tượng người dùng so sánh một cách thuận tiện và đơn thuần và giản dị
nhờ những tín hiệu nhận ra riêng. Các đối tượng người dùng này còn có những lúc là những sự vật, yếu tố có
khi là những tính chất hay tâm trạng của con người Nó phong phú và phong phú như
chính vì sự phong phú và phong phú của ngôn từ. Cho nên, những hiện tượng kỳ lạ xuất hiện trong
so sánh cũng trình làng không theo một dạng thức nhất định nào. Chúng ta hoàn toàn có thể phân loại
thành những dạng thức nhất định sau:
2.2.1.1. Quan niệm của tác giả Nguyễn Văn Nở
Dạng A (như, hình như, giả như, tựa như, tựa thể) B
Ví dụ:
Thiếp như một cụm hoa hường,
Thấy xinh rờ đến mắc đường chông gai.
(Ca dao)
Qua như con én trên cành
Muốn kề trái hạnh cũng đành bay xa.
(Ca dao)
Hình thức so sánh A như B xuất hiện khá phổ cập, từ so sánh như mang
tính chất giả định vì khi nói A như B nghĩa là nói A tương tự B chứ không hẳn là A
giống hoàn toàn B.
Ví dụ :
Hai đứa mình như thể cây cau,
Anh bẹ, em bẹ nương nhau ở đời.
(Ca dao)
Bậu giàu mà có ai khen,
Giả như châu chấu thấy đèn nhảy vô.
(Ca dao)
Dạng A là B
Em là con cá hóa long,
Chín tầng mây phủ nằm trong da trời.
Anh là quân tử lỡ thời,
12
Nằm trong da trời úp cả hóa long.
(Ca dao)
.
Dạng thức so sánh A là B cũng thường hay xuất hiện trong so sánh tu từ
tuy nhiên với tần số thấp hơn so với dạng thức A như B. Nhưng riêng với dạng thức A là
B thì có tính chất xác lập cao hơn dạng A như B, giữa A và B có Xu thế đồng
nhất hóa. Phán đoán như vậy không nghĩa là A và B có sự tương tự gần như thể tuyệt
đối như so sánh lôgích. Khi nói A là B thì so sánh vẫn nằm trong phạm vi so sánh tu
từ.
Ví dụ:
Cha già là vị cha chung (1)
Là sao bắc đẩu, là vầng thái dương. (2)
Xét ví dụ trên, ta kết luận rằng: (1) là phán đoán lô-gích, (2) là so sánh tu từ.
Dạng A bao nhiêu, B bấy nhiêu
Ai ơi chớ bỏ ruộng hoang,
Bao nhiêu tất đất, tất vàng bấy nhiêu.
(Ca dao)
Qua đình ngã nón trông đình,
Đình bao nhiêu ngói thương mình bấy nhiêu.
(Ca dao)
Mình đi mình lại nhớ mình,
Nguồn bao nhiêu nước nghĩa tình bấy nhiêu.
(Tố Hữu – Việt Bắc)
Khi so sánh A bao nhiêu, B bấy nhiêu thường người ta muốn nói tới mối quan
hệ giữa cái trừu tượng và cái rõ ràng:
Cái trừu tượng: thương mình
Cái rõ ràng: ngói
Chính vì thế nên vì thế so sánh tu từ còn được gọi là so sánh hình ảnh. Bởi vì có
những cái trừu tượng không thể cân, đo, đong, điếm được lại đem so sánh với những
hình ảnh rõ ràng.
13
Dạng A, B
Ví dụ:
Củi tre dễ nấu, chồng xấu dễ xài.
Ham chi bóng sắc, nó đọa đày tấm thân.
(Ca dao)
Lời nói gió bay.
(Tục ngữ)
Anh, sông Hồng sông Mã
Gầm reo trong đạn lửa.
