Tết Hàn thực trong văn hoá Việt
Du nhập vào Việt Nam từ Trung Quốc, Tết Hàn thực (ngày 3/3 âm lịch hàng năm) còn được gọi là tết bánh trôi bánh chay. Đây là một trong những ngày tết quan trọng trong văn hoá truyền thống của người Việt.
Cứ đến ngày Tết Hàn thực, các gia đình thường chuẩn bị bánh trôi bánh chay, xôi chè để cúng gia tiên, Thần Phật.
Theo quan niệm xưa, không có nhiều điều cần kiêng kỵ trong ngày Tết Hàn thực, song cũng có những việc cần hạn chế:
Tết Hàn thực kiêng lửa
Đây được cho là điều kiêng kỵ quan trọng nhất, bắt nguồn từ Trung Quốc. Ngay cái tên của ngày Tết Hàn thực cũng thể hiện điều này: Tết Hàn thực là tết lạnh và ăn đồ ăn lạnh.
Trong ngày Tết Hàn thực, điều đầu tiên là phải kiêng lửa, tức là không đốt lửa nấu thức ăn nóng mà cần ăn đồ ăn nguội, kiêng làm nóng đồ ăn.Hiện nay, người dân dùng bánh chay, bánh trôi để dâng hương, cũng là thức ăn nguội.
Tết Hàn thực kiêng ăn mặn, sát sinh
Trong mâm cúng Tết Hàn thực kiêng có đồ mặn. Trong những ngày này, mọi người thường ăn chay và tránh sát sinh.
Đây không phải một điều bắt buộc, nếu không có điều kiện để ăn chay thì vào ngày này nhiều gia đình cũng kiêng sát sinh trong nhà để thể hiện sự tôn kính với người đã khuất.
Tết Hàn thực kiêng cúng linh đình
Mâm cỗ trong ngày Tết Hàn thực là đồ ăn lạnh, cần sự thanh đạm, không quá cầu kỳ trong việc chuẩn bị. Vì thế, tránh cúng người đã khuất bằng mâm cao cỗ đầy, tổ chức linh đình.
Tết Hàn thực kiêng cúng bánh trôi, bánh chay ngũ sắc
Bánh trôi, bánh chay ngũ sắc đẹp mắt, sáng tạo song lại không đúng với ý nghĩa nguyên bản của ngày Tết Hàn thực. Chỉ nên cúng bánh trôi, bánh chay trắng để dâng lên ông bà, tổ tiên.
Bánh trôi, bánh chay truyền thống làm từ bột nếp trắng, tròn đầy thể hiện tấm lòng thành kính của người còn sống với những bậc tiền nhân. Màu trắng của sự tinh khiết, thanh tịnh cũng mang ý nghĩa tôn vinh những người phụ nữ Việt.
Tết Hàn thực kiêng chuyển nhà
Người Việt quan niệm, sau khi một người qua đời, vong linh của họ sẽ theo sát người thân còn ở chốn trần gian. Vì thế, việc di chuyển nhà vào lễ Tết Hàn thực hay Tiết Thanh Minh đều khiến cho vong linh của người đã khuất bị xáo trộn và là điều nên kiêng kỵ.