(Chế Lan Viên)
Đối với dạng thức so sánh này thì bao giờ cũng luôn có thể có từng cặp đối ứng với nhau và
được ngăn cách bởi dấu phẩy [,], độ ngắt nhịp hay ngữ điệu của câu. Cần phân biệt dạng
thức này với hình thức đối nhờ vào cơ sở trường hợp, hòa giải và hợp lý về số lượng âm tiết, ngữ
điệu, thanh điệu, ngữ pháp Còn so sánh tu từ nhờ vào cơ sở so sánh những nét tương
đồng.
2.2.1.2. Quan niệm của tác giả Hữu Đạt
Ông đưa ra quy mô khái quát của phép so sánh là AxB với:
A: là cái chưa chắc như đinh được đem ra so sánh.
B: là cái đã biết đem ra so sánh.
x : là phương tiện đi lại so sánh.
Dựa trên mặt cấu trúc và ngữ nghĩa, tác giả Hữu Đạt chia ra làm 5 quy mô thức so
sánh:
– Loại 1: So sánh có từ so sánh
Mô hình: AxB
Biến thể: AxB1xB2
A, B1 B2
A, B1x A2, B2
Ví dụ:
Sống chết một lần thôi
Con sẽ chết như những người dân đã chết
Và những người dân đang chết.
14
(Trần Quang Long)
Ta yêu những gì tha thiết
Như tre, dừa làng xóm quê nhà
Như những con người biết mấy yêu thương.
(Lê Anh Xuân)
– Loại 2: So sánh không còn từ so sánh.
Mô hình: A B
Biến thể: A – B1B2; A1A2 – B; A1A2 – B1B2
Ví dụ:
Bác ngồi đó lớn mênh mông,
Trời cao biển rộng, ruộng đồng nước non.
(Tố Hữu Sáng Tháng Năm)
– Loại 3: So sánh ngang bằng.
Ví dụ:
Qua cầu ngã nón trông cầu,
Cầu bao nhiêu nhịp thương mình bấy nhiêu.
(Ca dao)
– Loại 4: So sánh bậc cao nhất, bậc tuyệt đối.
Ví dụ:
Đội thanh niên xung phong đi lấp hố bom
Áo em hình như trắng nhất.
(Phạm Tiến Duật)
– Loại 5: So sánh bậc hơn kém.
Ví dụ:
Kiều càng tinh xảo mặn mà,
So bề tài sắc lại là phần hơn.
Làn thu thủy nét xuân sơn,
Hoa ghen thua thắm liễu hờn kém xanh.
(Nguyễn Du – Truyện Kiều)
2.2.1.3. Quan niệm của tác giả Cù Đình Tú
Tác giả vị trí căn cứ vào hình thức và từ so sánh, đã chia ra thành những dạng thức.
– A như (chừng như, tựa như) B
15
Ví dụ:
Em đến với anh như tia nắng ấm
Giữa những ngày mây phủ bốn phương trời
Cơn gió lạnh mỗi giờ mỗi thấm
Nắng lên đi đẹp quá nắng ơi!
(Tế Hanh Em Đến Với Anh)
– A là B
Ví dụ:
Chúng chị là hòn đá tảng trên trời
Chúng em chuột nhắt cứ đòi lung lai.
(Ca dao)
– A bao nhiêu, B bấy nhiêu
Ví dụ:
Ngó lên nuộc lạt mái nhà,
Bao nhiêu nuộc lạt thương ông bà bấy nhiêu.
(Ca dao)
2.2.1.4. Quan niệm của tác giả Bùi Tất Tươm
Theo ông thì so sánh tu từ có những kiểu so sánh sau:
– Kiểu so sánh AxB và những biến thể của nó (x: như, tựa như, giống, hơn).
Ví dụ:
Thân em như hạt mưa sa,
Hạt vào đài những hạt ra ruộng cày.
(Ca dao)
– Kiểu A là B
Ví dụ :
Cả một đời lo toan
Lưng bà giờ như gẫy
(Trần Đăng Khoa – Bà Và Cháu)
– Kiểu so sánh A bao nhiêu B bấy nhiêu.
16
Ví dụ:
Qua đình ngã nón trông đình,
Đình bao nhiêu ngói thương mình bấy nhiêu.
(Ca dao)
2.2.2. So sánh nổi và so sánh chìm
So sánh là một giải pháp tu từ tiếng Việt được cấu trúc theo quan hệ nhờ vào
cơ sở liên tưởng tương đương; cho nên vì thế, toàn bộ chúng ta nhờ vào nét tương đương này mà phân so
sánh tu từ ra làm hai loại: so sánh chìm và so sánh nổi.
2.2.2.1. So sánh chìm
Là kiểu so sánh mà nét tương đương không được thể hiện, thể hiện ra bằng những từ
ngữ rõ ràng. So sánh chìm làm cho những nét tương đương lẩn khuất bên trong hai vế của
phép so sánh cho nên vì thế người đọc tự tìm ra nét tương đương ấy. Muốn hiểu được thì người
đọc phải tư duy, phải liên tưởng, mà nhất là hiểu được đối tượng người dùng, để xác lập mức
độ giống nhau một cách đúng chuẩn.
Ví dụ:
Còn duyên như tượng tô vàng,
Hết duyên như tổ ong tàn ngày mưa.
(Ca dao)
Anh như chỉ gấm thêu cờ,
Em như rau má lờ mờ giếng khơi.
(Ca dao)
Tình anh như nước dâng cao,
Tình em như dãy lụa đào tẩm hương.
(Ca dao)
Công hoài thai như biển,
Nghĩa dưỡng dục tựa sông.
(Ca dao)
Nói công hoài thai như biển khiến ta liên tưởng đến công ơn sinh thành dưỡng
dục bát ngát, to lớn, khoan dung hết mực của cha mẹ. Chính điều này làm cho việc liên
tưởng trong so sánh chìm trở nên phong phú hơn. Nói như tác giả Cù Đình Tú: Nó
kích thích sự thao tác của trí tuệ và tình cảm nhiều hơn nữa so sánh nổi.[tr.276]
2.2.2.2. So sánh nổi
17
Là kiểu so sánh mà nét tương đương được thể hiện, được nêu ra ở phép so sánh bằng
những từ ngữ rõ ràng. Trong loại so sánh này thì nét tương đương của hai vế được thể hiện
một cách rõ ràng. Hay nói cách khác, so sánh nổi tác động một cách trực tiếp vào những
giác quan của con người.
Ví dụ:
Thẳng như ruột ngựa
Ốm như cây tre miễu
Trắng như tiên không phải duyên, anh chẳng tiếc,
Đen như cục than hầm duyên hợp anh ưng.
Một vũng nước trong, con cá vùng cũng đục,
Đỏ như cục son tàu, gần mực cũng đen.
Ngỡi nhân nay giận mai hờn,
Lòng em thẳng cứ như đờn lên dây.
1.3. GIÁ TRỊ CHỨC NĂNG CỦA SO SÁNH TU TỪ
1.3.1. Giá trị của so sánh tu từ
Tiếng Việt có nhiều giải pháp tu từ rất khác nhau, ở mỗi giải pháp đều phải có một giá trị
riêng. So sánh tu từ là một cách tu từ nên nó cũng mang những giá trị chung như những
giải pháp tu từ khác. Trên thực tiễn, dù tiếng Việt khá phong phú và phong phú so với một số trong những
ngôn từ khác trên toàn thế giới nhưng nó cũng luôn có thể có số lượng giới hạn nhất định. Trong khi đó, đời sống
của con người ngày càng tăng trưởng, nhu yếu diễn đạt, thể hiện tâm tư nguyện vọng tình cảm càng cao nên
phát sinh ra những dạng thức tu từ làm giàu thêm vốn ngôn từ, khiến cách diễn đạt thêm phần
thuyết phục. Cùng với những giải pháp tu từ khác, so sánh tu từ trở nên vô cùng thiết yếu cho
sự diễn đạt, riêng với cùng một đối tượng người dùng, ta có nhiều từ ngữ để biểu thị hơn và làm cho việc
diễn tả trở nên thâm thúy, phong phú, phong phú, mang nhiều nét nghĩa.
Ví dụ:
Lòng mẹ bát ngát như biển Thái Bình…(1)
(Lòng Mẹ)
Mẹ là nải chuối, buồng cau… (2)
(Bông Hồng Cài Áo)
Khi sử dụng giải pháp so sánh ta có thật nhiều phương pháp để nói về hình ảnh người mẹ.
Trong lời bài hát (1), thì cách so sánh lòng mẹ như biển Thái Bình là một
cách so sánh độc lạ. Biển chiếm khoảng chừng 70% diện tích s quy hoạnh mặt phẳng trái đất, trong toàn bộ những
18
biển thì biển Thái Bình là biển lớn số 1. Từ đó, người nghe hoàn toàn có thể thấy được rằng tình
mẹ rất là to lớn, dường như không gì hoàn toàn có thể so sánh được trên trái đất này. Cách so
sánh ấy làm người nghe hoàn toàn có thể suy ra một điều rằng mẹ vừa là cội nguồn, là tình yêu
thương vừa là yếu tố bát ngát, dung dị lúc nào thì cũng như biển cả to lớn mở rộng vòng tay
đón những người con vào lòng.
Lời bài hát (2) là lời người Nam Bộ rất là mộc mạc, chân tình. Họ không thích
phô trương tình cảm bằng những đối tượng người dùng so sánh cao sang, cầu kì, xa rời thực tiễn. Hình
ảnh người mẹ trong bài hát Bông hồng cài áo được ví với nải chuối, buồng cau –
những thứ rất là giản dị và thân thiện với môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường. Chính cách so sánh này đã làm cho
bài hát dễ đi vào lòng người, êm ái và ngọt ngào bởi những hình ảnh thân thuộc của quê
hương.
1.3.2. Chức năng của so sánh tu từ
So sánh tu từ có hai hiệu suất cao chính đó là: hiệu suất cao nhận thức và hiệu suất cao
biểu cảm.
1.3.2.1. Chức năng nhận thức
Vì so sánh là nhờ vào những nét nghĩa tương đương Một trong những đối tượng người dùng cho nên vì thế
so sánh tu từ là yếu tố phát hiện, so sánh những nét tương đương ấy. Muốn được như vậy
thì người tiêu dùng phải có sự nhạy bén trong những giác quan, sự tế nhị trong tâm hồn.
Từ đó, phát hiện ra những điều mà người khác chưa để ý đến. Vì vậy, hiệu suất cao
nhận thức tương hỗ cho toàn bộ chúng ta hiểu một cách khá đầy đủ, cặn kẽ những hàm ý ẩn chứa bên
trong câu chữ.
Ví dụ:
Trong như tiếng hạc bay qua
Đục như nước suối mới sa giữa trời
Tiếng khoan như gió thoảng ngoài
Tiếng mau sầm sập như trời đổ mưa.
(Nguyễn Du – Truyện Kiều)
Bốn câu thơ như thể bốn bức tranh, vừa thể hiện cái tài, vừa thể hiện cái tình. Cách
so sánh mới mẻ, độc lạ, không lẫn vào đâu được. Nguyễn Du đã sử dụng thành thạo
vốn ngôn từ của cha ông và thể hiện rất thành công xuất sắc trong tác phẩm. Chính điều này đã
giúp tác phẩm trở thành tinh hoa và niềm tự hào của dân tộc bản địa Việt Nam.
1.3.2.2. Chức năng biểu cảm
19
Qua những hình ảnh so sánh tu từ, người nói thể hiện không ít tình cảm: yêu, ghét,
buồn, vui, khen, chê, khinh, trọng riêng với đối tượng người dùng và thông qua đó tác động đến người
nghe. Chính vì thế so sánh tu từ còn tồn tại hiệu suất cao biểu cảm. Muốn thấy rõ được chức
năng biểu cảm thì toàn bộ chúng ta phải khai thác những nét nghĩa hàm ẩn, chứ không riêng gì có là yếu tố
liên tưởng đến những nét chung nhất. Ta thử xét một vài ví dụ để minh chứng:
Thơ, thơ đong từng ngao nhưng tác bể,
Là cân nhỏ xíu lại cân đời (1)
(Chế Lan Viên)
Anh như con một nhà giàu,
Em như tờ giấy bên Tàu mới sang. (2)
(Ca dao)
Ở câu (2) thông qua những hình ảnh được so sánh, so sánh tu từ đã góp thêm phần tạo
nên sự trái chiều của hai nhân vật anh và em. Qua đó, bài ca dao thể hiện ý niệm
trọng nam khinh nữ vốn rất đè nén trong xã hội phong kiến. Nhờ vậy toàn bộ chúng ta hoàn toàn có thể
làm rõ hơn về thân phận người phụ nữ trong xã hội xưa, một xã hội mà quan hệ giữa
nam và nữ có sự bất bình đẳng.
Chung quy lại, hiệu suất cao biểu cảm là hiệu suất cao quan trọng nhất. Hiển nhiên,
một phép so sánh nào thì cũng tiềm ẩn một lượng thông tin, từ lượng thông tin ta có
thể ta hoàn toàn có thể nhận ra một ý nghĩa nào đó. So sánh tu từ có hiệu suất cao vừa là công cụ
nhận thức, vừa là phương tiện đi lại giúp toàn bộ chúng ta bày tỏ tình cảm, thái độ trước những
yếu tố của xã hội. Mặt khác, nó còn tương hỗ cho toàn bộ chúng ta tư duy, như lời nhận xét của
tác giả Lê Đình Tuấn: Trong tiếng Việt, sánh tu từ được sử dụng nhiều nhất so với
những phương thức tu từ từ vựng khác: ẩn dụ, nhân hóa, thậm xưng, chơi chữ, phúng
dụ Khi lý giải ta thường dùng so sánh để làm rõ hơn điều mình yêu thích thông
báo. Nhà văn lại càng dùng so sánh, chính bới riêng với họ, so sánh không riêng gì có giúp người
đọc nhận thức sự vật hiện tượng kỳ lạ, tình thái, tính chất một cách đúng chuẩn mà còn
muốn thông qua so sánh làm tăng tính quyến rũ, gợi hình và biểu cảm cho câu văn.
Nếu đặc trưng cơ bản của ngôn từ văn chương là tính thẩm mĩ thì nhà văn sử dụng
so sánh như một biên pháp tu từ quan trọng để làm ra giá trị thẩm mĩ của văn
chương.[tr.12]
20
CHƯƠNG 2
NGHỆ THUẬT SO SÁNH TU TỪ TRONG THƠ
TRẦN ĐĂNG KHOA
2.1. Vài nét về cuộc sống và sự nghiệp sáng tác của Trần Đăng Khoa
2.1.1. Cuộc đời
21
Trần Đăng Khoa sinh ngày 24 tháng bốn năm 1958, quê làng Trực Trì, xã Quốc
Tuấn, huyện Nam Sách, tỉnh Tp Hải Dương là một nhà thơ, nhà báo, sửa đổi và biên tập viên Tạp chí
Văn Nghệ Quân Đội, hội viên hội nhà văn Việt Nam.
Nhà thơ Trần Đăng Khoa có một anh trai là nhà thơ, nhà báo Trần Nhuận Minh
tác giả của những tập thơ: nhà thơ và hoa cỏ, bản xô nát hoang dã, 45 khúc đàn bầu
của kẻ vô danh nguyên là quản trị Hội Văn học Nghệ thuật tỉnh Quảng Ninh. Một
chị gái là Trần Thị Bình hiện sống ở quê cùng với hai cụ thân sinh của nhà thơ. Ông
còn tồn tại một người em gái tên là Trần Thị Thúy Giang, hiện giờ đang làm giáo viên tại
Cầm Phả Quảng Ninh.
Trần Đăng Khoa nhập ngũ ngày 26 tháng 2 năm 1975 khi đang học lớp 10/10 tại
trường phổ thông cấp 3 Nam Sách, quân số tại Tiểu đoàn 691 Trung đoàn 2 Quân
tăng cường Hải Hưng, sau khi giải phóng miền Nam việc tương hỗ update cho mặt trận
không thiết yếu nữa, ông được tương hỗ update vào quân chủng Hải quân. Sau đó ông theo học
trường viết văn Nguyễn Du và được cử sang học tại viện văn học toàn thế giới mang tên
M.Gorki thuộc viện Hàn lâm khoa học xã hội Nga. Khi trở về nước ông làm sửa đổi và biên tập
viên văn nghệ Quân đội. Từ tháng 6 năm 2004, khi đã mang quân hàm thượng tá Quân
đội nhân dân Việt Nam, ông chuyển sang phụ trách Ban văn nghệ đài tiếng nói Việt
Nam. Hiện nay ông giữ chức giám đốc của hệ phát thanh có hình VOVTV của đài.
2.1.2. Sự nghiệp sáng tác.
Nhiều thế hệ fan hâm mộ sau này đều nằm lòng những bài thơ như Hạt gạo làng ta,
mẹ ốm, cây dừa, Giọng thơ trong sáng tự nhiên, sự quan sát tinh xảo hồn nhiên và
cảm xúc dạt dào về mái ấm gia đình, quê nhà, giang sơn trong hồn thơ của ông đã tạo nên sự
yêu thích của fan hâm mộ.
Từ nhỏ ông được nhiều người cho là thần đồng thơ. Lên 8 tuổi, ông đã có thơ
được đăng báo. Năm 1968, khi mới lên 10 tuổi, tập thơ thứ nhất của ông là Góc sân
và khoảng chừng trời được xuất bản bởi nhà xuất bản Kim Đồng tập thơ gắn sát với tên
tuổi của ông cũng là tập thơ Góc sân và khoảng chừng trời. Ngay từ khi Ra đời tập thơ đã
tạo nên một tiếng vang lớn trong làng thơ ca Việt Nam. Có lẽ tác phẩm được nhiều
người nghe biết nhất của ông là bài thơ Hạt gạo làng ta sáng tác năm 1968, được
Xuân Diệu hiệu đính, sau được nhạc sĩ Trần Viết Bính phổ nhạc năm (1971). Nhưng
theo nhìn nhận của Thuquan.com trên Internet thì nếu Trần Viết Bính không là người
phổ nhạc bài thơ Hạt gạo làng ta thì vẫn vẫn đang còn những nhạc sĩ khác phổ nhạc thành công xuất sắc
22
bài thơ này. Bởi vì bài thơ Hạt gạo làng ta của Trần Đăng Khoa mang đầy nhạc
tính.
Trần Đăng Khoa không còn nhiều tác phẩm và thương hiệu thần đồng thơ của Trần
Đăng Khoa thời thơ ấu không hề liên quan hay tiếp nối đuôi nhau đến quãng đời về sau khi nhà
thơ vào lính. Ông theo học ở Nga, khi về nước làm Biên tập viên, làm báo. Thi hứng
thuở nào, hiển nhiên không hề động lực cho xúc cảm khi tác giả cao tuổi. Những tác
phẩm nổi trội của Trần Đăng Khoa:
Góc sân và khoảng chừng trời, tập thơ 1968, tái bản khoảng chừng 30 lần, được dịch và xuất
bản tại nhiều nước trên toàn thế giới.
Từ góc sân nhà em, 1968.
Khúc hát người anh hùng, trường ca 1974.
Bên hiên chạy cửa số máy bay, tập thơ 1986.
Chân dung và đối thoại, tiểu luận phê bình, hà nội nhà xuất bản thanh niên,
1998, tái bản nhiều lần. Tác giả cho biết thêm thêm ban đầu đã dự kiến phát hành tập II của
tác phẩm này, nhưng hiện đã nộp bản thảo vào phần I để tái bản.
Bài Thơ tình người lính biển đã được nhạc sĩ Hoàng Hiệp phổ nhạc.
Đảo chìm,2000, tập truyện kí, đến thời điểm đầu xuân mới 2009 đã tái bản 25 lần.
Ông 3 lần nhận được phần thưởng thơ của báo thiếu niên tiền phong (trong năm 1968,
1969, 1971), giải quán quân báo văn nghệ (1982) và phần thưởng nhà nước (2000).
2.2. Nghệ thuật so sánh tu từ trong thơ Trần Đăng Khoa
2.2.1. Hình thức so sánh trong thơ Trần Đăng Khoa
Trong toàn bộ những giải pháp tu từ thì ở mỗi giải pháp có một cấu trúc riêng khiến cho
người đọc hoàn toàn có thể nhận ra đấy là giải pháp tu từ nào. Vậy cấu trúc là gì? Cấu trúc là toàn
bộ những quan hệ bên trong Một trong những thành phần tạo ra một chỉnh thể. Cho nên
cấu trúc phải được sắp xếp, sắp xếp theo một khối mạng lưới hệ thống nhất định. Nhà thơ Trần Đăng
Khoa đã chọn cho mình những cấu trúc nhất định về so sánh tu từ để thể hiện trong tác
phẩm của tớ đó là: A như B, A là B, A hơn, kém B.
2.2.1.1. Hình thức so sánh A như B
Cấu trúc so sánh này được nhà thơ sử dụng nhiều nhất trong những tác phẩm của
mình. Có lẽ đấy là cấu trúc dễ sử dụng riêng với một nhà thơ trẻ con, với cấu trúc này
ông thuận tiện và đơn thuần và giản dị và tự nhiên hơn khi diễn tả, thể hiện những tâm tư nguyện vọng tình cảm của tớ.
23
Theo thống kê của người viết thì có 229/292 câu sử dụng giải pháp tu từ so sánh,
chiếm tỉ lệ 78,4% tổng số những câu có chứa giải pháp tu từ trong thơ Trần Đăng Khoa mà
người viết khảo sát. Đây là cấu trúc dễ nhận dạng nhất trong toàn bộ những cấu trúc của so
sánh tu từ chính bới vế so sánh và vế được so sánh lộ rõ trên mặt phẳng ngôn từ. Tuy nhiên,
không vì thế mà giá trị diễn đạt, sắc thái biểu cảm của câu thơ giảm sút, ngược lại chính
cái chân chất, thật thà, hồn nhiên, trên bề nổi ấy lại chở thêm một khối lượng lớn
những cảm quan sáng tác khác ví như: sự quan sát tinh xảo, cảm nhận môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường, qua
đó thể hiện sự xâm nhập vào vạn vật thiên nhiên, vào môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường một cách rất tự nhiên của thần
đồng thơ Trần Đăng Khoa.
Ví dụ:
Một bác chài lặng lẽ
Buông câu trong bóng chiều
Bỗng nhiên con cá nhỏ
Nhảy bên thuyền như trêu
(Bên Bờ Sông Kinh Thầy)
Hay:
Tối về ông trăng đến
Cùng những đội bình công
Ấm nước chè tỏa nóng
Thơm như hương lúa đồng
(Thôn Xóm Vào Mùa)
Biện pháp so sánh tu từ A như B được những nhà thơ sử dụng thật nhiều, đã có
nhiều người quan tâm nghiên cứu và phân tích trong Luận văn tốt nghiệp ở trường ta như:
So sánh tu từ trong hai tập thơ Từ ấy và Việt Bắc của Tố Hữu (Nguyễn
Văn Chạy Ngữ văn Khóa 6), trong luận văn này tác giả đã thống kê được cấu trúc so
sánh A như B chiếm tỉ lệ 92/107 câu thơ.
So sánh tu từ trong thơ Chế Lan Viên (Nguyễn Phúc Hậu Ngữ Văn Khóa 6),
trong luận văn này tác giả khảo sát cấu trúc so sánh A như B của Chế Lan Viên trong
quy trình trước và sau cách mạng tháng Tám chiếm tỉ lệ 214/275 câu thơ.
(Nên tìm thêm một luận văn về đề tài so sánh nữa ở trường ta)
.
24
Các nhà nghiên cứu và phân tích kết luận: cấu trúc so sánh A như B mang một tính chất
giả định chứ không phải là giống nhau hoàn toàn về bản chất, vì khi nói A như B thì
A chỉ có những nét tương đương hay tính chất tương tự nhau mà thôi. Lối so sánh này
gợi lên một mạch liên tưởng với những hành vi rõ ràng, mang nhiều cung bậc cảm
xúc rất khác nhau.
Ví dụ:
Trăng ơi Từ đâu đến?
Hay từ cánh rừng xa
Trăng hồng như quả chín
Lửng lơ treo trước nhà.
(Trăng ƠiTừ Đâu Đến?)
Trần Đăng Khoa đã liên tưởng mặt trăng màu hồng như quả chín, trăng là
một vật thể của vũ trụ không thể nào với tới được, còn quả chín là một vật thể rất gần
gũi. Trần Đăng Khoa rất tài tình khi đưa một vật tưởng chừng không thể nào với tới để
đem treo lên trước nhà. Đây là một cảm nhận rất giản đơn, hồn nhiên của một đứa
trẻ. Qua này đã cho toàn bộ chúng ta biết sự sáng tạo, độc lạ làm ra phong thái thơ rất riêng của Trần
Đăng Khoa.
2.2.1.2. Hình thức so sánh A là B
A là B là dạng so sánh tu từ có tính xác lập cao hơn dạng A như B vì với
từ là ta có cảm tưởng giữa A và B thời gian hiện nay có Xu thế giống hệt. Nói như vậy,
không nghĩa là A và B giống hệt nhau một cách tuyệt đối mà giữa A và B đó đó là yếu tố
xác lập cao, thâm thúy về yếu tố đem ra so sánh.
Biện pháp so sánh tu từ A là B được Trần Đăng Khoa sử dụng tương đối nhiều
trong những tác phẩm, rõ ràng là 59/292 câu, chiếm tỉ lệ 20,1% tổng số những câu có chứa biện
pháp so sánh. Ở mỗi lần sử dụng thì giải pháp này đóng vai trò, ý nghĩa rất khác nhau.
Ví dụ:
Chúng em lòng những là buồn
Vẫn cười hát, để thầy còn ra đi
Em nhìn mấy bông hoa ngoài cửa
Hỏi rằng hoa có nhớ thầy không?
25
Reply
3
0
Chia sẻ
Chia Sẻ Link Cập nhật Những câu văn câu thơ có hình ảnh so sánh miễn phí
Bạn vừa đọc nội dung bài viết Với Một số hướng dẫn một cách rõ ràng hơn về Clip Những câu văn câu thơ có hình ảnh so sánh tiên tiến và phát triển nhất và Chia Sẻ Link Down Những câu văn câu thơ có hình ảnh so sánh miễn phí.
Giải đáp vướng mắc về Những câu văn câu thơ có hình ảnh so sánh
Nếu sau khi đọc nội dung bài viết Những câu văn câu thơ có hình ảnh so sánh vẫn chưa hiểu thì hoàn toàn có thể lại Comments ở cuối bài để Ad lý giải và hướng dẫn lại nha
#Những #câu #văn #câu #thơ #có #hình #ảnh #sánh